Deze oude beestjes maakten dat we voor het eerst van de typ- en rekenmachine verlost werden. Thuiswerken werd mogelijk dankzij deze eerste generatie personal computers. Op welke hiervan heb jij je kunnen uitleven?

De IBM 5150 begon qua prijs bij zo'n 1500 euro en daarvoor kreeg je een computer met een processor van 4,77 MHz, 16K RAM, twee 5,25" floppydrives en een monitor met een resolutie van 80 bij 24 karakters die alleen de kleur groen kon weergeven. Vijf ISA-uitbreidingssloten maakten dat je de computer kon uitbreiden met extra geheugen, seriële poorten of een modem. Een duurdere versie die op bedrijven gericht was, werd uitgerust met 64KB geheugen, een enkele floppydrive en een printer. Voor zo'n machine betaalden organisaties zo'n 4500 euro. Baanbrekend in die tijd was dat het apparaat in staat was software van derden te draaien, bijvoorbeeld het DOS-besturingssysteem van Microsoft.

Deze pc bleek enorm populair en zette de standaard voor vele opvolgers en klonen van andere fabrikanten. Uiteindelijk groeide legde deze machine de basis voor de moderne Wintel (Windows + Intel) computers die vandaag nog steeds de facto standaard zijn.

2. De IBM System/23 Datamaster: het zakelijke monster

Vlak voor de introductie van de 5150 PC bracht IBM de System/23 Datamaster uit, een machine met iets meer geheugen (64KB) standaard aan boord, maar met grotere floppydrives (van 8 inch), meer uitbreidingssloten (zes stuks) en een printer. Bovendien waren alle componenten in één formfactor geïntegreerd. Deze machines werden in de markt gezet als zakelijke krachtpatsers en werden voor iets minder dan 10.000 euro verkocht.

Vooral opvallend aan deze Datamaster was het gewicht van de machine. Met 43 kilogram tilde je jezelf een hernia aan deze zware jongens.

©CIDimport

3. Apple II: de eerste thuiscomputer die in massaproductie ging

Nog jaren voor introductie van eerder genoemde IBM pc's bracht Apple in 1977 een machine uit die door velen gezien werd als de eerste thuiscomputer. Het label 'pc' bestond nog niet, maar de Apple II was de eerste grafische microcomputer die een einde maakte aan de lampjes en switches en het benodigde handwerk die de eerste generatie thuiscomputers kenmerkten (waaronder de Apple I).

De Apple II was de eerste grootschalig geproduceerde personal computer. Hij was vooral populair bij thuisgebruikers, maar werd ook af en toe verkocht aan zakelijke gebruikers, zeker na het verschijnen van het eerste spreadsheet op een computer: VisiCalc. Voor de versie met een 1MHz-processor, 4KB RAM geheugen en een cassetteinterface betaalde je destijds 1298 dollar.

4. HP-85: klein, maar ogenschijnlijk traag als een slak

Toen IBM in 1975 met de 5100 (de voorganger van de 5150 PC) een computer uitbracht die door consumenten gekocht kon worden, kon Hewlett-Packard, tegenwoordig de grootste leverancier van pc's, niet achterblijven. In 1980 bracht het met de HP-85 een draagbare machine uit met ingebouwd toetsenbord, 5 inch scherm (net iets groter dan het scherm van een iPhone 4S), ingebouwde thermische printer (vergelijkbaar met een kassabon) en tapeopslag. Gebruikers konden via BASIC gebruikmaken van applicaties.

Opvallend was dat HP met een CPU op 613KHz voor een extreem trage variant koos, terwijl er snellere opties voorhanden waren. Toch viel was de machine opvallend snel voor zijn tijd. Dat kwam doordat de gebruikte chip veel complexer was opgebouwd dan concurrerende modellen, waardoor meer handelingen per tik verricht konden. Wel moest alle software daarvoor herschreven worden.

5. Osborne 1: de eerste echte laptop

In 1981 bracht de Osborne Computer Corporation een machine uit die wordt beschouwd als de eerste echte laptop: de Osborne 1. Het bijzondere aan deze pc is dat deze dichtgeklapt kon worden, een draaghendel had en op een accu kon werken. De prijs van ongeveer 1500 euro was voor die tijd best schappelijk. Ook de specificaties met een 4MHz processor, 64KB geheugen, twee 5,25" schijven en een ingebouwde 5 inch monitor waren toen top-of-the-bill. Het systeem draaide op het CP/M-besturingssyteem en bleek een redelijk succes, met name in de Verenigde Staten. Toch was het de op MS-DOS gebaseerde Compaq Portable-laptop die vanaf echt potten ging breken voor mobiele werkers.

Osborne ging halverwege de jaren '80 failliet en de merknaam werd later overgenomen door de Finse kloonbouwer Mikrolog, die nu nog steeds onder de naam Osborne desktops en servers van de band laat rollen.

6. NEC Advanced Personal Computer: grafische krachtpatser

Toen het Japanse NEC in 1982 een machine op de markt bracht waarmee businessgebruikers ook thuis voor het eerst echt fatsoenlijk konden rekenen in een spreadsheet en CAD/CAM-werkzaamheden konden verrichten, betekende dat een revolutie. De APC van NEC gebruikte een NEC 7720 grafische processor, die met eigen geheugen uitgerust was en waardoor grafische afbeeldingen in een resolutie van 640 bij 475 pixels in 8 kleuren mogelijk werden en tegelijkertijd ook tekst weergegeven kon worden.

De geheime truc van NEC was het gebruik van niet één, maar twee grafische controllers: één voor tekst en één voor graphics. De output van de twee werd gecombineerd en kon op één monitor getoond worden. Vanaf een diskette konden zowel CP/M-86 als MS-DOS 2.11 gedraaid worden. NEC is anno 2012 nog steeds gespecialiseerd in displaytechnologie.

©CIDimport

7. Apple Lisa: de eerste grafische gebruiksinterface

Apple baarde in 1983 opzien door met een machine op de markt te komen waarmee niet alleen lijnen en karakters op een scherm getoond konden worden, maar een grafische presentatie met een menu-structuur en icoontjes mogelijk werd, die met de muis bediend kon worden. Kortom, het was de eerste commerciële computer met een GUI (Graphical User Interface). Lisa stond voor "Local Integrated Software Architecture", maar het was ook de naam van de dochter van Apple mede-oprichter Steve Jobs. Enkele jaren na de Lisa groeide werd het voornaamste merk van Apple Macintosh en werd Lisa OS omgetoverd in Mac OS. De Lisa-computer is daarmee de eerste verre voorvader van de tegenwoordige iMac en het huidige Mac OS X.

8. Altos 586: maakte thin-clients al in de jaren '80 mogelijk

De Altos 586 was een strak vormgegeven zakelijke computer waarmee het uniek was dat meerdere gebruikers er tegelijkertijd op ingelogd konden zijn binnen het op Unix-gebaseerde XENIX-besturingssysteem van Microsoft. Met een prijskaartje van 10.000 dollar was de computer behoorlijk prijzig, maar de mogelijkheid om ermee op een netwerk te kunnen en te kunnen e-mailen was destijds revolutionair. Tegenwoordig is het in Unix-gespecialiseerde Altos onderdeel van Acer.

©CIDimport

Aan welke pc uit de jaren '80 bewaar jij de beste herinneringen? We zijn benieuwd naar jullie verhalen, wellicht met één van genoemde machines.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Op zoek naar een betaalbare smartphone, maar dan wel eentje met een virtuele simkaart? De redactie van ID.nl is voor je op zoek gegaan naar smartphones met een prijskaartje van onder de 400 euro.

Met een eSim ben je niet meer afhankelijk van een fysiek simkaartje en heb je geen gepriegel meer met het plaatsen van je sim in de telefoon. Je kunt daardoor snel van provider wisselen zonder gedoe. Ideaal als je veel op reis bent, omdat je op deze manier eenvoudig internationale abonnementen kunt activeren. Daarnaast kun je op die manier ook gebruik maken van meerdere telefoonnummers op een enkel toestel, bijvoorbeeld eentje voor werk en prive. De mooiste toestellen met eSim en onder de 400 euro vind je hier.

Sony Xperia 10 VI

De Sony Xperia 10 VI is een compacte smartphone met een focus op multimedia. Het 6,1-inch FHD+ OLED-scherm met een 21:9 beeldverhouding is ideaal voor het bekijken van films. Aangedreven door de Snapdragon 6 Gen 1-chipset en uitgerust met 8 GB RAM, biedt het toestel soepele prestaties.

De 48 MP hoofdcamera legt gedetailleerde foto's vast, terwijl de 5000 mAh batterij zorgt voor langdurig gebruik. Met IP68-certificering is het toestel bestand tegen water en stof.

Samsung Galaxy A26 5G

De Galaxy A26 5G combineert een slank ontwerp met krachtige prestaties. Het 6,7-inch FHD+ Super AMOLED-display biedt levendige kleuren en vloeiende beelden dankzij de 120 Hz verversingssnelheid. Onder de motorkap bevindt zich de Exynos 1380-chipset, ondersteund door 4 tot 8 GB RAM, wat zorgt voor soepele multitasking.

De 50 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie legt scherpe foto's vast, zelfs bij weinig licht. Met een batterijcapaciteit van 5000 mAh en IP67-certificering is dit toestel zowel duurzaam als betrouwbaar. Bovendien belooft Samsung tot zes jaar beveiligingsupdates, wat de levensduur van het apparaat verlengt.

Motorola Edge 60 Fusion 

De Motorola Edge 60 Fusion is een elegant middelklasse-smartphone die indruk maakt met zijn moderne design en degelijke prestaties. Hij beschikt over een indrukwekkend 6,67‑inch pOLED‑scherm met Super‑HD-resolutie (1 220 × 2 712 pixels), 120 Hz ververssnelheid en HDR10+, beschermd door Gorilla Glass 7i — en dat op alle vier de schermranden. De 50 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie (OIS) en 13 MP ultragroothoeklens leveren scherpe beelden, terwijl de 32 MP frontcamera mooie selfies maakt.

Motorola Moto G35 5G

De Motorola Moto G35 5G biedt solide prestaties voor een betaalbare prijs. Het 6,72-inch LCD-scherm met een verversingssnelheid van 120 Hz zorgt voor vloeiende beelden. De 50 MP Quad Pixel-camera levert scherpe foto's, zelfs bij weinig licht.

Met een batterijcapaciteit van 5000 mAh en ondersteuning voor 5G-connectiviteit blijf je de hele dag verbonden. Hoewel de Unisoc T760-processor niet de snelste is, biedt het toestel voldoende kracht voor dagelijks gebruik.

Samsung Galaxy A35 5G

De Galaxy A35 5G biedt premium functies in een betaalbaar jasje. Het 6,6-inch FHD+ Super AMOLED-display met een verversingssnelheid van 120 Hz zorgt voor heldere en vloeiende beelden. De 50 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie legt scherpe foto's vast, terwijl de 13 MP selfiecamera zorgt voor duidelijke zelfportretten.

Aangedreven door de Exynos 1380-chipset en beschikbaar met tot 12 GB RAM, biedt het toestel krachtige prestaties. De 5000 mAh batterij ondersteunt 25W snelladen, en Samsung belooft tot vijf jaar beveiligingsupdates.

Fairphone gaat vanaf deze maand elk nieuw toestel in Europa standaard leveren met ChatLicense, een app die jongeren en ouders helpt verantwoord om te gaan met de eerste smartphone. De samenwerking moet bijdragen aan meer digitale weerbaarheid en sluit aan bij Fairphones missie om technologie niet alleen duurzaam te produceren, maar ook bewust te gebruiken.

ChatLicense is bedoeld voor gezinnen die hun kind een eerste smartphone geven. De app neemt kinderen mee in een leertraject met korte video's, animaties en quizvragen over onderwerpen als sociale media, chat-apps en online veiligheid. Bij elke stap verdienen ze een stukje van hun 'digitale rijbewijs'. Voor ouders is er een begeleidende gids met gespreksstarters en uitleg, zodat het gesprek thuis vanzelf op gang komt. De methode is gebaseerd op onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam en legt de nadruk op leren en weerbaarheid, in plaats van alleen beperken en controleren.

Lees hier onze review van de Fairphone 6

Fairphone Moments

Voor Fairphone sluit de samenwerking aan op eerdere stappen richting bewuster gebruik. Bij de introductie van de Fairphone 6 kwam ook Fairphone Moments, een fysieke knop waarmee gebruikers hun toestel direct in een minimalistische modus kunnen zetten. In die stand worden meldingen en apps sterk teruggebracht, zodat schermtijd vanzelf afneemt. Dat blijkt niet alleen handig voor jongeren, maar ook voor volwassenen die wat meer rust zoeken. Met ChatLicense komt daar nu een educatieve laag bovenop, die vooral gezinnen met jonge kinderen helpt bij de eerste kennismaking met een smartphone.

©Fairphone

Zorgen over schermtijd

De timing is niet helemaal toevallig. Steeds meer ouders maken zich zorgen over hoeveel tijd hun kinderen online doorbrengen en of ze wel voldoende zijn voorbereid op risico's als cyberpesten of misleidende informatie. Uit onderzoek blijkt dat kinderen vaak al rond hun tiende of elfde verjaardag een eigen toestel krijgen, terwijl duidelijke afspraken thuis niet altijd aanwezig zijn. Scholen en gemeenten proberen die digitale opvoeding wel te ondersteunen, maar het gesprek blijft in gezinnen vaak lastig. Door ChatLicense standaard mee te leveren bij elk toestel, hoopt Fairphone een praktische drempel weg te nemen en gezinnen direct iets in handen te geven.

Wat is ChatLicense?

ChatLicense werd eind 2023 in Nederland gelanceerd en heeft zich sindsdien uitgebreid naar meerdere Europese landen. De app kreeg goede beoordelingen in de appstores, onder meer door de speelse insteek en het ontbreken van advertenties of dataverzameling voor commerciële doeleinden. Voor veel ouders is dat een geruststelling, omdat juist die afhankelijkheid van techbedrijven vaak een punt van zorg is. De makers benadrukken dat de inhoud in samenwerking met wetenschappers en pedagogen wordt ontwikkeld, zodat kinderen niet alleen technische kennis opdoen, maar ook vaardigheden om bewust en kritisch online te zijn.

©Fairphone

Een bredere standaard

Met de bundeling van ChatLicense en Fairphone krijgen kinderen die hun eerste smartphone ontvangen voortaan dus niet alleen een mooie nieuwe telefoon, maar ook een digitale opleiding. Daarmee gaat Fairphone verder dan alleen het maken van duurzame hardware; het bedrijf wil immers ook bijdragen aan bewuster gebruik van zo'n toestel. Of het daadwerkelijk leidt tot een nieuwe standaard in de industrie, zal de komende jaren moeten blijken. Maar hé, een stukje bewustwording kan natuurlijk sowieso geen kwaad.