Wil je alles in en om het huis automatiseren maar weet je niet waar te starten? Home Assistant is misschien niet de gemakkelijkste optie om mee te beginnen, maar als je het eenmaal door hebt kun je er echt alle kanten mee op. Bovendien worden hierin enorm veel slimme apparaten ondersteund. We laten zien hoe je het installeert en in gebruik neemt op een Raspberry Pi 4.

Home Assistant zit duidelijk in de lift: het kent een actieve groep ontwikkelaars én gebruikers. De toegankelijkheid wordt steeds beter: je kunt al meer via de webinterface instellen en minder via scripts. In deze workshop gaan met de software aan de slag op een Raspberry Pi 4. Ook een oudere Pi 3 model B(+), Intel nuc, kleine Linux-server of nas is een optie. Op de Pi en enkele andere apparaten profiteer je van de extra’s van Hass.io. Het maakt bijvoorbeeld updates en back-ups eenvoudiger en je kunt uitbreidingen in een handomdraai toevoegen. We gebruiken het bij deze workshop. Let er op dat het je systeem wel ‘kaapt’, je kunt er dus buiten Home Assistant weinig anders mee. Als Hass.io geen optie is kun je evengoed Home Assistant installeren, bijvoorbeeld binnen Docker. De gewenste uitbreidingen kun je dan apart via Docker installeren en mee laten draaien.

01 Installatie op Raspberry Pi

Voor de installatie op onze Raspberry Pi 4 kiezen we zoals gezegd de kant-en-klare image met Hass.io. De basis daarin wordt gevormd door het besturingssysteem HassOS en een Docker-omgeving. Binnen die Docker-omgeving wordt automatisch de container voor Home Assistant gestart die je bovendien heel eenvoudig kunt updaten via de webinterface. In die webinterface vind je ook veel extra’s. Zo zit er een tool in voor het maken en terugzetten van back-ups (snapshots) en kun je snel allerlei uitbreidingen installeren. Haal het imagebestand voor Hass.io op via https://www.home-assistant.io/hassio/installation/. Wij selecteerden de 32-bit image voor de Raspberry Pi 4. Heb je het nieuwste model met 8 GB geheugen dan moet je de 64-bit image kiezen als je al het geheugen wilt benutten, maar dan kun je niet met de gpio-pinnen werken. Gebruik balenaEtcher voor het flashen van het imagebestand op een microSD-geheugenkaart van bij voorkeur 32 GB of groter. Dat geeft je wat meer ruimte voor uitbreidingen en back-ups.

©PXimport

02 Preparatie geheugenkaart

Ben je klaar met het flashen van de geheugenkaart dan ben je in principe klaar om de Pi er mee op te starten. Optioneel kun je er door het schrijven van een configuratiebestandje voor zorgen dat instellingen voor wifi meteen goed staan en/of een vast ip-adres wordt toegekend. Wij kiezen er in deze masterclass echter voor de Pi gewoon met een netwerkkabel aan te sluiten, wat ook stabieler werkt dan wifi. Hierbij wordt het ip-adres via dhcp toegekend. Let er op dat er na het starten van je Pi enkele installatietaken worden uitgevoerd, wat tot 20 minuten kan duren. Wil je dat in de gaten houden dan zou je tijdelijk een monitor of tv aan kunnen sluiten. Als alles klaar is kun je de webinterface openen met een browser in je netwerk op het adres http://homeassistant.local:8123. Let op: voorheen werd het adres hassio.local gebruikt, in nieuwe installaties is dat homeassistant.local! Werkt het niet? Dan ontbreekt mogelijk de hiervoor benodigde mDNS-ondersteuning in je router. Je kun dan het ip-adres van je Raspberry Pi gebruiken, dat je kunt opzoeken met tools als Advanced IP Scanner. Op het openingsscherm wordt gevraagd om een account te maken, waar je vervolgens direct mee inlogt. 

©PXimport

03 Configuratie

Na het inloggen geef je een naam voor je huis op. Laat ook je locatie detecteren, dat helpt je onder andere aan de tijdzone en de juiste tijden voor zonsopgang en -ondergang. Je locatie zal doorgaans niet zo nauwkeurig worden gedetecteerd, maar dat passen we later aan. Je ziet als je verder gaat al direct enkele gevonden apparaten en services waarvoor integraties bestaan. Je kunt ze nu instellen maar dat kan ook later via het configuratiescherm. Daarom kiezen we Voltooien. Je komt nu op het overzichtsscherm, waar je links alle menuonderdelen vindt en rechts het overzichtsscherm, bereikbaar via het menupunt Overzicht.

©PXimport

Updates voor Home Assistant installeren

Er verschijnen regelmatig updates voor Home Assistant, die je via het menu Supervisor / Dashboard eenvoudig kunt installeren. We raden je wel met klem aan steeds de release notes te lezen. Daarin lees je niet alleen over allemaal mooie nieuwe features, maar ook belangrijke veranderingen. Richt je aandacht ook even op de zogenoemde breaking changes. Dat zijn dingen die voortaan anders worden opgelost en mogelijk niet werken zoals je het nu hebt ingesteld. Tip: maak vooraf een snapshot onder Supervisor / Snapshots. Je hebt dan een back-up waar je naar terug kunt als er wat fout gaat.

©PXimport

04 Bestanden bewerken

Om de configuratiebestanden van Home Assistant aan te kunnen passen kun je bijvoorbeeld de Samba-uitbreiding installeren, zodat je via het netwerk toegang krijgt, of inloggen via ssh en dan met een editor zoals nano aan de slag gaan. Veel handiger is de installatie van de File editor, voorheen bekend onder de naam Configurator. Het is één van de vele officiële uitbreidingen voor Home Assistant. In Hass.io voeg je het eenvoudig toe. Ga via het menu naar Supervisor en klik op Add-on Store. Tik dan op File editor en kies Install. Zet na de installatie vinkjes bij Start on boot voor automatisch opstarten na booten, Watchdog voor het automatisch herstarten bij een crash en Show in sidebar zodat je in je menu een verwijzing naar deze editor er bij krijgt. Klik dan op Start. Als je de editor opent kun je via het foldericoontje het gewenste configuratiebestand openen, bijvoorbeeld configuration.yaml waarin de hoofdconfiguratie staat. Ook kun je via hetzelfde icoontje kiezen om een nieuw bestand of nieuwe map te maken. De editor geeft ook fouten in yaml-code aan, de taal die voor de configuratie wordt gebruikt, en helpt bij het herstarten van de server na aanpassingen.

©PXimport

05 Opzet configuratiebestanden

Bekijk vooraf goed de structuur van de configuratiebestanden. De hoofdconfiguratie vind je zoals gezegd in configuration.yaml. Standaard wordt de configuratie hierin opgedeeld om het overzicht te behouden. Dat zie je aan een regel als automation: !include automations.yaml. Dat is een verwijzing naar het aparte script met daarin al je automatiseringsregels. Je kunt dit ook zelf toepassen. Heb je bijvoorbeeld heel veel sensors toegevoegd, dan kun je een apart bestand sensors.yaml maken waarna je in de hoofdconfiguratie (configuration.yaml) de regel sensor: !include sensors.yaml toevoegt. Er is zelfs een mogelijkheid om hele mappen automatisch in te voegen. Dit alles is vooral handig als je wat verder bent en je scripts steeds langer worden. 

©PXimport

06 Locatie aanpassen

We maken als eerste een aanpassing voor de correcte locatie van onze Home Assistant-installatie. Dit heeft onder meer invloed op de tijden voor zonsopgang en -ondergang. Je kunt het eventueel via het bestand configuration.yaml met de editor aanpassen, maar het is praktischer om hiervoor naar Instellingen / Algemeen te gaan. Je kunt hier via de kaart (met zoommogelijkheid) het icoontje verslepen naar je precieze locatie. Controleer ook de tijdzone en het maatsysteem. Los je dit toch liever via het configuratiebestand op, dan kun je in configuration.yaml een component genaamd homeassistant: toevoegen met daaronder achter latitude: de breedtegraad en daar weer onder een longitude: met de lengtegraad. Herstart daarna de server via het instellingenicoontje en dan Restart HASS. Door de handmatige configuratie kun je deze algemene instellingen zoals de locatie niet meer via de gebruikersinterface veranderen

©PXimport

Werken met zones en gebieden

Je kunt in Home Assistant met verschillende zones werken, bijvoorbeeld voor thuis, werk en school. Geef je hierna handmatig of automatisch, bijvoorbeeld via een tracker, je locatie door, dan kan jouw status in Home Assistant worden aangepast. Bijvoorbeeld op het moment dat op je werk arriveert of een straal van 100 meter daar omheen. In automatiseringen kun je dit dan weer als trigger of conditie gebruiken. Je kunt zones invoeren via het configuratiebestand, maar het is handiger naar Instellingen / Zones te gaan. Hier kun je alle zones toevoegen met de gewenste straal. Je kunt de locatie ofwel aanwijzen op de kaart, of een breedtegraad/lengtegraad opgeven. Op https://www.gps-coordinaten.nl/ kun je die coördinaten gemakkelijk opzoeken op basis van een adres. Heb je nog geen zones gemaakt, dan wordt de locatie van de Home Assistant-installatie gebruikt als zogenoemde Huis-zone. Naast zones kun je ook werken met gebieden. Dat zijn ruimtes in je huis, zoals je keuken, slaapkamer en woonkamer. Die zijn overigens al standaard toegevoegd. Onder Instellingen / Gebieden kun je extra gebieden toevoegen. Als je apparaten toevoegt is het gebruikelijk om direct het gebied te selecteren waar dat apparaat is geplaatst. Hiermee kun je bijvoorbeeld in één keer de lampen in de slaapkamer uitzetten.

©PXimport

07 Automatisch gevonden

Mogelijk zijn er automatisch al diverse apparaten gevonden op je netwerk zoals Chromecast, Philips Hue, Apple TV, Kodi, Sonos of een smart tv. Je ziet de automatisch gevonden apparaten onder Instellingen / Integraties waar je ze direct kunt configureren of eventueel negeren. We zullen dit straks gebruiken om Philips Hue-lampen toe te voegen. Daarna gaan we, voordat we echt gaan ‘automatiseren’, ook nog handmatig wat andere apparaten toevoegen. Goed om te weten is dat Home Assistant enorm veel apparaten en diensten ondersteunt (zie kader). De kans is daarom groot dat je zonder dat je iets hoeft te kopen al heel wat apparaten in huis hebt die er op aansluiten.

©PXimport

Werkt samen met… bijna alles!

Home Assistant ondersteunt enorm veel apparaten en diensten. We duiden ze aan als integraties. Voor een compleet overzicht kijk je op https://www.home-assistant.io/integrations. De integraties komen met uitgebreide beschrijving hoe je er mee van start gaat. Die is voor beginners wellicht nog net wat te beknopt, maar als je wat verder bent heb je er vrijwel altijd genoeg aan. En anders zijn er talloze hulptroepen en -bronnen op internet te vinden. Houdt ook de blog van Home Assistant in de gaten want er worden regelmatig interessante integraties toegevoegd!

©PXimport

08 Philips Hue-lampen

We beginnen met het toevoegen van Philips Hue-lampen. Deze werken via het ZigBee-protocol. De Hue Bridge zorgt ervoor dat de lampen ook vanuit het netwerk bereikbaar zijn, met de Hue-app of natuurlijk Home Assistant. De software kan rechtstreeks met de zogenaamde api in de Hue Bridge praten. Ga in Home Assistant naar Instellingen / Integraties en klik achter Philips Hue op Configureer. Kies de bridge, klik op de ronde knop op de bridge en ten slotte Opslaan. De toe te voegen Hue-lampen worden hierna in een overzicht getoond waarbij je per lamp het gebied kunt aanwijzen waar deze staat. Hierna worden ze toegevoegd aan Home Assistant, en kun je ze bedienen via het dashboard onder Overzicht. Een veranderde status wordt binnen enkele seconden bijgewerkt, bijvoorbeeld als je een lamp buiten Home Assistant aan- of uitzet.

©PXimport

09 Yeelight toevoegen

De Yeelight-lampen van Xiaomi werken via wifi en kun je zien als voordelig alternatief voor Philps Hue. Je voegt ze snel en eenvoudig aan Home Assistant toe. Als voorbeeld nemen we twee lampen die kleuren weer kunnen geven en met 600 lumen een goede lichtopbrengst bieden. Voordat je deze lampen in Home Assistant kunt toevoegen zorg je dat deze op de gebruikelijke manier via de Yeelight-app werken en over de laatste firmware beschikken. Bij het in gebruik nemen van de lamp zie je ook een optie LAN Beheer. Zit dit aan om toegang via het netwerk mogelijk te maken voor onder meer Home Assistant. Achterhaal vervolgens de ip-adressen van je lampen via de Yeelight-app of via het netwerkoverzicht van je router. In ons voorbeeld zijn dat 10.0.10.190 en 10.0.10.191. Ga in Home Assistant naar Instellingen / Integraties en klik op het plusteken. Zoek naar Yeelight en vul het ip-adres van de lamp in. Geef daarna aan in welke ruimte de lamp staat. Voeg op dezelfde manier eventuele andere lampen van dit type toe. We willen ze vervolgens nog een herkenbare naam geven. Daarvoor ga je naar Overzicht en klik je op de naam van de lamp. Klik dan op het instellingenicoontje en vul een naam in onder Naam overschrijven. Via je dashboard kun je uiteraard de intensiteit of kleur voor de lamp wijzigen, maar ook één van de vele effecten zoals Disco of Police toepassen voor een leuk effect.

©PXimport

10 Toevoegen Rfxcom-transceiver

Voor het werken met producten in de 433 MHz-band, zoals de bekende KlikAanKlikUit-accessoires (zie kader) of bijvoorbeeld temperatuursensoren, gebruiken we een bekende transceiver (zender én ontvanger) van Rfxcom, de RFXtrx433E. Die ondersteunt talloze producten en de daarin gebruikte protocollen, zodat je bijvoorbeeld snel en voordelig allerlei schakelaars, raam- en deursensoren, weerstations, deurbellen, automatische gordijnen en garagedeuren kunt toevoegen. Ook Chinese webshops hebben een flink aanbod. We sluiten de transceiver aan op één van de usb-poorten van de Pi. Daarna openen we met File editor het configuratiebestand configuration.yaml en voegen, met het apparaat op /dev/ttyUSB0, onderstaande regels toe. Met een extra optie zorgen we dat nieuw gevonden apparaten automatisch worden toegevoegd.

rfxtrx:

device: /dev/ttyUSB0

automatic_add: True

Bewaar de aanpassing in het script via het Save-icoontje (of Ctrl+S), klik rechtsboven in de editor op het instellingenicoontje en kies Restart HASS. Heb je meer usb-apparaten aangesloten? Dan kan het zijn dat de transceiver op bijvoorbeeld ttyUSB1 zit. Controleer daarom via Instellingen / Logboek op eventuele foutmeldingen en pas het poortnummer indien nodig aan.

©PXimport

KlikAanKlikUit in Home Assistant

KlikAanKlikUit (KaKu) heeft veel producten voor het slimme huis. Sommige werken rond 868 MHz of met ZigBee, maar het bekendst is het schakelmateriaal op 433 MHz. Hiermee schakel je voordelig stopcontacten en stekkerdozen op afstand. In elke bouwmarkt en elektronicawinkel vind je zulke setjes. Ze gebruiken een simpel protocol dat sterk op het aloude X10-protocol lijkt. Daar zitten ook nadelen aan. Zo is communicatie bijvoorbeeld maar in één richting mogelijk. Je kunt dus wel een signaal sturen om bijvoorbeeld een lamp in te schakelen, maar er is geen bevestiging dat dit ook daadwerkelijk is gebeurd. Daarnaast is de communicatie niet versleuteld, waardoor de kans bestaat dat buren onbedoeld apparaten in- en uitschakelen. Sluit je een zender/ontvanger aan die de protocollen kent, dan kun je in Home Assistant aan de slag met KlikAanKlikUit-producten maar met ook talloze andere (goedkope) schakelsetjes die het 433 MHz-frequentiegebied benutten

11 Temperatuursensoren toevoegen

De producten die de 433 MHz-frequentie benutten zijn, door de simpele protocollen die ze benutten, niet de meest betrouwbare, maar in de praktijk zijn er weinig problemen mee, mede dankzij het goede bereik. En zeker voor temperatuursensoren is het een uitstekende optie. Het is immers geen wereldramp als een enkele keer een meting wordt overgeslagen of je buurman de waarde ook uit kan lezen. De door de Rfxcom-transceiver gevonden producten in de 433 MHz-band worden automatisch toegevoegd zodra ze worden gevonden. Als je naar Overzicht gaat zie je de metingen van temperatuursensoren als het goed is al verschijningen. De naam is echter doorgaans niet heel herkenbaar. Dit kun je eenvoudig aanpassen. We klikken op de buitentemperatuursensor en in het venster dat verschijnt op het instellingenicoontje. We overschrijven nu de naam zodat er Buitentemperatuur staat en kiezen Bijwerken. Het toekennen van een herkenbare naam zorgt dat je het apparaat makkelijker kunt aanwijzen bij het maken van je dashboard of automatseringen! Sensoren worden breed toegepast in Home Assistant (zie kader).

©PXimport

Sensoren in Home Assistant

De temperatuursensoren worden in Home Assistant logischerwijs als sensor aangeduid. Bedenk wel dat sensoren veel breder worden toegepast. Je kunt denken aan raam- en deursensoren, weersvoorspellingen van bijvoorbeeld OpenWeatherMap, het niveau van je printercartridges (via snmp of cups), meterstanden van de slimme meter, de actuele handelswaarde voor bitcoins, de actuele reistijd van A naar B volgens Google Maps of de snelheid van je internetverbinding. 

 12 Schakelaars toevoegen 

Het toevoegen van een schakelbare KlikAanKlikUit-stekkerdoos is niet lastig als je de Rfxcom-transceiver al hebt geconfigureerd (zie stap 10), met de optie om gevonden apparaten automatisch toe te voegen. We gaan er voor het gemak even van uit dat je al een afstandsbediening voor de stekkerdoos gebruikt om deze aan of uit te zetten. Doe je dat enkele keren, dan zal het signaal door de Rfxcom-transceiver worden opgepikt en komt het als schakelaar beschikbaar op het dashboard onder Overzicht. Klik deze aan en geef eventueel een herkenbare naam via het instellingenicoontje. Je kunt naar de de Rfxcom-integratie op Instellingen / Integraties bladeren en dan doorklikken naar gevonden apparaten of entiteiten. Als je geen afstandsbediening hebt kun je overigens ook handmatig een code genereren met Home Assistant en deze via de leermodus aan de slimme stekker koppelen. Die leermodus is meestal korte tijd vanzelf actief als je de slimme stekker in het stopcontact steekt. 

©PXimport

 13 Aanwezigheidsinformatie via router 

De vraag of iemand thuis is kan een belangrijke rol spelen bij je automatiseringsregels. Om dit te kunnen bepalen heb je meerdere opties. Zo kun je het grondig aanpakken met bluetooth en enkele beacons in huis. Dan kun je zelfs bepalen in welke ruimte iemand zich bevindt. Maar je moet er wel wat voor knutselen, bijvoorbeeld met de ESP32 microcontroller. Hier kiezen we voor integratie met een router. Voor aanwezigheidsinformatie kan eenvoudigweg de verbindingslijst van de router worden gebruikt, om te zien of de smartphone van een persoon op het netwerk zit. Simpel maar doeltreffend! Als voorbeeld nemen we een Fritz!Box. De router is al gevonden onder Instellingen / Integraties en je hoeft alleen op Configureer te klikken. Vul indien nodig je gebruikersnaam en wachtwoord in voor toegang. Nu zullen de gevonden apparaten binnen Home Assistant beschikbaar komen en vermeld worden bij de bewuste integratie. Als laatste ga je naar Instellingen / Personen. Geef per persoon aan welk apparaat of welke apparaten bij die persoon horen. De smartphone van een persoon is vaak genoeg, maar op kantoor zou je ook bijvoorbeeld diens laptop of pc kunnen kiezen voor aanwezigheidsdetectie. Gebruik je accesspoints van Ubiquiti dan kun je met de UniFi Controller een mooie aanwezigheidsdetectie bouwen (zie kader).

©PXimport

Gebruikers tracken via UniFi Controller

Gebruik je accesspoints van Ubiquiti en heb je de UniFi Controller dan heb je een mooie opstelling voor het detecteren van gebruikers op je netwerk. Je kunt de UniFi Controller direct koppelen onder Instellingen / Integraties door het opgeven van je gebruikersnaam en wachtwoord. Automatisch worden dan de via wifi ingelogde apparaten gevolg op het netwerk en komen ze beschikbaar binnen Home Assistant. Je kunt nog kiezen op welke wifi-netwerken (ssid’s) gebruikers gevolgd moeten worden. Bij de standaardinstellingen wordt een apparaat als afwezig gezien als het 300 seconden (5 minuten) niet online is geweest. Als een apparaat online komt wordt dit direct herkend. Je kunt voor de integratie ook nog extra opties instellen. Zo kun je bijvoorbeeld schakelaars toevoegen om netwerktoegang voor bepaalde apparaten te blokkeren, en sensors toevoegen voor het bandbreedtegebruik van apparaten. Ook hier moet je nog per persoon aangeven welke apparaten bij hem horen, onder Instellingen / Personen. Het is voldoende om bijvoorbeeld een smartphone toe te voegen. In de lijst zul je die meestal aan de naam herkennen, maar een enkele keer moet je naar het mac-adres kijken, en staat er bijvoorbeeld device_tracker.unifi_20_39_56_7b_6a_93_default. 

©PXimport

14 Automatiseren met Home Assistant!

We hebben nu de nodige apparaten toegevoegd aan Home Assistant, maar dat maakt het huis nog niet echt slim! Daarvoor gaan we automatiseringsregels toevoegen. Voorheen gebruikte je daarvoor exclusief het bestand automations.yaml. Tegenwoordig gaat dit ‘gewoon’ via de grafische interface, onder Instellingen / Automatiseringen. De mogelijkheden daarbij waren in het begin nog beperkt, maar er zijn stappen gemaakt. En het is goed om te wennen aan de nieuwe manier: op termijn zal Home Assistant vrijwel overal afstappen van aparte configuratiebestanden. De principes voor automatiseren zijn uiteraard wel hetzelfde gebleven. Een automatiseringsregel bevat tot drie onderdelen: een trigger, eventuele condities en de gewenste actie(s). Met een trigger stel je in wanneer de regel geëvalueerd moet worden, bijvoorbeeld na een bepaalde tijd, bij het indrukken van een knop of zodra iemand thuiskomt. Met condities stel je eventueel beperkingen in, opdat een lamp bijvoorbeeld alleen wordt ingeschakeld als iemand thuis is én als het donker is. Ten slotte definieer je de actie die moet worden uitgevoerd, bijvoorbeeld het inschakelen van de lamp. 

©PXimport

15 Toestanden controleren

Voordat je gaat automatiseren is het handig een beeld te hebben van entiteiten, toestanden en attributen. Hiervoor kun je onder Ontwikkelhulpmiddelen / Toestanden kijken. Daar zie je alle bekende entiteiten met de huidige toestand en eventuele attributen. Een entiteit is bijvoorbeeld een lamp met status on of off en een attribuut als brightness (voor een dimlamp). Een entiteit kan ook bijvoorbeeld de zon zijn met als status bijvoorbeeld above_horizon en attributen als next_rising en next_setting. De acties kun je verkennen via Ontwikkelhulpmiddelen / Services. Voor een schakelaar is zo’n actie bijvoorbeeld switch.turn_off en voor een lamp zoiets als light.turn_off.

©PXimport

16 Automatisering toevoegen

We zullen beginnen met een eenvoudige tijd-gestuurde trigger die elke seconde een lamp afwisselend aan en uit zet zodat de lamp zachtjes knippert. Ga naar Instellingen / Automatiseringen en klik op het plusteken om een nieuwe automatisering te maken. Je kunt via een beschrijvende zin (in het Engels) een snelle start maken, maar dit slaan we hier over door op Skip te klikken. Als naam voeren we Lamp knipperen in. Onder Trigger-type kiezen we Tijdspatroon. De velden Uren en Minuten laten we leeg en onder Seconden voeren we /1 in. Hiermee geef je feitelijk aan dat de automatisering iedere seconde moet worden herhaald. Je hoeft in dit geval geen voorwaarden te kiezen. Onder Acties kies je bij Type actie voor Apparaat. Selecteer dan onder Apparaat de bewuste lamp en kies bij Actie voor Omschakelen. Als je de automatisering bewaart zal de lamp al direct gaan knipperen. Stopt dit abrupt, kijk dan eerst onder Instellingen / Logboek of er een foutmelding is. Sommige lampen vinden het niet leuk steeds geschakeld te worden. Hieronder zie je hoe je dit op de ‘oude’ manier via het bestand automations.yaml kon invoeren.

- alias: 'Toggle lamp'

trigger:

platform: time_pattern

seconds: '/1'

action:

service: light.toggle

entity_id: light.sfeerlamp

©PXimport

17 Schakelen met zonsondergang

Een handige optie is het schakelen van een lamp als de zon ondergaat, of een bepaalde tijd voordat dit gebeurt, ook wel offset genoemd. Hiervoor volg je deels de voorgaande stappen. In dit geval kies je bij Trigger-type voor Zon met bij Gebeurtenis de optie Zonsondergang. Je kunt hierbij een offset opgeven. Vul je bijvoorbeeld -00:45:00 in dat wordt de automatisering een kwartier voordat de zon ondergaat uitgevoerd. Of je kiest bijvoorbeeld -01:30:00 voor een langere offset van anderhalf uur. De lamp zal met deze automatisering weliswaar netjes aangaan op het bewuste moment, maar daarna niet meer uitgaan. Voeg daarvoor een extra automatisering toe die de lamp weer uitzet op de gewenste tijd, bijvoorbeeld rond bedtijd of pas in de ochtend. Hiervoor kies je bij Trigger-type voor Tijd en voer je de tijd in (bijvoorbeeld 23:00:00) en dan weer de gewenste actie.

©PXimport

Schakelen met aanwezigheidsinformatie

De aanwezigheidsdetectie die we in dit artikel hebben toegevoegd kun je ook handig in automatiseringen gebruiken. Het uitschakelen van lampen bijvoorbeeld als er niemand thuis is. Ook kun je de aanwezigheid als voorwaarde gebruiken, zodat een lamp bijvoorbeeld alleen wordt aangezet als er iemand aanwezig is. In dat laatste geval druk je bij het maken van je automatisering op je Voorwaarde toevoegen, kies je bij Type voorwaarde voor Staat en bij Entiteit de persoon (bijvoorbeeld person.gertjan_groen). Onder het kopje Staat voer je home of not_home in, afhankelijk van de gewenste toestand.

Ben je een trouwe Spotify-abonnee of bezit je een omvangrijke muziekcollectie op je pc? Vrijwel iedereen kan muziek streamen. Heldere klanken klinken met de juiste apparatuur en eventuele uitbreidingen in elk hoekje van je woning. Dat hoeft niet eens veel te kosten, want er zijn allerlei prijsvriendelijke oplossingen. Misschien heb je zelfs al geschikte apparatuur in huis.

Dankzij het huidige streamingtijdperk kun je overal in huis van mooie muziek genieten. Daarvoor kun je zowel oude als recente afspeelapparatuur gebruiken. Zo heb je in de woonkamer misschien wel een klassieke versterker en forse zuilspeakers staan. Met een kleine aanpassing maak je zo'n traditioneel audiosysteem geschikt voor het luisteren naar moderne audiostreams. Daarnaast stream je favoriete afspeellijsten, albums, podcasts en luisterboeken ook met allerlei andere audiovisuele apparaten. We zetten verschillende luisteropties met de voornaamste voor- en nadelen op een rij.

Muziek-app op smart-tv

Wie denkt dat een smart-tv alleen video-apps ondersteunt, heeft het mis. Op een toestel van Samsung, LG, Sony en Philips kom je in de appcatalogus waarschijnlijk ook Spotify tegen. Daarnaast ontwikkelen de streamingmuziekdiensten Apple Music, Deezer en Qobuz tv-apps voor verschillende merken.

Liever via een soundbar dan via de tv-speakers

Een voordeel van deze luistermethode is dat je de muziekbibliotheek rechtstreeks op de smart-tv kunt bedienen. Selecteer met de afstandsbediening bijvoorbeeld een onlangs verschenen album of een leuke afspeellijst. Wel duurt het invoeren van een zoekterm via het virtuele toetsenbord op de beeldbuis iets langer. Veel televisies hebben tegenwoordig spraakondersteuning, zodat je de naam van een artiest of album ook hardop kunt uitspreken.

Houd er rekening mee dat de interne speakers van de televisie over het algemeen blikkerig klinken. Wegens de smalle behuizing is de klankkast te klein voor een kwalitatieve audioweergave. Dat doet natuurlijk geen recht aan je favoriete muziek! Stuur het geluid van de televisie daarom bij voorkeur naar een aangesloten soundbar, receiver of versterker. Dat kan onder meer via de HDMI-ARC-poort en optische uitgang van de televisie.

Mediaspeler op tv

Heeft je televisie geen app van een streamingmuziekdienst, dan is er nog geen man overboord. Spotify en andere muziekdiensten zijn op diverse mediaspelers beschikbaar. Dit aparte kastje koppel je met behulp van een HDMI-kabel aan een televisie. Het bekendste voorbeeld is de Apple TV. Logischerwijs is Apple Music al standaard in deze mediaspeler geïntegreerd, terwijl je voor nagenoeg alle andere muziekdiensten een app kunt installeren.

Overige mediaspelers gebruiken veelal Android als besturingssysteem. Installeer in dat geval je favoriete streamingdienst vanuit de Play Store. Als alternatief kun je een spelcomputer als veredelde mediastreamer gebruiken, zoals de PlayStation 4 / PlayStation 5 of Xbox Series X/S. Spotify is bijvoorbeeld op de genoemde gameconsoles beschikbaar.

Google Chromecast en TV Streamer

Tot slot zijn de Google Chromecast en Google TV Streamer het vermelden waard. Zodra je zo'n mediaspeler op een HDMI-poort aansluit, stream je nummers van je favoriete muziekdienst naar de televisie. Je smartphone of tablet fungeert in dat geval als afstandsbediening. Sommige televisies hebben al een Chromecast-functie ingebouwd.

Receiver en soundbar

Veel receivers en soundbars hebben verschillende streamingfuncties in huis. Je hoeft voor het luisteren van muziek dan geen televisie aan te zetten. De goedkoopste hedendaagse audioproducten bezitten in elk geval een bluetooth-adapter. Je verbindt in dat geval je smartphone rechtstreeks met de receiver of soundbar. Open je favoriete muziek-app en start een album of afspeellijst.

Deze draadloze techniek heeft twee nadelen. Allereerst past bluetooth compressie toe op de stream. Mogelijk gaat dat ten koste van de audiokwaliteit. Overigens leveren de bluetooth aptX- en LDAC-codecs wel een goed geluid. Een voorwaarde is dat zowel de zender als ontvanger de genoemde codecs ondersteunt. Het tweede nadeel is het beperkte bereik van bluetooth. Loop je met de smartphone even weg, dan hapert of stopt wellicht de muziekweergave op de receiver of soundbar.

De betere audioproducten hebben een bekabelde en/of draadloze netwerkaansluiting. Vergeleken met bluetooth ervaar je mogelijk een hogere geluidskwaliteit. Zowel wifi als ethernet laten de oorspronkelijke audiobestanden namelijk met rust, want zij passen geen compressie toe op de stream. In de meeste gevallen kies je met een app op een smartphone de gewenste muziek, waarna het audiosysteem zelf de benodigde data vanaf het web ophaalt. Dat kan vaak rechtstreeks vanuit de Spotify- of Tidal-app. Veel recente audioproducten ondersteunen deze muziekdiensten. Sommige hififabrikanten ontwikkelen trouwens een eigen app, zoals Denon/Marantz (HEOS) en Yamaha (MusicCast).

Spotify op oude versterker

Wanneer jouw oude vertrouwde versterker en aangesloten luidsprekers nog prima werken, is het natuurlijk zonde om deze audioapparatuur af te danken. Dat hoeft ook helemaal niet, want aan de hand van diverse betaalbare oplossingen luister je alsnog naar Spotify-streams. De goedkoopste optie is het aansluiten van een bluetooth-audioadapter. Die verbind je met de analoge tulpingangen of lijnaansluiting achter op de versterker, waardoor je vanaf een smartphone of tablet kunt streamen. Uitgebreidere modellen kun je wellicht ook digitaal verbinden. Dat gebeurt meestal via een optische uitgang. Check dus goed de aansluitmogelijkheden van jouw versterker. Onder meer Logitech, Pro-Ject, Sennheiser, Ugreen en Marmitek ontwikkelen geschikte bluetooth-audioadapters.

Klassiek hifisysteem koppelen

Een klassiek hifisysteem koppel je net zo makkelijk aan het (draadloze) thuisnetwerk. Je hebt daar wel een audiostreamer of netwerkspeler voor nodig. Dit apparaat verbind je met wifi of ethernet, waarna het zelfstandig streams van Spotify en overige bronnen kan ophalen. Vervolgens geeft de audiostreamer het geluidsspoor analoog of digitaal door aan de versterker. Voor de bediening gebruik je meestal een smartphone. Diverse bekende hififabrikanten ontwikkelen geschikte producten, waaronder Sonos, WiiM, Cambridge Audio, Bluesound en NAD.

Extra luxe: met display

Luxe modellen hebben zelfs een display met afspeelinformatie, zoals de artiest, het liedje en de albumhoes. Ten slotte zijn er ook genoeg apparaten te koop die zowel bluetooth, wifi als ethernet ondersteunen.

©OLIVER BEAMISH 4407973354259

Losse luidspreker

Voor het luisteren van Spotify-streams kun je ook de aanschaf van een losse luidspreker overwegen. Je hebt keuze uit grofweg drie smaken. Bluetooth-speakers zijn er in overvloed. Deze prijsvriendelijke producten hebben meestal een oplaadbare accu, waardoor je ze overal kunt gebruiken. Als je een exemplaar met een stof- en waterdichte behuizing koopt, luister je ook buitenshuis naar je favoriete klanken.

Voor binnengebruik is een wifi-speaker interessant. Bedenk vooraf goed waar je dit apparaat wilt neerzetten. Is er geen nabijgelegen stroompunt, dan ligt een exemplaar met een accu voor de hand. Vaak kun je twee soortgelijke speakers draadloos aan elkaar koppelen. Luister zo naar stereogeluid! Voor de bediening ben je aangewezen op je smartphone.

Slimme speaker

Verder kun je ook nog een zogeheten smartspeaker overwegen. Vanwege de ingebouwde microfoon bedien je deze modellen met je stem. Roep bijvoorbeeld de naam van een mooi muziekalbum en je hoort meteen de bijbehorende deuntjes. Mogelijk kun je via een smartspeaker ook nog andere slimme apparaten in je thuisnetwerk aansturen, zoals een lamp of thermostaat. Controleer in dat geval goed welke smarthomeplatformen het beoogde product ondersteunen. Apple, Google, JBL, Sonos en Denon hebben meerdere smartspeakers in hun gamma.

Multiroom audio

Veel receivers en soundbars met netwerkfunctie ondersteunen tegenwoordig multiroom audio. Ook diverse smartspeakers en audiostreamers gebruiken deze techniek. Zoals de Engelse naam al doet vermoeden, luister je hiermee in meerdere kamers naar muziek. Kies in een app voor iedere ruimte de gewenste afspeellijst. Je kunt hetzelfde album ook in meerdere kamers afspelen. Loop je vanuit de woonkamer bijvoorbeeld even naar de keuken, dan hoor je dezelfde klanken. Lijkt multiroom audio je handig? Schaf dan bij voorkeur producten van hetzelfde merk aan, zodat alle afspeelapparaten naadloos met elkaar samenwerken. Sonos, Denon en Bluesound staan bekend om hun brede assortiment met multiroom audioproducten.

Mediaserver installeren

Als je een uitgebreide muziekcollectie op de computer hebt staan, stel je die eenvoudig aan andere afspeelapparaten beschikbaar. Stream deze nummers bijvoorbeeld naar een smart-tv, receiver, soundbar, wifi-speaker of netwerkspeler. Dat werkt veelal via het DLNA/UPnP-protocol.

Je installeert voor dit doeleinde eerst een mediaserver of muziekserver op de computer. Dat kan met verschillende programma's. Voor beginners is het hulpje Universal Media Server erg geschikt. Er zijn hiervan versies voor Windows, macOS en Linux beschikbaar. Een pluspunt is dat deze mediaserver alle gangbare audioformaten ondersteunt. Zo accepteert het onder andere mp3-, wma-, wav- en flac-bestanden. Bovendien kun je als alternatief video's naar een geschikte smart-tv streamen.

Tijdens de installatie gaan in Windows mogelijk alarmbellen af. Ten onrechte, want Universal Media Server is volledig te vertrouwen. VirusTotal herkent geen bedreigingen in het exe-bestand. Na de installatie opent de freeware in een browser. 

Lees ook: Zelf een mediaserver maken op je pc of NAS met Jellyfin

Lokaal streamen

Je maakt in Universal Media Server eerst een gebruikersaccount aan. Nadat je bent ingelogd, herkent het programma wellicht al enkele geschikte apparaten in jouw thuisnetwerk. Dat is bijvoorbeeld een ingeschakelde smart-tv of wifi-speaker.

Het is nu zaak om de juiste bestandslocaties aan het programma toe te voegen. Klik rechtsboven op het pictogram met de drie horizontale streepjes en kies Gedeelde inhoud. Waarschijnlijk zijn er al wat standaard-mediamappen geselecteerd. Via Nieuwe webinhoud toevoegen en het blauwe mappictogram blader je naar de muziekmap. Bevestig daarna met Toevoegen en Opslaan.

Zodra de mediaserver eenmaal is ingericht, stream je de nummers eenvoudig naar een afspeelapparaat. Vanzelfsprekend is het wel een voorwaarde dat de computer en pakweg een receiver, soundbar of smart-tv met hetzelfde netwerk zijn verbonden. Open op een televisie de bronlijst of mediaplayer-app en kies de zojuist ingestelde mediaserver. Je navigeert vervolgens naar het gewenste album. Bij geschikte soundbars, receivers en wifi-speakers maak je meestal vanuit een smartphone-app verbinding met de mediaserver.

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.