Creditcardmaatschappijen, banken, internetportemonnees: allemaal willen ze uw online betalingen regelen. Maar welke is het makkelijkst, welke het veiligst?In de nazomer van 2008 was internetondernemer Rob van Z. ineens spoorloos verdwenen. Naar Rusland, meenden sommigen. Naar Brazilië, riepen anderen. De reden van Van Z.'s vertrek was minder speculatief; het werd hem te heet onder de voeten.

Creditcardmaatschappijen, banken, internetportemonnees: allemaal willen ze uw online betalingen regelen. Maar welke is het makkelijkst, welke het veiligst?In de nazomer van 2008 was internetondernemer Rob van Z. ineens spoorloos verdwenen. Naar Rusland, meenden sommigen. Naar Brazilië, riepen anderen. De reden van Van Z.'s vertrek was minder speculatief; het werd hem te heet onder de voeten. De simlockvrije iPhones die hij op zijn website aanbood, had hij niet geleverd. En de zeven ton die de aanbetalingen van zijn klanten opleverden, had hij waarschijnlijk als vakantiegeld gebruikt.

Online kopen helemaal ingeburgerd

Wie op internet koopt, kan flink belazerd worden. Toch weerhoudt dat de Nederlander niet van online aankopen; in 2008 kochten we volgens brancheorganisatie Thuiswinkel samen voor 4,85 miljard euro aan internetwaren. De traditionele postorder - via telefoon of brochure werd in 2004 al door de webwinkel ingehaald. Wie thuis spulletjes koopt, doet dat goeddeels via het web.

Aankoop meestal probleemloos

En natuurlijk, in negen van de tien gevallen verloopt zo'n aankoop vlekkeloos. "Juist daarom is online winkelen zo groot geworden," weet Ronald Prins van forensisch beveiligingsbedrijf Fox-IT, een firma die zich bezighoudt met digitale beveiliging. "Webwinkelen is goedkoop en makkelijk, en het aanbod is fantastisch."

Bekende online betaalmethoden zijn betrouwbaar

©CIDimport

Wat u natuurlijk nooit zou doen:

Zelf heeft hij geen enkele angst voor online transacties. "De bekende online betaalmethoden zijn solide en betrouwbaar. Dat moet ook wel, want een methode die lekt, kan nooit een succes worden. De betaalmaatschappijen hebben de laatste jaren keihard gewerkt aan hun veiligheid. Alle angst voor de online fraude is schromelijk overdreven."

Hengelen naar de acceptgiro

Online betalen is volgens hem niet minder veilig dan het per post opsturen van acceptgiro's. "Die werden vroeger nogal eens uit de brievenbus gehengeld. Dan veranderde de hengelaar het rekeningnummer naar zijn eigen nummer en sleepte hij de transactie binnen. Zulke analoge fraude is een lange tijd vrij omvangrijk geweest."

Phishing steeds vaker herkend

Dat laat niet onverlet dat online betalen altijd gevaren zal blijven kennen. "Vijfhonderd euro vooruitbetalen voor een iPhone die simlockvrij nog nergens te verkrijgen is, dat is natuurlijk ook risico nemen." Criminelen profiteren volgens hem van onnozelheid. "Phishing-mail bijvoorbeeld, e-mail waarin om je wachtwoord wordt gevraagd, worden door het overgrote gedeelte van de internetgebruikers gelijk herkend als frauduleus. De nul-komma-tien procent dommeriken die er toch intrapt, leveren een crimineel gelijk een paar duizend euro op."

iDeal en acceptgiro's: lekker vertrouwd

Nederlanders zijn enthousiaste internet-bankierders. Althans, daar lijkt het wel op, als we naar de statistieken van een meetinstituut als Eurostat kijken. Maar liefst tweederde van onze bevolking doet zijn bankzaken online. Daarmee moeten we op ons continent alleen de Scandinavische landen voor ons dulden. De traditionele acceptgiro die bij de aankoop van een product wordt meegestuurd, is bij online betalingen nog steeds populair, maar is inmiddels ingehaald door iDeal, het systeem waarmee u vrij gemakkelijk via uw eigen bankrekening transacties doet.

Ideal: is het handig?

Zeker. Het bekende iDeal-scherm met uw rekeningnummer en uw transactiecode hebt u in minder dan een minuut ingevuld. Omdat de systemen van de webwinkels nauw samenwerken met dat van iDeal, weet de winkel onmiddellijk dat u uw bedrag hebt overgemaakt. Dat het nog even duurt voordat het geld daadwerkelijk op de rekening van de winkel staat, geeft dan niets meer. De winkelier weet dat het onderweg is. Uw betaling is gedaan, dus het product kan worden verstuurd.

Ideal: is het veilig?

Ja! Het iDeal-systeem, waarbij u naast uw bankpas een los apparaatje of mobiele telefoon nodig hebt om een transactiecode te maken, is één van de veiligste betaalmethoden ter wereld. Immers: wie de bankpas én de bijbehorende pincode én het apparaatje niet heeft, kan geen betaling doen.

Ideal: de nadelen

Een nadeel van iDeal is het gebrek aan kopersbescherming. Blijkt een aankoop frauduleus te zijn of wordt een product niet geleverd, dan kunt u geen aanspraak maken op terugstorting. De gedupeerde iPhone-kopers uit het begin van dit verhaal maakten daar op onaangename wijze kennis mee. Daar staat weer tegenover dat Nederlandse banken fraudebestrijding tot een topprioriteit hebben verheven. Krijgen de banken meldingen van vreemde overboekingen, dan duiken ze er vaak gelijk bovenop.

Creditcards: overal welkom

De creditcard is misschien wel de stevigste steunpilaar van de wereldwijde e-commerce. De kaart, die in Amerika net zo is ingeburgerd als de pinpas in Nederland, heeft vanaf de eerste minuut gezorgd dat internetters zonder al te veel gedoe online hun spulletjes konden bestellen. In Nederland wordt de kaart flink op afstand gehouden door iDeal en acceptgiro's. Kennelijk werken we liever met ons Nederlandse systeem voor internetbankieren dan met het intikken van een kaartnummer. Begrijpelijk is dat wel. Het voordeel van de kaart, namelijk dat bijna iedere webwinkel hem accepteert, is gelijk ook het grootste nadeel: doordat het de wereldwijde betaalstandaard is, zijn er ook massa's criminelen die naar creditcardgegevens vissen.

Creditcards: zijn ze handig?

©CIDimport

Onbekend, maar handig

Absoluut, het invullen van kaartgegevens is een kleine moeite. Handiger is de kopersbescherming die u als creditcardbetaler standaard geniet; daarmee kunt u altijd aanspraak maken op terugbetaling als er met uw pas gefraudeerd wordt of als een winkel uw bestelling niet levert. Op die manier wordt het kopen bij kleine, onbekende webwinkels weer een stukje minder onbetrouwbaar. Maak wel haast als u op de regeling aanspraak wilt maken, want als u te lang wacht, kan de bescherming vervallen. De meeste banken en creditcardmaatschappijen rekenen erop dat u binnen dertig dagen nadat u een rekeningafschrift heeft gekregen, bij hen aanklopt. De periode waarbinnen door de maatschappijen zo'n bedrag terugbetaald moet worden, ligt natuurlijk niet altijd verankerd.

Creditcards: zijn ze veilig?

In principe worden de kaarten door veiligheidsexperts gezien als betrouwbaar. Dat wil zeggen: het systeem voor online creditcardbetalingen is solide en dus verlopen de meeste betalingen zonder problemen. Des te vervelender is het dus wanneer u tot die kleine groep pechvogels behoort die door een klein fraudegevalletje ineens honderden tot duizenden euro's lichter zijn.

Waar zit het gat?

Hoe zoiets dan is gekomen, valt achteraf vaak lastig te achterhalen. De fraude kan te wijten zijn aan malware-programma's (zogeheten keyloggers) die stilletjes iedere handeling op uw computer registeren. Tikt u een creditcardnummer in, dan wordt dat doodleuk doorgestuurd naar het e-mailadres van een internetcrimineel. Maar het lek kan ook in het de beveiliging van de website zitten. Hoewel de creditcardmaatschappijen hun systemen goed dichttimmeren, laten internetwinkels nog wel eens een steekje vallen. Vertrouwt u een voor u nieuwe winkel niet helemaal, houd dan uw rekeningoverzicht extra nauwlettend in de gaten.

PayPal: makkelijk, maar nog niet overal

Toch nog huiverig voor het intikken van uw creditcardgegevens? Bang dat malware uw gegevens tóch in het geniep doorgeeft aan een malafide Rus of dat er in die betrouwbare betaalpagina toevallig wel een lek zit? Als u betaalt met het Amerikaanse PayPal, hoeft u niet langer met uw creditcardnummer te strooien. Een keer, bij de gratis aanmelding, uw bankrekeningnummer opgeven is voldoende.

PayPal: betalen via mail en muisklik

De dienst, een aantal jaren geleden ontworpen als betaalsysteem voor de webbazaar eBay, fungeert momenteel als mondiale internetbank. Iedere wereldburger met internettoegang kan een rekening openen. Dat gaat vrij eenvoudig: u logt in, geeft het e-mailadres van de PayPalgebruiker aan wie u geld over wilt maken in, en binnen een paar klikken wordt het geld van uw online rekening overgeschreven naar de ander. Die ander kan een webwinkel zijn, maar ook een vriend of bekende. Het geld staat in ieder geval gelijk op zijn of haar rekening.

PayPal: is het handig?

Ja! In principe biedt PayPal een volwaardig systeem voor internationaal internetbankieren. Toch wordt het vooral gebruikt om online aankopen mee te betalen. Staat uw PayPal-rekening gekoppeld aan uw Nederlandse bankrekening of uw creditcard, dan worden de kosten van uw aankopen direct van uw bankrekening of creditcard afgeboekt. De dienst fungeert zo vooral als sluis. Hoewel die betalingen minder omslachtig zijn dan het intypen van creditcardgegevens of het maken van een iDeal-code, heeft PayPal ook een groot nadeel. Een aanzienlijk deel van de internetwinkels ondersteunt het namelijk nog niet. Bol.com en Wehkamp, twee van 's lands grootste winkels, houden het voorlopig nog bij iDeal – en het Amerikaanse Amazon ziet u liever gebruikmaken van een eigen betaalsysteem.

PayPal: is het veilig?

Ja. Hoewel er voor een betaling niet meer nodig is dan een gebruikersnaam en een wachtwoord, heeft PayPal de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in het dichtspijkeren van zijn systeem. Zo wordt u sinds vorig jaar bij transacties twee keer om uw wachtwoord gevraagd – een keer om in te loggen en een tweede keer als u daadwerkelijk geld over wil maken. Die verandering heeft phishers, die vroeger in groten getale naar de wachtwoorden van PayPalgebruikers visten, direct weggejaagd.

PayPal: kopersbescherming

Krijgt u na een bestelling een verkeerd artikel opgestuurd of wordt er met uw rekening gefraudeerd, dan kunt u, net als bij creditcards, aanspraak maken op kopersbescherming. U krijgt dan maximaal duizend euro terug. PayPal schijnt bij dergelijke disputen overigens minder coulant te zijn dan creditcardmaatschappijen.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.