Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker én handiger! We bespreken de beste programma’s van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Notenmelange

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10, macOS, Linux

Onnoemelijk veel mensen beleven plezier aan muziek. Niet alleen aan het beluisteren ervan, maar ook aan zelf muziek maken. Elke dag opnieuw zijn honderdduizenden mensen actief in bandjes, fanfares, koren, orkesten of gewoon thuis in hun eentje om dat ene nummer weer beter te laten klinken dan de vorige keer. Velen doen dat aan de hand van bladmuziek, en dan doemt meteen de vraag op: hoe kom je daaraan? Er staat tegenwoordig steeds meer op internet, onder andere op de site van hét gratis programma om met bladmuziek te werken: Musescore 3.

De nieuwste versie van dit fraaie programma stelt je in staat bestanden van de Musescore-site te openen en te bewerken. Met de ingebouwde midi-synthesizer kun je alle muziek zelfs in elk gewenst tempo afspelen en direct transponeren naar een andere toonsoort. Dat alles is echter nog maar het begin. Met Musescore bouwt iedereen zijn eigen partituren, variërend van muziek voor een enkele piano tot een compleet symfonieorkest. Van veel muziekvormen kent het programma de standaard-instrumentatie, zodat je direct met de juiste partijen aan de slag kunt. Je kunt echter ook je eigen combo samenstellen.

Is dat alles gebeurd, dan kun je muziek gaan invoeren. Dat kan via een midi-keyboard of een virtuele piano, maar ook via het gewone pc-toetsenbord waarbij Musescore allerlei slimme sneltoetsen biedt voor akkoorden en intervallen. Uiteraard kun je de muziek ook volop van allerlei soorten aanwijzingen, versieringen en tekst voorzien. Subliem!

©PXimport

Tip 02: Johnny Hoes

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Elke vorm van vooruitgang eist zijn eigen tol. Met de euro en de open binnengrenzen zijn we het vakantiegevoel van geklungel met vreemde muntjes en de mooie stempels in ons paspoort kwijtgeraakt. Tegenover het gemak van online winkelen staat kaalslag in winkelstraten en een overdaad aan bestelbusjes, en met de komst van digitale muziek raakten we het gezellige geblader door stapels of rijen lp-hoezen kwijt. Aan die eerste zaken kunnen we hier weinig doen, maar wat betreft de hoesjes kunnen we het verleden een beetje terughalen dankzij een programma als Album Art Downloader, kortweg AAD.

Waar veel algemene muziekbeheerprogramma’s en zelfs gespecialiseerde hoesjesprogramma’s in staat zijn om hoesjes op te halen van een handvol bronnen zoals Amazon, werkt AAD met een grote verzameling scripts voor onlinewinkels als Amazon en iTunes, muziekdiensten als LastFM en algemene zoekmachines als Bing of Google Images. Deze kun je tegelijk en naast elkaar gebruiken, zodat een zoekopdracht vrijwel zeker resultaat oplevert. Bovendien kun je de meegeleverde collectie scripts eenvoudig uitbreiden, bijvoorbeeld met een script speciaal voor singles.

Het zoeken kan op twee manieren: rechtstreeks op artiest of album, of in bulk door complete mapstructuren te doorzoeken. In dat laatste geval herken je de albums zonder hoesje eenvoudig aan een afwijkende kleur en deze kun je met één klik selecteren om er een zoekopdracht op los te laten. Voor elke zoekopdracht wordt een apart venster geopend en de gevonden hoesjes, boekjes en labels daarin kun je eenvoudig opslaan.

©PXimport

Tip 03: Filmisch

Geschikt voor: XP, Vista, 7, 8.x, 10, Linux

Liefhebbers van het aloude Windows Movie Maker waren teleurgesteld toen Microsoft de ondersteuning voor deze applicatie staakte. Weliswaar zou je met het onderdeel Foto’s van Windows 10 vergelijkbare dingen kunnen, maar daar kochten de liefhebbers weinig voor. De stap van Microsoft had echter ook zijn voordelen: het werd namelijk ineens aantrekkelijk om over te stappen op een alternatief product met meer en interessantere mogelijkheden, zoals ffDiaporama.

De reden dat we ffDiaporama makkelijk in het gebruik vinden, zit ‘m in het feit dat je met dit programma kinderlijk eenvoudig volautomatisch diashows maakt bestaande uit foto’s, video’s en overgangen. Da’s slechts een kwestie van bestanden selecteren en een uitvoerformaat kiezen. FfDiaporama doet de rest, waarbij je ook nog eens in realtime een preview van het eindproduct kunt bekijken.

Wie het programma op het niveau van drie sterren wil gebruiken (en dus iets meer in de techniek moet duiken), kan titels, clip-art en muziek toevoegen, maar ook allerlei filters op het beeld loslaten om het te corrigeren of creatief te lijf te gaan.

Wie nog een stapje verder wil gaan, kan uitgebreid sleutelen aan beeldovergangen, teksten en clip-art animeren, de uitsnede van beeld variëren voor een zogeheten Ken Burns-effect (naar de Amerikaanse documentairemaker wiens handelsmerk het is) en nog veel meer. Kortom: op elk niveau een waardig alternatief.

©PXimport

Tip 04: Op maat

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Hedendaagse breedbeeldschermen zijn geoptimaliseerd voor één of twee resoluties, maar kunnen er wel meestal meer weergeven, waaronder allerlei ‘ouderwetse’ 4:3-formaten. Er zijn trouwens ook nog genoeg schermen met die beeldverhouding in omloop.

Er zijn verschillende redenen om zo nu en dan van resolutie te willen wisselen. Sommige oude programma’s zijn bijvoorbeeld niet altijd makkelijk mooi in beeld te krijgen op een 4K-scherm met bijbehorende resolutie. Weliswaar is de situatie sinds Windows 10 sterk verbeterd, maar dan nog is er het vervelende feit dat bij het veranderen van resolutie al je pictogrammen geheel op eigen houtje een nieuwe positie innemen. Dat euvel is echter te verhelpen met DesktopOK. Dit handige portable programmaatje laat je eenvoudig pictogram-indelingen voor verschillende resoluties opslaan. Als je de pc met meerdere mensen gebruikt, kun je er zelfs allemaal je eigen favoriete indelingen op nahouden.

DesktopOK biedt daarnaast allerlei extra mogelijkheden, zoals het automatisch verbergen van pictogrammen zodat die mooie bureaublad-achtergrond écht tot zijn recht komt, een kleurmeter, snelle toegang tot allerlei systeemfuncties en wat alternatieven voor de standaard bedieningsfuncties van de muis. Tot slot is er voor gevorderden Windows Afstanden, waarmee je – zoals ooit in zeer oude Windows-versies – van alles naar je hand kunt zetten, bijvoorbeeld individuele lettertypen.

©PXimport

Tip 05: Tekenend

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

In Windows kennen we al sinds jaar en dag de app Speciale Tekens, waarmee je onder andere diakritische tekens en letters in vreemde schriftsoorten zoals Cyrillisch kunt vinden. Voor veel voorkomende tekens kent Windows bovendien vaak eenvoudig te onthouden samengestelde toetsen. Zo maak je met het dubbele aanhalingsteken (“) gevolgd door de letter a heel makkelijk de ä uit knäckebröd (en hoe de ö is gebakken is dan ook niet moeilijk te raden). Toch zijn al deze mogelijkheden erg mager. Ze voldeden toen een karakterset nog uit 256 tekens bestond, maar sinds dat aantal met een factor 256 is vergroot tot ruim 65.000 is grover geschut nodig. Dat vinden we in de vorm van het handige WinCompose. Nee, achter die naam gaat niet de nieuwe Beethoven schuil, maar een programma voor het op min of meer intuïtieve wijze samenstellen van veel van die exotische karakters.

WinCompose maakt standaard gebruik van de rechter-Alt-toets. Deze gebruik je niet in combinatie met andere toetsen, maar voorafgaand daaraan. Zo maak je met de rechter-Alt-toets gevolgd door het minteken en de v een pijl omlaag. Er zijn echter veel uitgebreidere toetscombinaties, vaak voorafgegaan door tweemaal de rechter-Alt-toets gevolgd door een tekst als ‘birthday cake’ voor een emoticon van een verjaardagstaart. Dat lijkt een omweg, maar werkt vaak sneller dan opzoeken. Overigens kun je ook eenvoudig combinaties als favoriet aanmerken of eigen combinaties definiëren.

©PXimport

Tip 06: iApparaat

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Met opeenvolgende versies van iOS is het weliswaar makkelijker geworden om iPads, -Pods en -Phones te beheren zonder het apparaat ooit aan een pc te koppelen, maar vaak is dat toch de snelste en soms zelfs de enige manier om het gewenste doel te bereiken. Een back-up maken in iCloud is bijvoorbeeld alleen mogelijk met voldoende (betaalde) opslagruimte, dus veel mensen doen dat liever lokaal. Ook voor het overzetten van (grote hoeveelheden) bestanden is een draadje ook vaak nog steeds het rapste transportmiddel. Maar ja, dat moet dan allemaal via het weinig elegante iTunes.

Gelukkig zijn er alternatieven zoals 3uTools. Dit programma biedt een breed scala aan gereedschappen voor de bezitter van elk iApparaat. Om te beginnen kun je er informatie over je apparaat mee opvragen. Dat kan natuurlijk ook op het ding zelf, maar nu kun je die ook op je pc opslaan. Echt prettig – zeker in vergelijking met iTunes – is 3uTools als het gaat om het importeren of exporteren van foto’s, video’s, muziek en boeken. Uiteraard beperkt het programma zich niet tot die bestandstypen. Ook data van andere apps kun je ermee overzetten naar de pc, bijvoorbeeld gesproken memo’s.

Voor zeer gevorderde en meer avontuurlijke gebruikers is het zelfs mogelijk je iApparaat te ‘jailbreaken’ en te voorzien van andere firmware om bijvoorbeeld websites die gebruikmaken van Flash te kunnen blijven openen.

©PXimport

Tip 07: Regiedebuut

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Het zal je niet zijn ontgaan dat de werelden van films en games steeds verder in elkaar schuiven. Traditionele filmmakers putten regelmatig uit de wereld van games en omgekeerd, en dat gebeurt niet alleen op het gebied van inhoud, maar ook op het gebied van technieken. Zo worden de levensechte animaties in zowel films als games steeds vaker gemaakt met een techniek die ‘motion capturing’ heet. Er zijn echter ook verschillen. Waar in een game alles live gebeurt, moet een animatiefilmer zijn virtuele scènes, lichten, camera’s, attributen en acteurs eerst zorgvuldig plaatsen en vervolgens de animatie beeld voor beeld laten uitrekenen. Met de grafische kwaliteit van de games van de afgelopen jaren kan dat ook anders, dacht men bij Valve, en dus ontwikkelde men Source Filmmaker. Dit is een geweldig uitgebreid animatieprogramma dat is gebaseerd op een zogeheten game-engine. Dat wil zeggen dat je alles wat je wilt maken in realtime kunt zien. Animaties kun je op elk moment stopzetten om vervolgens een lichtbron te verplaatsen of het hoofddeksel van een acteur aan te passen. Het programma beschikt bovendien over allerlei geautomatiseerde functies die de animator in spe werk uit handen nemen, bijvoorbeeld lipsynchronisatie en gezichtsanimatie.

Source Filmmaker is flink groot (zo’n 16 GB) vanwege de vele meegeleverde objecten en scènes, en je hebt Steam nodig om hem te kunnen downloaden.

©PXimport

Tip 08: Snijtafel

Geschikt voor: Windows Vista, 7, 8.x, 10, Linux, macOS

Het maken van animaties met Source Filmmaker is een leuke bezigheid, maar als je er een complete speelfilm mee wilt maken, zul je toch losse clips moeten monteren, nabewerken en indien nodig van aanvullend geluid en muziek moeten voorzien om een compleet eindproduct te krijgen. Dat geldt trouwens ook als je je vakantiefilmpjes wilt omtoveren tot avondvullende rolprent.

Voor het maken en bewerken van video zijn programma’s beschikbaar van zeer simpel (zoals het hiervoor besproken ffDiaporama) tot uiterst professioneel. In die laatste categorie valt Lightworks, dat in Hollywood kind aan huis is. “Hoe kan een professioneel programma gratis zijn?”, vraag je je wellicht af. Simpelweg door het aantal uitvoerformaten te beperken. Wie aan de slag gaat met de gratis versie van Lightworks krijgt vrijwel alle toeters en bellen van het commerciële product, maar kan zijn eindresultaat slechts exporteren als mp4-video in een resolutie van 720p – de laagste van de hd-resoluties. Dat is overigens nog altijd flink beter dan dvd-kwaliteit waar we jarenlang van smulden, dus beslist bruikbaar.

Als professioneel programma zit Lightworks boordevol geavanceerde functies zoals chromakey, professionele overgangen en beeldcorrectie, het live opnemen van voice-overs en het werken met beeld van meerdere camera’s. Alles wat je doet kun je bovendien in realtime bekijken. Uiteraard is Lightworks met zo veel mogelijkheden ook lastiger onder de knie te krijgen, maar op YouTube wemelt het van de tutorials.

©PXimport

Tip 09: Blijvend kijkgenot

Geschikt voor: Firefox, Chrome

Er bestaan heel wat programma’s en zelfs onlinediensten om filmpjes van YouTube te downloaden. Soms bieden ze nog een handvol andere sites zoals Vimeo of Facebook, maar dan houdt het ook wel op. Da’s jammer, want er is zo veel meer. Op vele duizenden sites worden dagelijks enorme aantallen nieuwe video’s gepost op elk denkbaar gebied en soms wil je zo’n filmpje gewoon hebben, bijvoorbeeld omdat hij zo mooi is, omdat je hem ergens wilt kunnen bekijken waar je geen internet hebt of – en dat gebeurt met name bij schokkende gebeurtenissen – omdat beelden soms op last van hogerhand of spontaan door de aanbieder weer offline worden gehaald. Wie de levende geschiedenis wil vastleggen, moet dus af en toe wat downloaden. Zonder twijfel de meest veelzijdige tool daarvoor is Video DownloadHelper, een browserplug-in voor Firefox en Google Chrome.

DownloadHelper kan van zichzelf met een gigantisch aantal sites uit de voeten. Als de plug-in eenmaal is geïnstalleerd, kun je rechtsklikken op het pictogram om via Ondersteunde Websites te achterhalen hoe gigantisch precies. Kom je op zo’n site op een pagina met video, dan licht het pictogram op ten teken dat er iets te downloaden valt, en vaak kun je ook nog kiezen uit meerdere formaten.

In sommige gevallen is een aanvullende download nodig (de plug-in waarschuwt als dat zo is) om video’s te kunnen verwerken. Daarnaast kun je een losse component downloaden om video’s direct of achteraf te converteren.

©PXimport

Tip 10: Verre reis

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

“U gaat een verre reis maken en komt daarbij een mysterieuze vreemdeling tegen.” Hoe vaak zou die zin al niet in een horoscoop hebben gestaan? De Amerikaanse illusionist en beroepsscepticus James Randi gaf ooit een groep studenten hun horoscoop en vroeg hoeveel van hen zichzelf in de tekst herkenden. Vrijwel iedereen zei ja. Daarna liet hij ze de kaartjes aan hun buurman of -vrouw geven. Grote hilariteit: ze bleken allemaal dezelfde tekst te hebben! Horoscopen zijn namelijk meestal zo algemeen (en positief!) geformuleerd dat iedereen er wel wat van zichzelf in herkent. Aan de andere kant: dat de maand waarin je geboren wordt van invloed is, is niet onwaarschijnlijk want ons lichaam maakt sommige hormonen aan op basis van de hoeveelheid daglicht.

Maar of je nu gelooft in horoscopen of niet, ermee spelen is een onderhoudende bezigheid, al was het maar om te zien of het toch niet een béétje klopt. En dan is er maar één programma dat met kop en schouders boven de rest van het aanbod uitsteekt, en dat is Planetdance. Werkelijk elk aspect van de edele kunst der astrologie zit wel in dit programma en omdat het van vaderlandse bodem is, wordt de uitleg van de diagrammen in gewone mensentaal ook nog eens keurig in het Nederlands gegeven. Je gaat een prachtig programma tegemoet!

©PXimport

Tip 11: Geheimschrift

Geschikt voor: Windows XP, Vista, 7, 8.x, 10

Diep in de vorige eeuw circuleerden er allerlei recepten om geheime boodschappen door te geven. Zo kon je onzichtbaar schrijven met citroensap en de tekst zichtbaar maken door het papier te verwarmen. Hoewel dit soort recepten nog volop op internet te vinden is, gebruiken we tegenwoordig natuurlijk de pc als we iets willen delen dat voor anderen verborgen moet blijven. In onze communicatie met bijvoorbeeld onze bank gebruiken we daarvoor hoogwaardige encryptie, maar wie op een leukere manier geheimen wil opslaan en delen, kan dat doen met PC-Code, wat staat voor Picture Color Code.

In PC-Code kun je teksten kopiëren tot een lengte van zo’n 30 A4’tjes. Deze zullen standaard verborgen zijn omdat tekst- en achtergrondkleur beide wit zijn. Da’s uiteraard te simpel voor een geheime boodschap, dus moet de tekst worden versleuteld. Dat gebeurt met een klik op From Tekst to Picture. Er verschijnt nu een patroon van gekleurde blokjes dat we via het File-menu kunnen opslaan. Dat gebeurt in oudere versies van Windows in de map Pictures onder de programmamap, maar dat is tegenwoordig niet meer toegestaan, dus gebeurt dat in nieuwere Windows-versies standaard in een gelijknamige map onder c:\gebruikers\naam\appdata\local\virtualstore. Het pcc-bestand dat daar wordt opgeslagen is in feite een bmp-bestand, dat je dus eenvoudig kunt hernoemen om het vervolgens als afbeelding te delen of mailen. De ontvanger kan er weer een pcc-bestand van maken en het vervolgens met hetzelfde programma via From Picture to Tekst leesbaar maken.

©PXimport

Tip 12: Ingepakt

Geschikt voor: Windows 7, 8.x, 10

Er bestaan vele formaten als het gaat om archiefbestanden. De eerste die grote bekendheid kreeg was het zip-bestand, installatiebestanden van Microsoft maken gebruik van het cab-formaat en zo zijn er nog tientallen voor verschillende besturingssystemen – en dan beperken we ons nog tot de meest gangbare.

Sinds geruime tijd is het rar-formaat het meest populaire formaat als het gaat om het delen van bestanden via internet (denk aan films, muziek en series via torrents en in nieuwsgroepen). Hoewel dit met meerdere programma’s kan worden verwerkt, is er maar één programma waarmee je onbeperkt van alle mogelijkheden van dit formaat kunt genieten, en dat is WinRar, het programma van de bedenkers van het formaat. Officieel is het programma weliswaar niet gratis, maar het is gewoon onbeperkt bruikbaar en je wordt alleen verzocht te betalen bij ‘structureel gebruik’, wat nogal breed kan worden uitgelegd.

Nu is de kans redelijk groot dat je WinRar al gebruikt, dus vanwaar dan toch deze aandacht? Omdat WinRar typisch zo’n programma is dat je maar zelden bijwerkt omdat het gewoon altijd doet wat het moet doen. Er is in een dll-bestand van derden echter een kwetsbaarheid gevonden bij het verwerken van bestanden in het zogeheten ace-formaat, waardoor kwaadwillenden bijvoorbeeld malware in de opstartmap van Windows konden plaatsen. In versie 5.70 van WinRar is dat niet langer mogelijk, dus is dit een goed moment om het oude exemplaar aan de kant te schuiven en over te stappen op de nieuwste versie van dit favoriete in- en uitpakprogramma met zijn vele geavanceerde mogelijkheden.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

De reguliere Rockster Cross 2 van Teufel kwam afgelopen zomer op de markt. Onlangs bracht de Duitse audiospecialist in samenwerking met Fender een speciale uitvoering uit. Het fraaie 'gitaarversterkerdesign' komt grotendeels uit de koker van het bekende instrumentenmerk. Wat heeft deze bluetooth-speaker nog meer te bieden?

Wie weleens een gitaarversterker van Fender heeft gezien, weet meteen waar de vormgeving van de Fender x Teufel Rockster Cross 2 op is gebaseerd. Zo bevat het zilverkleurige speakergaas linksboven het sierlijke logo van de Amerikaanse producent. Dat is precies hoe Fender veel van zijn gitaarversterkers vormgeeft.

©Maikel Dijkhuizen

Zwaar, maar toch mobiel

Met een gewicht van 2,4 kilo is deze bluetooth-speaker bepaald geen lichtgewicht. Toch neem je de Rockster Cross 2 vrij eenvoudig mee. De achterzijde bevat namelijk twee handgrepen, waardoor je voldoende grip hebt. Een andere optie is om door middel van twee karabijnhaken de bijgesloten verstelbare draagriem te bevestigen. Het uiterlijk van deze riem lijkt trouwens sprekend op een gitaarband van Fender. Handig, want je draagt dit apparaat dus met je schouder.

De behuizing is zeer sterk en kan dus absoluut een stootje hebben. Het product voldoet aan de IPx5-norm, zodat het wel een spatje regen kan verdragen. Staat de Rockster Cross 2 eenmaal op zijn plek, dan zal de speaker niet zo gauw verschuiven. Het apparaat rust namelijk op vier lange antislipvoetjes. Een interessante optie is dat je de luidspreker ietwat achterover kunt laten hellen. Zet de behuizing dan schuin neer.

©Maikel Dijkhuizen

Aansluitingen

Dankzij de aanwezige bluetooth5.3-adapter verbind je vlot een smartphone of tablet. Het is bovendien mogelijk om gelijktijdig twee mobiele toestellen te koppelen. Voor oplaaddoeleinden zit er aan de achterkant een usb-c-poort met powerbankfunctie. Kortom, je laadt onderweg zo nodig jouw smartphone of smartwatch op. Achter hetzelfde klepje vind je trouwens ook een 3,5mm-geluidsingang. Hierop kun je eventueel een bekabelde audiobron aansluiten. Verder is er een behoorlijke accu ingebouwd. Teufel belooft namelijk een luistertijd van 38 uur bij een gemiddeld volumeniveau van 70 decibel. In de beschikbare ecomodus is dat zelfs naar verluidt 46(!) uur, maar dat gaat dan wel ten koste van de audiokwaliteit.

©Maikel Dijkhuizen

Stevige beats

Voor een adviesprijs van maar liefst 299,99 euro mag je natuurlijk een goede audiokwaliteit verwachten. Gelukkig is dat ook het geval, want deze bluetooth-speaker levert een natuurgetrouw geluid. Twee tweeters en een behoorlijke woofer zijn verantwoordelijk voor de audioweergave. Vanwege deze verschillende actieve drivers is er een duidelijke scheiding tussen de hoge en lage tonen te horen. De muziek klinkt hierdoor erg levendig. Gebruik de Rockster Cross 2 ook gerust om een feestje te bouwen. Hij kan namelijk zeer luid spelen, waarbij de bas zich duidelijk laat gelden.

De bovenzijde telt enkele fysieke knoppen. Daarmee koppel je een nieuwe bluetooth-bron, wijzig je het volume en pauzeer je de muziek. Daarnaast kun je tussen drie geluidsmodi switchen en een tweede Rockster Cross 2 draadloos koppelen. Met laatstgenoemde opstelling luister je naar echt stereogeluid. Je gebruikt jouw smartphone optioneel als veredelde afstandsbediening. Installeer hiervoor de Teufel Go-app, waarna je diverse geluidsinstellingen naar eigen wens aanpast.

©Maikel Dijkhuizen

Fender x Teufel Rockster Cross 2 kopen?

Zoek je een goed klinkende bluetooth-speaker met een origineel design? Wanneer het stevige prijskaartje van zo'n driehonderd euro geen bezwaar is, schaf je met de Fender x Teufel Rockster Cross 2 een prima exemplaar aan. Andere pluspunten zijn de comfortabele draagriem, powerbankfunctie en stevige constructie.

Wie overstapt naar een andere computer denkt meestal meteen aan het overzetten van programma's en bestanden zoals documenten en foto's. De vele persoonlijke instellingen en voorkeuren die zorgvuldig zijn opgebouwd, raken helaas vaak verloren. Hoe zorg je ervoor dat je je ook op het andere systeem meteen weer helemaal thuis voelt?

Synchronisatie via Windows-account

Windows biedt veel instellingen die je werkomgeving persoonlijker maken, zoals visuele thema's, spellingsvoorkeuren en meer. Sommige vereisen handmatig werk of externe tools, maar een aantal laat zich automatisch synchroniseren via je Microsoft-account. Laten we hiermee beginnen. Zorg dat je met zo'n account bent aangemeld bij Windows. Dit regel je via Instellingen / Accounts / Uw info. Klik daar op In plaats daarvan aanmelden met een Microsoft-account en volg de instructies.

Open daarna Accounts / Windows-back-up en druk op Beheren. Bevestig met Ja, synchroniseren / Gereed. Herstart de module Instellingen en open opnieuw Windows back-up. Schakel Mijn apps onthouden in als je op een andere pc met hetzelfde account dezelfde apps uit de Microsoft Store wilt gebruiken. Open Mijnvoorkeuren onthouden om aan te geven of je ook de onderdelen Accounts, WiFi-netwerken en wachtwoorden, Taalvoorkeuren en woordenlijst en diverse instellingen wilt synchroniseren.

Handmatige sync Windows

Zo'n accountsynchronisatie is handig, maar niet alle personalisatie-instellingen worden meegenomen. Dat geldt bijvoorbeeld voor geluidsschema's of muisaanwijzers. Of misschien meld je je liever helemaal niet aan met een Microsoft-account, of vertrouw je deze cloudsynchronisatie niet, ook al is er sprake van dataversleuteling. Dan kun je de migratie ook handmatig doen.

We beginnen met het overzetten van een Windows-thema, aangezien dat meerdere onderdelen omvat, zoals lokaal opgeslagen achtergronden, accent- en vensterkleuren, een geluidsschema en de muiscursorstijl. Ga naar Instellingen / Persoonlijke instellingen / Thema's. Dubbelklik op de miniatuur van het gewenste thema, of klik op Bladeren door thema's om er een nieuw te kiezen in de Microsoft Store. Bovenaan kun je het thema aanpassen via de opties Achtergrond, Kleur, Geluiden en Muiscursor. Gebruik telkens het pijltje linksboven om terug te keren. Sla daarna je aangepaste thema op met Opslaan en geef het een naam. Klik vervolgens met rechts op de miniatuur van dit geselecteerde thema en kies Thema voor delen opslaan. Bewaar het als .deskthemepack-bestand (dat eigenlijk een zip-bestand is) op een extern of gedeeld medium. Dubbelklik je op dit bestand in Verkenner van je andere systeem, dan wordt het automatisch uitgepakt en als Windows-thema geïnstalleerd.

Lettertypes en screensavers

Misschien heb je ook zelf een of meer extra lettertypes en screensavers geïnstalleerd, en wil je deze overzetten. Dit kan handmatig als volgt. Voor lettertypes typ je %windir%\fonts in de adresbalk van Verkenner. Selecteer met ingedrukte Ctrl-toets alle gewenste lettertypebestanden, klik er met rechts op en kies Kopiëren naar. Sla deze bestanden op een extern of gedeeld medium op. Op de andere pc selecteer je de bestanden, klik je er met rechts op en kies je Installeren (voor alle gebruikers).

Het overzetten van screensavers verloopt op vergelijkbare wijze. Open de mappen %windir%\System32 en %windir%\SysWOW64, selecteer de gewenste scr-bestanden en kopieer ze naar een geschikt medium. Plak ze op de andere pc in %windir%\System32 en bevestig de kopieeractie als administrator. Je installeert een screensaver door er met rechts op te klikken en Installeren te kiezen, of via Instellingen / Persoonlijke instellingen / Vergrendelingsscherm / Schermbeveiliging.

We hebben een PowerShell-script gemaakt dat dit grotendeels automatiseert. Download het bestand exporteer-extrafonts-ss.ps1 (dit is de downloadlink) op je nieuwe pc, klik er met rechts op en kies Run with PowerShell (als administrator). Je vindt de screensavers en de meeste lettertypes nu op je bureaublad (behalve enkele standaardfonts die je in het script kunt aanpassen bij Fonts uitgezonderd), in submappen van FontScreenSaverBackup.

Profielen

De makkelijkste manier om je Windows-account naar een andere pc over te zetten is via een Microsoft-account (zie paragraaf 1, Synchronisatie via Windows-account). Toch wordt het gebruikersprofiel niet volledig meegenomen. Onder meer lokale bestanden, programmavoorkeuren buiten de Microsoft Store en appdata-mappen, zoals macro's, sjablonen en scripts, blijven achter.

In afwachting van een (vernieuwde) migratietool die Microsoft binnenkort belooft, kun je TransWiz gebruiken. Met de gratis versie kun je één account tegelijk overzetten, maar je kunt dit gewoon herhalen voor andere profielen. Dit werkt ook bij profielen die aan een Microsoft-account zijn gekoppeld. Schakel desnoods tijdelijk over naar een lokaal account. Na de migratie op de andere pc koppel je het profiel opnieuw aan hetzelfde Microsoft-account via Instellingen / Accounts.

Download TransWiz. Installeer het msi-bestand op beide pc's. Start het programma op je oude pc. Kies I want to transfer data to another computer, klik op Volgende en selecteer het gewenste, niet-actieve account (meld je eventueel tijdelijk aan met een ander account). Klik op Volgende en kies een opslaglocatie voor het zip-bestand. Beveilig dit eventueel met een wachtwoord.

Start TransWiz op het andere systeem, kies I have data I want to transfer to this computer en verwijs naar het zip-bestand. Geef eventueel een andere accountnaam op, kies of dit een standaard- of administratoraccount wordt en stel het wachtwoord in. Na afloop zijn de gegevens overgezet en kun je je aanmelden met het nieuwe profiel.

Taalinstellingen

Taal en spelling zijn vaak afgestemd op je voorkeuren, dus waarschijnlijk wil je die ook overzetten. De meeste taalinstellingen binnen Windows worden automatisch gesynchroniseerd via je Microsoft-account, maar desnoods doe je dit handmatig, door dezelfde taalpakketten te installeren. Ga hiervoor naar Instellingen / Tijd en taal / Taal en regio en kies Een taal toevoegen.

De toetsenbordindeling is gekoppeld aan de taal, maar je kunt ook handmatig extra indelingen toevoegen. Klik op de drie puntjes naast je voorkeurstaal en kies Taalopties. Scrol naar Geïnstalleerde toetsenborden en klik op Een toetsenbord toevoegen om de gewenste indeling te kiezen. Met Windows-toets+Spatiebalk schakel je vervolgens snel tussen indelingen. Je kunt trouwens ook per app-venster een andere invoermethode instellen via Instellingen / Tijd en taal / Typen / Geavanceerde toetsenbordinstellingen, met de optie Laat me een andere invoermethode instellen voor elk app-venster.

Wanneer je in apps met spellingcontrole, zoals Kladblok, met rechts klikt op een rood onderstreept woord en kiest voor Aan woordenboek toevoegen of Spelling / Aanwoordenlijst toevoegen, dan wordt het woord in Windows toegevoegd aan een gebruikerswoordenboek. Dit vind je in de map %appdata%\Microsoft\Spelling, wellicht in de submap \neutral of in een taal-submap zoals \nl-NL, in het bestand default.dic of custom.dic. Je kunt dit bestand bekijken met een teksteditor en kopiëren naar dezelfde map op je andere toestel om deze woordenlijst(en) over te zetten.

Applicaties

Geïnstalleerde applicaties zomaar overzetten lukt meestal niet, dus zit er weinig anders op dan ze opnieuw te installeren. Voor volledig portable apps volstaat het vaak om de map waarin je ze plaatste te kopiëren.

Er bestaan handige tools waarmee je veel populaire gratis apps met enkele muisklikken op je nieuwe pc installeert. Bijvoorbeeld Ninite en een pakketbeheerder zoals UniGetUI (klik op deze GitHub-pagina in de rechterkolom onder Releases op Latest).

In UniGetUI kies je Pakkettenbundels en klik je op Pakketten toevoegen aan bundel. Gebruik Pakketten ontdekken om apps op te zoeken. Vink de gewenste pakketten aan en klik op Selectie toevoegen aan bundel. Herhaal dit tot je bundel compleet is. Sla deze op via Bundel opslaan als, open de bundel daarna via Bestaande bundel openen, selecteer alle pakketten en bevestig met Selectie installeren.

App-configuraties

Zo installeer je snel veel apps op je nieuwe pc, maar daarmee neem je je persoonlijke instellingen of configuraties nog niet mee. De gratis app CloneApp was hier prima geschikt voor, maar de ontwikkeling is al enkele jaren stopgezet. Je kunt deze nog steeds downloaden en gebruiken, maar weet dat instellingen van nieuwere apps mogelijk niet volledig meer worden meegenomen. De ontwikkelaar biedt intussen een alternatief aan, Appcopier, maar deze tool is vooralsnog beperkt en minder gebruiksvriendelijk.

Je kunt het eventueel handmatig proberen met een tool als FreeFileSync door de belangrijkste configuratiebestanden naar dezelfde maplocaties op je nieuwe pc te kopiëren. Veel van die bestanden zitten in app-specifieke submappen van mappen zoals %AppData%, %LocalAppData% en %ProgramData%, typisch met extensies zoals ini, cfg, conf, config, json, xml, yaml of yml. Het is het proberen waard, maar overschrijf niet zomaar bestaande bestanden op je nieuwe pc.

Codes en licenties

Als je op je nieuwe pc programma's installeert die ook al op je oude pc stonden, wil je natuurlijk de softwarelicentie overnemen. Hoe je dat doet, hangt af van de toepassingen zelf. Bij software die aan een account is gekoppeld, hoef je meestal alleen met hetzelfde gebruikersaccount op je nieuwe pc aan te melden. Soms moet je de licentie eerst deactiveren op je oude pc via de instellingen of via een webportaal.

Voor software met een klassieke activatiecode noteer je de licentiecode van de oude installatie. Die vind je vaak in je account, op het doosje of in een mail. Bij de installatie op je nieuwe pc voer je deze opnieuw in. Tools zoals Magical Jelly Bean Keyfinder (gratis beperkte versie) en NirSoft Produkey (gratis) kunnen codes van veel geïnstalleerde programma's uitlezen. Omdat deze tools methoden gebruiken die ook door malware gebruikt wordt, is het normaal dat je virusscanner hierbij een melding geeft.

Sommige apps gebruiken een licentiebestand, met een extensie als lic, dat, key of ini, dat je moet exporteren of kopiëren naar dezelfde locatie op je nieuwe pc. Vaak is opnieuw activeren dan ook nodig.

Lees ook: Technische toolkits voor computerproblemen: dit heb je nodig

Browsers

Je gebruikt waarschijnlijk een of meer browsers die gepersonaliseerd zijn met bijvoorbeeld eigen thema's, bladwijzers, geschiedenis, wachtwoorden en instellingen. De eenvoudigste manier om deze over te zetten, is door de ingebouwde synchronisatie te activeren.

We beginnen met Chrome. Log in met je Google-account (dat vind je rechtsboven), open Instellingen, klik op Jij en Google, ga naar Synchronisatie en Google-services en kies Synchronisatie aanzetten. Druk op de knop Instellingen, kies Beheren wat jesynchroniseert en vink de gewenste onderdelen aan via Synchronisatie aanpassen. Op je nieuwe pc meld je je aan met hetzelfde account en activeer je opnieuw de synchronisatie.

Voor Edge werkt dit op vrijwel dezelfde manier met je Microsoft-account, via Instellingen / Profielen / Synchroniseren. Bij Firefox kan het ook, als je een Mozilla-account hebt, via Instellingen / Synchronisatie.

Heb je geen account, dan wordt het iets omslachtiger. Wachtwoorden kun je exporteren en importeren via de ingebouwde wachtwoordmanager. Voor andere onderdelen gebruik je bijvoorbeeld een gratis tool zoals Hekasoft Backup & Restore (ook portable). Sluit je browsers, start de tool en selecteer de gewenste browser. De app ondersteunt circa 45 browsers. Je ziet meteen hoeveel data er geback-upt wordt. Zorg dat Backup is geselecteerd, klik op Start en kies een naam en locatie voor het back-upbestand (dat ook echt de extensie .backup heeft). Op je nieuwe pc installeer je dezelfde browser, sluit je deze en open je opnieuw de app. Kies Restore en verwijs naar het back-upbestand. Alles werkt netjes via lokale bestanden, zonder cloudverbinding.

Synchroniseren Office 365

De kans is groot dat je ook een kantoorpakket gebruikt, en wellicht is dit Microsoft 365 (voorheen Office 365). Persoonlijke instellingen worden dan automatisch gesynchroniseerd tussen systemen, op voorwaarde dat je een geldige licentie hebt en op elk apparaat met hetzelfde Microsoft-account bent aangemeld. Het gaat bijvoorbeeld om je Office-thema, aangepaste woordenlijst, Snelle toegang-werkbalk, Lint-aanpassingen, taalvoorkeuren en (via OneDrive) recente bestanden en persoonlijke sjablonen.

Controleer wel een paar instellingen. Meld je binnen de Office-apps aan met je Microsoft-account (klik desnoods op Aanmelden, rechtsboven). Ga in Windows naar Instellingen /Accounts / Windows-back-up, klik op Beheren bij Uw Microsoft-account synchroniseren met Windows en kies Ja, synchroniseren. Zet vervolgens de optie Mijn voorkeuren onthouden aan en vink bij voorkeur alle opties aan. Gebruik je een werk- of schoolaccount, dan kan je IT-beheerder wel bepaalde synchronisaties beperken (via groepsbeleid).

Handmatig overzetten Office 365

Je kunt ook specifieke Office-onderdelen handmatig overzetten. Voor sjablonen kopieer je bestanden met extensies als dotx, potx en xltx naar dezelfde map op je nieuwe pc. Deze staan normaal gesproken in C:\Users\<gebruikersnaam>\Documenten\Aangepaste Office-sjablonen. Ook eigen woordenboeken kun je meenemen. Het bestand Custom.dic staat in %AppData%\Microsoft\Uproof, default.dic of custom.dic in %AppData%\Microsoft\Spelling, in de submap \neutral of eventueel andere submappen.

Aanpassingen aan het Lint en werkbalken exporteer je via Bestand /Opties / Lint aanpassen. Klik rechtsonder op Importeren en Exporteren en kies Alle aanpassingen exporteren.

Wil je aangepaste stijlen, marges, regelafstand, macro's of eventueel extra opmaakelementen in Word overnemen, dan kopieer je ook het bestand Normal.dotm uit %AppData%\Microsoft\Templates. Extra macro's kun je ook los exporteren in de VBA-editor (Alt+F11), via Bestand / Bestand exporteren en later Bestand importeren.

Bepaalde Office-voorkeuren, zoals standaard bestandslocaties, zitten in het Windows-register. Een back-up maken kan via de Register-editor (druk op Windows-toets+R en voer regedit uit). Bij recente Word-versies zitten deze in de sleutel Computer\HKEY\_CURRENT\_USER\Software\Microsoft\Office\16.0\Word\Options. Klik met rechts op deze sleutel, kies Exporteren en bewaar het reg-bestand. Dubbelklik op dit bestand op je nieuwe systeem en bevestig tweemaal met Ja om de instellingen te importeren. Je maakt liefst eerst een systeemherstelpunt via Een herstelpunt maken in het Windows-startmenu.