De Raspberry Pi 4 kwam er veel sneller dan verwacht. Met usb 3.0, een volwaardige gigabit-ethernetaansluiting en meer intern geheugen voldoet hij ruimschoots aan ons verlanglijstje. Daarmee kan de kleine computer met recht een pc-vervanger genoemd worden, zoals je leest in deze Raspberry Pi 4 review.

De Raspberry Pi Foundation heeft zijn computerbordje altijd al ook als desktop-systeem naar voren geschoven, en dat was tot op zekere hoogte mogelijk met de Raspbian-desktop of een van de alternatieve Linux-distributies. Maar als je meer dan wat surfen, een document bewerken en video’s bekijken wilde doen, liep je al snel tegen de grenzen aan van het bordje: te weinig geheugen, een zwakke gpu en te lage usb- en ethernetsnelheid.

De Raspberry Pi 4 wordt in de markt gezet als een echte pc-vervanger en dat is hij zeker. Voor veel toepassingen heb je gewoon geen zware, energieverslindende desktop-pc nodig. De ventilatorloze, energiezuinige Raspberry Pi is dan een goede oplossing.

Raspberry 4 - Wat is er nieuw?

De Broadcom BCM2711-systeemchip heeft een ARM Cortex-A72-processor met vier cores: de snelheid is 1,5 GHz en de procestechnologie 28 nm-procestechnologie (terwijl alle vorige modellen nog 40nm-procestechnologie gebruikten). Het bordje heeft nu maximaal 4 GB intern geheugen (er zijn modellen met 1, 2 en 4 GB). Twee van de usb2.0-poorten hebben plaatsgemaakt voor usb 3.0 en de ethernetaansluiting haalt nu eindelijk echt gigabitsnelheid.

Laat de kleine sprong in processorfrequentie (van 1,4 naar 1,5 GHz) je overigens niet misleiden: door het vernieuwde platform is de processor in heel wat benchmarks tot vier keer zo snel als die van de Pi 3B+.

De nieuwste telg uit de Raspberry Pi-familie kan nu twee 4K-schermen aansturen en de stokoude VideoCore IV-gpu die er al vanaf het eerste model van de Raspberry Pi inzat, is eindelijk ingeruild voor een VideoCore VI-gpu.

Tegenover zijn voorganger heeft de vierde generatie van het computerbordje bovendien snellere ethernet- en usb-poorten, waardoor je bestanden even snel als op een pc over het netwerk verstuurt of naar een externe schijf schrijft. En met maximaal 4 GB ram kun je eindelijk tabbladen naar hartenlust openen en grote documenten bewerken.

©PXimport

De slagroom op de taart zijn de twee video-uitgangen, waardoor je net zoals op een pc met twee schermen tegelijk kunt werken, zelfs in 4K.

Als test hebben we ons werk een dag lang op een Raspberry Pi 4B met 2 GB ram gedaan. Hoewel je niet moet verwachten dat je dezelfde prestatie als een moderne laptop of desktop haalt, was de ervaring niet onaangenaam. Kortom, voor veel mensen kan een Raspberry Pi 4 inderdaad een pc vervangen. Je slaat je bestanden dan het best niet op de micro-sd-kaart op: ook al is de snelheid verdubbeld ten opzichte van de Pi 3B+, een micro-sd-kaart is niet zo betrouwbaar als een ssd. Een externe schijf is dan ook aan te raden, tenzij je alles in de cloud doet.

Let op bij voeding en hdmi

Wie al wat accessoires voor de vorige modellen van de Raspberry Pi heeft, moet wel een beetje opletten. Anders kom je misschien voor wat minder leuke verrassingen te staan. Sowieso heb je een nieuwe behuizing nodig: de ethernetpoort is verplaatst, de hdmi-aansluiting is vervangen door twee micro-hdmi-aansluitingen en de micro-usb-aansluiting voor de voeding is een usb-c-aansluiting geworden.

Wie zijn Raspberry Pi 4 niet volledig belast, kan zijn oude voedingsadapter van de Raspberry Pi 3 blijven gebruiken, voorzien van een adapterstukje van micro-usb naar usb-c (het totale stroomverbruik van de usb-randapparatuur moet dan wel onder de 500 mA blijven). Anders is de voedingsadapter de grootste kostenpost die je bij de overstap naar de Raspberry Pi 4 moet maken. De officiële usb-c-voeding levert 3 A stroom (15,3 W) en heeft een nogal brede vierkanten behuizing die niet zomaar in een volle stekkerdoos past. Dat is de eerste praktische horde.

©PXimport

Het tweede probleem is dat de Raspberry Pi 4 om plaats te kunnen maken voor twee video-uitgangen gebruikmaakt van micro-hdmi. Nu denk je misschien: “oh, ik heb nog een adapter liggen voor mijn Raspberry Pi Zero”. Maar vergis je niet: de Raspberry Pi Zero maakt gebruik van mini-hdmi. Wil je je Raspberry Pi 4 op een scherm aansluiten, dan moet je dus of weer een adapter kopen (micro-hdmi naar hdmi), ofwel een kabel met aan de ene kant micro-hdmi en aan de andere kant hdmi.

Als je daadwerkelijk twee schermen op je Pi wilt aansluiten, maak dan niet de fout die wij initieel maakten: we kochten twee micro-hdmi-adapters, maar omdat de micro-hdmi-aansluitingen zo dicht bij elkaar staan en de adapters snel verbreden naar de hdmi-poort, passen er geen twee naast elkaar. Koop voor een opstelling met twee schermen dus echte kabels, geen losse adapterstukjes.

Wordt wel warm

Al in de eerste week na de release doken er verhalen op over Raspberry Pi’s die te veel opwarmden, waardoor de processor zijn snelheid terugschroefde om minder warmte te produceren. De processor kan bij doorsnee belasting wel 74 graden Celsius warm worden, gemiddeld maar liefst 10 graden meer dan zijn voorganger. Als je de Pi 4 in een behuizing steekt, heeft die voldoende ventilatie nodig om de warmte te kunnen afvoeren. Een heatsink of ventilator is dan ook geen luxe met dit nieuwe model van de Pi. Net als bij het vorige model begint vanaf 80 graden de processor te throttelen.

De Raspberry Pi Foundation kwam met een firmware-update die de warmteproblemen moet verminderen, maar zelfs met die update blijft het aan te raden om een heatsink of ventilator te gebruiken. Zonder behuizing is ook prima, maar stop je Pi 4 dan niet ergens weg in een kast onder je televisie waar er geen warmteafvoer mogelijk is, want dat zou weleens tot problemen kunnen leiden.

Zelfs als het bordje gewoon zonder behuizing op een bureau ligt, kun je duidelijk de warmte voelen als je met je hand er enkele centimeters over hangt, en de metalen connectoren voelen heet aan als je ze per ongeluk aanraakt. En toen we een spelletje SuperTuxKart speelden om de prestaties te testen, kregen we in de rechterbovenhoek van het scherm het rode icoontje van een thermometer te zien, het teken dat de processor zijn frequentie terugschakelt om oververhitting te voorkomen.

Compatibiliteitsproblemen

Met twee verschillende micro-hdmi-adapters/kabels en drie verschillende schermen hadden wij wisselend succes om beeld uit de Raspberry Pi 4 te krijgen: niet alle combinaties werkten out-of-the-box. En dat terwijl dezelfde schermen perfect door een Raspberry Pi 3B+ werden herkend. We raden daarom aan om de micro-hdmi-adapter of -kabel te kopen bij een webwinkel die in accessoires voor de Pi gespecialiseerd is.

Een ander compatibiliteitsprobleem is dat sommige usb-c-kabels de Pi 4 niet opladen. Het gaat om zogenoemde e-marked kabels, die onder andere door de Apple MacBook gebruikt worden. Door een ontwerpfout in de detectieschakeling van de usb-c-connector van de Pi 4 beschouwt een lader met een e-marked kabel de Pi als een audioadapter in plaats van een apparaat dat voeding nodig heeft. Er komt een revisie van de Pi 4 die dit euvel verhelpt, maar met de (goedkopere) smartphonekabels en natuurlijk de officiële voeding voor de Raspberry Pi 4 is er geen probleem.

©PXimport

Ondanks de kleine compatibiliteitsproblemen op hardwaregebied is de compatibiliteit met software en randapparatuur goed (zoals we gewend zijn). De nieuwste Raspbian Buster installeer je op alle versies van de Raspberry Pi, dus je hoeft niet na te denken over welk image je dient te installeren.

Ook veel software in Raspbian zou nog altijd op alle modellen moeten werken. Software die niet uit Raspbian-bronnen komt en die hardwarespecifieke onderdelen bevatten, zoals Python-bibliotheken die je met pip installeert, kan weleens problemen opleveren, tot de makers de ondersteuning ingebouwd hebben.

Ook de gpio-pinnen blijven identiek aan de vorige modellen, waardoor alle HAT’s en andere uitbreidingsbordjes nog altijd werken op de nieuwste telg van de Pi-familie. Enkele pinnen hebben wel extra mogelijkheden gekregen. Zo zijn er vier extra verbindingen voor I²C, SPI en UART bij gekomen. Wil je meerdere sensoren of andere elektronische componenten aansluiten met gebruik van deze protocollen, dan kan dat nu met de Raspberry Pi 4.

Conclusie

Toch zijn er veel toepassingen waarvoor de Pi 4 misschien niet de beste keuze is. Het hogere verbruik en de warmteontwikkeling zijn iets om in het oog te houden. Voor een domoticacontroller zijn de twee video-uitgangen overbodig en heb je wellicht de hogere snelheid niet nodig, dus dan volstaat een 3B+ of zelfs een 3A+. Gaat het je om zo weinig mogelijk verbruik, bijvoorbeeld voor toepassingen buiten met een zonnepaneeltje of batterij, dan is de Pi Zero W niet te verslaan. De lagere prestaties dien je dan op de koop toe te nemen. Sowieso blijven nagenoeg alle voorgaande Pi-varianten gewoon leverbaar.

Maar wil je een goedkope maar toch capabele pc-vervanger, kies dan zeker voor de Raspberry Pi 4. Processor, geheugen, de micro-sd-kaart, usb, ethernet, wifi, alles is gewoon sneller dan bij de voorganger. Ook als je je Pi als nas wilt inzetten, profiteer je van de snelheidsverbeteringen met het nieuwste model. Het is een knap staaltje engineering dat dit alles (voor de versie met 1 GB ram) nog altijd tegen dezelfde prijs van zeven jaar geleden verkocht wordt.

Ons oordeel

8Score

Raspberry Pi 4

Heeft tv-technologie haar hoogtepunt bereikt? Als we naar de nieuwste aankondigingen van LG kijken, lijkt het antwoord een duidelijk 'nee'. Met indrukwekkende innovaties zoals nóg helderdere oled-schermen dankzij geavanceerde materialen, een vernieuwde afstandsbediening en slimme AI-functies die het gebruiksgemak naar een hoger niveau tillen, bewijst LG dat er nog genoeg ruimte is voor vooruitgang.

De G-reeks is al een aantal jaren het topmodel van LG, het is de showcase voor nieuwe oled-technologie. Dit jaar is de G5 uitgerust met een nieuw type oled-paneel. Net als vorig jaar heeft LG de voorkeur om in plaats van alleen het paneel te benoemen de naam ‘Brightness Booster Ultimate’ gekozen, die wat algemener klinkt. Daarmee benadrukt LG dat de verbetering te danken is aan zowel aangepaste hardware als verbeterde software.

De G5 zou volgens LG tot 3x helderder zijn dan een conventionele oled (zoals bijvoorbeeld de B5), op een wit venster dat 3% van het schermoppervlak inneemt op zwarte achtergrond. Op een volledig wit scherm zou de verbetering 40% zijn ten opzichte van de G4. Uit de presentatie konden we opmaken dat dat bij een correcte kalibratie ongeveer 2.400 nits zou betekenen op een klein schermoppervlak en zelfs 300 nits op een volledig wit veld.  Bijzonder indrukwekkend, vooral omdat het paneel geen MicroLens Array meer heeft die gebruikt werd op de G4, en omdat LG bovendien een hogere energie-efficiëntie claimt. Het nieuwe paneel levert ook een verbetering van het kleurbereik. De G5 is bovendien uitgerust met een vernieuwd anti-reflectiefilter. Daardoor bewaart het bij veel omgevingslicht niet alleen perfect zwart maar ook rijkere kleuren. Voor gamers ondersteunt de G5 AMD FreeSync Premium en NVIDIA G-Sync, gamen kan in 4K met verversingssnelheid tot 165Hz. De G5 zal beschikbaar zijn voor de formaten 97 inch, 83 inch, 77 inch, 65 inch, 55 inch en voor het eerst ook in 48 inch. De 97 en 48 inch-versies niet uitgerust zijn met Brightness Booster Ultimate en zijn beperkt tot 4K144.

De M5, een draadloze G5

De G-serie kreeg van LG vorig jaar al het gezelschap van de M-reeks. De M5 is in essentie een G5, maar is verder uitgerust met een Zero Connect Box waarop alle aansluitingen zitten en die je plaatst waar je wilt. Hij stuurt beeld, geluid en data draadloos naar de tv.

De M5 zal beschikbaar zijn in de modellen 97 inch, 83 inch, 77 inch, en 65 inch. Net zoals bij de G5 is de 97 inch-versie niet voorzien van de Brightness Booster Ultimate. Alle modellen van de M5 zijn beperkt tot 4K144.

De Alpha 11 Gen2-processor

De Alpha 11-processor die vorig jaar zijn intrede deed is toe aan de tweede generatie. Dit zijn de belangrijkste vernieuwingen:

De nieuwe LG-afstandsbediening met aparte AI-knop.

De Magic Remote heeft na vele jaren dienst eindelijk een opvolger. De nieuwe afstandsbediening is wat slanker, maar vooral heeft ze minder toetsen. Onderzoek van LG wees uit dat cijfertoetsen nauwelijks nog gebruikt worden en die zijn dan ook verdwenen. Een aantal toetsen hebben ook een dubbele functie, door de toets lang in te drukken. De Home Hub, waar je alle slimme apparaten in je huis terugvindt, heeft nu een eigen toets. Druk hem lang in om een andere ingang te selecteren. Volume- en kanaaltoetsen zijn nu compacte kanteltoetsen. De mute toets is verdwenen, druk de volumetoets lang naar beneden voor mute. De microfoontoets is vervangen door een AI-toets en dat brengt ons naadloos bij de wijzigingen in webOS 25.

Aan de lay-out van webOS is niet zo veel veranderd, LG zet vooral sterk in op AI om het gebruiksgemak te verbeteren en stemherkenning en stemcommando’s nemen daarbij een belangrijke rol. De demo's die we tijdens de presentatie zagen waren allen in het Engels, het is dus afwachten of deze ook in het Nederlands beschikbaar komen en werkend zullen zijn:

Een nieuwe Sound Wizard helpt je de beste geluidsinstellingen te kiezen.

LG heeft verder ook een leuke AI-toepassing ingebouwd. Je kunt op basis van tekst-input AI-beelden genereren die je als screensaver kunt gebruiken. Die beelden worden overigens niet op de tv zelf gecreëerd, maar online in de cloud. Je krijgt van LG 100 credits, waarmee je 100 beelden kunt maken.

De Huawei Watch D2 is misschien wel de meest bijzondere smartwatch die je op dit moment kunt kopen. Hoewel je het van de buitenkant niet zou zeggen, is dit namelijk ook een medisch goedgekeurde bloeddrukmeter. Die combinatie maakt van de Watch D2 een boeiend apparaat, en dat leggen we je graag uit in deze review.

Laten we beginnen met de bloeddrukmeter. Die is verwerkt in de smartwatch en werkt samen met het speciale horlogebandje, dat uit meerdere delen bestaat. Als je op het horlogescherm aantikt dat je een bloeddrukmeting wilt starten, blaast het bandje zichzelf letterlijk op om strak om je pols te zitten. Dat voel je, en de eerste dagen is dat bijzonder. Niet dat het bandje zo strak zit dat het pijn doet, maar je bent je plotseling heel bewust van het bloed dat door je onderarm stroomt.

©Rens Blom

Het horlogebandje bestaat uit verschillende delen en blaast zichzelf op commando op.

Bij de bloeddrukmeting is het belangrijk dat je de juiste pose aanneemt en vervolgens stil bent en niet beweegt. Je dient je arm naar je borst te buigen en gebruikt je andere arm als ondersteuning, zoals je op onderstaande foto ziet.

©Rens Blom

Tijdens de bloeddrukmeting dien je stil te zitten of staan en niet te praten.

De bloeddrukmeting duurt nog geen minuut. Omdat de test snel uit te voeren is, is de drempel om het te doen ook laag. Wel is het belangrijk dat je rekening houdt met de randvoorwaarden om tot een accurate bloeddrukmeting te komen. Zo raadt Huawei het – op basis van wetenschappelijk onderzoek – af om een test te doen als je net koffie op hebt of bijvoorbeeld aan het sporten bent.

©Rens Blom

Huawei heeft de bloeddrukmeetfunctie van de Watch D2 laten keuren door gezondheidsautoriteiten en een medische certificatie ontvangen. Dat betekent dat de meetresultaten van de smartwatch nauwkeurig genoeg zijn om te kunnen voorleggen aan artsen. En dat is een interessant punt, want heel wat Nederlanders hebben een verhoogde bloeddruk. Zij moeten daarom regelmatig hun bloeddruk meten en die resultaten doorgeven aan de dokter. Een bloeddrukmeter is een los apparaat, dat bijvoorbeeld om je pols of bovenarm wordt geplakt. De Huawei Watch D2 zit al – als smartwatch – om je pols en vereist dus geen extra handeling.

Om te bewijzen dat de resultaten van de Watch D2 echt nauwkeurig zijn, regelde Huawei op een persevenement medici met verschillende professionele bloeddrukmeters. Die testten zij – net als de Watch D2 – in een periode van twintig minuten meermaals om onze pols en bovenarm. De resultaten van de drie gadgets lagen inderdaad enorm dicht bij elkaar.

©Rens Blom

De smartphone-app geeft goed inzicht in je bloeddrukmetingen.

Draag je de Huawei Watch D2 op advies van je huisarts, dan kan hij of zij vragen om een ambulante bloeddrukmeting. Dat wil zeggen dat je 24 uur lang je bloeddruk bijhoudt. De Watch D2 ondersteunt deze functie na het activeren in de app en meet dan op gezette tijden in die 24 uur je bloeddruk. Dat rapport is vervolgens beschikbaar in de smartphone-app van Huawei om te delen met je dokter. En dat werkt prima. Vooraf hadden we enige zorgen dat we 's nachts wakker zouden worden als het horlogebandje zichzelf strak zou trekken om onze pols, maar dat is die nacht niet gebeurd. Dat terwijl we toch een redelijk lichte slaper zijn.

De Watch D2 als smartwatch

Goed, dat over de bloeddrukmeter, toch de functie waarmee Huawei zijn Watch D2 wil onderscheiden van andere smartwatches. Maar de Watch D2 is ook een typische smartwatch. Weliswaar iets lomper dan een Apple Watch, maar verkrijgbaar in wit met goud en het zwart. Met een mooi en groot oledscherm, de mogelijkheid om meldingen van je smartphone te tonen en je muziek te bedienen, bijvoorbeeld.

©Rens Blom

De Watch D2 is naast een bloeddrukmeter ook een – ietwat lompe – smartwatch.

Niet alles kan echter. De Huawei-smartphone-app installeren kan op iOS wél vanuit de appwinkel, maar moet op Android vanaf de Huawei-website. Het besturingssysteem van het horloge is ook minder slim dan dat van Apple en Samsung. Zo kun je minder bekende apps op de smartwatch gebruiken en is het niet mogelijk om contactloos te pinnen.

De lange accuduur van vijf dagen – inclusief regelmatige bloeddrukmetingen – maakt echter veel goed. Een Apple Watch of Samsung-smartwatch moet elke dag even aan de lader én is geen medisch goedgekeurde bloeddrukmeter. Weliswaar slimmer qua app-foefjes, maar niet iedereen zal daar zwaar aan tillen.

©Rens Blom

Het horloge houdt als jij dat wilt onder meer je sportieve prestaties bij.

Conclusie: Huawei Watch D2 kopen?

Onder de streep is de Huawei Watch D2 een prima smartwatch én een bloeddrukmeter, wat het een interessant apparaat maakt voor wie zonder fratsen zijn of haar bloeddruk wil bijhouden. De adviesprijs van 399 euro vinden we dan ook gerechtvaardigd.