Back-uppen en schijfkopieën maken met EaseUS Todo Backup
Er bestaan heel wat tools waarmee je data kunt back-uppen en er zijn ook diverse programma’s waarmee je een image of kloon maakt van een complete schijf(partitie). Het programma EaseUS Todo Backup combineert deze drie handelingen (back-uppen, images maken en klonen) in één gebruiksvriendelijke interface. De kans is bovendien groot dat je prima uit de voeten kunt met de gratis versie.
Je downloat EaseUS Todo Backup Free via www.easeus.com (op het moment van schrijven was 12.0 de meest recente versie). Op deze webpagina kun je tevens terecht voor een functiebeschrijving en voor een vergelijking met de betaalde Home-versie (circa 30 euro, maar vaak verkrijgbaar met ‘tijdelijke’ kortingen tot zo’n 10 euro). De meest opvallende extra functie van de Home-versie is dat je een systeemschijf ook kunt overzetten voor gebruik op een andere computer (migratie). Heb je dit scenario daadwerkelijk op het oog, dan kun je ook altijd nog de Trial-versie downloaden en gratis gebruiken gedurende één maand. Wij focussen ons echter op de gratis versie en je zult zien dat die zich al voor heel wat praktische scenario’s laat inzetten.
De installatie van het programma is rechttoe rechtaan. Eventueel wil je wel het vinkje weghalen bij Join in the Customer Experience Improvement Program. Tijdens de installatie stelt de tool je ook een geschikte locatie voor je databack-ups voor, die kun je echter aanpassen. Na de installatie start je de tool op: een nagenoeg leeg venster verschijnt met de laconieke boodschap “There is no backup”. Er is dus werk aan de winkel en in dit artikel bekijken we drie handelingen van dichtbij: back-uppen, images maken en klonen.
01 Slimme back-up
Maak of wijzig je regelmatig bestanden op specifieke locaties, dan is de optie Smart Backup interessant (het vijfde knopje in het linkermenu). Dit back-uptype maakt namelijk automatisch een nieuwe back-up aan wanneer tijdens het laatste halfuur wijzigingen werden vastgesteld in de gemonitorde locaties. Onderliggend gebruikt Smart Backup hiervoor in een slimme opeenvolging van volledige, differentiële en incrementele back-ups. Voor ons als eindgebruiker betekent dit vooral dat we zo nodig heel snel verloren gewaande data kunnen herstellen.
Om met Smart Backup aan de slag te gaan, hoef je eigenlijk alleen maar alle bestanden aan te duiden die je in de back-up wilt hebben. Standaard staan al je documentenmap, favorieten en bureaublad geselecteerd, maar door vinkjes te verwijderen of te plaatsen heb je dit snel aangepast. Controleer bij Destination of de juiste doelmap staat geselecteerd (je past die zo nodig aan via Browse) en zet de back-upoperatie in gang met Proceed. Netwerkstations worden blijkbaar niet in deze lijst opgenomen: wil je ook data uit zulke locaties back-uppen, dan verwijzen we je naar paragraaf 3 ‘Bestandsback-up’.
©PXimport
02 Slim herstel
De nieuw toegevoegde back-up verschijnt nu in het hoofdvenster, met twee knoppen: Recovery en Advanced. Deze laatste knop geeft je onder meer toegang tot de optie Edit plan, waarmee je de back-updata kunt aanpassen en Check Image, die snel nagaat of het back-upbestand nog wel helemaal intact is. Dit bestand is namelijk een image-bestand (met extensie pbd), maar dat neemt niet weg dat ook het terugzetten van individuele bestanden perfect mogelijk blijft. Daarvoor druk je de Recovery-knop in. Todo Backup laat je nu naar het imagebestand navigeren, net als in Verkenner. Klik op History Version om naar de gewenste back-upversie te gaan en selecteer (alleen) de data die je wilt herstellen. Geef de locatie aan waarnaar je de bestanden wilt terugzetten en bevestig met Proceed.
03 Bestandsback-up
Houd je de back-up van je data liever zelf in de hand, dan kies je beter voor de meer klassieke aanpak van de optie File Backup, vooral omdat je hier ook toegang krijgt tot je netwerkstations. De werkwijze is in beginsel dezelfde als bij Smart Backup, maar je krijgt hier een aantal extra opties. Een ervan is de mogelijkheid om de back-upfrequentie zelf in te plannen. Daarvoor klik je op Schedule en geef je niet alleen de frequentie maar ook het back-uptype aan: Full, Incremental (alleen data die werd gemaakt of gewijzigd sinds een vorige back-up) of Differential (alleen nieuwe of gewijzigde data sinds de laatste volledige back-up). Plaats een vinkje bij Wake the computer to run this backup en vul de juiste inloggegevens in als je op de gezette tijden de pc uit de slaapstand wilt halen. Ook de optie Image-reserve strategy is handig: hier stel je in of je oudere back-upimages wilt bewaren en zo ja, hoeveel.
Via het tabblad File type kun je ook data back-uppen volgens bestandstype (Document, E-mail, Music, Picture, Video enzovoort). Gebruik de Add-knop om eigen bestandsextensies toe te voegen, gescheiden door een puntkomma.
©PXimport
04 Extra back-upopties
Via de knop Backup options krijg je nog een aantal extra mogelijkheden ter beschikking. Zo leg je in de rubriek Space de gewenste compressiegraad van het imagebestand vast (van None tot High) en maak je desgewenst duidelijk per hoeveel MB je het image eventueel opgesplitst wilt zien; bijvoorbeeld omdat je het image wilt kopiëren naar een dvd of naar een fat32-partitie (maximaal 4096 MB).
Je back-ups afschermen met een wachtwoord doe je vanuit de rubriek Encryption en met behulp van schuifknoppen in de rubriek Performance kun je eventueel het aantal systeembronnen en/of bandbreedte afknijpen tijdens het back-upproces.
De rest van het verhaal is nagenoeg identiek aan dat van Smart Backup, alleen krijg je in het hoofdvenster nog een derde knop te zien, Backup, waarmee je op elk moment zelf een back-up kunt laten uitvoeren.
©PXimport
05 Systeemback-up
Het kan ook erg nuttig zijn om een back-up van je complete schijf of partitie achter de hand te hebben, dus inclusief geïnstalleerde applicaties en systeembestanden. Zo’n schijfkopie maakt het namelijk mogelijk in één keer naar een vorige, stabiele toestand terug te keren.
Daarvoor heb je de functies Disk/Partition Backup of eventueel System Backup nodig. Deze laatste is een stuk makkelijker, maar geeft je weinig bewegingsruimte: het programma maakt namelijk automatisch een back-up van je huidige systeem. Voor Windows betekent dat concreet een kopie van de systeem- en bootpartitie (doorgaans is dat een minuscule partitie aan het begin van je schijf evenals je complete C:-partitie (of althans de partitie waarop Windows is geïnstalleerd).
In principe hoef je niet meer te doen dan op Proceed te klikken, hoewel je ook hier opties als Schedule, Image-reserve Strategy en Backup options ter beschikking hebt. In paragraaf 7 ‘Live medium’ lees je hoe je via zo’n back-up een systeemcrash kunt overleven.
Wij kiezen voor wat meer vrijheid in onze keuze en selecteren daarom Disk/Partition Backup. Via deze laatste optie kun je trouwens ook nog altijd de systeem- en bootpartitie selecteren.
06 Partitieback-up
Zodra je Disk/Partition Backup hebt geselecteerd, merk je meteen dat de werkwijze verrassend veel overeenkomsten vertoont met een gewone databack-up. Het belangrijkste verschil is dat je hier geen individuele mappen of bestanden selecteert, maar een of meer complete schijven of partities. Interessant is verder ook de optie Sector by Sector backup, die je vindt via Backup options / Advanced. Plaats je hier een vinkje, dan worden ook lege datasectoren mee in de back-up geplaatst, wat uiteraard meer tijd en ruimt vergt. Dit scenario kan nuttig zijn wanneer je een partitie back-upt met de intentie eerder verwijderde bestanden te zoeken. Dit laatste maakt het mogelijk om dataherstel op de eigenlijke partitie uit te voeren. Loopt er onverhoopt iets fout, dan kun je de originele partitie makkelijk weer terugzetten om een nieuwe herstelpoging te ondernemen.
Het terugzetten van een geback-upte partitie verloop op vergelijkbare manier als bij paragraaf 2 ‘Slim herstel’. Je hoeft echter niet noodzakelijk een complete partitie terug te zetten. Het is net zo goed mogelijk alleen specifieke bestanden of mappen terug te halen. In dit geval selecteer je eerst de optie File mode: je kunt dan rustig door het imagebestand navigeren om de gewenste bestanden terug te zetten.
©PXimport
07 Live-medium
Dat EaseUS Todo Backup je door imagebestanden laat navigeren voor hersteloperaties is een uitstekende oplossing, maar wat als je (geback-upte) systeempartitie zo corrupt is dat Windows nog weigert op te starten? Dat hoeft nog geen rampscenario te zijn, want de software voorziet in twee noodoplossingen.
Beginnen we met de eerste (voor de tweede zie de volgende paragraaf). Start Todo Backup op, klik op Tools (de onderste knop in het linkermenu) en kies Create Emergency Disk. Kies het gewenste medium: usb-stick, cd/dvd of desnoods een iso-bestand (dat je dan zelf naar een bootmedium kunt overzetten met een gratis tool als Rufus). Je kunt hier bovendien uit twee besturingssystemen voor het bootmedium kiezen: Create WinPE Emergency Disk en Create Linux Emergency Disk. Beide voldoen als het je bedoeling is een schijf- of partitie-image van Todo Backup te kunnen terugzetten. Je hoeft je pc dan maar van dit bootmedium op te starten (in sommige gevallen moet je hiervoor in de bios van de computer de bootvolgorde aanpassen), waarna je in de grafische gebruikersinterface klikt op Browse to recover en het correcte imagebestand selecteert. Let wel: wil je ook bestandsback-ups op deze manier kunnen terugzetten, dan moet je wel voor de WinPE-versie kiezen.
Desnoods kun je nog een live-medium maken nadat de rampspoed zich heeft voorgedaan, weliswaar vanaf een andere pc.
©PXimport
08 Pre-OS
De tweede noodoplossing moet je wel hebben ingesteld vóórdat Windows er de brui aan geeft. Selecteer ook hiervoor de rubriek Tools in het linkermenu en kies Enable PreOS, waarna Todo Backup eerst een WinPE-omgeving zal aanmaken. Hierna volgt een bevestiging en kun je de procedure afronden met OK. De optie is nu gewijzigd in Disable PreOS, wat inhoudt dat deze functie zich ook weer laat uitschakelen. Als het goed is, zorgt deze functie ervoor dat je bij het opstarten van je systeem eerst een bootmenu te zien krijgt van waaruit je een afgeslankte versie van Todo Backup kunt opstarten, dus nog voor een eventueel corrupt geworden Windows aan de beurt komt. Net als bij het live-medium kun je dan van hieruit een hersteloperatie starten. Gezien Todo Backup hiervoor de bootsector aanpast, kiezen we zelf toch liever de minder ingrijpende methode van het bootmedium uit de vorige paragraaf.
09 Klonen
Stel dat je huidige schijf uit zijn voegen barst en dat je die door een grotere schijf wilt vervangen. Of dat je een langzame harde schijf door een snellere ssd wilt vervangen. Dat kan weliswaar ook via de omweg van een imagebestand, maar handiger is dan een directe kopie naar de al aangesloten doelschijf. Klonen dus en daarvoor biedt Todo Backup je twee opties: Clone en System Clone. Dit is zowat hetzelfde verhaal als bij het maken van images. Via de eerste optie kun je zelf de gewenste schijven en/of partities selecteren, terwijl bij de twee optie Todo Backup die keuze al voor jou heeft gemaakt en specifiek de systeemschijf heeft geselecteerd. Beide opties bieden extra instellingen via de knop Advanced options. Naast de optie Sector for Sector clone (waarbij ook lege datasectoren worden gekopieerd) tref je hier ook Optimize for SSD aan. We raden je aan deze optie aan te vinken als de doelschijf inderdaad een ssd is of een zogenoemde AF-schijf (Advanced Format) is, zodat de partitie optimaal wordt uitgelijnd. Bij twijfel plaats je hier bij voorkeur toch een vinkje. Houd er rekening mee dat alle bestaande data op de doellocatie zal worden overschreven. Je zet de operatie in gang met de knop Proceed.
©PXimport
10 Mbr naar gpt
Het kan ook gebeuren dat je een wat oudere systeemschijf, die op basis van de partitiestijl MBR (Master Boot Record) werd ingedeeld, door een nieuwe en grotere schijf wilt vervangen. Is die nieuwe schijf echter groter dan 2,2 TB en wil je die partitie volledig kunnen aanspreken, dan moet je die indelen volgens de partitiestijl GPT (GUID Partition Table). Om na te gaan wat de partitiestijl van je schijf is start je het Windows Schijfbeheer door op Windows-toets+R te drukken en het commando diskmgmt.msc te typen, gevolgd door Enter. Klik met rechts op het schijfnummer (linksonder) en wanneer je Converteren naar MBR-schijf ziet staan, betekent dit dat het een gpt-schijf is – en omgekeerd.
Een kloonoperatie van mbr naar gpt levert mogelijk bootproblemen op de doelschijf op. Je kunt dit als volgt vermijden. Klik met rechts in het Schijfbeheer op de nog lege doelschijf en kies Converteren naar MBR. Is die optie niet beschikbaar, rechtsklik dan eerst op de partities van die schijf en haal ze via de optie Volume verwijderen in het contextmenu weg.
Vervolgens kloon je de bronschijf naar de doelschijf zoals beschreven in de vorige paragraaf. Na een succesvolle kloonoperatie haal je de bronschijf weg en start je de pc op van de doelschijf, waarna je die mbr-schijf vanuit het Schijfbeheer opnieuw naar gpt kunt converteren. In het kader ‘Gpt’ halen we nog enkele voorwaarden aan voor de omzetting naar en het gebruik van een gpt-schijf.
©PXimport
Gpt
Het is eventueel mogelijk een mbr-schijf zonder dataverlies naar gpt te converteren. Hiervoor bevat Windows 10 (vanaf versie 1703) de Opdrachtprompt-commando mbr2gpt. Je vindt een (Engelstalige) instructievideo hieronder, maar de procedure is wel redelijk complex. Een alternatief is nog een programma als EaseUS Partition Master Pro (een gratis proefversie is beschikbaar). Verder heb je om van een gpt-schijf te kunnen opstarten wel Windows 64 bit nodig (dat kun je checken met Windows-toets+Pause, bij Type Systeem) en je systeem moet tevens zijn ingesteld op uefi (in plaats van bios). Dat ontdek je als volgt: druk op de Windows-toets, tik systeeminformatie in, voer de app uit en ga na of er bij BIOS-modus inderdaad UEFI staat (in plaats van Verouderd). Op Windowscentral vind je instructies om zowel je schijf naar gpt te converteren als om je bios-modus op uefi in te stellen. Je voert deze instructies wel op eigen risico uit.
©PXimport
