Ver vóór Siri heeft Dragon spraakherkenning al praktisch gemaakt. Maar de pionier is via een foute overname meegesleurd in de ondergang van L&H. En heeft nog geleid tot Siri. Hoe het fout ging.

Dragon pronkte eind jaren negentig met praktisch bruikbare spraakherkenning voor gewone pc's. De toekomst leek toen geheel aan spraak waardoor het bedrijfje van ontwikkelaarsechtpaar Jim en Janet Baker in 1999 veel aanbiedingen kreeg voor overnames. Onder meer processorreus Intel, harde schijffabrikant Seagate, elektronicagigant Sony en zelfs een dochter van autofabrikant Ford wilden Dragon wel inlijven.

'Experts' inhuren

De Bakers hadden ook een beursgang in overweging. Om hun opties het beste in kaart te brengen, huurden zij de experts in. Het toen nog hoog in aanzien staande Goldman Sachs. Die investeringsbank heeft de spraakfirma uiteindelijk geadviseerd het overnamebod van de Belgische concurrent Lernout & Hauspie te accepteren. Dat advies wordt nu aangevochten door de Bakers in een geruchtmakende rechtszaak.

De door Goldman Sachs toegewezen bankiers waren namelijk én jonge, relatief onervaren werknemers én zij hebben de overname slecht begeleid. Bovendien bleek het aan toezicht en verantwoording te ontbreken. Althans, dat stellen de inmiddels bejaarde Bakers nu in hun aanklacht. Het gaat niet slechts om een verbitterd stel uitvinders dat alsnog wil incasseren.

De Bakers hebben namelijk hun spraakherkenningswerk al in 1982 ondergebracht in het geheel zelf gefinancierde bedrijf Dragon Systems. De wiskundige ondergrond voor hun spraakdoorbraak hebben ze in de jaren zeventig al gelegd, toen ze bij IBM's gerenommeerde Watson-laboratoria werkten. De door hun ontwikkelde algoritmebasis doet tegenwoordig dienst als standaard voor spraakherkenning.

Kleingeld

Deze twee spraakpioniers hebben anno nu een rechtszaak lopen tegen hun toenmalige financiële adviseur. De affaire is uitgespit door de New York Times, die bericht dat de leeftijd van Goldman Sachs' vier Dragon-bankiers (de Goldman Four) op zich niet uitzonderlijk is. Het veelbelovende Dragon, dat begin 2000 voor 580 miljoen dollar is verkocht aan L&H, was namelijk kleingeld voor de investeringsbank.

Het bedrijf van Jim en Janet Baker had anno 1999 zo'n 70 miljoen dollar aan omzet en 400 werknemers in dienst. Voor de financiële dienstverlening aan Dragon was een vast bedrag van 5 miljoen dollar overeengekomen. Die vergoeding is volgens de New York Times minder dan wat sommige Goldman-bankiers op eigen houtje verdienen. Ook toen al.

Boekenonderzoek L&H

Wel uitzonderlijk aan de voor Dragon ingezette experts is hun afhandeling van de zaak. Uit nu geopenbaarde rechtbankstukken blijkt dat er diverse missers zijn begaan. De aangeklaagde bank ontkent dit overigens. Onder de missers bevindt zich het niet goed uitgevoerde boekenonderzoek naar L&H, terwijl er ten tijde van de overname-avances door de Belgen al twijfel was aan de financiële situatie van het bedrijf.

Lernout & Hauspie wist met zijn frauduleus opgeklopte beurskoers Dragon toch te kopen, ondanks twijfels bij de Bakers. Dankzij misstanden bij de bankbegeleiding. Lees verder.

Voordat Goldman Sachs formeel door Dragon werd ingehuurd heeft de investeringsbank zelf al aangegeven dat het een boekenonderzoek naar L&H zou uitvoeren. Daarbij heeft de bank specifieke aandachtsgebieden aangegeven voor de boekhouding van de Belgische spraakleverancier: de inkomstenbronnen, de grote klanten, de licentie-overeenkomsten en de royalty-overeenkomsten.

Overigens heeft Goldman Sachs eerder al afgezien van een eigen investering in L&H nadat het de boekhouding van het Belgische bedrijf had doorgenomen, meldt de New York Times in een achtergrondartikel over de hele affaire. Tijdens de financiële begeleiding door de investeringsbank hebben topmanagers van Dragon zelf ook twijfels gehad over de gezondheid van L&H. Zij hebben daarover vragen gesteld aan Goldman Sachs en aangedrongen op grondige doorlichting van de potentiële koper.

Anonieme afschuifmemo

Kort daarop is er bij Dragon nog een mysterieuze memo van de bank binnengekomen. In dat niet ondertekende bericht haalt Goldman Sachs de aangesneden boekhoudvragen aan en stelt het dat dit geen zaak is voor de bank. Cliënt Dragon wordt in de anonieme memo verwezen naar zijn accountingfirma, Arthur Andersen, voor het aanvankelijk door de bank toegezegde boekenonderzoek. De vier Dragon-begeleiders van Goldman Sachs hebben later in de rechtbank getuigd dat zij niet weten van wie die mysterieuze memo afkomstig is.

Ondertussen meenden de oprichters en bestuurders van Dragon dat L&H wel degelijk goed werd doorgelicht. De koop is dan ook in maart 2000 doorgegaan, voor 580 miljoen dollar en geheel in aandelen. Overigens was het aanvankelijke ongevraagde overnamebod van L&H, voordat Goldman Sachs in de arm is genomen, 580 miljoen waarvan de helft in contanten.

Enkele maanden later is de overname afgerond en krap een half jaar daarna blijkt dat L&H is gebouwd op illusies en bedrog. De beerput wordt opengetrokken waarbij de ene na de andere fraude aan het licht komt. Tussentijds zien de Dragon-oprichters hun technologie, superieur aan die van de nieuwe eigenaren, verloren gaan.

ScanSoft-Nuance-Siri

Ook na het definitieve uiteenspatten van L&H grijpen zij mis: de bezittingen worden eind 2001 geveild waarbij de bulk is opgekocht door ScanSoft. Die leverancier van scansoftware doet met die aankoop ineens aan spraak en concurreert daarmee met Nuance. Het veel later dan Dragon opgerichte Nuance is tijdens de voorbereiding van de L&H-overname óók begeleid door Goldman Sachs, om naar de beurs te gaan.

Zo'n vier jaar later is Nuance gekocht door Scansoft, die zichzelf heeft getooid met de naam van zijn nieuwste spraakaankoop. De ironie wil nog dat de technologie van Nuance, mogelijk dus die van Dragon, dienst doet in spraaksoftware Siri. Al voordat die commerciële spin-off van Amerikaans overheidsonderzoek is opgekocht door Apple en verwerkt in de iPhone 4S en straks ook in de iPad.

Spraakdoorbraak, eindelijk

Apple wil met Siri niet alleen Google en Android maar ook bedrijven als TomTom van hun troon verstoten. Ondertussen komen autofabrikanten met eigen spraakbediening voor routenavigatie, op basis van Dragon-software. En Apple onderhandelt met diverse automakers, over Siri. De gesproken toekomst gloort grandioos. Dankzij het pionierswerk van de Bakers, die nu wel hun deel van de taart opeisen.

Met een prijskaartje van minimaal 2100 euro is de opvouwbare Samsung Galaxy Z Fold 7 een van de duurste smartphones van dit moment. En daar waar de vorige edities een beetje 'meer van hetzelfde waren', voelt de Z Fold 7 wel degelijks anders door zijn sierlijke ontwerp. Heeft Samsung nog meer aangepast of veranderd? Je leest het in deze review.

De aanpassingen die Samsung heeft doorgevoerd in de Galaxy Z Fold 7 zijn vooral praktisch van aard. Het voornaamste ontwerpverschil zit in de afmetingen en het gewicht: zo is het toestel merkbaar dunner en lichter dan de Z Fold 6. In dichtgeklapte toestand is de dikte gereduceerd van 12,1 mm naar 8,9 mm en opengevouwen van 5,6 mm naar 4,2 mm. Ook het gewicht is afgenomen, van 239 gram naar 215 gram. Op papier zijn dit misschien kleine verschillen, maar in de praktijk is de foldable vederlicht en haast papierachtig dun.

Daarnaast zijn de oled-schermen aangepast voor beter dagelijks gebruik. Het smalle 6,3-inch buitenscherm van de Z Fold 6 is vervangen door een breder 6,5-inch scherm met een iets meer conventionele beeldverhouding van 21:9. Dit zorgt ervoor dat je gemakkelijker typt en apps met één hand bedient, zonder dat je het toestel steeds open hoeft te klappen. Ook het binnenscherm is wat vergroot: van 7,6 inch naar een ruimer 8-inch paneel. De schermranden zijn daarbij iets dunner geworden, waardoor het geheel moderner oogt dan ooit.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Praktischer dan ooit

De Galaxy Z Fold 7 is duidelijk ontworpen om het vouwbare concept toegankelijker en praktischer te maken voor een breder publiek. Door het toestel dunner en lichter te maken en vooral het buitenscherm een normale beeldverhouding te geven, is de Z Fold 7 een smartphone die praktischer is dan zijn voorganger. Het is niet langer een niche-apparaat dat je moet openklappen voor basistaken. De combinatie van grotere schermen, een bijna onzichtbare vouw en een extreem hoge helderheid maakt het een indrukwekkend media- en multitasking-apparaat voor dagelijks gebruik.

De beeldkwaliteit van beide schermen is uitstekend. Met een piekhelderheid van meer dan 2000 nits zijn de displays zelfs in direct zonlicht perfect af te lezen. De kleuren zijn levendig en hebben iets meer verzadiging dan concurrerende modellen, waardoor beelden en kleuren echt van het scherm spatten. Beide panelen hebben een soepele 120Hz-verversingssnelheid, die zich automatisch aanpast om de batterij te sparen wanneer dat kan. Lees je een WhatsApp-bericht of artikel, dan gaat de snelheid omlaag om onnodig batterijverbruik te voorkomen.

Galaxy Z Fold 7 in de praktijk

De Galaxy Z Fold 7 profileert zich als een krachtpatser, dankzij een licht opgevoerde Snapdragon-processor (Snapdragon 8 Elite) en een ruime hoeveelheid werkgeheugen. Dit vertaalt zich in een soepele ervaring, of je nu zware games speelt of drie apps tegelijk draait met de Multi Window-functie. Hierdoor voelt het toestel als een echt productiviteits- en entertainmentapparaat dat is ontworpen voor de meest veeleisende gebruiker. Het toestel kan soms wel wat warm worden, maar dat komt meer door Qualcomm dan door Samsung.

In de praktijk levert de batterij genoeg stroom voor een volledige werkdag, al is-ie geen uitblinker bij intensief gebruik. Gelukkig laadt de batterij met de juiste adapter (niet meegeleverd) in een half uur voor de helft op. Het toestel is verder toekomstbestendig met support voor de nieuwste standaarden zoals wifi 7 en bluetooth 5.4, die zorgen voor snelle en stabiele verbindingen. De geïntegreerde AI is handig voor functies als Circle to Search, maar is daarnaast niet feilloos en maakt soms fouten, waardoor je er nog niet op kunt vertrouwen.

Forse camera-upgrade

De Galaxy Z Fold 7 heeft een forse camera-upgrade gekregen dankzij een nieuwe 200MP-hoofdsensor, vergelijkbaar met die in de S25 Ultra. Dit zorgt voor een kwaliteitsverbetering ten opzichte van de Fold 6. Het hoge aantal megapixels maakt het mogelijk om ver in te zoomen op een foto en hem bij te snijden veel zonder detailverlies. Overdag presteert de camera uitstekend met levendige en vooral warme kleuren die hun mannetje staan. Ook 's nachts blijven de foto's verrassend scherp, al doen 'gewone' smartphones het wellicht nog iets beter op dit gebied. Een unieke functie is verder de mogelijkheid om de krachtige 200MP-hoofdcamera te gebruiken voor selfies, waarbij je het coverscherm als zoeker benut.

Naast de hoofdsensor zijn er nog meer verbeteringen. De ultragroothoeklens heeft nu autofocus, waardoor je nu indrukwekkende macrofoto's van dichtbij kunt maken. Ook de selfiecamera's zijn merkbaar verbeterd, met een grotere kijkhoek voor groepsfoto's.

Niet alles is er echter op vooruitgegaan. De telelens blijft steken op 3x optische zoom en dat voelt inmiddels wat mager, zeker vergeleken met de 5x zoom die andere topmodellen bieden.

Lange ondersteuning

De Galaxy Z Fold 7 draait op Android 16 met Samsungs One UI 8, dat vol zit met slimme AI-upgrades. Gemini Live is verbeterd en kan nu tegelijkertijd spraak, camera-input en scherminfo verwerken. Functies zoals Circle to Search zijn uitgebreid; zo kun je tijdens het gamen realtime tips krijgen. De exclusieve, geavanceerde video-editor benut het grote scherm volledig, waardoor je video's met meerdere lagen kunt bewerken. Het toestel wordt ondersteund met zeven jaar aan software- en beveiligingsupdates, waarmee Samsung samen met Google marktleider is.

Samsung Galaxy Z Fold 7 kopen?

De Galaxy Z Fold 7 is een indrukwekkende opvolger van de Z Fold 6. Het dunnere, lichtere ontwerp en het bredere buitenscherm maken hem praktischer dan ooit. De schermen zijn prachtig, de prestaties top en de nieuwe 200MP-camera is een forse upgrade. De hoge prijs van 2100 euro is echter moeilijk te negeren, zeker gezien de matige 3x zoom en de batterij die geen uitblinker is. Bovendien verschilt de ervaring, op het ontwerp na, ook niet zo heel veel van het voorgaande model en heeft Samsung ook niet alle problemen van de voorganger aangepakt.

Als je je vriezer wilt ontdooien, trek je eerst de stekker eruit. Laat je 'm aanstaan, dan blijft het apparaat koelen en smelt het ijs nauwelijks. Bij een vrijstaand model is dat zo gebeurd, maar bij een inbouw-vriezer ligt dat anders. De plint moet los, het apparaat moet naar voren, en pas dan kun je bij het stopcontact. Gedoe dus. Wil je een inbouw-vriezer, dan kun je dus het beste kiezen voor een model met No Frost. Maar wat is dat eigenlijk, en hoe werkt het?

Wat doet No Frost precies?

In een vriezer zonder No Frost ontstaat na verloop van tijd een ijslaag op de binnenwanden. Dat komt door vochtige lucht die binnenkomt elke keer dat je de deur opent. Daardoor gaan de lades minder soepel open en dicht, vriezen verpakkingen vast en stijgt het energieverbruik zonder dat je het meteen doorhebt.

No Frost voorkomt dat. In plaats van het vocht te laten condenseren en bevriezen, circuleert er droge, koude lucht door de vriezer dankzij een ingebouwde ventilator. Die onttrekt actief vocht aan de lucht in het vriesdeel, waardoor ijsvorming helemaal uitblijft. Alles in de vriezer blijft los van elkaar, zonder dat er zich een laag ijs vormt op lades of verpakkingen.

©Tolstoy | Prozorov Andrey

Waarom No Frost juist bij inbouw zo handig is

Dat je nooit meer hoeft te ontdooien is prettig, maar No Frost heeft nog een paar duidelijke voordelen. Een vriezer zonder ijslaag werkt efficiënter: zodra er ijs aan de binnenwanden ontstaat, moet de compressor meer moeite doen om alles op temperatuur te houden. Dat zie je terug op je energierekening.

Bij inbouw-vriezers speelt dat nog sterker. Omdat die vriezers in een kast zijn weggewerkt, is de luchtcirculatie rond het apparaat beperkter. Warmte die normaal via de zijkanten en achterkant wordt afgevoerd, blijft langer hangen. Daardoor neemt de kans op condensvorming en dus ijsopbouw toe bij modellen zonder No Frost. Als de vriezer daardoor harder moet werken, loopt het verbruik op en verslechtert de energieprestatie – zelfs als het label op papier zuinig lijkt. Met No Frost voorkom je dat, en blijft de vriezer goed werken, ook als hij is ingebouwd.

Beter voor je eten

Ook blijft door No Frost de kwaliteit van ingevroren eten beter behouden. IJskristallen op verpakkingen en producten ontstaan bij temperatuurwisselingen en vochtophoping. Met een No Frost-systeem blijft de lucht in het vriesvak stabiel en droog. Daardoor droogt je eten minder snel uit en blijft de kwaliteit beter behouden. 

Zijn er ook nadelen?

No Frost heeft geen echte nadelen, al zijn er wel een paar dingen om rekening mee te houden. Een No Frost-vriezer gebruikt in theorie iets meer stroom door het ventilatiesysteem. In de praktijk weegt dat ruimschoots op tegen het lagere verbruik dankzij het ontbreken van ijsvorming. Ook maakt de luchtcirculatie soms een zacht zoemend geluid. Bij inbouw hoor je daar meestal weinig van, omdat het apparaat in een kast is weggewerkt. Ook ligt de prijs vaak iets hoger dan bij standaard vriezers.

Hoe zit het met Low Frost bij inbouw-vriezers?

Niet alle vriezers zonder ijsvorming zijn automatisch No Frost. Er bestaan ook modellen met Low Frost. Die werken met verdampers in de wand, waardoor er veel minder snel ijs ontstaat. Helemaal ijsvrij blijft het vriesgedeelte niet, maar ontdooien hoeft nog maar één of twee keer per jaar. Bij een vrijstaand model kan dat prima, maar bij inbouw eigenlijk niet. Want één keer per jaar ontdooien is bij een ingebouwd apparaat nog steeds onhandig. Daarom is No Frost bij inbouw eigenlijk de enige keuze waarmee je het jezelf écht makkelijk maakt.

©qwartm - stock.adobe.com

No Frost is bij inbouw geen luxe, maar logica

Het allergrootste voordeel van No Frost bij een inbouw-vriezer is natuurlijk dat de rompslomp van ontdooien je bespaard blijft. Daarnaast zorgt No Frost ervoor dat de vriezer constant blijft presteren, ook in een krappe, slecht geventileerde nis. Het voorkomt ijsvorming, houdt het energieverbruik stabiel en zorgt dat je ingevroren etenswaren zo lang mogelijk hun kwaliteit behouden. Zeker bij een inbouwmodel is No Frost dus geen luxe, maar gewoon een slimme keuze.

Nog even dit

Vriezers hebben ruimte nodig om hun warmte kwijt te kunnen. Bij No Frost-modellen is dat extra belangrijk, omdat die werken met actieve luchtstroom. Bij een vrijstaande vriezer is voldoende ruimte meestal geen probleem, maar bij inbouw-modellen is het belangrijk dat ze niet te krap worden ingebouwd. Kijk dus niet alleen naar de afmetingen van het apparaat zelf, maar controleer ook altijd hoeveel extra ruimte de fabrikant adviseert voor ventilatie. Soms is er aan de achterkant, bovenkant of onder de vriezer nog luchtcirculatie nodig. Houd daar in je keukenontwerp rekening mee, zodat de vriezer goed blijft functioneren en het energieverbruik niet oploopt. Je kunt ook altijd advies vragen bij je keukenspecialist.