De Raspberry Pi 4 kwam er veel sneller dan verwacht. Met usb 3.0, een volwaardige gigabit-ethernetaansluiting en meer intern geheugen voldoet hij ruimschoots aan ons verlanglijstje. Daarmee kan de kleine computer met recht een pc-vervanger genoemd worden, zoals je leest in deze Raspberry Pi 4 review.

De Raspberry Pi Foundation heeft zijn computerbordje altijd al ook als desktop-systeem naar voren geschoven, en dat was tot op zekere hoogte mogelijk met de Raspbian-desktop of een van de alternatieve Linux-distributies. Maar als je meer dan wat surfen, een document bewerken en video’s bekijken wilde doen, liep je al snel tegen de grenzen aan van het bordje: te weinig geheugen, een zwakke gpu en te lage usb- en ethernetsnelheid.

De Raspberry Pi 4 wordt in de markt gezet als een echte pc-vervanger en dat is hij zeker. Voor veel toepassingen heb je gewoon geen zware, energieverslindende desktop-pc nodig. De ventilatorloze, energiezuinige Raspberry Pi is dan een goede oplossing.

Raspberry 4 - Wat is er nieuw?

De Broadcom BCM2711-systeemchip heeft een ARM Cortex-A72-processor met vier cores: de snelheid is 1,5 GHz en de procestechnologie 28 nm-procestechnologie (terwijl alle vorige modellen nog 40nm-procestechnologie gebruikten). Het bordje heeft nu maximaal 4 GB intern geheugen (er zijn modellen met 1, 2 en 4 GB). Twee van de usb2.0-poorten hebben plaatsgemaakt voor usb 3.0 en de ethernetaansluiting haalt nu eindelijk echt gigabitsnelheid.

Laat de kleine sprong in processorfrequentie (van 1,4 naar 1,5 GHz) je overigens niet misleiden: door het vernieuwde platform is de processor in heel wat benchmarks tot vier keer zo snel als die van de Pi 3B+.

De nieuwste telg uit de Raspberry Pi-familie kan nu twee 4K-schermen aansturen en de stokoude VideoCore IV-gpu die er al vanaf het eerste model van de Raspberry Pi inzat, is eindelijk ingeruild voor een VideoCore VI-gpu.

Tegenover zijn voorganger heeft de vierde generatie van het computerbordje bovendien snellere ethernet- en usb-poorten, waardoor je bestanden even snel als op een pc over het netwerk verstuurt of naar een externe schijf schrijft. En met maximaal 4 GB ram kun je eindelijk tabbladen naar hartenlust openen en grote documenten bewerken.

©PXimport

De slagroom op de taart zijn de twee video-uitgangen, waardoor je net zoals op een pc met twee schermen tegelijk kunt werken, zelfs in 4K.

Als test hebben we ons werk een dag lang op een Raspberry Pi 4B met 2 GB ram gedaan. Hoewel je niet moet verwachten dat je dezelfde prestatie als een moderne laptop of desktop haalt, was de ervaring niet onaangenaam. Kortom, voor veel mensen kan een Raspberry Pi 4 inderdaad een pc vervangen. Je slaat je bestanden dan het best niet op de micro-sd-kaart op: ook al is de snelheid verdubbeld ten opzichte van de Pi 3B+, een micro-sd-kaart is niet zo betrouwbaar als een ssd. Een externe schijf is dan ook aan te raden, tenzij je alles in de cloud doet.

Let op bij voeding en hdmi

Wie al wat accessoires voor de vorige modellen van de Raspberry Pi heeft, moet wel een beetje opletten. Anders kom je misschien voor wat minder leuke verrassingen te staan. Sowieso heb je een nieuwe behuizing nodig: de ethernetpoort is verplaatst, de hdmi-aansluiting is vervangen door twee micro-hdmi-aansluitingen en de micro-usb-aansluiting voor de voeding is een usb-c-aansluiting geworden.

Wie zijn Raspberry Pi 4 niet volledig belast, kan zijn oude voedingsadapter van de Raspberry Pi 3 blijven gebruiken, voorzien van een adapterstukje van micro-usb naar usb-c (het totale stroomverbruik van de usb-randapparatuur moet dan wel onder de 500 mA blijven). Anders is de voedingsadapter de grootste kostenpost die je bij de overstap naar de Raspberry Pi 4 moet maken. De officiële usb-c-voeding levert 3 A stroom (15,3 W) en heeft een nogal brede vierkanten behuizing die niet zomaar in een volle stekkerdoos past. Dat is de eerste praktische horde.

©PXimport

Het tweede probleem is dat de Raspberry Pi 4 om plaats te kunnen maken voor twee video-uitgangen gebruikmaakt van micro-hdmi. Nu denk je misschien: “oh, ik heb nog een adapter liggen voor mijn Raspberry Pi Zero”. Maar vergis je niet: de Raspberry Pi Zero maakt gebruik van mini-hdmi. Wil je je Raspberry Pi 4 op een scherm aansluiten, dan moet je dus of weer een adapter kopen (micro-hdmi naar hdmi), ofwel een kabel met aan de ene kant micro-hdmi en aan de andere kant hdmi.

Als je daadwerkelijk twee schermen op je Pi wilt aansluiten, maak dan niet de fout die wij initieel maakten: we kochten twee micro-hdmi-adapters, maar omdat de micro-hdmi-aansluitingen zo dicht bij elkaar staan en de adapters snel verbreden naar de hdmi-poort, passen er geen twee naast elkaar. Koop voor een opstelling met twee schermen dus echte kabels, geen losse adapterstukjes.

Wordt wel warm

Al in de eerste week na de release doken er verhalen op over Raspberry Pi’s die te veel opwarmden, waardoor de processor zijn snelheid terugschroefde om minder warmte te produceren. De processor kan bij doorsnee belasting wel 74 graden Celsius warm worden, gemiddeld maar liefst 10 graden meer dan zijn voorganger. Als je de Pi 4 in een behuizing steekt, heeft die voldoende ventilatie nodig om de warmte te kunnen afvoeren. Een heatsink of ventilator is dan ook geen luxe met dit nieuwe model van de Pi. Net als bij het vorige model begint vanaf 80 graden de processor te throttelen.

De Raspberry Pi Foundation kwam met een firmware-update die de warmteproblemen moet verminderen, maar zelfs met die update blijft het aan te raden om een heatsink of ventilator te gebruiken. Zonder behuizing is ook prima, maar stop je Pi 4 dan niet ergens weg in een kast onder je televisie waar er geen warmteafvoer mogelijk is, want dat zou weleens tot problemen kunnen leiden.

Zelfs als het bordje gewoon zonder behuizing op een bureau ligt, kun je duidelijk de warmte voelen als je met je hand er enkele centimeters over hangt, en de metalen connectoren voelen heet aan als je ze per ongeluk aanraakt. En toen we een spelletje SuperTuxKart speelden om de prestaties te testen, kregen we in de rechterbovenhoek van het scherm het rode icoontje van een thermometer te zien, het teken dat de processor zijn frequentie terugschakelt om oververhitting te voorkomen.

Compatibiliteitsproblemen

Met twee verschillende micro-hdmi-adapters/kabels en drie verschillende schermen hadden wij wisselend succes om beeld uit de Raspberry Pi 4 te krijgen: niet alle combinaties werkten out-of-the-box. En dat terwijl dezelfde schermen perfect door een Raspberry Pi 3B+ werden herkend. We raden daarom aan om de micro-hdmi-adapter of -kabel te kopen bij een webwinkel die in accessoires voor de Pi gespecialiseerd is.

Een ander compatibiliteitsprobleem is dat sommige usb-c-kabels de Pi 4 niet opladen. Het gaat om zogenoemde e-marked kabels, die onder andere door de Apple MacBook gebruikt worden. Door een ontwerpfout in de detectieschakeling van de usb-c-connector van de Pi 4 beschouwt een lader met een e-marked kabel de Pi als een audioadapter in plaats van een apparaat dat voeding nodig heeft. Er komt een revisie van de Pi 4 die dit euvel verhelpt, maar met de (goedkopere) smartphonekabels en natuurlijk de officiële voeding voor de Raspberry Pi 4 is er geen probleem.

©PXimport

Ondanks de kleine compatibiliteitsproblemen op hardwaregebied is de compatibiliteit met software en randapparatuur goed (zoals we gewend zijn). De nieuwste Raspbian Buster installeer je op alle versies van de Raspberry Pi, dus je hoeft niet na te denken over welk image je dient te installeren.

Ook veel software in Raspbian zou nog altijd op alle modellen moeten werken. Software die niet uit Raspbian-bronnen komt en die hardwarespecifieke onderdelen bevatten, zoals Python-bibliotheken die je met pip installeert, kan weleens problemen opleveren, tot de makers de ondersteuning ingebouwd hebben.

Ook de gpio-pinnen blijven identiek aan de vorige modellen, waardoor alle HAT’s en andere uitbreidingsbordjes nog altijd werken op de nieuwste telg van de Pi-familie. Enkele pinnen hebben wel extra mogelijkheden gekregen. Zo zijn er vier extra verbindingen voor I²C, SPI en UART bij gekomen. Wil je meerdere sensoren of andere elektronische componenten aansluiten met gebruik van deze protocollen, dan kan dat nu met de Raspberry Pi 4.

Conclusie

Toch zijn er veel toepassingen waarvoor de Pi 4 misschien niet de beste keuze is. Het hogere verbruik en de warmteontwikkeling zijn iets om in het oog te houden. Voor een domoticacontroller zijn de twee video-uitgangen overbodig en heb je wellicht de hogere snelheid niet nodig, dus dan volstaat een 3B+ of zelfs een 3A+. Gaat het je om zo weinig mogelijk verbruik, bijvoorbeeld voor toepassingen buiten met een zonnepaneeltje of batterij, dan is de Pi Zero W niet te verslaan. De lagere prestaties dien je dan op de koop toe te nemen. Sowieso blijven nagenoeg alle voorgaande Pi-varianten gewoon leverbaar.

Maar wil je een goedkope maar toch capabele pc-vervanger, kies dan zeker voor de Raspberry Pi 4. Processor, geheugen, de micro-sd-kaart, usb, ethernet, wifi, alles is gewoon sneller dan bij de voorganger. Ook als je je Pi als nas wilt inzetten, profiteer je van de snelheidsverbeteringen met het nieuwste model. Het is een knap staaltje engineering dat dit alles (voor de versie met 1 GB ram) nog altijd tegen dezelfde prijs van zeven jaar geleden verkocht wordt.

Ons oordeel

8Score

Raspberry Pi 4

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Dit keer: automatische citruspersen voor een mooi prijsje.

Zin in écht lekker sap? Met een citruspers maak je dat zo zelf. Het is veel smaakvoller dan sap uit een pak en zit bomvol vitamines, zonder toegevoegde suikers of andere onzin. Met een elektrische citruspers heb je binnen een minuut een heerlijk vers sapje. Ideaal voor je sinaasappel bij het ontbijt, maar ook superhandig voor een scheutje citroen door je salade of limoen in je drankje. Makkelijk, snel, en puur natuur. Wij vinden vijf luxe automatische exemplaren voor je.

Solis Citrus Press Station 8454

De Solis Citrus Press Station is ontworpen voor het persen van diverse soorten en maten citrusvruchten. Het apparaat is uitgerust met een massief metalen persarm waarmee je met minimale inspanning druk uitoefent op de vrucht. Zodra je de hendel naar beneden drukt, start de motor van 160 Watt automatisch. De speciaal gevormde perskegel is gemaakt van zwaar gegoten aluminium. De behuizing van de citruspers is vervaardigd uit roestvrij staal. Voor het schoonmaken kunnen de onderdelen die met sap in aanraking komen, van het apparaat worden losgemaakt en in de vaatwasser worden gestopt. De sapuitloop heeft een druppelstop, die je omhoog kunt klappen om te voorkomen dat er sap op het aanrecht lekt na het persen. Het apparaat staat op antislipvoetjes voor stabiliteit tijdens het gebruik.

Princess 201853 Black Steel

Bij de Princess 201853 staat de constructie van gegoten aluminium centraal en dat maakt het apparaat robuust. De pers wordt aangedreven door een stille motor met een vermogen van 160 Watt. De perskegel is universeel ontworpen en heeft opstaande randen, waardoor deze geschikt is voor zowel kleine als grote citrusvruchten zonder dat je van opzetstuk hoeft te wisselen. Het persen activeer je door de sterke aluminium persarm naar beneden te bewegen. Het sap stroomt vervolgens door een roestvrijstalen pulpfilter direct in het glas. Dankzij dit filter worden vruchtvlees en pitten van het sap gescheiden. De uitloop is voorzien van een druppelstopsysteem. Na gebruik zijn de vaatwasserbestendige onderdelen, zoals de perskegel en het filter, eenvoudig te verwijderen en te reinigen.

CASO CP 330 Pro

Dit model, de Caso CP 330 Pro, is voorzien van een roestvrijstalen behuizing en een eveneens roestvrijstalen perskegel. Het gebruik is gericht op eenvoud: je plaatst een gehalveerde citrusvrucht op de kegel en de motor met een vermogen van 160 Watt start vanzelf zodra je de hendel naar beneden beweegt. Het sap vloeit door een roestvrijstalen zeef direct in een glas dat je onder de tuit plaatst. Om nadruppelen op het werkblad te voorkomen, kan deze saptuit omhoog worden geklapt. De stabiliteit van de machine wordt verzekerd door de zuignappen aan de onderzijde, die ervoor zorgen dat het apparaat stevig op zijn plek blijft staan tijdens het persen. De losse onderdelen zijn afneembaar en kunnen in de vaatwasser worden gereinigd. De motor van het apparaat is extra stil in gebruik.

Hendi Citruspers

De Hendi Citruspers heeft een behuizing van roestwerend materiaal. De perskom, zeef en de drie meegeleverde perskegels zijn gemaakt van roestvrij staal en ABS-kunststof. Die onderdelen zijn afneembaar en kunnen in de vaatwasser. De motor, met een vermogen van 180 Watt, zorgt voor een rotatiesnelheid van 1500 toeren per minuut en wordt bediend met een aan-/uitschakelaar. Voor de veiligheid is er een polycarbonaat anti-spatkap aanwezig die het sap opvangt. Je perst de vruchten door middel van de hefboomarm. Dit model wordt geleverd met drie verschillende, verwisselbare perskegels die zijn ontworpen voor kleine en grote citrusvruchten.

Gastroback Advanced Pro S

Een specifiek kenmerk van de Gastroback 41150 Design Juicer Advanced Pro S is de aanwezigheid van twee verschillende roestvrijstalen zeven. Hiermee heb je de mogelijkheid om zelf de hoeveelheid vruchtvlees in je sap te bepalen, afhankelijk van welke zeef je gebruikt. De behuizing van het apparaat is volledig vervaardigd uit geborsteld roestvrij staal. Het persen gebeurt door middel van een massieve aluminium pershendel, die je met lichte druk naar beneden beweegt om de motor te activeren. Deze motor heeft een vermogen van 100 Watt en is ontworpen om stil te functioneren. De perskegel is universeel, wat betekent dat je er diverse formaten citrusvruchten op kunt gebruiken, van limoenen tot grapefruits. De sapuitloop is voorzien van een druppelstop. Voor de reiniging kun je alle afneembare onderdelen loskoppelen en in de vaatwasser plaatsen.

Geel, dieprood, bruin: dit is dé tijd waarin de natuur zich van haar mooiste kant laat zien. Wil jij ook prachtige herfstfoto's maken? Trek er dan de komende weken op uit, gewapend met je camera en met deze handige tips!

Lees ook: 20 tips om de mooiste foto's te maken met je compactcamera

De astronomische herfst begint al op 21 september, maar de echte kleurenpracht laat vaak even op zich wachten. Pas na de eerste koude nachten krijgen bomen hun karakteristieke tinten. Vooral in de laatste weken van oktober en de eerste dagen van november staat het bos er vaak op zijn mooist bij. De bladeren van berken, beuken en eiken veranderen dan in een bont palet van geel, oranje, rood en bruin. Wil je dit vastleggen, wacht dan niet te lang, want een flinke storm of regenbui kan het kleurrijke bladerdek flink uitdunnen.

Gebruik een polarisatiefilter

Wil je de herfstkleuren op hun mooist vastleggen, dan heb je veel aan een polarisatiefilter. Daarmee verdwijnen hinderlijke weerspiegelingen op natte bladeren en worden tinten dieper en levendiger worden. Zonder filter oogt het bladerdek na een regenbui vaak wat vlak. Houd er wel rekening mee dat het filter ongeveer anderhalve stop licht tegenhoudt, waardoor je sluitertijd langer wordt. Om bewegingsonscherpte te voorkomen, is een statief daarom een verstandige aanvulling in je uitrusting.

Contrasten maken je foto

Herfstfotografie is meer dan een spel met kleuren: het gaat ook om het vinden van tegenstellingen die een beeld laten spreken. Een dicht bos dat baadt in dezelfde goudgele gloed kan rust en eenheid uitstralen, terwijl een enkele boom met vurige bladeren in een kaal veld juist dramatisch afsteekt tegen de leegte. Dat soort contrasten geven je foto een verhaal.

Loop je door het bos, ga dan ook eens op zoek naar details. Het tapijt van bladeren op een smal pad, een rood blad dat eigenwijs boven de rest uitsteekt of drijvende bladeren die als schilderijtjes over donker water glijden. Zelfs het zachte groen van mos en de subtiele tinten van herfstgras kunnen veranderen in een klein, intiem landschap dat de seizoenssfeer perfect vangt.

©Leka - stock.adobe.com

Regen? Juist leuk!

Na een regenbui zijn de herfstkleuren vaak nog intenser. Bovendien zorgen de regenplassen voor extra weerspiegelingen. Je kunt ze ook gebruiken als interessante voorgrond in je foto's.

Herfst in de stad

Voor sfeervolle herfstfoto's hoef je niet altijd het bos in. Ook de stad biedt volop mogelijkheden. Bomen langs grachten en kanalen kleuren net zo uitbundig en vormen samen met de gevels en straten een levendig decor. Let daarbij ook op kleine scènes: een spiegeling van herfstbladeren in het water, of een felgekleurd blad dat blijft liggen op de rand van een bootje.

©Ekaterina Belova

Kleurencombinaties

Wie oog heeft voor kleur en hun onderlinge samenhang, kan foto's meer kracht en balans meegeven. In het kleurenspectrum staan bepaalde tinten recht tegenover elkaar, zoals blauw en oranje of rood en groen. Zet je die samen in beeld, dan versterken ze elkaar en springen de kleuren er echt uit. Denk aan een boom vol oranje bladeren die afsteekt tegen een strakblauwe lucht. Kleuren die juist naast elkaar liggen, zoals geel en oranje of blauw en groen, werken heel anders. Ze vloeien in elkaar over en geven je foto een rustige, harmonieuze uitstraling.

©Peter Hermes Furian

Camera-instellingen voor herfstfotografie

Om de herfstkleuren en -details zo goed mogelijk vast te leggen, is het belangrijk om de juiste camera-instellingen te gebruiken. Hieronder staan een paar basisinstellingen die je kunnen helpen:

Diafragma

Voor landschapsfoto's wil je vaak zoveel mogelijk scherpte van voor- tot achtergrond. Gebruik hiervoor een klein diafragma (hoge F-waarde, bijvoorbeeld F 8 tot F 16). Close-ups van bladeren of reflecties maken? Kies dan voor een grotere diafragmaopening (lage F-waarde zoals F 2.8 of F 4) om een mooie onscherpe achtergrond te creëren.

Sluitertijd

Afhankelijk van het licht en of je wel of niet een statief gebruikt, kun je de sluitertijd variëren. Voor scherpe foto's in weinig licht kun je voor een langere sluitertijd kiezen, maar je hebt dan wel een statief nodig om beweging te voorkomen. Als er wind is, kan een korte sluitertijd (bijv. 1/250 of sneller) handig zijn om bewegende bladeren scherp vast te leggen.

ISO

Probeer de iso-waarde zo laag mogelijk te houden (bijvoorbeeld ISO 100 of 200) om ruis in je foto's te vermijden. Bij weinig licht kun je de iso-waarde een beetje verhogen, maar vermijd te hoge waardes om beeldkwaliteit te behouden.

Herfst & licht

Herfstlicht heeft iets bijzonders. De zon staat laag en geeft het landschap vaak een zachte, warme gloed. Wil je dit licht optimaal benutten, dan zijn de eerste en laatste uren van de dag het meest geschikt. Tijdens het gouden uur – kort na zonsopkomst en vlak voor zonsondergang – worden de kleuren dieper en warmer, terwijl lange schaduwen en subtiele gelaagdheid je foto extra sfeer geven.

Midden op de dag ligt dat anders. Het felle, directe licht kan kleuren vlak maken en harde schaduwen veroorzaken. Fotografeer je toch op dit moment, zoek dan beschutte plekken of plaats jezelf zo dat de zon achter je valt, om hinderlijke reflecties te voorkomen.

Ook een grijze dag kan verrassend mooi uitpakken. Wolken werken als een natuurlijke diffuser die het licht gelijkmatig verspreidt. Hierdoor verdwijnen harde schaduwen en komen herfstkleuren juist zacht en vol verzadiging naar voren.

Lees ook: Zo fotografeer je de zonsondergang met je smartphone