Weinig dingen zijn zo vervelend als het verliezen van al je kostbare data. Goede backupsoftware is dan ook onmisbaar. Macrium Reflect biedt het en is gratis.

Er zijn allerlei manieren om gegevens te backuppen. Je zou in principe alle bestanden naar een reserveschijf kunnen kopiëren maar daarmee neem je de onderdelen die zorgen voor het booten van Windows niet mee. Backups op bestandsniveau zijn dan ook vooral interessant voor zaken als documenten, foto’s en muziek, kortom: databestanden.

Om de opstartschijf van uw computer te kunnen herstellen na een crash hebt u een echte kopie van die schijf nodig, dus inclusief alle verborgen onderdelen die Windows nodig heeft om weer te kunnen booten. Zo’n kopie is er in twee smaken: de image en de clone. Een clone is een echte replica van een schijf, inclusief partities, lege ruimte, enzovoort. Wie op secundaire schijf een kloon van de primaire bewaart hoeft na een crash van de primaire schijf in principe alleen twee connectors te verwisselen zodat de secundaire schijf de primaire wordt. Herstel vanaf een image bestand kost wat meer moeite. Een image bevat de volledige inhoud van een partitie (inclusief opstartgegevens) in een enkel bestand en wordt vaak gecomprimeerd. Herstellen van een image ingeval van een Windows-crash vereist dat u kunt opstarten vanaf een zogeheten rescue-disc.

De keuze lijkt dus simpel: gewoon altijd klonen. Maar wacht… Image-bestanden bieden wel degelijk voordelen. We noemden al de compressie. Dat betekent dat u kunt backuppen naar een (externe) schijf die kleiner is dan de (interne) schijf die u wilt kopiëren. Bovendien biedt image-software doorgaans de mogelijkheid losse bestanden vanuit een image terug te plaatsen wat ingeval van gegevensverlies vaak aanzienlijk minder werk is dan het herstellen van de complete schijf. Daarmee biedt een image in feite het beste van twee werelden. Je kunt er een complete schijf mee terughalen maar je kunt hem ook gebruiken als alternatief voor backups op bestandsniveau.

Wat uw voorkeur heeft hangt van uw situatie af. Het gratis imaging-programma Macrium Reflect biedt zowel clones als images. De betaalde versie biedt daarnaast backups op bestandsniveau en nog een aantal leuke opties zoals encryptie maar voor het veilig stellen van uw kostbare gegevens biedt de onbetaalde versie ruimschoots voldoende.

Downloaden en installeren

We vinden Macrium Reflect Free op www.macrium.com/reflectfree.aspx. Het programma is geschikt voor alle Windows-versies vanaf XP. We klikken op de Download Now-knop van CNET en klikken dan nogmaals op Download Now. We slaan het bestand (reflectdl.exe, 2237 kB) op in een map naar keuze en openen het. We geven zo nodig UAC-toestemming en klikken op Download en Ja. Het gehele pakket wordt nu binnengehaald, inclusief Windows PE voor het maken van een rescue-disc. Na het downloaden start de echte installatie. We klikken op Next, Next, I Accept…, Next, Next, No, Next, halen desgewenst het vinkje weg bij ‘Install for all users’, klikken op Next, Install en Finish. Nu kunnen we het programma starten met het pictogram dat op ons Bureaublad is verschenen (Afb.1).

©CIDimport

Rondleiding

Onze test-pc bevat twee besturingssystemen verdeeld over een SSD-schijf en twee gewone harde schijven met elk vier partities. Om te backuppen hebben we er bovendien een externe harde schijf aan gekoppeld. Reflect analyseert alle componenten bij het opstarten en toont deze vervolgens in het hoofdscherm. Sommige partities of schijven tonen een Windows-logo. Dat zijn de onderdelen die volgens Reflect nodig zijn om een werkend Windows-systeem te kunnen herstellen. Deze kunnen we in één keer backuppen met de functie ‘Create an image…’ linksboven onder Backup Tasks. We kunnen er daar ook voor kiezen om in één keer een image van alle lokale schijven te maken. Selecteren we rechts een schijf of partitie dan zien we links onder Details aanvullende informatie. Ook verschijnen onder de geselecteerde schijf of partitie twee knoppen voor Clone of Image. Tot slot zien we onder de geselecteerde schijf of partitie de knop Actions.

Soort backup kiezen

De verschillende opties dienen allemaal een ander doel. De knop Image… onder Backup Tasks backupt alles als image terwijl de knoppen Clone en Image onder een schijf alleen die schijf backuppen (met al z’n partities). De meest bewerkelijke maar ook meest flexibele mogelijkheid zit verstopt onder Actions. Kiezen we een schijf of partitie en openen we Actions dan zien we daar ‘Image this partition only’. Deze optie heeft onze voorkeur omdat we hiermee elke afzonderlijke partitie kunnen terugzetten of, zeker in geval van een data-partitie, zelfs naar een andere computer kunnen overzetten.

Image maken

Wat u waarheen gaat backuppen hangt natuurlijk helemaal af van uw systeem. In ons geval willen we elke afzonderlijke partitie naar een externe schijf backuppen en als voorbeeld nemen we de schijf SSD die bovenaan afb. 1 staat. We kiezen vervolgens Actions, Image this partition only. Er wordt een nieuw venster geopend waarin we het doel van de backup moeten opgeven. We kunnen kopiëren naar een map (Folder) op een lokale of externe schijf of naar cd/dvd. Dat laatste zal niet meer zo vaak gebruikt worden met de grote schijven van tegenwoordig. We kiezen dan ook voor Folder en klikken op de puntjes en selecteren of maken een map waar de backup moet komen. Het is handig als we een map maken met de letter en naam van de te kopiëren schijf, in ons geval E-SSD (Afb.2). Reflect weet nu genoeg. Na een klik op Next krijgen we nog de gebruikte opties te zien (hierop komen we nog terug). Klikken we op Finish dan kunnen we  de gemaakte backup-taak voor hergebruik opslaan. We kiezen dezelfde naam als hiervoor (E-SSD) en klikken op OK om de backup te starten. Reflect toont de voortgang en meldt zich weer als de klus geklaard is met gegevens over backupsnelheid en –grootte. Met een klik op OK en Close sluiten we het venster.

Mocht u overigens toch een clone willen maken dan moet u er rekening mee houden dat de doelschijf in z’n geheel wordt overschreven.

©CIDimport

Bestanden terughalen

Hebben we een of meer bestanden uit een image nodig dan gaan we links naar het tabblad Restore. In het hoofdvenster zien we nu het zojuist gemaakte image en de bijbehorende schijf. Met een klik op Restore Image kunnen we nu de hele schijf herstellen. Met een klik op Browse Image zien we het image-bestand. We zetten er een vinkje voor en accepteren de voorgestelde stationsletter (Afb.3). Met een klik op OK wordt het image in Verkenner geopend en kunnen we er willekeurige bestanden uit kopiëren. In het menu Restore, Detach Image kunnen we een aldus geopend image-bestand weer sluiten.

©CIDimport

Opties

De belangrijkste standaard-opties bij het backuppen betreffen het compressieniveau en het verifiëren van data. Onder Other Tasks, Edit Defaults zijn deze terug te vinden. Bij Backup, Compression kunnen we desgewenst voor een nog hogere compressie kiezen maar dat gaat ten koste van de backup-snelheid. Onder Restore, Verify kunnen we als extra zekerheid aangeven dat image-bestanden altijd op juistheid moeten worden gecontroleerd, iets dat we ook handmatig per image kunnen doen en wat standaard uit staat.

Rescue-disc

Zo, u hebt nu in elk geval één image-bestand en u weet hoe u er losse bestanden of mappen uithaalt. Maar wat als uw schijf of Windows het helemaal begeeft? Dan moet u het complete imagebestand terugzetten en dat kan als uw systeem het begeven heeft alleen vanaf een extern opstartmedium: de rescue-disc. Wanneer u na uw eerste image Reflect al een keer hebt afgesloten en weer geopend wordt u er automatisch aan herinnerd om zo’n schijf te maken maar zo niet dan gaan we naar Other Tasks, Create Rescue Media. We kunnen nu uit twee smaken kiezen: Windows PE of Linux, waarbij de eerste de standaard is die wij ook aanhouden. We klikken tweemaal op Next om de standaards te accepteren en in het waarschuwingsvenster klikken we Continue en Cancel bij de update-melding. Reflect wil de rescue-disc op cd branden en dus plaatsen we een leeg schijfje in de brander en klikken op Finish (Afb.4). Na korte tijd is de opstartschijf (154 MB) klaar.

©CIDimport

Redden

Met de gebrande schijf in de dvd-speler kunnen we in geval van nood de pc opnieuw starten. Als het goed is herkent uw pc de bootable-schijf en kunt u op een toets drukken om vanaf die schijf te starten. Als dat niet zo is moet u in de BIOS-instellingen de boot-volgorde aanpassen (hoe hangt af van uw systeem). Is Windows PE eenmaal vanaf het schijfje geladen dan start Reflect automatisch en ziet u de images die u op de externe schijf hebt gezet. Elk image-bestand kunt u nu terugplaatsen door het te selecteren en op Restore te klikken. De procedure wijst zich daarna vanzelf en als het terugzetten klaar is kunt u hopelijk uw pc weer op de gewone manier starten.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.