Vergeet je voldoende voorraden in te slaan in huis? Vind je te vaak voedsel in de koelkast waarvan de houdbaarheid verstreken is? Heb je moeite om huishoudelijke taken te plannen? Met Grocy heb je een oplossing om je huishouden te beheren. Het programma is gratis, webgebaseerd en eenvoudig op je eigen thuisserver te installeren.

Bedrijven beheren hun voorraden en taken doorgaans met ERP-software (Enterprise Resource Planning) om alles in goede banen te leiden. In de meeste huishoudens gebeurt dit ad hoc of met de hulp van een boodschappen-app. Maar toch kan het nuttig zijn om specifieke software te gebruiken om je huishoudelijke voorraden en taken te optimaliseren.

Een van die oplossingen is Grocy, dat op de website wordt omschreven als ‘ERP beyond your fridge’. De naam Grocy verwijst naar groceries (Engels voor boodschappen), en de focus ligt op het beheer van je boodschappen en voorraden in je koelkast en andere plaatsen in huis. Maar het gaat verder: je kunt er ook je huishoudelijke taken mee inplannen en handleidingen van huishoudelijke apparaten bij de hand houden.

1 Grocy installeren

Grocy installeer je op je eigen server. Hoewel er ook een Windows-desktopprogramma voor bestaat (Grocy Desktop) is het voordeel van de serverversie dat je er toegang tot hebt vanaf al je apparaten, ook je tablet of smartphone. Dat is handig wanneer je in huis met taken bezig bent en even snel op je mobiele apparaat iets wilt opzoeken of aanpassen. Grocy heeft ook een mobiele app die met je eigen server verbindt.

Het team van LinuxServer.io biedt een Docker-image aan om Grocy op je server te draaien.

Maak op je Linux-server een bestand compose.yml aan met de volgende inhoud:

Wijzig /path/to/grocy/config naar het pad op je Linux-server waar je de data van Grocy wilt plaatsen. Voer dan in dezelfde directory als waarin je het bestand compose.yml hebt opgeslagen dit commando uit:

Dat downloadt het image en start de container.

Op de website vind je ook een live-demo.

2 Aanmelden en instellingen

Surf nu naar http://ip-adres:9283, waarbij je in plaats van ip-adres het werkelijke interne ip-adres van je Linux-server gebruikt. In het aanmeldvenster log je in met gebruikersnaam admin en wachtwoord admin. Daarna krijg je een Stock overview met 0 producten te zien, maar het is aanbevolen om eerst het standaardwachtwoord te wijzigen. Doe dat door bovenaan rechts op de gebruikersnaam admin te klikken en dan Change password.

Je kunt daarna meerdere gebruikers aanmaken voor alle gezinsleden, die je elk specifieke rechten kunt geven. Het is ook nuttig om voor verschillende apparaten verschillende gebruikers aan te maken. Je kunt immers per gebruiker enkele instellingen aanpassen in het menu dat onder het icoontje naast de gebruikersnaam opent. Stel bijvoorbeeld bij een gebruiker voor een tablet in de keuken in dat het scherm aanblijft, zodat de tablet niet in slaapmodus gaat terwijl je je handen vol hebt. Overigens kun je de taal naar Nederlands wijzigen via het icoontje van de moersleutel rechtsboven en dan User settings te kiezen.

Indien gewenst stel je Grocy voor individuele gebruikers specifieke rechten in.

3 Locaties en hoeveelheidseenheden

Voordat je de virtuele voorraad kunt vullen, is het nodig om een aantal basisgegevens in te vullen. Klik hiervoor links op Beheer masterdata. Maar voordat je producten kunt aanmaken, dien je eerst locaties en hoeveelheidseenheden te definiëren. Locaties zijn fysieke locaties in je huis. Dat kunnen kamers zijn (keuken, berging, kelder), maar je kunt het zo specifiek maken als je wilt, bijvoorbeeld voorraadkast, snoepkast of theehoekje. Het is aanbevolen om sowieso locaties aan te maken voor je koelkast en diepvries, omdat de houdbaarheid van producten die hier in- en uitgaan speciale aandacht vereist. Klik dus links op Locaties en dan bovenaan op Toevoegen. Maak zo een voor een de benodigde locaties aan. Vink zeker Is diepvries aan bij je diepvries.

Bij Hoeveelheidseenheden vul je alle eenheden van hoeveelheden in voor producten die je koopt. Denk daarbij aan een fles, pak, blik, brik, stuk, sneetje, milliliter, gram enzovoort. Het is mogelijk om pas naar gelang je producten toevoegt hier eenheden te definiëren, maar maak alvast enkele algemene aan.

Je kunt ook Productcategorieën aanmaken. Dit is niet strikt noodzakelijk, maar door producten aan categorieën toe te kennen, heb je bijvoorbeeld altijd een overzicht van wat je op het gebied van fruit, snoep, deegwaren enzovoort in huis hebt. Ook Winkels zijn optioneel. Je kunt hiermee de prijsgeschiedenis van producten in verschillende winkels volgen.

Definieer in Grocy de locaties waar je producten bijhoudt.

4 Producten definiëren

Om een product te definiëren, klik je links, nog altijd onder Beheer masterdata, op Producten en dan bovenaan op Toevoegen. Je ziet nu een heleboel velden om in te vullen, waarvan de meeste optioneel zijn; de verplichte velden zijn rood-omkaderd. Voor iets eenvoudigs als een wc-rol hoef je alleen maar de naam in te voeren, de standaardlocatie en de eenheden voor de voorraad, aankoop, verbruik en voor prijzen. Die drie laatste zijn standaard hetzelfde als de eenheid voor de voorraad. Je kunt ook een afbeelding uploaden.

Van de optionele velden is Minimale voorraadhoeveelheid heel handig. Hierin voer je in hoeveel je altijd van het product in huis wilt hebben, gerekend in de voorraadeenheid. Als je voorraad onder dit aantal komt, toont Grocy het product in een andere achtergrondkleur in je voorraad. Klik tot slot op Opslaan en doorgaan, waarna je optioneel een streepjescode voor het product kunt toevoegen en specifieke conversies van hoeveelheden, zoals hoeveel gram per pak. Klik daarna op Opslaan en terugkeren naar producten.

Een product heeft diverse mogelijke eigenschappen.

5 Producten aankopen en verbruiken

Zodra een product aan de masterdata is toegevoegd, kun je aankopen van dit product hier registreren. Klik links op Aankoop (ditmaal niet meer onder Beheer masterdata), kies het product of klik op het icoontje om de streepjescode te scannen. Vul de hoeveelheid en de eenheid in en eventueel een vervaldatum. Gaat het om een product zonder vervaldatum, vink dan Verloopt nooit aan. Als je het product daarna op meerdere locaties wilt opslaan, kun je een deel van je voorraad verplaatsen door links op Overdragen te klikken.

Een product verbruiken doe je door links op Verbruiken te klikken. Je kiest het product en eventueel de locatie waaruit je het verbruikt. Daarna klik je op OK om het uit de voorraad te halen of Markeer als geopend om het te openen. Het zit dan nog altijd in je voorraad, maar voor producten met een houdbaarheid na opening begint de termijn nu te tellen. Je kunt ook aangeven dat je het product uit je voorraad haalt omdat het bedorven is of een specifiek voorraaditem selecteren wanneer je er enkele met meerdere vervaldatums hebt, of geopende en nog niet geopende.

Wanneer je een product verbruikt, past Grocy je voorraad aan.

6 Minder verspilling

Als je van al je voeding, cosmetica en andere producten met houdbaarheidsdatum de juiste gegevens bijhoudt in Grocy, krijg je in de voorraad altijd duidelijk te zien welke producten over datum zijn en welke binnen vijf dagen verlopen. Zo kun je op tijd die producten gebruiken zodat je ze niet hoeft weg te gooien.

Ook de producten die te weinig in voorraad zijn, krijgen een andere achtergrondkleur in de voorraad, zodat je ziet welke producten je moet aanvullen. In Boodschappenlijst kun je zelfs met één klik op een knop al die producten aan je boodschappenlijstje toevoegen, en met andere knoppen de producten die over datum zijn. Je kunt ook handmatig nog andere producten aan je boodschappenlijstje toevoegen.

Alle producten worden overigens per productcategorie getoond voor wat meer overzicht. Doe je uiteindelijk je boodschappen, dan kun je de aangekochte producten onmiddellijk in het lijstje afvinken om ze aan je voorraad toe te voegen.

Je voorraad geeft je een onmiddellijk overzicht van wat je eerst moet verbruiken en aankopen.

7 Gerelateerde producten

Wanneer je een product aanmaakt, kun je dit ook linken aan een ‘parent product’. Dat is handig als je bijvoorbeeld verschillende soorten, merken of hoeveelheidsverpakkingen van een product hebt die elk een eigen barcode hebben, terwijl het voor je voorraad of recepten niet uitmaakt welk van die producten je kiest. Stel dat je altijd drie repen chocola in je voorraad wilt hebben, maar het niet uitmaakt of het pure chocolade of melkchocolade is, dan kies je bij die twee laatste de chocolade als ‘parent product’.

Of stel dat je soms een pak van zes eieren koopt en soms een pak van twaalf. Dan definieer je een product ei, en twee producten 6 eieren en 12 eieren die naar het product ei verwijzen als ‘parent product’. Als voorraadeenheid neem je bij die twee laatste stuk, want je slaat eieren per stuk op. Als aankoopeenheid neem je echter doos, want je koopt die producten per doos.

Als je dit product opslaat, kun je onder de streepjescode ook hoeveelheidseenheid-conversies instellen voor dit product, waarin je dan instelt dat een doos uit zes stuks bestaat. En als je dan bij ei hebt gedefinieerd dat je altijd zes eieren wilt hebben en dan een doos van twaalf koopt en er zeven uit verbruikt, wordt er in je voorraad getoond dat je nog vijf eieren hebt en je de voorraad moet aanvullen.

Definieer een doos eieren met verwijzing naar het product ‘ei’.

8 Recepten

Het is ook mogelijk om recepten aan Grocy toe te voegen. Je geeft het recept een naam en vult het aantal porties in. Beschrijf de bereiding in het tekstveld en klik dan op Opslaan en doorgaan. Voeg daarna één voor één de benodigde ingrediënten toe.

Zodra je dit recept hebt opgeslagen, komt het in de lijst van recepten terecht, waarbij direct getoond wordt voor welke recepten je alle ingrediënten op voorraad hebt of welke recepten je het best binnenkort maakt om producten die bijna over de datum zijn te gebruiken.

Voor elk recept kun je ook het gewenst aantal porties aanpassen. Grocy rekent alle benodigde ingrediënten dan om. Als je bij de onderliggende producten de prijs en het aantal calorieën hebt ingevuld, krijg je hier te zien hoeveel het kost om dit recept te bereiden en hoeveel calorieën je ermee binnenkrijgt. Ontbrekende ingrediënten voeg je overigens eenvoudig toe aan je boodschappenlijstje met een klik op het winkelwagentje bovenaan. En links onder Maaltijdplan kun je recepten op een specifieke dag inplannen.

Link producten uit je voorraad aan de ingrediëntenlijst van je recept.

9 Klusjes

Een ander menu-onderdeel is Klusjes, waarmee je periodieke klusjes kunt inplannen en aan leden van je huishouden kunt toekennen. Je definieert eerst je klusjes onder Beheer masterdata. Voeg een klusje toe, geef het een naam, en kies de frequentie en startdatum. Je kunt ook instellen aan welke gebruiker het klusje toegewezen wordt, en zelfs welk product je bij het uitvoeren van het klusje verbruikt en in welke hoeveelheid. Dat is handig bijvoorbeeld als je bij het inruimen van de vaatwasmachine telkens een vaatwastablet verbruikt.

Als je daarna links op Klusjes klikt (deze keer niet onder Beheer masterdata), dan krijg je alle klusjes te zien die er moeten gebeuren en voor elk klusje wanneer het moet worden uitgevoerd, de laatste keer dat het is gebeurd en aan wie het is toegewezen.

Een gekleurde achtergrond wijst erop met welke klusjes je te laat bent, welke er vandaag moeten gebeuren en welke er binnen de vijf dagen moeten worden gedaan. Wanneer je een klusje hebt gedaan, klik je op het groene icoontje om het als gedaan te markeren of op het grijze icoontje om het deze keer over te slaan. Met een klik op de drie puntjes kun je ook een klusje op een andere datum opnieuw inplannen of een klusjesdagboek bekijken.

Behoud het overzicht over je huishoudelijke klusjes dankzij Grocy.

10 Taken

Zaken die je eenmalig of slechts sporadisch hoeft te doen, kun je in het onderdeel Taken definiëren en opvolgen. Om het overzicht te bewaren, definieer je alvast wat categorieën van taken in Beheer masterdata / Taakcategorieën. Denk daarbij aan categorieën zoals Tuin, Huis, Hobby enzovoort.

Daarna maak je onder Taken een nieuwe taak met een klik op Toevoegen. Je geeft de taak een naam, een uiterste datum, optioneel een categorie en finaal ook een gebruiker waaraan je de taak toewijst.

Wanneer je op deze manier taken hebt toegevoegd, krijg je onder Taken een overzicht, waarbij de taken worden gesorteerd op de uiterlijke datum waarop ze moeten worden uitgevoerd. Taken die je al had moeten uitvoeren, krijgen een rode achtergrond, taken die voor vandaag zijn gepland blauw en de taken die je de komende vijf dagen moet uitvoeren geel.

Je kunt filteren op categorie en status, en zoeken op een term wanneer je veel taken in je lijstje hebt. Heb je een taak uitgevoerd, dan vink je die gewoon af.

Vergeet nooit meer taken dankzij het overzicht van Grocy.

11 Batterijen en kalender

Ook je oplaadbare batterijen kun je in Grocy onderbrengen. Definieer een batterij onder Beheer masterdata / Batterijen, geef ze een naam, omschrijving en beschrijf in welk apparaat je ze gebruikt. Voer dan in om de hoeveel dagen je die batterij moet opladen.

Daarna krijg je onder Batterijen (deze keer niet onder Beheer masterdata) te zien wanneer je batterijen het laatst geladen zijn en wanneer de volgende laadcyclus is gepland. Net zoals bij de taken en dergelijke krijg je hier ook met een gekleurde achtergrond de status van het laden van de batterijen te zien. En laad je een batterij op, dan klik je hier eenvoudig op het groene knopje ervoor om de status aan te passen.

Uiteindelijk komen alle gebeurtenissen samen in de kalender. Daar zie je in één oogopslag welke taken je dient uit te voeren, wanneer je klusjes zijn ingepland, wanneer producten vervallen, wanneer je welke maaltijden hebt gepland en wanneer je batterijen weer zou moeten opladen.

Met een klik op de gebeurtenis in de kalender ga je door naar de desbetreffende Grocy-pagina. Je kunt deze kalender ook delen door middel van een url in iCal-formaat, maar dan moet je wel zorgen dat de gebruiker of het programma waarmee je dit deelt toegang tot je Grocy-installatie heeft zonder authenticatie.

Grocy verzamelt al je taken, klusjes, vervaldata, maaltijden en batterijlaadbeurten in één kalender.

12 Apparaten en meer

Een laatste functionaliteit die Grocy aanbiedt, vind je onder Apparaten. Hier voeg je een apparaat toe waar je notities bij maakt en een gebruikershandleiding uploadt. Zo heb je altijd de handleidingen van al je apparaten bij de hand. Het pdf-document wordt in de webinterface van Grocy getoond.

Verder is Grocy ook uitgebreid aan te passen. Zo kun je aan elke entiteit (zoals een product of een klusje) eigen velden toevoegen, voor als je extra informatie wilt bijhouden. Dat doe je in Beheer masterdata / Gebruikersvelden. Je kunt zelfs volledig nieuwe objecten definiëren in Beheer masterdata / Gebruikersentiteit. Al met al is Grocy dus een krachtig en flexibel hulpmiddel om je huishouden te optimaliseren.

Houd de handleidingen van al je apparaten bij op één plaats.

Je smartphone is tegenwoordig veel meer dan een telefoon; het is de kluis van je digitale leven. Bankzaken, privéfoto's, e-mails en locatiegegevens: het staat er allemaal op. Het goed beveiligen van die toegang is dus geen overbodige luxe. Maar kies je voor het ouderwetse wachtwoord, je vingerafdruk of toch je gezicht? Wij leggen de voor- en nadelen van elke methode naast elkaar.

De klassieker: pincode of wachtwoord

Elke telefoon vraagt erom bij het opstarten: een code. Dit is de basisbeveiliging. Zonder code kun je vaak geen gezichtsherkenning of vingerafdruk instellen. Maar is het ook de beste methode voor dagelijks gebruik?

©ID.nl

Pincode of wachtwoord: de voordelen

• Veiligheid in eigen hand

Het sterke aan een code is dat het in je hoofd zit. Maar een code als 1234 of 0000 is zo gekraakt. Maar kies je voor een langere cijferreeks? Dan is het voor iemand die je smartphone in handen krijgt digitaal gezien nagenoeg onmogelijk om de code te kraken. Voeg je ook letters toe, (zie kader), dan is dit digitaal gezien de moeilijkste methode om te kraken.

• Juridisch sterker

Een interessant weetje: in veel rechtsgebieden val je met een toegangscode onder het zwijgrecht. De politie mag je vaak niet dwingen je code af te staan. Je vinger op een scanner leggen kan in sommige situaties wel als dwangmiddel worden ingezet.

Pincode of wachtwoord: de nadelen

• Afkijken

Iemand die in de trein over je schouder meekijkt, heeft je pincode zo gezien. Ook vette vingers op het scherm kunnen je patroon verraden.

• Gemak

Tachtig keer per dag een lange code intikken gaat vervelen. Mensen kiezen daardoor vaak voor een te simpele code, en dat maakt het juist onveilig.

©ID.nl

2. Lekker snel (maar niet altijd even veilig): vingerafdrukscanner

De vingerafdrukscanner is mateloos populair vanwege het enorme gebruiksgemak: in één soepele beweging pak je je telefoon en ben je vrijwel direct binnen. Toch is het belangrijk om te weten dat de ene scanner de andere niet is en dat dit systeem zowel sterke als zwakke punten heeft.

Vingerafdrukscanner: de voordelen

• Snelheid

Het is vaak de snelste manier om je telefoon te openen, zeker als de scanner in de aan-knop verwerkt zit.

• Betrouwbaarheid (bij de juiste techniek)

Heb je een toestel met een fysieke scanner (achterop/zijkant) of een moderne ultrasone scanner (zoals in de Samsung S-serie)? Dan is de beveiliging uitstekend. Ultrasone scanners maken een 3D-map van je vinger en zijn zeer moeilijk te foppen.

Vingerafdrukscanner: de nadelen

• Natte vingers en pleisters

Heb je natte handen? Dan weigeren veel scanners dienst. Ook met een pleister om je vinger herkent de telefoon je niet. Tip: zorg daarom dat je vingerafdrukken van allebei je handen opslaat.

• Ongewenste toegang

Een klein (maar reëel) risico is dat iemand toegang krijgt terwijl je slaapt of bewusteloos bent, door voorzichtig je vinger op de scanner te leggen.

• Onveilige optische scanners

Veel budget-telefoons hebben een 'optische scanner' onder het scherm. Deze maakt een 2D-foto van je vinger. Dit is minder veilig en makkelijker te foppen dan de ultrasone varianten.

©ID.nl

Gezichtsherkenning: gemak of schijnveiligheid?

Telefoon ontgrendelen door ernaar te kijken voelt als magie. Maar pas op: hier zit de grootste valkuil voor consumenten.

Gezichtsherkenning: de voordelen

• Ultiem gemak

Je hoeft niets aan te raken. Kijken is openen. Ideaal als je bijvoorbeeld handschoenen draagt in de winter.

• Extreem veilig (alleen bij 3D)

Heb je een iPhone (FaceID) of een dure Android met 3D-sensoren? Dan worden er duizenden onzichtbare puntjes op je gezicht geprojecteerd om diepte te meten. Dit is amper te misleiden.

Gezichtsherkenning: de nadelen

• Schijnveiligheid (bij 2D)

Veel goedkopere Android-telefoons gebruiken simpelweg de selfiecamera (2D-herkenning). Dit is niet veilig. Soms is een foto van jou (van Facebook of Instagram) al genoeg om in te breken. Gebruik dit type gezichtsherkenning zeker nooit voor je bank-app.

• Toegang tijdens slaap

Als je niet oplet, kan iemand je telefoon voor je gezicht houden terwijl je slaapt om hem te ontgrendelen. Tip: Zet in de instellingen altijd de optie "Aandacht vereist" of "Ogen open" aan. Dan werkt het alleen als je echt naar het scherm kijkt.

Vingerafdruk, pincode of gezichtsherkenning: wat is het best?

Wat de slimste keuze is, hangt volledig af van je toestel. Heb je een iPhone of een high-end Android-telefoon met 3D-scan? Dan kun je gerust gebruikmaken van gezichtsherkenning; dat is niet alleen snel en makkelijk, maar ook veilig. Bezit je echter een middenklasse- of budgettoestel, kies dan liever voor de vingerafdrukscanner. De gezichtsherkenning op deze modellen is namelijk vaak onveilig.

Vergeet ook de basis niet: zorg altijd voor een sterke toegangscode (liefst alfanumeriek of langer dan vier cijfers) als back-up. Start je telefoon bovendien af en toe opnieuw op. Hierdoor wordt de biometrische beveiliging tijdelijk uitgeschakeld, waardoor je telefoon op zijn veiligst is.

📱Ook interessant: Help! Ik ben het wachtwoord van mijn Apple ID vergeten

Ben je op zoek naar goede software voor het bewerken van foto’s en andere grafische bestanden? Dan is de kans groot dat je Gimp al kent als veelzijdig alternatief voor dure grafische pakketten. Nu is er een nieuwe versie beschikbaar: Gimp 3. Hoe verhoudt deze nieuwe versie zich ten opzichte van de andere grafische programma's?

Er is lange tijd gewerkt aan versie 3 van Gimp: het team heeft er maar liefst zeven jaar aan gesleuteld. De makers, bestaande uit vrijwilligers, begonnen direct aan deze editie na de release van Gimp 2.10 in 2018. Al terug in 2020 kregen we een voorproefje van Gimp 3.0 via een ontwikkelversie, maar pas in 2025 zag de definitieve editie het daglicht. Wie overigens nu denkt dat het Gimpt-team aan het uitrusten is, heeft het mis. Op dit moment is het team namelijk alweer bezig met een volgende versie: Gimp 3.2.

Indeling

Je kunt Gimp tot in detail naar je hand zetten . Dat is geen overbodige luxe: het programma kent een relatief grote hoeveelheid opties die je niet altijd gebruikt. Hoe je Gimp indeelt, heeft voornamelijk te maken met de acties die je ermee wilt uitvoeren, bijvoorbeeld foto’s bewerken, illustraties maken of digitale kunst maken. Om de omgeving te stroomlijnen, kun je gebruikmaken van dokbare vensters. Open het menu Vensters en kies Dokbare vensters. Bepaal vervolgens welke opties je snel toegankelijk wilt hebben. Je vindt verschillende opties, zoals de kleurenwaaier, lettertypes, lagen en penselen.

Wil je je volledig concentreren op het document zelf? Dan kun je de dokvensters ook (tijdelijk) uitschakelen. Kies Vensters / Dokken verbergen (en dezelfde optie om ze later weer zichtbaar te maken). Een tussenvorm is ook mogelijk, waarbij je de gedokte vensters laat zweven. Je hebt hierdoor meer vrijheid bij het optimaal inrichten van je werkomgeving. Kies voor Vensters en verwijder het vinkje bij Enkelvenstermodus.

Ben je tevreden over je eigen indeling? Dan kun je deze direct opslaan. Kies dan Bewerken / Voorkeuren / Interface / Vensterbeheer. Klik op Vensterposities nu opslaan. Standaard wordt de werkomgeving bewaard zodra je het programma afsluit (controleer of Vensterposities opslaan bij verlaten is geactiveerd).

Als je gebruikmaakt van meerdere beeldschermen, dan kun je Gimp hiermee rekening laten houden. Activeer Open vensters op dezelfde beeldschermen als eerder. Heb je vensters verschoven, maar wil je snel terugkeren naar eerdere posities? Klik op Opgeslagen vensterposities terugzetten.

Specifieke functies

Eerlijk is eerlijk: Gimp bevat een flinke hoeveelheid functies. De kans bestaat dat je een gewenste functie niet kunt vinden. In plaats van uren te zoeken, kun je de functie ook opzoeken in een overzicht. Kies Hulp / Een functie zoeken en deze uitvoeren. Typ de naam of omschrijving van de functie, bijvoorbeeld ‘lagen’.

In het zoekoverzicht toont Gimp alleen opties die met het trefwoord te maken hebben. Klik op een resultaat om de functie daadwerkelijk uit te voeren. Bij elke functie zie je ook waar deze zich in het programma bevindt, zodat je deze een volgende keer zelfstandig kunt uitvoeren.

Grootte aanpassen

Je kunt op elk gewenst moment het formaat van de afbeelding aanpassen. Kies Afbeelding / Afbeelding schalen. Bepaal de gewenste breedte en hoogte in de sectie Afbeeldingsgrootte. Standaard is de eenheid millimeter, maar je kunt ook een andere eenheid kiezen. Bijvoorbeeld Pixels of Percent.

Die laatste optie is interessant als je de volledige afbeelding in één keer wilt vergroten of juist verkleinen. Standaard zijn de verhoudingen tussen breedte en hoogte aan elkaar gekoppeld. Dat is niet verplicht: klik op het pictogram van de ketting om die koppeling te verbreken. Tevreden met de nieuwe waarden? Bevestig met een klik op Schalen.

De titelbalk van de afbeelding die je hebt geopend, geeft in Gimp belangrijke informatie. Zo lees je in de titelbalk onder meer de bestandsnaam af, maar ook welke afmetingen het bestand heeft. Ook zie je hier welke kleurindeling wordt gebruikt, bijvoorbeeld RGB-kleur 8-bit, en uit hoeveel lagen de afbeelding is opgebouwd.

Transformeren

Je kunt Gimp goed gebruiken om nieuw materiaal te maken, maar ook om bestaande grafische afbeeldingen aan te passen. Bijvoorbeeld door ze te roteren of bij te snijden. De meeste functies hiervoor vind je onder Gereedschap / Transformeren. Wil je bijvoorbeeld een afbeelding bijsnijden (croppen), dan kies je voor Gereedschap / Transformeren / Bijsnijden. Om een afbeelding te roteren, kies je in hetzelfde menu voor Draaien. Ook andere opties, zoals Schalen en Spiegelen, zijn ondergebracht in hetzelfde menu.

Je bent overigens niet afhankelijk van dit menu: je kunt de functies ook bereiken via de werkbalk die standaard links in het venster wordt getoond. Houd de muisaanwijzer boven een knop voor meer informatie. Veel functies hebben gedetailleerde eigenschappen. Klik je bijvoorbeeld op Penseel, dan kun je kiezen welke grootte het penseel heeft, welk inkttype en welke kleuropties worden gehanteerd. Gimp toont die eigenschappen in het venster Gereedschapsopties, direct onder de werkbalk waarop je de eerdergenoemde opties vindt.

Geschiedenis

Alle bewerkingen die je op een afbeelding toepast, worden vastgelegd in de geschiedenis. Dit tabblad wordt standaard links in het venster getoond en vult zich naarmate je de acties toepast. Om terug te keren naar een punt in het verleden, klik je op de actie in de lijst. De geschiedenis is handig, omdat je hiermee ziet welke acties je hebt uitgevoerd en kunt experimenteren met verschillende bewerkingen.

Herstellen

Gimp houdt bij welke acties je op een document uitvoert. Dat is handig: hierdoor kun je op een later moment terugkeren naar een eerder punt en wijzigingen ongedaan maken of juist doorvoeren. Je kunt deze geschiedenis op elk moment opvragen: kies voor Bewerken / Geschiedenis ongedaan maken. Linksonder verschijnt een venster met de verschillende stappen. Selecteer nu een bewerking en klik op de knop Ongedaan maken linksonder in het venster.

Heb je een aardige set bewerkingen gemaakt, ben je tevreden en wil je schoon schip maken? Dan kun je de geschiedenis van bewerkingen ook wissen. Afhankelijk van de hoeveelheid bewerkingen kan dit geheugen vrijmaken. Klik op de (verwarrende) knop Alles wissen uit Geschiedenis ongedaan maken. Je vindt deze knop rechtsonder in het geschiedenisvenster.

Filters

Gimp heeft een volwassen verzameling filters: open hiervoor het menu Filters. Er zijn verschillende categorieën. Met sommige filters kun je afbeeldingen verbeteren, bijvoorbeeld door ruis te verwijderen. Om een afbeelding te verbeteren door deze te verscherpen, kies je Filters / Verbeteren / Verscherpen. Ook kun je een afbeelding verbeteren door deze zachter en minder kartelig te maken, via Filters / Vervagen / Gaussiaanse vervaging of Focus vervaging. Om ruis uit een afbeelding (zoals een foto) te halen, kies je Filters / Ruis.

Ook de artistieke filters zijn het bekijken waard. Kies Filters / Artistiek. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor het effect van een fotokopie, maar ook voor een getekende stijl (Cartoon) of voor verfeffect (Olieverven). Verder vind je in dezelfde categorie andere kenmerkende stijlen, zoals Textieldruk en Van Gogh.

Effecten

Je kunt filters gebruiken om effecten op een afbeelding toe te passen, bijvoorbeeld door de belichting van een afbeelding aan te passen of door een ‘lens flare’ (een schittering) na te bootsen. Kies Filters / Licht en schaduw. Selecteer je bijvoorbeeld Kies belichtingseffecten, dan opent een venster waarin je opties kiest. Open de tab Licht en bepaal het effect.

Ook via de andere tabbladen in hetzelfde venster, zoals Materiaal en Omgevingsprojectie, kun je de effecten naar je hand zetten. Klik op Instellingen opslaan, zodat je het profiel een volgende keer snel kunt gebruiken. 

Exporteren

Gimp ondersteunt een flinke hoeveelheid bestandsformaten. Standaard worden bestanden opgeslagen in xcf. Dit is de eigen bestandsindeling van Gimp. Een xcf-bestand bevat alle informatie, zoals lagen. Verder is er ondersteuning voor andere formaten. Dat is handig bij het opslaan van de bestanden.

Ben je klaar met een bestand, kies dan Bestand / Exporteren als. In het venster geef je een bestandsnaam op en bepaal je de locatie. Werp hierna een blik op Bestandstype selecteren. Kies de gewenste indeling, zoals gif-afbeelding of png-afbeelding. Het valt hierbij op dat Gimp ook exotischere grafische formaten ondersteunt, zoals Windows-pictogrammen of Windows-cursors.

Tevreden met de keuze? Bevestig met een klik op Exporteren. Afhankelijk van de keuze verschijnt een venster waarin je verregaande controle hebt over het eindresultaat. Kies je bijvoorbeeld voor jpeg, dan verschijnt het venster Afbeelding exporteren als JPEG. Via de balk Kwaliteit bepaal je de kwaliteit, en daarmee de bestandsgrootte van de afbeelding. Onder Geavanceerde instellingen kun je de afbeelding verder aanpassen, bijvoorbeeld door deze minder kartelig te maken. Onder Metadata kun je extra informatie aan de afbeelding meegeven, zoals wie de auteur van het beeld is. Maak je vaak gebruik van dezelfde instellingen, sla de set dan op als profiel via een klik op Instellingen opslaan.

Standaardafbeelding

 Mogelijk werk je vaak met dezelfde soort afbeeldingen, bijvoorbeeld met dezelfde afmetingen. Je kunt tijd besparen door in Gimp deze waarden als standaard in te stellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Standaardafbeelding. Ga uit van een sjabloon, dat je eventueel nog kunt aanpassen.

Kies Sjabloon en selecteer de afmeting. Voor specifieke formaten heb je niet voldoende aan de opties in dat menu. Je kunt de afmetingen ook handmatig opgeven bij Afbeeldingsgrootte. Nog interessanter is de sectie Geavanceerde opties. Hier kun je onder meer de resolutie en een kleurprofiel bepalen, zodat je volledige controle hebt over de nieuwe afbeelding.

Sneller werken

Grote kans dat je het grootste gedeelte van de tijd in Gimp werkt met muis of pen, maar je kunt het toetsenbord ook goed inzetten voor het uitvoeren van acties. De sneltoetsen vind je bij elke menuvermelding, maar je hoeft hiermee geen genoegen te nemen. In Gimp kun je ook eigen sneltoetsen samenstellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Interface. In de sectie Sneltoetsen klik je op Sneltoetsen configureren. Zoek de actie waarvoor je een sneltoets wilt maken of deze wilt aanpassen en selecteer de actie. Druk vervolgens op de toetscombinatie die je wilt toewijzen. Herhaal dit voor alle sneltoetsen die je gebruikt. Tevreden? Klik op Oké. 

Werken met raw-bestanden

Om met raw-bestanden in Gimp te werken, kun je gebruikmaken van externe hulp. Twee populaire uitbreidingen zijn RawTherapee (www.rawtherapee.com) en Darktable (www.darktable.org/install). Met deze uitbreidingen kun je de raw-bestanden klaarmaken en vervolgens verwerken in Gimp. Je mag beide programma’s kosteloos gebruiken.