Veel programma’s werken alleen maar onder Windows. Lastig, want misschien zit je helemaal niet op Microsofts duurbetaalde besturingssysteem te wachten. Je kunt gratis Windows-programma's draaien met ReactOS. Probeer het eens gratis uit!

Tip 01: Wat is ReactOS?

ReactOS is een opensource-project dat nog in een vroege testfase verkeert. De makers zijn dus nog volop bezig om dit gratis besturingssysteem te verbeteren. Je kunt bijvoorbeeld vreemde foutmeldingen tegenkomen of stuiten op een niet-werkende functie. Ondanks dat het project nog verre van af is, is er evengoed genoeg reden om met ReactOS aan de slag te gaan. Je kunt er namelijk Windows-programma’s mee installeren, zodat je hiervoor dus niet meer afhankelijk bent van Microsofts producten. Besef wel dat (nog) niet ieder programma compatibel is met ReactOS. Het is echt een kwestie van uitproberen! We merken dat vooral lichtgewicht tooltjes als een zonnetje werken, zoals het downloadprogramma GrabIt en de brandtool ImgBurn. Gunstig is dat ReactOS lage systeemeisen heeft. Het project vereist slechts 96 MB ram en 500 MB vrije schijfruimte. Kortom, pak je oude computer erbij en neem de resterende tips in dit artikel door.

©PXimport

Tip 02: Installatieschijf

De meeste besturingssystemen kun je vanaf een usb-stick, cd of dvd installeren. De makers adviseren om voor ReactOS geen usb-stick te gebruiken, omdat de usb-ondersteuning nog niet optimaal is. Je installeert dit besturingssysteem om die reden het beste vanaf een optische schijf. Doe alvast een lege cd of dvd in de computer waarmee je dadelijk de installatieschijf gaat branden. Surf vervolgens naar www.reactos.org/download en klik op Download BootCD. De beheerders van ReactOS vragen om een vrijwillige donatie. Zie je daar vanaf, dan sla je via No, thanks. Let’s proceed with the download! deze stap over. Bewaar het zip-bestand op je huidige pc. Je gebruikt het contextmenu onder de rechtermuisknop om het zip-archief uit te pakken. Je hoeft het iso-image alleen nog maar op de schijf te branden. Dat kan met elk willekeurig brandprogramma. Onder Windows klik je met de rechtermuisknop op het iso-bestand, waarna je kiest voor Schijfkopiebestand branden / Branden.

©PXimport

Tip 03: Opstarten wijzigen

Stop de installatie-cd van ReactOS nu in de computer waarop je de installatie wilt uitvoeren. Het is nu zaak om de pc vanaf deze schijf op te starten. Je regelt dat in het instellingenmenu van de computer. Dit noemt men ook wel het bios of de uefi. Herstart de computer en druk op een specifieke sneltoets om het instellingenmenu te openen. Vaak is dat F2 of Delete. Zoek vervolgens de opstartinstellingen of het bootmenu op. Belangrijk is dat je de opstartvolgorde wijzigt, waarbij je de cd/dvd-drive (tijdelijk) als eerste vermeldt. Sluit het instellingenmenu af en start de pc nu vanaf de optische schijf op.

©PXimport

Tip 04: Installatie starten

Het is nu tijd om de installatie van ReactOS uit te voeren. Kies in het blauwe scherm voor Dutch (Netherlands) om de standaardtaal voor het besturingssysteem in te stellen. Druk tweemaal op Enter. Er verschijnt netjes een waarschuwing dat het besturingssysteem nog in een vroege ontwikkelingsfase verkeert, zodat mogelijk niet alle functies correct werken. Druk wederom op Enter. Er komen nu enkele instellingen tevoorschijn. Je past hier bijvoorbeeld de resolutie van het scherm en de toetsenbordindeling aan. Als je besluit om iets te wijzigen, keer je met Escape weer terug naar het voorgaande scherm. Selecteer Accepteren van apparaatinstellingen, waarna je bevestigt met Enter. Bepaal nu op welke schijfpartitie je ReactOS wilt installeren. Selecteer de gewenste partitie en druk op Enter. Het besturingssysteem gaat de partitie nu formatteren. Via Formatteer partitie als FAT bestandssysteem (snel) hoef je daar niet lang op te wachten. Bevestig driemaal met Enter zonder iets te wijzigen. Je hoeft nu alleen nog maar de zogeheten bootloader te installeren. Kies als laatste voor Op vaste schijf installeren (MBR en VBR), waarna je nog eenmaal bevestigt met Enter.

©PXimport

Tip 05: ReactOS opstarten

Na afloop van de installatie start je ReactOS voor de eerste keer op. Haal de installatieschijf uit de computer en voer een herstart uit. Houd er rekening mee dat je het systeem vanaf de reguliere harde schijf start. Pas dus zo nodig het instellingenmenu (bios of uefi) van de computer nog even aan. Je neemt eerst alle stappen van de configuratiewizard door. Klik driemaal op Volgende zonder iets te wijzigen. Je vult in de komende stappen een naam, computernaam en wachtwoord in. Verder controleer je de datum en tijd, waarna je voor het gemak kiest voor Typical Settings. ReactOS stelt met deze functie automatisch de netwerkinstellingen in. Voor thuisgebruik selecteer je in het volgende venster No, this computer will be part of a workgroup. Nadat je klikt op OK, voert ReactOS de wijzigingen door. Na even wachten voert het systeem automatisch een herstart uit.

©PXimport

Tip 06: Eerste gebruik

Je hebt nu volwaardige toegang tot ReactOS. Het besturingssysteem gaat op eigen houtje op zoek naar geschikte stuurprogramma’s voor aangesloten hardware. Zodra ReactOS een nieuwe driver ontdekt, verschijnt er automatisch een pop-upvenster. Selecteer de optie Installeer de driver automatisch en bekijk of het lukt om het stuurprogramma direct te installeren. Helaas gaat dat nogal eens mis, waarbij je als alternatief de driver zo nodig handmatig kunt installeren. Gelukkig werkt de belangrijkste randapparatuur probleemloos in ReactOS – denk aan een muis, toetsenbord en speakers. Wanneer je Windows gewend bent, kost het nauwelijks moeite om aan de gebruikersomgeving van ReactOS te wennen. Linksonder gebruik je de startknop om geïnstalleerde programma’s en het Configuratiescherm te openen. Op het bureaublad vind je verder een prullenbak (Recycle Bin) en verkenner (My Computer). Rechtsonder bevinden zich enkele systeempictogrammen voor de toetsenbordindeling, het volumeniveau en de netwerkverbinding. Overigens gebruikt ReactOS de talen Engels en Nederlands door elkaar. Helaas valt daar momenteel niets aan te doen.

©PXimport

Tip 07: Software zoeken

ReactOS bevat van zichzelf nauwelijks voorgeïnstalleerde toepassingen. Hoog tijd om zelf eens wat bruikbare programma’s toe te voegen. Hiervoor gebruik je de ingebouwde softwarecatalogus. Gunstig, want je hoeft dus niet zelf op zoek te gaan naar bruikbare installatiebestanden. Essentiële zaken als een browser, mediaspeler en fotobewerker voeg je namelijk rechtstreeks toe. Ga achtereenvolgens naar Start / Instellingen / Configuratiescherm en dubbelklik op het pictogram Add/Remove Programs. De catalogus verschijnt in beeld. Neem de rubrieken onder Available for Installation even door. Zo vind je onder de categorie Internet & Network bijvoorbeeld de browser Firefox en het downloadprogramma µTorrent. Andere bekende tooltjes die je binnen deze catalogus tegenkomt, zijn onder meer Mozilla Thunderbird, Winamp, VLC media player, Media Player Classic Home Cinema, GIMP, Steam, Microsoft Word Viewer en CCleaner. Kortom, voor iedereen wat wils!

©PXimport

Geheime browser

©PXimport

Tip 08: Software toevoegen

Vanuit de softwarecatalogus installeer je eenvoudig een programma. Ga op de naam van de toepassing staan en kies bovenin de werkbalk voor Install. Het besturingssysteem downloadt het installatiebestand vanaf internet en zet vervolgens de installatie in gang. Afhankelijk van welk programma je hebt gekozen, verschijnt er een wizard. Neem hierin alle stappen door en rond de installatieprocedure af. Geïnstalleerde programma’s vind je na afloop terug via Start / Programma’s. Je gebruikt de software op dezelfde wijze zoals je wellicht eerder in Windows gewend was.

©PXimport

Tip 09: Eigen software

Lang niet alle programma’s zijn in de geïntegreerde softwarecatalogus van ReactOS te vinden. Mis je bepaalde software, dan probeer je de installatie aan de hand van een exe-bestand zelf uit te voeren. Dat lukt jammer genoeg niet altijd, maar heel vaak gaat de installatie wel goed. Probeer het gewoon eens uit! Installeer eerst een browser in ReactOS. Via de softwarecatalogus zijn bijvoorbeeld de programma’s Firefox en Opera beschikbaar. Vervolgens download je vanaf internet het exe-bestand van een programma. Dubbelklik op het exe-bestand om de installatie uit te voeren. Je merkt snel genoeg of het besturingssysteem de software accepteert. Ga naar Start / Programma’s en klik op de naam van de toepassing om de werking te testen.

©PXimport

Beveiligingssoftware?

Tip 10: Programma wissen

In de praktijk werkt helaas niet ieder programma even goed met ReactOS samen. Software die niet goed functioneert, wil je natuurlijk direct weer verwijderen. Ga hiervoor naar Start / Instellingen / Configuratiescherm en open het onderdeel Add/Remove Programs. Onder Installed klik je vervolgens op Applications. Weet je zeker dat je iets wilt weggooien? Klik op de naam van het programma en kies in de werkbalk voor Uninstall. Afhankelijk van de gekozen software neem je de resterende stappen door om alle programmabestanden definitief te verwijderen.

©PXimport

Tip 11: Achtergrond

Zoals je merkt, oogt ReactOS in eerste instantie nogal saai. Een andere achtergrond maakt al een heleboel verschil. Gebruik eventueel eerst een browser om wat fraaie afbeeldingen op te slaan. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld ook foto’s uit je Facebook-profiel downloaden. Navigeer naar Start / Instellingen / Configuratiescherm en kies voor Beeldscherm. In eerste instantie is er alleen een standaardachtergrond van ReactOS beschikbaar. Die kun je natuurlijk gebruiken, maar het staat je ook vrij om een eigen afbeelding te kiezen. In dat laatste geval zoek je via Bladeren de juiste bestandslocatie op. Heb je afbeeldingen gedownload met Firefox, dan blader je achtereenvolgens naar My Computer / Local Disk (C:) / Documents and Settings / Administrator / Mijn Documenten / Downloads om de beelden te vinden. Dubbelklik op het fotobestand en bevestig met Toepassen. Neem eventueel de andere tabbladen door om onder andere schermbeveiliging en een ander thema in te stellen.

©PXimport

Tip 12: Energiebeheer

Het is ronduit irritant wanneer het scherm om de haverklap automatisch uitschakelt. Standaard doet ReactOS dat namelijk al na twintig minuten van inactiviteit. Gelukkig pas je de energie-instellingen naar eigen inzicht aan. Open binnen het Configuratiescherm het onderdeel Energie opties. Neem de instellingen onder Settings for power scheme even door. Wil je liever niet dat ReactOS het scherm automatisch uitschakelt, dan selecteer je hier Nooit. Gebruik je een laptop en wil je dat de accu zo lang mogelijk meegaat? In dat geval kun je natuurlijk het beste zoveel mogelijk energie besparen. ReactOS heeft hiervoor een prima energiebeheerschema in huis. Selecteer bij Energie schema’s de optie Portable/Laptop. Het scherm, de schijven en het systeem worden dan na een korte periode van inactiviteit automatisch uitgeschakeld. Maak een keuze en bevestig als laatste met Toepassen.

©PXimport

Tip 13: Gebruikersaccounts

Misschien bevalt ReactOS wel zó goed dat meerdere gezinsleden het willen gebruiken. In dat geval is het zinvol om meerdere gebruikersaccounts aan te maken. Ieder gezinslid beschikt daarmee over een eigen interface. Dubbelklik binnen het Configuratiescherm op User Accounts. Je ziet welke accounts er momenteel beschikbaar zijn. Diegene die het besturingssysteem heeft geïnstalleerd, is normaal gesproken de administrator. Via Add voeg je eenvoudig een extra account toe. Vul de gevraagde gegevens in, zoals de gebruikersnaam en het wachtwoord. Wil je graag dat de gebruiker na het inloggen het standaardwachtwoord wijzigt? Zet dan een vinkje voor User must change the password upon first logon. Wanneer je liever niet hebt dat de gebruiker het wachtwoord wijzigt, vink je de optie User cannot change the password aan. Bevestig met OK.

©PXimport

Tip 14: Bureaubladpictogram

ReactOS ondersteunt het gebruik van bureaubladpictogrammen, maar het kost wel wat moeite om ze toe te voegen. Open op het bureaublad My Computer en blader naar Local Disk (C:) / Program Files. Open de map van het programma waarvan je een snelkoppeling wilt maken. Probeer vervolgens het uitvoerbare bestand te vinden. Meestal eindigt de bestandsnaam op .exe, bijvoorbeeld firefox.exe. Klik met de rechtermuisknop op dit bestand en kies voor Create Link. De snelkoppeling staat nu onderaan de huidige map. Je sleept dit pictogram met ingedrukte muisknop vanuit de verkenner naar het bureaublad. Klik nogmaals met de rechtermuisknop op het bureaubladpictogram en kies voor Rename. Je wijzigt de naam van de snelkoppeling door de toevoeging .exe weg te halen.

©PXimport

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. In de categorie klussen in en om het huis hebben we deze keer vijf goede schuurmachines voor je gevonden.

Een schuurmachine gebruik je om oppervlakken glad te maken, verf of lak te verwijderen, of hout voor te bereiden op verdere afwerking. Het apparaat schuurt met roterende of trillende bewegingen en is handig bij houtbewerking, meubelrenovatie of het opknappen van deuren en kozijnen. De redactie van ID.nl zocht en vond vijf exemplaren voor een goede prijs.

Makita DBO180ZJ

Deze Makita schuurmachine handig als je wat bewegingsvrijheid nodig hebt. Geen snoer dat in de weg zit of een verlengsnoer dat nét te kort is. Je klikt een 18V Makita accu erin en kunt direct aan de slag. Het schuurblad van deze Makita draait rond én beweegt tegelijkertijd in kleine ellipsvormige (excentrische) cirkels. Hierdoor schuur je gelijkmatig zonder zichtbare schuurkringen, en dat maakt dit type vooral geschikt voor het fijn afwerken van hout, metaal of laklagen. Het lichte gewicht en de ergonomische vorm zorgen dat je de machine zelfs met één hand kunt bedienen, zonder dat je snel moe wordt. Dit model is vooral fijn als je al Makita-accu’s hebt liggen, want hij wordt zonder accu geleverd.

Makita BO3710

Wie graag netjes werkt, zonder al te veel lawaai of trillingen, vindt in deze Makita BO3710 een stille kracht. Hij is niet opvallend in uiterlijk, maar tijdens het schuren merk je meteen dat hij z’n werk serieus neemt. De rechthoekige zool maakt hem ideaal voor grotere oppervlakken zoals deuren, kasten of vensterbanken. Wat fijn is: je hoeft geen kracht te zetten, de machine doet het werk. Je hoeft hem alleen maar rustig over het oppervlak te bewegen. Hij laat geen krassen achter, ook niet op kwetsbaarder hout. En hij is stil genoeg om binnen te gebruiken zonder dat de hele buurt meeluistert. Hij ligt goed in de hand en blijft ook bij langer gebruik prettig om mee te werken. Voor wie het schuren graag rustig, secuur en zonder poeha aanpakt, is dit een uitstekende keuze.

Einhell TH‑OS 1016

De Einhell TH-OS 1016 is een typische 'even-snel-pakken'-machine. Als je een hoekje wilt bijwerken, een kleine beschadiging wil gladmaken of een randje verf moet verwijderen, dan is dit apparaat je vriend. Door z’n driehoekige zool kom je makkelijk in smalle hoeken en langs randen waar grotere schuurmachines moeite mee hebben. Hij is licht en eenvoudig te bedienen, zelfs als je geen ervaren klusser bent. En ondanks z’n bescheiden formaat en prijs, voelt hij verrassend stevig aan. Voor kleine karweitjes is dit eigenlijk alles wat je nodig hebt. Je hoeft hem niet op te bergen in een kast, want hij past gewoon in een lade of gereedschapskist. Het is een eenvoudig apparaat dat doet wat het moet doen, zonder poespas.

DeWalt DWE6423

Deze DeWalt schuurmachine is misschien wel de beste balans tussen kracht en comfort. Perfect voor grotere klussen waarbij je langere tijd aan het werk bent. De rubberen grip ligt goed in de hand en helpt om trillingen te dempen. Met zijn 125 mm schijfoppervlak schuur je snel grote delen weg, maar het apparaat blijft precies genoeg om ook bij de afwerking mooi werk te leveren. Je merkt dat hier goed is nagedacht over gebruiksgemak: de aan-uitknop zit op een logische plek, het stofopvangsysteem werkt behoorlijk goed en hij is stil. Een solide keuze voor wie regelmatig wil schuren zonder elke keer met zware, logge machines te moeten werken.

PARKSIDE Accu-excenterschuurmachine

Deze schuurmachine van PARKSIDE is vooral handig als je af en toe iets kleins moet schuren en niet te veel wilt uitgeven. Hij is licht, makkelijk vast te houden en komt dankzij zijn compacte formaat goed in hoeken en langs randen. Wat hem 'multifunctioneel' maakt, is de mogelijkheid om verschillende schuurzolen te gebruiken. Daarmee kun je van alles aanpakken: een schilderijtje opschuren, een hoekje verf verwijderen of een kastdeur gladmaken. Je moet geen professioneel apparaat verwachten, maar voor simpele klussen is hij meer dan voldoende. En omdat hij zo weinig kost, is het een prima keuze als je af en toe iets wilt bijwerken zonder meteen een duur merk aan te schaffen. Handig als tweede machine of voor beginnende klussers die gewoon iets praktisch zoeken.

Vier op de tien Nederlanders gebruiken ChatGPT, blijkt uit onderzoek van Telecompaper. Daarvan kiest 87 procent voor de gratis versie. Die blijkt voor de meesten ruim voldoende – mits je weet hoe je de tool slim inzet. Met deze tien tips haal je alles uit de gratis variant van ChatGPT.

Lees ook: ChatGPT onder de knie: zo word je een promptprofessional

1. Stel gerichte vragen

Wie zomaar wat typt, krijgt een antwoord dat alle kanten op kan gaan. Begin daarom met een duidelijke vraag of opdracht. Noem drie eenvoudige pasta­gerechten die binnen 20 minuten klaar zijn werkt bijvoorbeeld beter dan Vertel iets over pasta. Wees ook niet bang om tussendoor verder te vragen of je opdracht te verfijnen. ChatGPT onthoudt binnen een gesprek wat je eerder vroeg, zolang je in hetzelfde chatvenster blijft. 

©ID.nl

2. Geef ChatGPT een rol (zoals docent of tekstschrijver)

Je kunt ChatGPT laten denken als een docent, redacteur of programmeur, afhankelijk van wat je nodig hebt. Begin je vraag bijvoorbeeld met: Doe alsof je een leraar bent die uitlegt hoe fotosynthese werkt aan een kind van 10. Of: Je bent een tekstschrijver. Verbeter deze alinea op stijl en duidelijkheid. Zo krijg je antwoorden die beter aansluiten bij je doel.

Tip: Alle afbeeldingen in dit artikel kun je aanklikken om ze groter te bekijken. 👇🏻

©ID.nl

Tien x rollenspel

3. Gebruik ChatGPT om mee te sparren

De gratis versie is niet alleen handig om feitelijke informatie te vinden, maar ook om mee te denken als je even vastloopt of om je op nieuwe ideeën te brengen. Denk aan: Hoe pak ik een introductie aan voor een workshop over digitale veiligheid? of Geef vijf originele tekstjes voor op een verjaardagskaart. Zie de suggesties die ChatGPT dan geeft vooral als een middel om je op nieuwe ideeën brengen.

4. Laat ChatGPT samenvatten of herschrijven

Heb je een lange tekst gekregen, zoals een rapport, artikel of e-mail? Of een tekst die je niet helemaal snapt omdat het taalgebruik te ingewikkeld is? Vraag ChatGPT om een samenvatting in gewone taal, zodat je snel begrijpt waar het over gaat. Andersom kan ook: als je zelf zo'n tekst hebt geschreven, kun je ChatGPT vragen om het korter, vriendelijker of zakelijker te maken.

5. Knip grote opdrachten op in kleinere stappen

Een complexe opdracht werkt vaak beter als je die opknipt. Begin klein en bouw op. Wil je bijvoorbeeld een sollicitatiebrief laten schrijven? Vraag dan eerst: Wat zijn de belangrijkste elementen van een goede sollicitatiebrief voor functie X? Je kunt daar eventueel iets aan toevoegen als Geef een beknopt lijstje met elementen. Je hoeft het verder nog niet uit te werken. Laat daarna pas een opzet maken. Zo houd je meer controle over het resultaat en kun je tijdig bijsturen wanneer dat nodig is.

©ID.nl

6. Weet wat de gratis versie wel en niet kan

De gratis versie werkt standaard met GPT‑4o. Deze versie heeft een kennisbasis tot oktober 2023, dus recente ontwikkelingen of nieuws van ná dat punt kent het model niet. Als gratis gebruiker mag je maar een beperkt aantal berichten met GPT‑4o sturen binnen een periode van vijf uur. Is die limiet bereikt, dan krijg je een melding. ChatGPT schakelt dan automatisch over op GPT‑4.1 mini – een lichtere variant met iets minder rekenkracht. Je merkt dat soms aan antwoorden die wat oppervlakkiger zijn of minder duidelijk opgebouwd. Controleer daarom altijd zelf of feiten kloppen. Goed om te weten: dat overschakelen kan ook gebeuren wanneer ChatGPT tijdelijk overbelast is door veel gebruikers tegelijk.

7. Zet ChatGPT in als taalhulp bij spelling of vertaling

Twijfel je over spelling, grammatica of interpunctie? ChatGPT helpt je bij het corrigeren van zinnen. Je kunt ook vragen naar het verschil tussen vergelijkbare woorden of hulp krijgen bij vertalen tussen bijvoorbeeld Nederlands en Engels – inclusief uitleg.

©ID.nl

8. Voeg je eigen kennis toe voor betere resultaten

ChatGPT is goed in structureren en herschrijven, maar mist gezond verstand en actuele kennis. Daarom ontstaan de beste antwoorden wanneer jij zelf iets toevoegt: een eigen doel, situatie of voorkeur. Denk aan: Ik wil deze uitleg gebruiken voor een workshop over cybersecurity. Kun je hem korter maken voor beginners? In dit voorbeeld geef je aan waarvoor je de tekst wilt gebruiken (de workshop), voor wie hij bedoeld is (beginners) en wat je nodig hebt (een kortere versie). Zulke aanwijzingen helpen ChatGPT om met een antwoord te komen waar je echt iets aan hebt.

9. Bouw voort op eerder antwoorden in dezelfde chat

Je hoeft niet bij elke nieuwe vraag opnieuw te beginnen. Blijf je in hetzelfde chatvenster, dan kun je voortbouwen op eerdere antwoorden. Zo werk je stap voor stap toe naar een tekst, idee of plan dat steeds beter past bij wat je zoekt.

10. Houd het gesprek overzichtelijk

Als een chat te rommelig wordt, is het soms handiger om opnieuw te beginnen. In een nieuw venster houd je het gesprek overzichtelijk en voorkom je dat ChatGPT blijft terugkomen op eerdere dingen die niet meer relevant zijn.