Wil je op een professionele manier foto’s bewerken en beheren, dan kom je al snel uit bij Adobe Lightroom. Een goed programma, maar het kost wel zo’n 140 euro per jaar. Zonde van het geld, als je weet dat het gratis darktable vergelijkbare mogelijkheden biedt.

Tip 01: Werkomgeving

Het opensoure-pakket darktable bestaat al langer voor MacOS en Linux, sinds eind 2017 is er ook een ‘native build’ voor Windows. Deze Windows-variant bevat helaas vooralsnog niet alle functies van de andere edities, maar je zult snel merken dat er al meer dan voldoende mogelijkheden zijn. Net als Lightroom dubbelt darktable als foto-bewerker en -beheerder, die ook prima met allerlei raw-formaten overweg kan. Je vindt het programma hier (inclusief de broncode voor de liefhebbers).

De installatie voor Windows gaat gemakkelijk via de wizard: een paar keer doorklikken en je bent klaar, er zitten geen gekke dingen in de installatie. Start je darktable de eerste keer op, dan valt er vooralsnog weinig te beleven: de tool klaagt er vooral over dat je nog geen foto’s ter beschikking hebt gesteld. Stoor je je aan het ietwat gebrekkige Nederlands, dan kun je eventueel de Engelstalige interface activeren: klik in het midden bovenaan op het tandwielpictogram, open het tabblad GUI-instellingen en wijzig de interface language. We houden het hier bij het Nederlands. Zie je trouwens dat je hier ook nog heel wat andere instellingen voor het programma kunt wijzigen? Doorloop gelijk die instellingen even om te kijken wat je allemaal zou kunnen aanpassen.

©PXimport

Tip 02: Beheren

Die melding over de ontbrekende foto’s, daar gaan we wat aan doen. Je moet foto’s importeren in het programma. Daarvoor vind je de optie linksboven. Niet? Dan heb je vast al wat geëxperimenteerd en ben je al uit het bibliotheek-venster gestapt. Darktable bestaat namelijk uit drie onderdelen: bibliotheek (lighttable), ontwikkelen (darkroom) en overige (other). Je gaat terug naar de bibliotheek door rechtsboven op bibliotheek te klikken, of je gebruikt de sneltoets L (van light table). Met de sneltoets D (van darkroom) open je de fotobewerkingsmodule ontwikkelen.

©PXimport

Tip 03: Importeren

In het menu importeren tref je drie opties aan: afbeelding, mappen en media. De laatste gebruik je wanneer je bijvoorbeeld een camera hebt aangesloten en je de foto’s daarvan direct naar de pc wilt importeren. We gaan er hier echter van uit dat de foto’s al ergens op je pc of een externe schijf staan. Gedeelde netwerkmappen vindt darktable trouwens niet terug, tenzij je daar via de Windows Verkenner een netwerkverbinding (met schijfletter) voor hebt gemaakt.

Navigeer naar de map waaruit je foto’s wilt importeren. Onderaan in dit venster vind je importopties terug. Plaats een vinkje bij importeer mappen recursief om ook foto’s uit de onderliggende mappen mee te nemen. Erg handig is ook de optie toepassen metadata op import, waarna je gelijk gegevens aan de foto’s kunt toevoegen, onder meer door bij auteur je naam in te vullen en labels aan de foto te hangen. Wil je meerdere trefwoorden aan je fotoselectie toevoegen, dan scheid je die met een komma, zoals: reis, Korfu, zomer, 2017. Bevestig met open, waarna de foto’s in het middenpaneel verschijnen.

Op dezelfde manier kun je nu nog andere mappen openen: die verschijnen dan automatisch in de groep snelle verzamelingen aan de linkerkant.

©PXimport

Tip 04: Niet-destructief

Je kunt in darktable elke geïmporteerde foto van een sterrenwaardering voorzien. Daar kun je via weergeven snel op filteren, zodat je vlot een selectie van je beste foto’s kunt maken. Voor wie zich afvraagt waar darktable die waardering bewaart: dat gebeurt niet ín de foto maar bíj de foto. Heel concreet: deze metadata worden niet in het fotobestand zelf opgeslagen, maar in een zogenoemd sidecar-bestand met de extensie xmp (extensible metadata platform). Je kunt dat zelf ook zien: voor elk geïmporteerd fotobestand is in de fotomap zo’n xmp-bestand gecreëerd. Je kunt zo’n xmp-bestand ook openen om te zien wat erin staat, bijvoorbeeld in je browser. De sterrenwaardering is hierin opgenomen als xmp:Rating=“…”. Ook de labels en andere metadata die je aan je foto’s had toegevoegd bij de import vind je hier.

En meer nog: ook fotobewerkingen zoals kleurcorrecties, uitsnedes enzovoort belanden in dit bestand. Je bewerkt bestanden met darktable dus op een zogeheten niet-destructieve manier. De eigenlijke fotobestanden blijven netjes onaangeroerd.

Tip 05: Belichting aanpassen

Over naar het bewerken van je beelden. Dubbelklik in het middenpaneel op een foto waarvan je bijvoorbeeld de belichting wilt aanpassen (of selecteer de foto en klik op ontwikkelen of druk op de D-toets).

Er duikt nu een histogram op. Op basis daarvan kun je de nodige aanpassingen doorvoeren. Gewoonlijk loopt dit histogram golvend van de linkerrand tot aan de rechterrand. Loopt dit bijvoorbeeld niet tot aan de rechterrand door, kun je de foto als volgt aanpassen. Klik het knopje module voor basisbewerkingen aan (onder het histogram) en open de module belichting. Die bevat enkele schuifbalken, onder meer voor belichting. Wanneer je de schuifknop hier naar rechts beweegt, dan zul je zien dat het witte gedeelte van het histogram ook naar rechts verschuift. Je wilt natuurlijk voorkomen dat de foto overbelicht wordt. Dat kun je in de gaten houden door de over- en onderbelichtingsindicator aan te klikken: het tweede knopje aan de rechterkant onder de foto. Overbelichte delen krijgen nu een felrode kleur mee. Blijken bepaalde delen van de foto felblauw gekleurd, dan is er sprake van onderbelichting. Je kunt dat normaliter bijstellen door de schuifknop bij zwartpunt naar links te verplaatsen. Klik het kleine knopje reset, net boven de schuifbalken, aan om terug te keren naar de originele (kleur)toestand. Even inzoomen op de foto om een bepaald deel beter te bekijken doe je overigens gewoon met het scrollwieltje van je muis.

©PXimport

Tip 06: Verzadiging

Een foto kan er wat te flets of juist net te fel uitzien. Dat kun je aanpassen met behulp van de module contrast helderheid verzadiging, die je ook terugvindt in de groep modules voor basisbewerkingen. Overigens kun je alle modules van darktable bereiken door onderaan op overige modulen te klikken: er zijn er tientallen!

Je geeft de kleuren van je foto een diepere tint door de schuifknop bij verzadiging wat naar rechts te verplaatsen. Maar het kan ook anders. Wanneer je namelijk de schuifknop met de rechtermuisknop aanklikt, verschijnt een paneel met verschillende curves. Die kun je verplaatsen door de muis te bewegen: hoe hoger in de curves, hoe meer effect de verplaatsing heeft. Dat merk je aan het getal dat achter verzadiging verschijnt. Je kunt dat getal overigens ook zelf intikken.

©PXimport

Tip 07: Kleurcorrectie

Verzadiging is één manier om de kleuren van je foto’s te optimaliseren, maar darktable heeft nog (veel) meer te bieden. Open de groep modules om kleur te corrigeren en kies kleurcorrectie. Om de kleuren aan te passen kun je nu het scrollwieltje inzetten bovenop de gekleurde vakken. Als je een portretfoto hebt gemaakt, kun je die op een meer geautomatiseerde manier snel van een natuurlijke huidskleur voorzien. Open de module kleurzones en klik linksboven in de module op het kleine knopje Voorkeuren. Er verschijnen nu diverse voorinstellingen, waaronder natuurlijke huidskleuren. Als het even meezit zorgt deze optie ervoor dat de gezichten er op slag mooier – of in elk geval natuurlijker – uitzien. Overigens is het ook perfect mogelijk je eigen kleurinstellingen aan deze ‘presets’ toe te voegen: klik op voorkeur opslaan, geef je instelling een naam en bevestig met ok.

Tip 08: Kopie bewerking

Stel, je hebt een reeks optimalisaties doorgevoerd op een foto. Nu wil je diezelfde aanpassingen ook op andere foto’s toepassen, want je had meerdere foto’s achter elkaar gemaakt. Dan hoef je niet opnieuw het wiel uit te vinden. Selecteer de bewerkte foto in de bibliotheek en druk op Ctrl+C (inderdaad, de vaste toetscombinatie om in Windows iets te kopiëren). Selecteer vervolgens een of meer andere foto’s in de bibliotheek (houd de Ctrl- of Shift-toets ingedrukt voor meervoudige selecties) en druk op Ctrl+V. Alle bewerkingen worden nu netjes overgebracht op de fotoselectie. Zo makkelijk kan het zijn in darktable!

©PXimport

Tip 09: Export

Zoals gezegd houdt darktable alle bewerkingen netjes bij in sidecar-bestanden. Je wilt op een bepaald moment wel die geoptimaliseerde foto’s naar een andere locatie kopiëren of bijvoorbeeld online delen. En dan wil je daar natuurlijk wel de wijzigingen in de fotobestanden terugzien! Dat kan door die foto’s te exporteren.

Selecteer de gewenste foto’s in de bibliotheek en open het onderdeel selectie exporteren onderaan in het rechterpaneel. Merk op dat je de foto’s rechtstreeks kunt exporteren naar onder meer Facebook en Flickr, maar wij kiezen hier gewoon lokale map. Kies de juiste locatie. Als je de muisaanwijzer even boven het pad houdt, krijg je variabelen te zien die je in de bestandsnaam kunt opnemen, zoals $(EXIF_YEAR). Verder kun je nog aangeven in welk formaat je de export wilt, of je de grootte van de foto’s wilt aanpassen en meer. Heb je alles naar wens ingesteld, bevestig dan met de knop exporteren helemaal onderaan.

Darktable bevat weliswaar nog heel wat andere mogelijkheden, maar met deze tips kun je alvast aan de slag. Veel plezier met deze schitterende tool!

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.