Op een Raspberry Pi draai je normaal een Linux-distributie, maar ook Android draait erop. Het voordeel is dat je onmiddellijk een besturingssysteem hebt dat is ontworpen voor een aanraakscherm én dat je toegang hebt tot een breed assortiment Android-apps. Sluit gewoon een aanraakscherm op je Raspberry Pi aan, installeer Android en je hebt een infobord, spelletjesmachine en meer.

Stel jezelf eerst de vraag waarom je Android op je Raspberry Pi zou draaien? Raspberry Pi OS (het vroegere Raspbian) is best gebruiksvriendelijk en je hebt toegang tot allerlei opensource-software. Het is ook het officiële besturingssysteem van de Raspberry Pi en daardoor uitstekend ondersteund. Maar de standaard gebruikersinterface is domweg niet ontworpen voor een aanraakscherm.

Voor toepassingen waarbij een aanraakscherm wel handig is, gebruik je het best een besturingssysteem dat daar van meet af aan is voor ontworpen. En zo komen we bij Android uit. Als je een klein aanraakscherm op je Raspberry Pi aansluit, zou een tabletinterface immers ideaal zijn. Bovendien heb je zo ook toegang tot Android-apps, die allemaal ontworpen zijn voor een aanraakinterface. Wij probeerden Android 10 uit op een Raspberry Pi 4B met 8 GB geheugen in combinatie met het officiële 7inch-aanraakscherm voor de Raspberry Pi en een hdmi-aanraakscherm (ook 7 inch) van Adafruit, beide met een resolutie van 800 × 480 pixels. We raden echt de Raspberry Pi 4B aan: op de Raspberry Pi 3B+ bleek Android veel te traag te zijn.

©PXimport

01 Aangepaste LineageOS

Als je Android op je Raspberry Pi wilt draaien, heb je een aangepaste versie van LineageOS nodig, de bekendste custom rom voor Android-telefoons. Je vindt die aangepaste versie op de website van KonstaKANG, een ontwikkelaar die ook actief is op het Android-forum XDA-Developers. Met de hulp van anderen heeft hij LineageOS aangepast zodat die op de Raspberry Pi 3B, 3B+ en 4B (met minstens 2 GB geheugen) draait. Eerdere modellen van de Raspberry Pi worden niet ondersteund.

Heb je een Raspberry Pi 3B of 3B+, download dan de nieuwste LineageOS voor de Pi 3. Heb je een Raspberry Pi 4B, download dan de versie voor de Pi 4. Op het moment van schrijven was dat LineageOS 17.1 (wat overeenkomt met Android 10). Mogelijk is er wanneer je dit leest al een nieuwere versie.

Schrijf vervolgens het gedownloade zip-bestand met een programma zoals balenaEtcher of USBImager naar een micro-sd-kaartje van minstens 8 GB groot. Wanneer dat is voltooid, steek je het micro-sd-kaartje in je Raspberry Pi, sluit je het aanraakscherm, eventueel een ethernetkabel en tot slot de voedingskabel aan. Als alles goed gaat, start je Raspberry Pi nu in Android op.

©PXimport

02 Eerste opstart

Als je scherm zijn ondersteunde resoluties niet meldt via EDID, start LineageOS standaard op in een resolutie van 1280 × 720 pixels (voor de Raspberry Pi 3) of 1920 × 1080 pixels (voor de Raspberry Pi 4). Als je scherm die resolutie niet ondersteunt (zoals bij onze beide schermen het geval is), krijg je maar een deel van het scherm te zien. Om dat op te lossen, steek je de micro-sd-kaart weer in je pc en open je in de bootpartitie die wordt aangekoppeld het bestand resolution.txt. Vul daar de resolutie van je scherm in, zoals 800x480. Sla het bestand op, ontkoppel de micro-sd-kaart en start je Raspberry Pi er weer van op.

Gebruik je het officiële scherm van de Raspberry Pi, dan zul je nog altijd niets zien. Je dient daarvoor namelijk de software-renderer in te schakelen. De eenvoudigste oplossing is om eerst een ander scherm en een muis aan te sluiten, zodat je tenminste iets ziet en daarna de instellingen kunt aanpassen. Op de website van KonstaKANG vind je de instructies.

03 Initiële configuratie

Je ziet na een tijdje het beginscherm van LineageOS. Druk rechtsonder op de knop Next. Heb je een scherm zonder aanraakfunctionaliteit aangesloten (of het Adafruit-scherm waarvan we ontdekken dat de aanraakfunctionaliteit wordt ondersteund), sluit dan een muis aan.

In het volgende scherm druk je op Accept om te bevestigen dat je dit project niet commercieel gebruikt. Daarna kies je je taal (ook Nederlands staat erbij), je tijdzone (Amsterdam) en stel je de huidige datum en tijd in.

Na een druk op Volgende kies je een wifi-netwerk en voer je je wachtwoord in. Na nog een keer Volgende vink je aan of apps toegang tot je locatie mogen krijgen en of je diagnostische gegevens naar de makers van LineageOS wilt sturen om te helpen met de ontwikkeling. Daarna kun je ook een pincode of wachtwoord kiezen, of je slaat die stap over als je dat niet belangrijk vindt. Klik tot slot op Start om Android te gaan gebruiken.

©PXimport

Beperkingen van een Raspberry Pi

©PXimport

04 Android rooten

De Android-omgeving die je nu te zien krijgt, is vrij kaal. De basis-apps zoals een agenda, browser, contacten, bestandsbeheerder, e-mail, galerij, klok, muziek-app en opname-app zijn van de partij, maar dat is het al bijna. In totaal zijn er vijftien apps geïnstalleerd. Loop zeker ook eens door de instellingen.

Dit systeem is uiteraard te beperkt om mee te werken. Om extra apps te kunnen installeren, moeten we roottoegang inschakelen in Android. Druk daarvoor eerst helemaal onderaan in de instellingen op Over tablet en druk dan zeven keer op Build-nummer om de ontwikkelaarsopties vrij te geven.

Ga daarna in de instellingen naar Systeem / Geavanceerd / Ontwikkelaarsopties en schakel Root access in. Schakel iets daaronder ook Lokale terminal in. Daarna verschijnt de app Terminal bij je apps. Hierin kun je allerlei opdrachten invoeren voor het Android-systeem. Voor sommige opdrachten heb je rootrechten nodig: daarvoor dien je eerst su in te typen, waarna je als root ingelogd bent in de terminal en daarna de opdracht zelf.

©PXimport

05 Open GApps

Waarschijnlijk wil je gewoon de apps van Google draaien op je Raspberry Pi met Android. Dat kan, maar vereist nog wat extra stappen. Bezoek eerst in de browser op Android deze website en selecteer daar als platform ARM, als Android-versie 10.0 en als variant pico. Dit is de minimale variant die je nodig hebt om Google Play te draaien. Download dit pakket dan, het is zo’n 90 MB groot.

Download daarna op je Raspberry Pi ook het zip-bestand lineage-xx.x-rpi-recovery2boot.zipvan KonstaKANG, dat we later nodig hebben om uit de recoverymodus te raken. Om het bestand te kunnen downloaden, schakel je wel eerst in de browser de weergave van de website om naar desktopmodus (via de drie puntjes rechts van de adresbalk).

Zodra je beide zip-bestanden hebt gedownload, open je een terminalvenster en voer je deze commando’s uit:

su

rpi4-recovery.sh

reboot

De eerste opdracht om als rootgebruiker te werken, de tweede om de micro-sd-kaart over te schakelen zodat die niet meer LineageOS opstart, maar de recoveryfirmware TWRP. Met de derde opdracht herstart je de Raspberry Pi.

©PXimport

06 Recoverymodus

Je Raspberry Pi toont nu het opstartscherm van TWRP. Veeg de knop rechts onderaan naar rechts om aanpassingen aan het systeem toe te staan. Kies dan Install, navigeer links naar de map Download en druk op het zip-bestand van Open GApps. Vink Reboot after installation is complete aan en veeg de knop rechts onderaan naar rechts om het bestand te flashen.

Je zult merken dat je na de reboot weer in de recoverymodus komt. Kies in het menu nu eerst Wipe en veeg de knop rechts onderaan naar rechts voor een herstel naar de (in dit geval fictieve) fabrieksinstellingen. Kies Install en selecteer het zip-bestand lineage-xx.x-rpi-recovery2boot.zip en vink Reboot after installation is complete weer aan voordat je het bestand flasht. Na de volgende reboot start LineageOS weer op.

©PXimport

07 Google Play

Omdat je via Open GApps nu Google Play hebt geïnstalleerd en een factory reset hebt uitgevoerd, moet je opnieuw je taal te kiezen en de wifi-toegang configureren. Je krijgt de vraag of je je apps, foto’s, contacten en Google-account wilt overzetten. Daarna log je in met je Gmail-account. Nadat je alle stappen hebt doorlopen om je Android-apparaat gebruiksklaar te maken, druk je weer op Start en zie je weer dezelfde kale Android-omgeving, maar deze keer met een extra app: Google Play.

In Google Play kun je zoals je gewend bent allerlei Android-apps installeren. Overigens zullen niet alle apps even goed werken (zie ook het kader ‘Nog niet helemaal gebruiksklaar’ aan het einde van dit artikel). De meest voorkomende problemen zijn de resolutie en oriëntatie van het scherm: veel apps verwachten echt een smartphonescherm in portretmodus. Sommige apps crashen ook onverwacht en Google Play laat soms het hele besturingssysteem herstarten.

©PXimport

Geen aanraakscherm?

08 Infobord

Als je even met Android op de Raspberry Pi speelt, zul je merken dat dit besturingssysteem het meest tot zijn recht komt als je de Raspberry Pi als een soort interactief infobord gebruikt. Laat er bijvoorbeeld je agenda op weergeven of gebruik de ingebouwde klok-app als timer voor tijdens het koken. Of wat dacht je van de app van NS om de vertrektijden van de treinen te tonen? Of gebruik de browser om bijvoorbeeld via je Raspberry Pi toegang te krijgen tot de webinterface van je domoticasysteem, zoals Home Assistant. Zo maak je heel eenvoudig van je Raspberry Pi een webkiosk, die daarnaast toch ongelooflijk flexibel is omdat je allerlei Android-apps kunt draaien.

©PXimport

09 Portretmodus

Tot nu toe hebben we het scherm altijd in landschapsmodus gebruikt, omdat dat voor een infobord nu eenmaal de handigste oriëntatie is. Maar veel apps zijn ontworpen voor de portretmodus van een smartphone. Wil je toch je scherm in portretmodus instellen, dan dien je weer een configuratiebestand in de bootpartitie aan te passen. Schakel de Raspberry Pi dus uit. Als je geen aan-uitknop hebt en nog altijd rootrechten hebt, kan dat door deze commando’s in de terminal te typen:

su

reboot -p

De -p van ‘power off’.

Steek de micro-sd-kaart dan in je computer en open het bestand config.txt in de bootpartitie. Voeg daar de volgende regel aan toe om het scherm 90 graden te draaien:

display_lcd_rotate=1

En zoek dan naar de volgende regel voor de aanraakfunctionaliteit:

dtoverlay=rpi-ft5406

En vervang die door:

dtoverlay=rpi-ft5406,touchscreen-swapped-x-y=1,touchscreen-inverted-x=1

Sla je wijzigingen op en ontkoppel de micro-sd-kaart. Als je deze weer in je Raspberry Pi steekt en die opstart, toont Android zijn interface in portretmodus. Apps zoals die van de NS zijn nu veel handiger om te gebruiken.

10 Android TV installeren

Voor de Raspberry Pi 4 heeft KonstaKANG ook een image waarmee je van je Raspberry Pi een Android TV-apparaat maakt. Dat is handig als je je Raspberry Pi op een groter scherm wilt aansluiten, zoals het tv-scherm in je woonkamer, maar toch graag de vertrouwde interface van Android wilt.

Download de nieuwste versie van de Android TV-editie van LineageOS voor de Raspberry Pi 4. Op het moment van schrijven was dat LineageOS 17.1 (wat overeenkomt met Android 10). Mogelijk is er wanneer je dit leest al een nieuwere versie. Schrijf deze naar een micro-sd-kaart van minstens 8 GB groot en start daar je Raspberry Pi van op, nadat je die op je scherm hebt aangesloten.

Omdat je tv-scherm hoogstwaarschijnlijk geen aanraakscherm is, heb je uiteraard nog invoerapparatuur nodig. Een draadloos toetsenbord en muis zijn dan handig. Een andere optie is een zogenoemde airmouse: een minitoetsenbord met ingebouwde trackpad om draadloos vanaf de bank je Android-tv aan te sturen.

©PXimport

11 En verder

Voor de rest werkt de Android TV-editie op de Raspberry Pi bijna hetzelfde als de normale Android-editie. Je dient ook hier weer je apparaat te rooten, Open GApps via de recoverymodus te installeren en daarna kun je via de Play Store allerlei apps installeren. De landschapsinterface van Android TV met zijn grote icoontjes komt beter op zijn recht op een grote tv.

Maar ook hier loop je tegen wat beperkingen aan. Omdat de Raspberry Pi niet is gecertificeerd als Android TV-apparaat, is de Chromecast-functionaliteit niet ondersteund. Je kunt dus helaas geen video’s van je smartphone naar je slimme tv casten. Ook de officiële app Android TV Remote Control om je Android-telefoon als afstandsbediening voor je Android TV-apparaat te gebruiken, is niet ondersteund. Maar al met al zijn Android en Android TV op je Raspberry Pi interessante besturingssystemen voor heel wat toepassingen.

©PXimport

Nog niet helemaal gebruiksklaar

De Motorola Moto Watch Fit is een fitnesstracker met een groot scherm, waarop je naast de tijd ook je sportieve activiteiten en smartphonemeldingen kunt volgen. Motorola zegt dat je de wearable slechts eens in de twee weken hoeft op te laden. En hij kost maar 80 euro! In deze review lees je onze ervaringen met deze gadget.

De adviesprijs is een groot pluspunt van de Moto Watch Fit. Bij een bekende webwinkel kun je de fitnesstracker op moment van schrijven zelfs voor minder dan 60 euro oppikken. Voor zo'n prijs is het de vraag wat je wel en niet kunt verwachten. Nou, in elk geval een prima ontwerp. De Moto Watch Fit weegt slechts 25 gram, is waterdicht en kan ook tegen stof. Het meegeleverde stoffen groene bandje voelt wat eenvoudig aan, maar werkt naar behoren en irriteert niet. Fijn is dat Motorola adapters meelevert, zodat je een ander (eigen) bandje aan de fitnesstracker kunt bevestigen.

©Rens Blom

©Rens Blom

Het scherm van de wearable heeft een diagonaal van 1,9 inch (4,8 cm). Dat is vrij fors. De Moto Watch Fit kan daarom wat lomp ogen om een smallere pols en staat beter om een wat bredere pols. Op het grote scherm zie je de tijd, meldingen en andere informatie wel lekker duidelijk. Het scherm kan fel genoeg, oogt scherp en toont dankzij het oleddisplay mooie kleuren. We kunnen zeggen dat we positief verrast zijn door de schermkwaliteit.

©Rens Blom

App en metingen

Houd er rekening mee dat de Moto Watch Fit alleen werkt met een Android-smartphone (dat hoeft geen model van Motorola te zijn). Als je een Apple iPhone gebruikt, kun je niets met de Moto Watch Fit. Na het installeren van de Moto Watch-smartphoneapp en het verplicht aanmaken van een Motorola-account, koppel je de fitnesstracker aan je smartphone. Je kiest een wijzerplaat, stelt in welke app-meldingen wel en niet op je horlogescherm mogen verschijnen en kunt andere zaken aanpassen. De app werkt prima en geeft ook duidelijk inzicht in gezondheidsstatistieken die door het horloge verzameld zijn.

©Rens Blom

De Moto Watch Fit kan aardig wat zaken meten. Van je stappen en je slaap tot sportieve sessies, je hartslag en hoeveel calorieën je verbrandt. Veel metingen vinden we – afgezet tegen nauwkeurig bewezen wearables – goed genoeg, maar de hartslagmeter van de Watch Fit zit vaak te hoog. Gelet op het prijspunt zijn we tevreden over hoe de fitnesstracker onze gezondheid in kaart brengt, maar zoals Motorola zelf ook aangeeft: staar je er niet blind op en gebruik de wearable niet voor medische doeleinden.

©Rens Blom

Niet bellen

Dat we met een spotgoedkope gadget te maken hebben, merken we ook aan het ontbreken van sommige technische functies. Een microfoon en luidspreker ontbreken bijvoorbeeld. Je kunt dus niet bellen met de Moto Watch Fit. De wearable kan überhaupt geen geluid opnemen en ook geen geluid maken. Lekker rustig, kun je ook denken. Meldingen van bijvoorbeeld WhatsApp, je e-mail-app en andere apps kun je bekijken op het horlogescherm, maar niet beantwoorden.

©Rens Blom

Op het horloge vind je wel basale doch nuttige apps als een timer, stopwatch, ademhalingsoefeningen en wekker. Ook kun je je telefoon laten rinkelen, als je die kwijt bent. Die laatste functie werkt alleen als de telefoon en smartwatch via bluetooth met elkaar verbonden zijn.

Geweldige accuduur

De beperkte slimheid van de Moto Watch Fit in combinatie met energiezuinige onderdelen leiden tot een geweldige accuduur. Motorola schermt met een gebruikstijd tot zestien dagen en daar kunnen wij ons in vinden. Na zeven dagen gebruik is de batterij bijna 50 procent teruggelopen. Opladen doet het horloge snel via een meegeleverd kabeltje.

Motorola Moto Watch Fit kopen?

De Motorola Moto Watch Fit is een heel betaalbare kennismaking met het concept fitnesstracker en valt ook positief op met zijn lange accuduur. Zolang je verwachtingen van de slimme functies en nauwkeurigheid van sommige metingen niet te hooggespannen zijn, kun je veel plezier beleven aan dit slimme horloge.

Vakantievoorpret is heerlijk, maar inpakken is vaak een ander verhaal. Te veel, te weinig, iets vergeten of juist drie keer hetzelfde mee: het overkomt iedereen weleens. Een goede voorbereiding scheelt stress én overgewicht op het vliegveld. In dit artikel lees je welke fouten veel mensen maken bij het inpakken van hun vakantiekoffer – fouten die jij nu natuurlijk nooit meer maakt!

Lees ook: Valt de vakantie tegen? Dit is wat je kunt doen (ook achteraf!)

Of je nu met het vliegtuig of met de auto op vakantie gaat: hoe beter je koffer is ingedeeld, hoe makkelijker je alles terugvindt. Je kleding blijft netter, je hoeft minder te graaien én je houdt ruimte over voor souvenirs en andere aankopen die je mee terug naar huis wilt nemen.

Fout 1: Geen checklist gebruiken

Zonder checklist ga je af op je geheugen, en dat blijkt zelden waterdicht. In de haast of vermoeidheid vergeet je al snel iets essentieels: je oplader, een zonnebril, medicijnen of ondergoed. Een lijst geeft overzicht en rust. Je kunt er al een week van tevoren aan beginnen, zodat je tijd hebt om nog iets te kopen of te wassen. Denk in categorieën: kleding, toiletspullen, apparatuur, documenten. Ook handig: check op de dag van vertrek de lijst nog eens terwijl je je tas dichtdoet. Gebruik papier of een checklist-app, zolang je maar iets hebt om letterlijk af te vinken. Het kost je 10 minuten, maar voorkomt veel ergernis op reis.

Tip: op internet kun je op allerlei plekken inpak-checklists downloaden, bijvoorbeeld vanaf de site van de ANWB. Je geeft aan op wat voor soort vakantie je gaat (bijvoorbeeld autovakantie, vliegvakantie of kamperen) en krijgt dan een bijpassende checklist die je kunt downloaden als PDF. Je kunt die lijsten ook prima gebruiken als inspiratiebron, want ze zijn erg uitgebreid (zie Fout 2). Waarschijnlijk heb je een aantal dingen die erop staan niet echt nodig!

Fout 2: Te veel meenemen 'voor de zekerheid'

Iedereen kent het: je stopt nog snel extra kleding of schoenen in je koffer, voor het geval dat. Maar in de praktijk draag je vaak de helft niet. Die dikke trui (voor als het 's avonds afkoelt … spoiler alert: het koelt meestal minder af dan je dacht), dat derde jurkje voor 'misschien een chic diner'… het komt de hele vakantie je koffer niet uit. Kies liever voor kleding die je kunt combineren: een broek die bij meerdere tops past, een jurk die zowel overdag als 's avonds kan. Houd rekening met het klimaat, je geplande activiteiten en wasmogelijkheden op locatie. Als je toch iets mist, kun je het vaak ook ter plekke kopen.

©Mike Watson Images Limited

Fout 3: Vloeistoffen niet apart verpakken

Shampooflesjes, zonnebrand of vloeibare make-up die los tussen je spullen zitten, vormen een risico. Door drukverschillen tijdens de vlucht of simpelweg een loszittend dopje, kan de inhoud gaan lekken. Resultaat: vlekken in je kleding, beschadigde souvenirs of andere schade. Stop vloeistoffen daarom altijd in een aparte toilettas of een afsluitbaar plastic zakje. Reisflesjes met kliksluiting zijn compacter en beter af te sluiten. Zet doppen stevig vast en gebruik een extra stukje plakband als je twijfelt of ze echt goed dicht zitten.

Fout 4: Schoenen los tussen je kleding stoppen

Schoenen zijn stug, onhandig van vorm en vaak ook vies. Als je ze los tussen je kleding stopt, kunnen ze vlekken veroorzaken of je nette kleding kreuken. Beter: stop ze in een plastic zak of speciale schoenenzak en plaats ze onderin je koffer, bij de wieltjes. Zo vormen ze een stabiele basis en blijven andere spullen beschermd. Vul de schoenen met sokken, ondergoed of kleine accessoires: dat bespaart ruimte en houdt de schoenen in vorm. Neem maximaal twee paar mee (naast het paar dat je aan hebt): één comfortabel en één geschikt voor het weer of een nette gelegenheid.

Fout 5: Geen ruimte overlaten voor souvenirs of aankopen

Op vakantie koop je vaak meer dan je van plan was: kleding, lekkernijen, lokale producten of cadeautjes. Als je je koffer op de heenweg al helemaal volstouwt, past dat er niet meer bij. Gevolg: stress bij het inpakken en overbagage (ja, dat is een woord). Vooral als je gaat vliegen moet je flink bijbetalen voor elke extra kilo gewicht die niet binnen de normaal geboekte ruimbagage valt. Laat daarom bewust ruimte over in je koffer. Je hebt speciale kofferorganizers, packing cubes genoemd. Dat zijn rechthoekige zakjes van stof met ritsen die je in je koffer gebruikt om verschillende soorten kleding gescheiden en compact op te bergen - bijvoorbeeld één cube voor ondergoed, één voor shirts en één voor broeken. Zorg er op de heenweg voor dat je er eentje leeg laat, voor de terugreis. En: moet echt álles mee terug naar huis? Een fles shampoo waar nog maar een bodempje in zit, die teenslippers die na al dat flaneren echt helemaal versleten zijn: sommige dingen kun je eigenlijk het beste weggooien op je vakantieadres.

Reis je met de auto? Zorg dan dat je een of twee stevige extra tassen bij je hebt. Je hoeft dan niet je koffer propvol te doen, maar kunt toch alles wat je wilt mee terug naar huis nemen. Ook handig, vooral als je etenswaren meeneemt: een elektrische koelbox die op de sigarettenaansteker kan.

©nito

Fout 6: Kleding niet slim oprollen of verdelen

Veel mensen vouwen hun kleding zoals thuis in de kast: netjes opgestapeld. Maar in een koffer werkt dat onhandig. Vouwen leidt sneller tot kreukels, en opgestapelde kleding maakt het zoeken lastig. Door kleding op te rollen blijft het gladder én neemt het minder ruimte in. Je ziet bovendien in één oogopslag wat je bij je hebt. Wil je het nog georganiseerder aanpakken? Gebruik packing cubes of ziplockzakken om kleding per soort, dag of activiteit in te delen. Zo pak je snel uit en houd je je koffer overzichtelijk.

Fout 7: Geen rekening houden met handbagageregels

Reis je alleen met handbagage, dan gelden er strikte regels. Niet alleen qua afmetingen en gewicht, maar ook voor wat je wel of niet mag meenemen. Zo mogen vloeistoffen alleen in verpakkingen van maximaal 100 ml, en moeten ze samen in één hersluitbaar doorzichtig zakje van maximaal 1 liter passen. Elektronica moet apart getoond worden bij de beveiliging. Controleer daarom vóór vertrek de regels van je luchtvaartmaatschappij, want die verschillen per maatschappij. Een klein verschil in formaat of gewicht kan er al voor zorgen dat je moet bijbetalen of dat je toch op ruimbagage aangewezen bent.

Fout 8: Zware spullen bovenop leggen

Zware items horen onderin je koffer, bij de wielen. Als je ze bovenop legt – denk aan boeken, toilettassen of elektronische apparaten – ligt het gewicht op je kleding. Dat veroorzaakt vouwen en kreukels, en maakt je koffer ook instabiel tijdens het rollen. Leg zwaardere spullen dus eerst in de koffer, plat en dicht bij de wieltjes. Daarbovenop leg je de lichtere kleding. Zo blijft je bagage beter in balans en komt alles netter aan. Reis je met handbagage? Dan geldt dit nog meer, omdat je tas vaak rechtop in het bagagevak staat.

📸 Handzame camera's voor je vakantiefoto's