De Surface Pro X is een ultradunne twee-in-een Windows 10-tablet met een door Microsoft ontworpen processor, gebaseerd op een Qualcomm-chip, die je ook in duurdere smartphones aantreft. Hoe goed draait Windows op een ARM-processor? Dat testen we in deze Surface Pro X review.

Intel lijkt dezer dagen wel van alle kanten concurrentie te krijgen: van de beter presterende AMD Ryzen-processors, de M1 SRM-chip in de nieuwe Macs en ook van de Microsoft SQ1- en SQ2-ARM-processoren in de Surface Pro X. Maar hoe goed werkt Windows 10 op ARM-gebaseerde hardware? Voorlopig nog niet zo optimaal als op Intel-gebaseerde hardware, zo blijkt.

De Microsoft SQ1- en SQ2-chipsets in de verschillende modellen van de Surface Pro X zijn gebaseerd op Snapdragon 8cx en 8cx Gen 2-chipsets van Qualcomm. Die draaien Windows-apps die van nul af aan gecodeerd zijn voor de ARM-architectuur. Ook lukt het ze om bestaande Windows-applicaties zonder tussenkomst van een emulator te draaien … zolang het om 32bit-code gaat.

Wat niet lukt, is 64bit-code zonder emulator uit te voeren. 64bit-ondersteuning is vooral noodzakelijk bij apps die veel geheugen gebruiken, zoals een browser met veel open vensters, omvangrijke documenten en rekenbladen, ingewikkelde ontwerpen in Autodesk Sketchbook of grote multimediabestanden in Adobe Photoshop of Premiere Pro.

Emulator

Microsoft lanceerde in oktober 2019 zijn op ARM-gebaseerde Surface Pro X gelijktijdig met de Intel-gebaseerde, maar verder vrijwel identieke, Surface Pro 7. De 64bit-Windows-emulator zou ‘snel’ volgen, maar er was nog altijd geen spoor van toen Microsoft in oktober 2020 een licht verbeterde versie van de Surface Pro X uitbracht. 

Pas eind december 2020 verscheen een vroege previewversie van de emulator, alleen beschikbaar voor leden van het Windows Insider-programma, in het experimentele Dev-channel. Die previewversie is nog zeer experimenteel en ondersteunt voorlopig nog lang niet alle 64bit-software. 

Bovendien gaat het om een emulator, die 64bit-Windows-code onvermijdelijk iets trager uitvoert. Het is daarom te vroeg om betrouwbare benchmarks uit te voeren van 64bit-Windows-software op ARM-gebaseerde computers.

©PXimport

Versies en accessoires

In ons land zijn momenteel vijf varianten verkrijgbaar van de Surface Pro X: drie met de SQ1-chipset en twee met de nieuwere SQ2-processor. Wij testten het op een na duurste model, met SQ2-chipset (gebaseerd op de Qualcomm Snapdragon 8cx Gen 2 5G, zonder 5G-modem, maar wel met een Qualcomm X24 LTE-modem en met Adreno 690-gpu), 16 GB RAM en 256 GB ssd met nog 206 GB vrije ruimte bij de ingebruikname. Het duurste model heeft een ssd van 512 GB en is voor de rest identiek.

Het belangrijkste verschil met de Surface Pro 7, op de ARM-architectuur na, is het verbeterde ‘PixelSense’-aanraakscherm met een beeldverhouding van 3 : 2 en een diagonaal van 13 in plaats van 12,3 inch. Het heeft dezelfde pixeldichtheid van 267 ppi, dankzij een licht verhoogde resolutie. De schermkwaliteit is een van de sterke punten van de Surface-reeks en ging er bij het ARM-model dus nog wat op vooruit.

Wil je de Surface ook als laptop gebruiken, dan kun je er het best ook de officiële toetsenbordcover bij kopen. Behalve de alleen in zwart verkrijgbare Surface Pro X Keyboard (149,99 euro) heeft Microsoft het Surface Pro X Signature Keyboard met Slim Pen-bundel in het assortiment (249,99 euro, vier kleuren). 

Het toetsenbord drukt behoorlijk in en wiebelt ook als je er snel op tikt. Het is minder comfortabel dan een echt laptoptoetsenbord of een kwalitatief draadloos toetsenbord, al is het wel bruikbaar.

Wanneer je de Surface Slim Pen voor het eerst uit de gleuf in het toetsenbord haalt, start de bijbehorende configuratie-app automatisch op. De pen is zowel links- als rechtshandig te gebruiken. De knop op de bovenzijde activeert bij het indrukken een extra zelf te bepalen functie. Jammer genoeg werkte de pen niet bij ons testexemplaar: de knop op de bovenkant functioneerde wel, bluetooth meldde dat de pen verbonden was, correct werkte en toonde de batterijstand (100 procent), maar de schrijftip functioneerde niet. 

Dat de mini Surface-pen soms niet schrijft, is blijkbaar een bekend probleem, te oordelen naar het aantal meldingen op internet. Als geen van de door Microsoft vermelde troubleshooting-tips helpt, rest niets anders dan de pen in te ruilen voor een werkend exemplaar. Even bij aankoop controleren dus!

Prestaties

Met een gemeten stroomverbruik van iets meer dan 51 watt in de UL Futuremark 3DMark Professional Night Raid-benchmark is de ARM-variant van de Surface Pro niet energiezuiniger dan de vergelijkbare Intel-versie. De Surface Pro 7 verbruikt ongeveer hetzelfde in die benchmark en presteert bovendien iets sneller in de DX12 grafische benchmark. 

De ARM-versie zet wel een hogere PCMark-score neer dan de Intel-variant (bijna twee keer zo hoog). Vooral in de productiviteitstests (kantoorsoftware) blijkt de ARM-versie sneller dan de Intel-variant. Ook in de batterijtests presteert de ARM-tablet beter dan de Intel-variant. De vergelijking loopt wel gedeeltelijk mank, omdat een groot deel van onze 64bit-benchmarks niet of onvolledig draaiden op de Surface Pro X.

©PXimport

Conclusie

Wat design, bouwkwaliteit en ergonomie betreft, is de Surface Pro X vergelijkbaar met de Surface Pro 7. Op een aantal vlakken (gewicht, omvang en schermkwaliteit) mag je van een lichte verbetering spreken. Dat de 64bit-ondersteuning voorlopig nog zeer experimenteel is, bemoeilijkt een eerlijke vergelijking tussen het ARM- en het Intel-model van deze Microsoft-tablet. 

We zien momenteel niet echt een gegronde reden om het ARM-model boven de Intel-uitvoering te verkiezen. Maar wat niet is, kan altijd nog komen: in sommige benchmarks presteert de op ARM gebaseerde tablet beter dan het Intel-equivalent.

De Samsung Galaxy Watch 8 Classic is een mooie smartwatch en de meer premium variant op de 'gewone' Watch 8. De prijs ligt ook hoger. In deze review lees je onze ervaringen met de Watch 8 Classic.

Fysieke draairing

De Watch 8 Classic is een smartwatch die enigszins als een traditioneel horloge oogt. Dat zie je terug in het ronde scherm, maar ook aan de fysieke draairing rond het scherm. Via deze draairing kun je door de software navigeren, bijvoorbeeld meldingen lezen en snel een app opzoeken. Een prima systeem, vinden wij. Je ziet ook beter wat je doet op het horloge omdat je niet de hele tijd met je vingers op het scherm zit.

©Rens Blom

Het horloge heeft een stevig roestvrijstalen ontwerp en een comfortabel, chic ogend kunstleren bandje. We vinden de smartwatch wel aan de dikke kant, wat je vooral merkt als je hem onder een strakker overhemd draagt. Op de zijkant vind je drie fysieke knoppen. Die gebruik je – net als de draairing – om door de software te navigeren, maar ook om een favoriete app naar keuze te starten. Je stopwatch bijvoorbeeld.

©Rens Blom

Het scherm is overigens ook aanraakgevoelig en ziet er goed uit. Het is prima afleesbaar in de zon, met mooie kleuren en duidelijke tekst (voor zover dat mogelijk is op een horlogescherm). Prettig is dat het horloge stofbestendig en waterdicht is.

©Rens Blom

Slimme software

Net als andere moderne Samsung-smartwatches draait de Galaxy Watch 8 Classic op Wear OS. Dat is software van Google, aangevuld met functies van Samsung. De software geeft je toegang tot allerlei nuttige apps, stelt je in staat om contactloos te betalen met het horloge en toont meldingen van je smartphone. Tenminste, als jij dat wilt, natuurlijk. Gelukkig kun je zelf instellen welke apps wel en geen notificaties mogen tonen. Beantwoorden gaat prima via kant-en-klare reacties, spraakbediening of een piepklein toetsenbordje.

Nieuw is de Google Gemini-spraakassistent. Die is aardig slim en zeker het proberen waard, maar nog niet dé reden om een smartwatch te kopen. Gemini zit ook in andere moderne Wear OS-smartwatches, onder meer van OnePlus en Google.

©Rens Blom

De Galaxy Watch 8 Classic is met zijn vele ingebouwde sensoren en slimme software goed in staat om je gezondheid te monitoren. Van het aantal stappen dat je zet tot je hartslag meten en alles ertussenin; de mogelijkheden kunnen wat overweldigend zijn als je geen smartwatch gewend bent. Draag je het horloge ook 's nachts, dan kan hij zelfs je slaap registreren. Dat gebeurt mooi nauwkeurig, is onze ervaring.

De smartwatch krijgt vier jaar software-updates, waardoor je de komende jaren verzekerd bent van nieuwe functies. De accuduur van Samsung-horloges blijft helaas kort. Na anderhalve dag moet ook de Watch 8 Classic echt aan de oplader. Daar valt mee te werken en aan te wennen, maar het blijft kort.

©Rens Blom

Samsung-invloed

Dat je hiermee een Samsung-smartwatch in huis haalt, merk je aan verschillende dingen. Je hebt bijvoorbeeld niet per se een Samsung-smartphone (wel een Android-toestel) nodig om de Watch 8 Classic te kunnen gebruiken, maar sommige functies werken wel alléén met een Samsung-telefoon. Op je telefoon moet je bovendien twee Samsung-apps installeren: de Galaxy Wearable-app om de instellingen van het horloge aan te passen en de Samsung Health-app om de verzamelde gezondheidsstatistieken van het horloge te bekijken. We verbaasden ons vorig jaar al over het feit dat Samsung niet gewoon één complete app maakt. Dat is helaas dus nog steeds het geval.

Conclusie: Samsung Galaxy Watch 8 Classic kopen?

De Samsung Galaxy Watch 8 Classic is een stijlvolle smartwatch die zich leent voor het grote publiek. Uitgezonderd iPhone-gebruikers. Het horloge is compleet, werkt prettig en kan jaren mee. De adviesprijs is wel hoog, dus dat kan een terecht struikelblok zijn.

Met de vertrouwelijke modus in Gmail kun je gevoelige e-mails beter beveiligen. Je bepaalt zelf hoe lang een bericht te bekijken is en of de ontvanger extra stappen moet zetten om het te openen. Dat kan handig zijn bij privégegevens, zakelijke documenten of andere informatie die niet onnodig in een inbox moet blijven staan.

Wat je met de vertrouwelijke modus kunt doen

Met de vertrouwelijke modus geef je een e-mail een soort digitale houdbaarheidsdatum. Je kunt instellen dat een bericht na bijvoorbeeld een dag, een week of een jaar automatisch verdwijnt. De ontvanger kan de inhoud niet zomaar kopiëren, doorsturen, downloaden of afdrukken. Wil je nog een extra veiligheidslaag, dan kun je een sms-verificatie toevoegen. De ontvanger krijgt dan een code op zijn telefoon die nodig is om het bericht te openen.

Belangrijk om te weten: de inhoud wordt niet volledig versleuteld zoals bij sommige beveiligde maildiensten. Gmail bewaart het bericht op de eigen servers. Bij Gmail-gebruikers verschijnt het in hun inbox, bij andere e-maildiensten ontvangt de ontvanger een link naar een beveiligde Google-pagina.

©ID.nl

Zo zet je de vertrouwelijke modus aan op desktop

Wil je de vertrouwelijke modus gebruiken in de webversie van Gmail? Volg dan deze stappen:
1. Klik op Opstellen voor een nieuwe e-mail.
2. Onderaan het venster zie je een pictogram van een slotje met een klokje. Klik hierop.
3. Stel de vervaldatum in en kies of je sms-verificatie wilt inschakelen.
4. Klik op Opslaan en schrijf je e-mail.
5. Verstuur het bericht zoals normaal.
Je kunt na verzending altijd teruggaan naar het bericht in je map Verzonden om de toegang in te trekken, mocht dat nodig zijn.

Zo werkt het in de Gmail-app

Ook op je telefoon of tablet is de vertrouwelijke modus beschikbaar:
1. Tik op Opstellen voor een nieuwe e-mail.
2. Tik rechtsboven op de drie puntjes en kies Vertrouwelijke modus.
3. Bepaal de vervaldatum en zet eventueel sms-verificatie aan.
4. Tik op Opslaan en verzend je e-mail.
De instellingen gelden alleen voor dat specifieke bericht.

👍 Wel gebruiken wanneer...

👍 je tijdelijk gevoelige info deelt (bijv. wachtwoorden, contracten)
👍 je wilt dat de ontvanger geen bestanden downloadt, print of doorstuurt
👍 je alleen controle wilt behouden over wie het bericht ziet en wanneer

👎 Niet gebruiken wanneer...

👎 je volledige privacy of end-to-end-beveiliging nodig hebt
👎 je écht niet wilt dat de inhoud bewaard wordt (want in de vertrouwelijke modus kan nog steeds een schermafbeelding worden gemaakt)
👎 de inhoud volledig privé moet blijven, ook voor Google

De vertrouwelijke modus is dus vooral nuttig wanneer je grip wilt houden op wie toegang heeft tot bepaalde informatie en voor hoe lang. Denk aan het delen van een contract dat na ondertekening niet meer nodig is, of een tijdelijk wachtwoord dat je na gebruik intrekt. Houd er wel rekening mee dat Google de inhoud opslaat en dat iemand altijd nog een screenshot kan maken. Zie het als een extra laag beveiliging, niet als volledige bescherming.

Valkuilen en risico's

Veel gebruikers gaan er onterecht van uit dat de vertrouwelijke modus volledige versleuteling biedt. Dat is niet het geval: Google kan de inhoud nog steeds inzien en bij externe ontvangers wordt het bericht via een link geopend. Gebruik de functie daarom alleen als beperkte toegang belangrijker is dan absolute privacy. Ook sms-verificatie wordt soms overschat. Het voegt wel veiligheid toe, maar sms is niet waterdicht. Bij sim-swapping of toegang tot de telefoon kan de code alsnog onderschept worden. Een alternatief is om het wachtwoord of de toegangscode via een ander kanaal te versturen.

Een veelgemaakte fout is dat gebruikers vergeten de toegang in te trekken zodra de informatie overbodig is. Een vervaldatum helpt, maar soms blijft een bericht toch langer zichtbaar dan nodig. Zet daarom een herinnering in je (digitale) agenda om dit handmatig te doen. Ook wordt vaak gedacht dat het blokkeren van downloaden, printen en doorsturen voorkomt dat de inhoud wordt vastgelegd. In werkelijkheid kan de ontvanger nog steeds een schermafbeelding maken of de tekst overschrijven. Verstuur daarom geen informatie die echt niet mag uitlekken.

Let ook op dat de vertrouwelijke modus geen bescherming biedt tegen interne lekken binnen een organisatie: een collega die het bericht ontvangt, kan de inhoud nog steeds delen. Daarnaast kan het uiterlijk van een vertrouwelijke-modus-mail worden nagebootst door phishingcriminelen. Controleer daarom altijd de URL voordat je inlogt op een Google-pagina. Tot slot geldt dat bijlagen in deze modus altijd via Google's omgeving worden geopend. Bij externe ontvangers kan dat tot verwarring leiden, zeker als ze geen Gmail-account hebben.

Meer beveiliging nodig?

Als je maximale bescherming wilt, zijn er betere opties. Diensten als ProtonMail en Tutanota bieden end-to-end-versleuteling, waarbij alleen verzender en ontvanger de inhoud kunnen lezen. In zakelijke Gmail-omgevingen is S/MIME een optie, mits er certificaten zijn ingesteld. Je kunt ook gevoelige bestanden versleutelen in een zip- of pdf-bestand en dit beveiligen met een wachtwoord dat je via een apart kanaal deelt.