ID.nl logo
Muziek maken? Iedereen kan het met AIVA: de Artificial Intelligence Virtual Artist
© Johnny - stock.adobe.com
Huis

Muziek maken? Iedereen kan het met AIVA: de Artificial Intelligence Virtual Artist

Met de Artificial Intelligence Virtual Artist (kortweg AIVA) kan iedereen muziek maken. In dit uitgebreide artikel bekijken we wat er mogelijk is met deze software en hoe het precies werkt.

🎵 Wil je muziek maken maar dek je dat je dat niet kunt? Gelukkig kan AI je helpen om de mooiste nummers te componeren. In dit artikel leggen we uit hoe je dat doet met behulp van AIVA.

Lees ook: Afbeeldingen maken met AI


AIVA was beslist niet het eerste systeem dat via kunstmatige intelligentie (AI) muziek probeerde te maken, maar wel het eerste dat voor een breed publiek toegankelijk werd gemaakt, en zelfs als componist werd erkend door Sacem, de Franse tegenhanger van de Nederlandse Buma.

Je kunt AIVA muziek laten componeren in allerlei stijlen en de resultaten achteraf naar eigen smaak aanpassen. In de gratis versie blijft het auteursrecht van alles wat je maakt bij AIVA en mag je met de muziek ook geen geld verdienen (bijvoorbeeld op een YouTube-kanaal). Bovendien mag je maar drie nummers per maand downloaden. Je kunt je composities echter onbeperkt online afspelen, dus als je AIVA alleen gebruikt als muzikale vriend om mee te jammen, dan heb je van die beperking geen last.

Installeren

Je vindt AIVA op www.aiva.ai. Wanneer je de site voor het eerst bezoekt, moet je een gratis account maken. Bij een volgend bezoek word je in principe automatisch ingelogd en kom je op je persoonlijke pagina met eventuele eerder gemaakte composities. Vanaf deze pagina kun je nieuw werk maken en bestaand werk beluisteren, downloaden en wijzigen. Aan dat laatste zitten echter beperkingen, met name als het gaat om het live terugluisteren van wijzigingen.

We gaan daarom terug naar de startpagina, klikken daar op Download en kiezen de AIVA-app voor ons besturingssysteem (Windows, Linux of macOS). Wij gebruiken de Windows-versie. Na het starten ervan verloopt de installatie automatisch en start de app. Bij een volgend gebruik vind je er een snelkoppeling voor in het startmenu en op het bureaublad. De opslaglocatie is de wat ongebruikelijke map: C:\Users\<gebruikersnaam>\AppData\Local\AIVA\. Waar <gebruikersnaam> staat vul je je eigen naam in.

Bij de eerste start haalt de app ook eerder gemaakte composities op, zodat je terechtkomt op hetzelfde scherm dat je ook op de website kreeg. Heb je na verloop van tijd een collectie opgebouwd, dan kun je die vanaf dit scherm beheren (downloaden, kopiëren, in mappen verdelen, hernoemen enzovoort) en sorteren op bijvoorbeeld titel, genre, instrumentatie en toonsoort.

Heb je muziek gemaakt, dan beheer je die vanaf je startpagina. Voor alle afbeeldingen geldt: klik erop voor een grotere weergave.

Debuut

Na deze korte introductie is het hoog tijd om eens een nummer te gaan (laten) maken. Daarvoor klikken we op Create Track (+Create gevolgd door Composition kan ook, met die laatste maak je tevens nieuwe mappen).

Je komt nu op het scherm met zogeheten Generation Profiles. Dat is binnen AIVA een betrekkelijk nieuwe manier om muziek te maken, iets waar we later nog op terugkomen. We gaan eerst een muziekje maken op basis van de traditionele methode Preset Styles. Zoals je ziet, kun je hier kiezen uit Advanced View of Emotion View. In die eerste optie kun je uit twaalf stijlen kiezen.

In Advanced View heb je de keuze uit twaalf stijlen.

Wij zetten de schakelaar echter eerst op Emotion View. Je ziet nu vier categorieën met elk een aantal stijlen. Wij kiezen Jazz uit de categorie Easy Listening. Je hebt nu de keuze uit een emotie, een duur en het aantal composities dat AIVA moet maken. Wij gaan voor droevig, automatische duur (Auto) en vier composities, en klikken op Create your track(s) .

Emotion View is ideaal voor wie geen kennis van muziek heeft.

Voor kenners

Het systeem gaat nu aan de slag, en we moeten wachten tot de vier nummers klaar zijn. Als dat langer dan enkele minuten duurt, wordt waarschijnlijk het scherm niet ververst. Klik in dat geval even op Create Track en weer op Home. Nieuwe onbeluisterde muziek is voorzien van een rood bolletje. Je kunt nu alle vier nummers afspelen.

Zoals je ziet, heeft AIVA tempo, toonsoort, maatsoort en instrumentatie gekozen. Ben je wat meer thuis in muziektheorie, dan kun je dergelijke zaken ook zelf kiezen. Klik daarvoor nogmaals op Create Track, kies deze keer voor Advanced View en selecteer bijvoorbeeld 20th Century Cinematic voor wat filmmuziek met rijke orkestratie.

Je kunt nu zelf de toonsoort (Key Signature), maatsoort (Time Signature), tempo (Pacing), instrumentatie (Instrumentation), duur (Duration) en aantal nummers (# of compositions) kiezen. Wij gaan voor F# minor, 12/8, Auto (omdat je niet én een maatsoort én een tempo kunt kiezen), Symphonic Orchestra, Auto en 4. We zetten ook vinkjes bij Include Percussion en Include Tempo Variations en klikken weer op Create your track(s).

In Advanced View heb je controle over allerlei muziektechnische instellingen.

Hoewel elk nummer uniek is, is de variatie bij composities in Advanced View minder groot. Merk op dat je hier ook een melodie kunt weglaten door Backing Track te kiezen. Leuk voor als je graag improviseert.

Onder invloed

Toen de wereld voor het eerst kennismaakte met AIVA waren de voorgebakken stijlen de enige manier om nieuwe muziek te maken, en het waren er ook nog eens minder dan nu. Gelukkig kwam daar al snel een interessante methode bij: het creëren van nummers op basis van bestaande muziek. Je vindt de mogelijkheid onder Influences wanneer je op Create Track klikt .

Aanvankelijk kon dit onderdeel alleen uit de voeten met midibestanden, maar je kunt tegenwoordig elk type audiobestand gebruiken. Als voorbeeld uploaden we Eleanor Rigby van The Beatles door het mp3-bestand naar het uploadvak te slepen.

AIVA kan zelf de toonsoort herkennen, maar is daar nog niet honderd procent betrouwbaar in. Beschikken we niet over de originele bladmuziek, dan weet – zeker voor bekende nummers – Google wel raad wanneer we vragen om ‘Eleanor Rigby key’. Het antwoord is G (wat officieel niet juist is, want het is E-mineur, maar die twee zijn familie). We kiezen daarom in plaats van Automatic Detection voor G major en klikken op Done. Het nummer is dusdanig kort dat we het niet hoeven in te korten, en dus klikken we op Trim and upload.

We kunnen allerlei bestaande muziek als stijlinvloed gebruiken.

Compositie

Het nummer verschijnt al snel in onze lijst met invloeden, maar het duurt nog enkele minuten voor het helemaal verwerkt is. AIVA stelt een ensemble strijkers voor, geeft de door ons opgegeven toonsoort aan en zegt dat het nummer een tempo heeft van 140 bpm en een maatsoort van 3/4 (driekwartsmaat). Dat laatste is zeker niet juist want het is 4/4. Google geeft bovendien 136 bmp als tempo. De herkenning is dus nog niet perfect. Desondanks gaan we op basis van deze gegevens nieuwe muziek maken. Klik met de rechtermuisknop op de titel en kies New Composition of klik op de + achter de titel.

AIVA stelde zelf Solo String Ensemble voor als instrumentatie en dus selecteren we die uit de lijst onder Ensemble. De toonsoort (Key Signature) laten we ongemoeid en als emotie kiezen we droevig, wat past bij de werkelijke toonsoort van E-mineur. We kiezen een lengte die vergelijkbaar is met het origineel (2’00 – 2’30), vragen 4 composities en klikken op Create Tracks.

De nummers verschijnen in onze lijst met composities en zijn na enkele minuten klaar. Zoals je zult zien, geeft AIVA nu wel E-mineur als toonsoort. Hoewel de muziek niet sprekend lijkt op het origineel (gelukkig maar!) is het zeker interessant.

(Om al je gemaakte nummers op op te slaan 👇)

Profielen

De laatste en nieuwste manier om muziek te laten maken, is via Generation profile. Ga je een nieuw nummer maken met Create Track, dan is dit de methode die je standaard krijgt voorgeschoteld. Generation Profiles zijn gedetailleerde sjablonen die beschrijven hoe AIVA muziek moet componeren. Het zijn er al heel wat en de lijst groeit voortdurend. Je kunt filteren op genre (Filters). Wij doen dat op Rock. Er zijn zes profielen beschikbaar (zie de afbeelding hieronder) die je kunt beluisteren met de afspeelknop.

Wij zijn wel gecharmeerd van Wylde Stallions (rock) maar in plaats van op +Create te klikken om er een nummer mee te maken, klikken we eerst op de drie puntjes (…) en kiezen Import to my profiles. Merk op dat je hier ook kunt kiezen voor See forked profiles; hiermee vind je versies van dit profiel die door andere gebruikers zijn aangepast en gedeeld.

Het profiel verschijnt nu in de lijst met geïmporteerde profielen. We klikken weer op … en kiezen New Composition. Je kunt nu op de bekende wijze een of meer nummers laten maken, en als je een toonsoort kiest die strijdig is met het profiel krijg je een waarschuwing.

Profiles zijn gedetailleerde instructies hoe AIVA moet componeren.

In detail

Omdat het onmogelijk is om het zelf maken van Generation Profiles in detail te behandelen, hebben we hiervoor Wylde Stallions gedownload. Ga je vanaf Home naar Generation Profiles in het venster rechts, dan zie je een map Imported. Wanneer je die opent (dubbelklikken) kun je daarna het Wylde Stallions-profiel openen. Hoewel je in een profiel in het wilde weg en op gehoor parameters kunt instellen, helpt het hier wel wanneer je enige muzikale achtergrond hebt.

Een profiel bestaat uit verschillende lagen. De laag Settings bevat algemene instellingen voor zaken als maatsoort, toegestaan tempobereik (Tempo range) en structuur (Development). AIVA kent allerlei gebruikelijke structuren (zoals couplet, couplet, refrein, enzovoort).

Naast de algemene laag zijn er specifieke lagen waarin je parameters kunt instellen voor melodie, harmonie, akkoorden, bas, percussie en versieringen. In elk daarvan kun je de mogelijke instrumentaties kiezen en aangeven uit welke standaardcomponenten (ritmes, basloopjes, synthesizer-arpeggio’s enzovoort) AIVA kan putten.

Met profielen kun je het compositieproces van AIVA tot in detail sturen.

Maatwerk

Profielen geven je veel controle, maar dat is niets vergeleken bij de Editor. Wanneer je deze voor een geselecteerd nummer opent, dan zie je een scherm dat iedere computermuzikant bekend zal voorkomen. AIVA biedt een volledige DAW (Digital Audio Workstation) waar je nummers helemaal naar je hand kunt zetten. Je kunt instrumenten en effecten aanpassen, secties kopiëren of herschikken en zelfs individuele noten verwijderen, wijzigen of toevoegen. De mogelijkheden zijn veel te uitgebreid om hier te behandelen.

Ben je tevreden over het resultaat, dan kun je een nummer downloaden door er met de rechtermuisknop op te klikken. Het handigst is het om te kiezen voor een zip-bestand met zowel mp3 als midi. Die laatste kun je desgewenst in een eigen DAW verder bewerken zonder dat de herkomst is te achterhalen. Bedenk overigens wel dat, zoals reeds gezegd, bij gratis gebruik AIVA het auteursrecht houdt!

Een volledige DAW geeft je totale controle over alle aspecten van een door AIVA gemaakt nummer.


 

 

▼ Volgende artikel
Zomerklaar zonder sportschool: zoveel calorieën verbrand je met huishoudelijke klussen
© ID.nl
Huis

Zomerklaar zonder sportschool: zoveel calorieën verbrand je met huishoudelijke klussen

Wil je voor de zomer nog snel een paar kilo kwijt? Daarvoor hoef je echt niet meteen naar de sportschool. Wie thuis flink de handen uit de mouwen steekt, verbrandt namelijk meer calorieën dan je misschien denkt. Schoonmaken, tuinieren, tillen, traplopen en zelfs strijken: elke klus is een mini-workout op zich!

In dit artikel lees je hoe verschillende huishoudelijke klussen bijdragen aan je dagelijkse verbranding, hoe zwaar ze werkelijk zijn en hoe je ongemerkt toch behoorlijk actief bezig bent. Inclusief handige tabel waarin je snel ziet hoeveel calorieën je met dagelijkse klussen verbrandt!

Lees ook: 7 fruitsoorten die je het beste kunt eten als je wilt afvallen

Stofzuigen, dweilen en ramen lappen

Schoonmaken verhoogt je hartslag. Neem bijvoorbeeld stofzuigen. Wat op het eerste gezicht een simpele klus lijkt, vraagt toch flink wat beweging. Je loopt heen en weer, draait je romp, buigt, strekt je armen en soms moet je zelfs de meubels verplaatsen. Al met al ben je dus constant in beweging. Als je dit een half uur volhoudt in een flink tempo, verbruik je al gauw 85 tot 100 calorieën, afhankelijk van je gewicht. Dweilen, waarbij je kracht zet vanuit je schouders en bovenlichaam, kost nog wat meer energie.

Ook ramen lappen is intensiever dan het lijkt. Vooral als je boven je hoofd werkt of telkens naar boven en beneden moet reiken. Wie de binnen- en buitenkant van de ramen op één dag aanpakt, heeft aan het einde van de middag vaak spierpijn in zijn of haar armen. En dat is precies het punt: hoe meer spiergroepen je gebruikt, hoe hoger je verbranding.

Strijken, bedden verschonen en wassen

Er zijn ook klussen die niet direct als 'sportief' voelen, maar wel degelijk bijdragen aan je verbranding. Strijken bijvoorbeeld. Je staat vaak lang op één plek, beweegt constant met je armen, en als je het in een stevig tempo doet, verbrand je tot zo'n 75 calorieën per uur. Dat is weliswaar minder dan bij dweilen of traplopen, maar het telt op. Zeker als je er een gewoonte van maakt om tijdens het strijken lichtjes door je knieën te buigen of steeds kleine stapjes naar links en rechts te zetten.

Ook bedden verschonen is een onderschatte klus. Matrassen optillen, hoeken van hoeslakens strak trekken, dekbedden schudden – het is een kleine workout op zich. Hier werk je met je hele lichaam, en dat merk je ook aan je ademhaling. Haal je drie bedden af en maak je ze opnieuw op? Dan ben je zo twintig tot dertig minuten bezig, goed voor 100 tot 150 calorieën, afhankelijk van hoe vlot je doorwerkt.

Wassen en de was ophangen zijn ook actieve bezigheden. Zeker als je de was buiten aan de lijn hangt. Je tilt, reikt, draait, bukt – beweging zat. De extra inspanning zit 'm vaak in de herhaling: een paar wasjes op één dag betekent veel heen en weer lopen, tillen en ophangen.

©Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio

Traplopen, sjouwen en tillen

Huishoudelijke taken waarbij je trappen loopt of moet sjouwen, zoals de wasmand naar zolder brengen of boodschappen uitladen, leveren relatief veel verbranding op in korte tijd. Traplopen is zelfs een van de meest intensieve activiteiten binnenshuis. Je tilt bij elke stap je eigen lichaamsgewicht omhoog. Als je meerdere keren per dag de trap op en af gaat, tikken de calorieën ongemerkt aan. Of beter gezegd, af.

Ook het verplaatsen van meubels, dozen of zelfs een volle stofzuiger draagt bij aan je dagelijkse verbranding. Vooral als je zware dingen van beneden naar boven brengt, of vanuit een onhandige hoek moet tillen, activeer je meerdere spiergroepen tegelijk.

In de tuin werken

Zodra het weer het toelaat, lonkt het buitenleven. En ook daar liggen genoeg kansen om te bewegen zonder dat het als sport voelt. Onkruid wieden, snoeien, de heg knippen, bladeren harken of gras maaien met een handmaaier – allemaal activiteiten waarbij je langdurig in beweging bent en je spieren aan het werk zet.

Tuinieren is vooral goed voor je core (je rompstabiliteit), rug en benen. Wie af en toe een kruiwagen vol tuinafval moet verplaatsen of met potgrond aan de slag gaat, zet bovendien kracht. Het voordeel is dat je in de tuin vaak langer doorwerkt dan je van tevoren had gepland. En dan heb je zo ongemerkt al 300 tot 400 calorieën verbrand.

Tempo, houding en afwisseling maken het verschil

Hoeveel energie je verbruikt bij huishoudelijke klussen, hangt sterk af van de manier waarop je ze aanpakt. Werk je rustig of stop je steeds tussendoor, dan ligt het verbruik lager. Maar zet je een muziekje op, verhoog je het tempo en werk je gefocust, dan kan het best pittig zijn.

Ook je houding speelt een rol. Wie uit de rug tilt of verkeerd draait, loopt eerder tegen blessures aan. Buig dus vanuit je knieën, houd je rug recht en span je buikspieren aan tijdens het werk. Dat is niet alleen veiliger, maar zorgt er ook voor dat je meer spiergroepen activeert.

Afwisseling is ook belangrijk. Wissel staan en zitten af, combineer zware taken met lichtere en neem korte pauzes als je langer dan een uur bezig bent. Dat maakt het huishouden fysiek beter vol te houden én leuker.

Weinig extra moeite, wél effect

Het mooie van calorieën verbranden met het huishouden is dat het weinig extra moeite kost. Je moet het toch doen – en met een iets actievere aanpak profiteert je lichaam er ook van. Zeker als je de hele dag achter een bureau zit, zijn deze klusjes een welkome onderbreking. Je komt even in beweging, gebruikt je spieren, en maakt ondertussen ook nog je huis of tuin een stukje netter.

Wie het effect groter wil maken, kan het combineren met lichte extra beweging zoals een dagelijkse wandeling, wat rek- en strekoefeningen of fietsen naar de supermarkt in plaats van met de auto. Alles bij elkaar ben je dan actiever dan je denkt, zonder dat het als sporten voelt.

©Dmytro Vasylenko

Tot slot

Natuurlijk vervangt stofzuigen geen rondje hardlopen en is ramen zemen niet hetzelfde als krachttraining. Maar als je het slim aanpakt, kun je op een dag toch een paar honderd calorieën extra kwijtraken, gewoon door bezig te zijn. De truc zit 'm in bewuster bewegen, klussen afwisselen en jezelf af en toe net wat meer uitdagen.

Dus als je je afvraagt hoe je zonder sportkleding en sportschoolabonnement fitter de zomer ingaat: kijk eens rond in huis. Grote kans dat je schoonmaakdoek, wasmand of kruiwagen je daarbij meer helpen dan je dacht.

In onderstaande tabel zie je hoeveel calorieën je verbrandt met huishoudklussen. *
KlusCalorieën/uur (72 kg)Calorieën/uur (85 kg)
Stofzuigen175205
Dweilen195230
Ramen lappen185215
Strijken8095
Bed verschonen140165
Wassen en ophangen120140
Traplopen540640
Boodschappen sjouwen/inruimen210250
Onkruid wieden170200
Gras maaien (duwmaaier)260305
Harken180210
Snoeien of zagen235275

*Hoeveel je weegt, heeft daar ook invloed op. 72 kilo is het gemiddelde gewicht van vrouwen in Nederland; 85 kilo van mannen. Voor beide gewichtsklassen hebben we het verbruik uitgerekend.

▼ Volgende artikel
Dit is de ideale temperatuur voor jouw koelkast en vriezer
© yaroslav1986
Huis

Dit is de ideale temperatuur voor jouw koelkast en vriezer

De temperatuur van je koelkast is belangrijker dan je misschien denkt. Als je 'm goed instelt, blijft je eten niet alleen langer vers, maar voorkom je ook verspilling én nare luchtjes.

Na het lezen van dit artikel weet je:

  • Welke temperatuur het beste is voor de koelkast en vriezer
  • Hoe je de temperatuur nauwekeurig meten in je koelkast of vriezer
  • Hoe je de koelkast of vriezer het beste kunt indelen
  • Hoe je warmteverlies voorkomt
  • Hoe je energie kunst besparen met je koelkast of vriezer

Ook interessant: Is het tijd voor een nieuwe koelkast?

Wat is de beste temperatuur voor je koelkast?

De gouden standaard? 4 graden Celsius. Daarmee zit je voor de meeste etenswaren helemaal goed. Mocht jouw koelkast hoger of lager staan, dan weet je dus wat je te doen staat. Maar let op: die 4 graden geldt niet overal in je koelkast. Onderin is het meestal wat koeler, omdat koude lucht naar beneden zakt. In de deurvakken – waar je telkens warme lucht binnenlaat als je de deur opentrekt – is het juist wat warmer. Zeker als je koelkast goed vol zit, kunnen de verschillen flink oplopen.

Wil je het zeker weten? Plaats dan op verschillende plekken een simpele koelkastthermometer en check of alles binnen de perken blijft. Zit er meer dan 3 graden verschil tussen boven en onder, of tussen het midden en de deur? Dan is het tijd om de boel wat slimmer in te richten.

Wist je dat sommige voedingsmiddelen gevoeliger voor temperatuurschommelingen zijn? Vlees, vis, zuivel en eieren moeten strikt op 4 °C worden bewaard. Groenten en fruit kunnen daarentegen ook bij lagere temperaturen goed gedijen in de groentelade.

Tips voor de juiste koelkasttemperatuur:
Gebruik een koelkastthermometer om de temperatuur goed in de gaten te houden.
Zet gevoelig voedsel, zoals vlees, op de middelste planken.
Bewaar producten die tegen een lagere temperatuur kunnen, zoals groenten, onderin.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Wat is de juiste vriezertemperatuur?

Voor je vriezer geldt één ijskoude regel: -18 graden Celsius is de sweet spot. Op die temperatuur liggen bacteriën en schimmels stil als een standbeeld, en blijft je eten dus veilig bewaard – soms wel maandenlang. Veel vriezers kunnen nóg kouder, maar dat heeft weinig zin. Het kost alleen extra stroom en levert geen voordelen op.

Check ook eens het sterrensysteem op je vriezer: hoe meer sterren, hoe beter hij in staat is om je eten langdurig in topconditie te houden. En twijfel je of jouw diepvries koud genoeg is? Met een vriezerthermometer weet je het zo. Want hoe warmer het wordt, hoe sneller je eten achteruitgaat, en dat is zonde van je boodschappen én je energie.

Tips voor de optimale vriezertemperatuur:
Gebruik een vriezerthermometer om de temperatuur in de gaten te houden.
Stel je vriezer niet kouder in dan nodig. Elke graad lager kost 5% meer energie.
Plaats nieuwe producten zoveel mogelijk rondom al ingevroren voedsel.
Laat warme gerechten eerst afkoelen voordat je ze invriest.
Zet je vriezer niet in de volle zon of naast een warmtebron zoals de oven.
Ontdooi je vriezer regelmatig.

©Hedgehog94

Hoe stel je de temperatuur in?

Hoe je de temperatuur precies instelt, hangt af van het soort koelkast of vriezer dat je hebt. Heb je een klassiek model met een draaiknop? Dan doe je het een beetje op gevoel. Voor je koelkast zit je meestal goed op stand 3 of 4, voor de vriezer op stand 5. Een losse thermometer is dan geen overbodige luxe om te controleren of je echt rond de 4 °C (koelkast) en -18 °C (vriezer) zit.

Nieuwere apparaten maken het je makkelijker: met een digitaal display stel je de temperatuur tot op de graad nauwkeurig in. En met een slimme koelkast kun je zelfs vanaf je vakantieadres even de boel bijstellen via een app. Ideaal als je vergeten bent dat restje stoofpot erin te zetten voordat je wegging.

Een paar praktische tips: zet je koelkast niet pal naast het fornuis of een radiator – dat maakt 'm onnodig lui. Laat warme gerechten eerst even afkoelen voordat je ze in de koelkast zet, anders raakt de temperatuur van de hele inhoud uit balans. En check af en toe of de deur nog goed sluit. Versleten rubbers laten koude lucht ontsnappen en dan is je energiezuinige instelling voor niks geweest.

Ook interessant: Koelkastproblemen? Zo los je ze op!

©WEBSERVIS

Slim koelen, minder stroom verbruiken

Je koelkast en vriezer staan dag en nacht aan, dus alle kleine beetjes energiebesparing tellen. Begin bij de basis: kies bij de aanschaf voor een energiezuinig model, bij voorkeur eentje met label A. Die zijn flink zuiniger dan oudere of minder efficiënte modellen, en dat merk je uiteindelijk op je energierekening.

Ook de details maken verschil. Controleer minstens één keer per jaar de deurrubbers. Sluiten die niet meer goed aan? Dan ontsnapt er koude lucht en moet je apparaat overuren draaien om alles koel te houden. Houd de deuren sowieso zo veel mogelijk dicht; hoe korter je 'm opent, hoe minder warmte erin komt.

Nog een gouden tip: laat je koelkast en vriezer ademen. Zorg voor genoeg ruimte rondom, vooral aan de achterkant, zodat de warmte netjes kan worden afgevoerd. Zit de boel vol stof? Maak dan even de condensor schoon. En vergeet je vriezer niet af en toe te ontdooien. IJs op de wanden klinkt koud, maar werkt juist als een isolerend jasje, en dat kost extra stroom.