Werkelijk overal kun je met een smartphone mooie foto's schieten. Met een beetje fantasie en creativiteit valt er zelfs nóg meer uit jouw telefooncamera te halen, zonder dat je daar ingewikkelde dingen voor hoeft te doen. Want het draait vooral om goed om je heen kijken en wat eenvoudige trucjes uithalen om de omgeving net even anders te fotograferen dan je gewend bent. Daarom deze 12 smartphone-fotografietips.

Tip 01: Spannende contrasten

Als de zon al wat lager staat kun je heerlijk spelen met licht en schaduw om contrastrijke foto’s te maken. Vooral vroeg en laat op de dag, maar ook in de winterperiode als de zon overdag niet zo hoog klimt. In (winkel)straatjes, parken, maar ook onder een toegangspoort en bij op het eerste oog saaie onderdoorgangen bij bruggen en viaducten vind je dan plekken die deels in het zonlicht en deels in de schaduw liggen. 

Neem hier dan niet alleen het verlichte en dus goed herkenbare stukje omgeving in beeld, maar pak ook een flink stuk schaduwrand mee. Dankzij het donkere kader wordt je oog extra goed naar het verlichte middenstuk getrokken en krijg je een veel spannender foto. Tik wel even op het verlichte deel om hierop scherp te stellen. De schaduwgebieden worden dan vanzelf donkerder. 

Soms blijft de foto na het tikken wat aan de lichte kant en dan maak je het beeld zelf donkerder door omlaag te vegen. Dit kan als het scherpstelkadertje is te zien. Sommige telefoons hebben hier een apart schuifbalkje voor. Het idee is vooral dat het lichtste deel van de foto helder blijft, terwijl de rest lekker in het duister mag verdwijnen.

©PXimport

Tip 02: Spelbreker

De meeste smartphones hebben tegenwoordig een HDR-stand en die kan roet in het eten gooien bij uitvoeren van tip 1. Wat deze functie namelijk doet, is ervoor zorgen dat zowel lichte als donkere gebieden zo herkenbaar mogelijk op de foto komen. In gewone situaties zoals een landschapsfoto of stadsfoto is dat natuurlijk prima, maar in dit specifieke geval is het juist niet de bedoeling. Jouw telefoon weet alleen niet uit zichzelf dat jij de schaduwen zo donker en onherkenbaar mogelijk wilt vastleggen. Vandaar dat je voor dit soort foto’s de HDR-stand beter even kunt uitzetten. 

Op een iPhone ga je hiervoor naar de app Instellingen op het hoofdscherm en zet bij het onderdeel Camera de optie Automatische HDR of Slimme HDR uit. Op oude modellen tik je in de camera-app zelf op HDR en zet je dit op Uit. Op Android-telefoons vind je een pictogram in de camera-app of ga je naar de camera-instellingen om HDR uit te zetten. Vergeet vooral niet om zodra je klaar bent HDR weer aan te zetten! Ook binnen kun je contrastrijke foto’s maken door ergens een felle lamp op te laten schijnen.

©PXimport

Tip 03: Half in het licht

Stel: je loopt in een winkelstraat, een knus hofje of de tuin achter een gebouw en het lukt de laagstaande zon nog net om een stukje omgeving onder te dompelen in warm licht. Dan kun je dit in beeld brengen zoals we bij tip 1 hebben gedaan en iemand precies in de lichtvlek laten plaatsnemen of eraan voorbij laten lopen. Zo krijg je weer eens een heel andere familie- of vakantiefoto. 

Let wel op dat je iemand buiten die lichtvlek, in het schaduwgebied dus, amper terugziet! Wat je daarom ook kunt doen, is een foto maken op precies het moment dat iemand vanuit de schaduw het licht in stapt, of vanuit het licht weer in de schaduwen verdwijnt. Zo krijg je een spannende en mysterieuze foto waarop iemand deels in de schaduwen verborgen blijft. Je ziet bijvoorbeeld alleen een hoofd, bovenlichaam of een stel benen. 

De timing luistert behoorlijk nauw, maar met een beetje oefenen lukt het steeds vaker en beter. Loopt iemand wel langs de lichtvlek maar blijft die persoon zelf in de schaduw, dan krijg je een silhouet, iets wat ook heel mooi staat.

©PXimport

Tip 04: Reflecties

Foto’s met reflecties doen het altijd goed, zoals van een monumentaal pand, een zonsondergang of een groepje bomen in herfstkleuren. Alleen heb je niet altijd een vijver of meer bij de hand om een spiegeling te fotograferen. Gelukkig zijn er nog andere manieren om reflectiefoto’s te maken. Wacht bijvoorbeeld tot het heeft geregend. Zodra de zon doorbreekt, hoef je alleen maar op zoek te gaan naar een regenplas. Gewoon ergens op de stoep, een wandelpad of langs de weg. 

Om te zien of je een mooie weerspiegeling krijgt, moet je wel even flink door je knieën, want vooral laag bij de grond zie je de reflectie pas echt goed. Je hebt ook een beetje geluk nodig om net het fraaiste stukje omgeving erin te zien. Gelukkig zijn er na een fikse bui genoeg regenplassen te vinden. 

Eentje gevonden? Breng je telefoon tot vlak boven het wateroppervlak en draai en kantel het toestel tot je alles goed in beeld hebt. Houd de telefoon ondersteboven als de camera bovenin bij de rand zit. Want hoe dichter de camera bij het water komt, hoe mooier de reflectie wordt.

©PXimport

©PXimport

Tip 05: Regen op afroep

Is het al weken droog, waardoor nergens een plasje water is te vinden? Dan maak je toch gewoon je eigen regenplas? Neem een drinkfles mee en sprenkel wat water over de straatstenen, een metalen reling of een betonrandje tot je een mooi plasje hebt. Lekker handig, want zo kun je altijd en overal de mooiste reflectiefoto’s maken. Je kiest zelf de ideale plek uit waar je het beste zicht hebt op dat mooie gebouw of die flitsende sportwagen. 

Richt de smartphonecamera bijvoorbeeld zodanig dat je een symmetrische foto krijgt, met in de bovenste helft de bolide langs de weg, terwijl je hem in de onderste helft ondersteboven in de weerspiegeling ziet. Wat ook kan, is je telefoon een stuk hoger houden, waardoor je de omgeving alleen via de weerspiegeling in het plasje ziet. Of ga wel laag, maar neem een rafelrandje van de waterplas mee. Zo’n onscherpe voorgrond geeft de foto nog meer diepte.

Zet een foto ook eens ondersteboven, voor een ietwat onwerkelijk beeld. Dat kan gewoon met de apps Foto’s of Galerij van je telefoon of met een fotobewerker, zoals het gratis programma Snapseed.

©PXimport

Tip 06: Alles wat glimt

Omdat je elk glimmende oppervlak voor reflectiefoto’s kunt gebruiken, bestaan er oneindig veel mogelijkheden. Denk aan een glimmende metalen reling, de motorkap van een geparkeerde auto, etalageruiten … Zelfs een vloer of muur die uit glanzende stenen bestaat, geeft mooie reflecties! Breng gewoon je oog of de camera van je telefoon er dicht bij in de buurt en je ziet meteen of het raak is. Het is erg belangrijk dat je dit even doet, want anders loop je er zo aan voorbij en dan mis je de prachtigste foto’s. 

Vind je het vervelend om steeds op zoek te gaan naar reflecterende oppervlakken? Neem dan een tweede of oudere smartphone of desnoods een make-up spiegeltje mee en houd dit horizontaal voor de camera van je telefoon. Schuif of kantel het heel lichtje tot je een prachtig dubbelbeeld hebt. Het is even wat gegoochel voor je het trucje in de vingers hebt. Vooral bij telefoons met afgeronde schermranden werkt dit perfect, omdat de omgeving dan naadloos overloopt in de reflectie. 

Een weerspiegeling kun je ook perfect gebruiken in minder fotogenieke omgevingen. Want stel dat verderop een fraai gebouw staat, maar bij jou is de omgeving oninteressant en rommelig, dan verberg je dat in één klap door de reflectie van het mooie gebouw over de lelijke voorgrond te laten vallen.

©PXimport

Tip 07: Achtergrond vervagen

Een foto met een vervaagde achtergrond zorgt ervoor dat een persoon of voorwerp op de voorgrond er extra goed uitspringt. Ook lijkt het dan al snel of je een dure en geavanceerde spiegelreflexcamera hebt gebruikt, omdat met een telefoon vrijwel alles wat je in beeld neemt haarscherp op de foto komt te staan. 

Tegenwoordig is het wel mogelijk om de achtergrond te vervagen door naar de portretstand te gaan, al gaat het nu om een softwaretrucje en is het dus geen echt optisch effect. Zonder portretstand kan het ook met jouw smartphone, maar dan moet je wel zo dicht mogelijk op je onderwerp kruipen. In dat geval zal de achtergrond alsnog lekker vaag worden. Misschien niet zo sterk als in de portretstand, maar wel op een natuurlijke manier. 

Het betekent wel dat het alleen met kleine objecten lukt, of een gedeelte van iets groters, want je moet het onderwerp echt van heel dichtbij in beeld nemen. Hoe dichterbij, hoe vager de achtergrond. Kortom, het is ideaal voor close-ups, macrofoto’s en detailfoto’s. Ook nu kijk je waar de camera in de behuizing zit, want elke centimeter die je wint, telt. Let wel op wat de minimale scherpstelafstand is, het hoofdonderwerp wil je uiteraard wel scherp krijgen.

©PXimport

Tip 08: Voorgrond onscherpte

Een andere methode om met fraaie vervagingen te werken, is door in je directe omgeving op zoek te gaan naar iets waarmee je een gedeelte van het beeld kunt blokkeren. Want ditmaal maak je niet de achtergrond onscherp, maar juist de voorgrond! Zo kun je tussen het gebladerte van een plant of struik door fotograferen, of vlak langs een gordijn of deurpost. Ook een deurklink werkt perfect, omdat die onwerkelijk groot en behoorlijk onscherp op de foto komt.

Je moet er opnieuw heel dicht op kruipen, want net als bij tip 7 zorgt dat voor extra veel onscherpte, ditmaal dus van de voorgrond in plaats van de achtergrond. Houd je telefoon gerust midden tussen de bloemblaadjes als dat mogelijk is. 

Omdat je het beeld deels of grotendeels blokkeert met iets dat zich vlak bij de camera bevindt, kan het zijn dat de camera niet meer weet wat er scherp moet worden. Tik daarom even op het hoofdonderwerp en pas eventueel ook de helderheid aan. Dit soort foto’s kan een spannend of mysterieus tintje hebben vanwege het doorkijkje vanuit een niet-alledaags standpunt. Een beetje alsof je als paparazzi midden in de struiken ligt om stiekem een foto te maken.

©PXimport

Tip 09: Omgevingen mixen

Een smartphone is ideaal om foto’s te maken waarin je twee verschillende omgevingen met elkaar laat samensmelten. Hoe je dat doet? Let de volgende keer dat je in een winkelstraat loopt niet alleen op wat je achter de winkelruit in de etalage ziet liggen of staan, maar zoek op diezelfde ruit ook naar een reflectie van wat er buiten op straat gebeurt. Zodra je de juiste plek weet te vinden, krijg je een prachtig dubbelbeeld waarin een straattafereel heel leuk samensmelt met wat er in de winkel of etalage is te zien.

Loop gerust wat heen en weer, doe een stap dichterbij of van de ruit vandaan in je zoektocht naar de beste composities. Het werkt met alle ramen, dus het hoeft niet per se een winkel te zijn. Vind je het lastig om te zien? Pak dan je telefoon er even bij, start de camera en kijk via het scherm hoe beide werelden samensmelten. Als je de telefoon schuin richt in plaats van recht vooruit is het makkelijker om je eigen reflectie uit beeld te weren.

©PXimport

Tip 10: Lastig bereikbaar

Met een smartphone kun je unieke foto’s maken die je nauwelijks of in ieder geval erg lastig met een grote camera zoals een spiegelreflex maakt. Puur en alleen omdat een telefooncamera zo enorm klein is, meestal vlak langs de rand van de behuizing zit en een telefoon ook nog eens supercompact is, waardoor je hem op plekken kunt houden waar andere camera’s simpelweg niet kunnen komen. Je kunt door enorm kleine openingen fotograferen. Denk aan roosters, gaas, de ring van een sleutelbos, de strooi-opening van een potje met specerijen, of maak een foto van het binnenste van een blikje, een gekleurde fles of een kristallen bloemvaasje. 

De opening is vaak groot genoeg om een telefooncamera langs of doorheen te laten kijken. Wat ook kan, is een (herfst)boomblad tot een kokertje vouwen en het park of bos daar doorheen fotograferen.

©PXimport

©PXimport

Tip 11: Overgangseffect

Een tip speciaal voor bewegend beeld is dat je voorgrondobjecten zoals een boom, heg, lantarenpaal of muurtje kunt gebruiken om filmfragmenten wat spannender te maken. Dat werkt perfect bij landschappen, stadsgezichten, huis-tuin-en-keukenfilmpjes of bij feesten en partijen. Hoe werkt het? Je houdt de telefoon expres ergens vlak achter en beweegt al filmend opzij, zodat de mooie omgeving erachter vandaan tevoorschijn komt. Of andersom, je laat het aan het einde van het filmpje erachter verdwijnen. 

Maak je meerdere filmpjes die je straks aan elkaar plakt in een videomontage-app? Begin en eindig je elk fragment met geblokkeerd beeld, dan vloeien de losse scènes straks mooi in elkaar over. Beweeg liefst dezelfde kant op en met constante snelheid, dat kijkt prettiger. Een variatie is dat je de telefooncamera naar een voorwerp toe beweegt en in de volgende opname via een achterwaarts beweging ergens anders vandaan trekt. 

In je woonkamer loop je bijvoorbeeld tot nagenoeg tegen een deur of televisiescherm, waarna je via een laptopscherm zomaar in een andere kamer weer verschijnt of via een boom ineens in het bos staat. Helderheid en scherpstelling veranderen gegarandeerd zodra je dicht bij voorwerpen bent. Dit los je op via de techniek uit het kader over vergrendelen.

Tip 12: Contrast afstellen

Soms is het zonlicht net niet fel genoeg om de schaduwen lekker diep en daarmee zo onherkenbaar mogelijk te maken, of de telefoon heeft de foto per ongeluk toch te licht vastgelegd. Wat ook kan gebeuren, is dat bij een reflectiefoto de weerspiegeling een stuk donkerder is dan de omgeving zelf. In die gevallen is het altijd nog mogelijk om zelf het contrast een beetje aan te passen. 

Open de foto bijvoorbeeld in de gratis app Snapseed, kies Tools (het pennetje) en daarna Afstellen. Tik vervolgens op het pictogram van de schuifjes, kies Schaduw en veeg naar links om alle schaduwgebieden extra donker te maken, of naar rechts om een reflectie lichter te maken. Met Hooglichten stel je eventueel de lichtste delen van jouw schaduwfoto of reflectiefoto naar smaak in. 

Klaar? Tik op het vinkje en sla de bewerkte foto op via Exporteren. Soms zit deze functie ook al in de standaardapps Foto’s en Galerij.

©PXimport

Een vriezer die goed en efficiënt vriest, heeft allerlei voordelen. Zo is het gunstig voor je gezondheid, omdat bacteriën in een ijskoude vriezer minder kans krijgen. Ook bespaar je energie én hoef je je vriezer minder vaak te ontdooien. Met een paar simpele stappen zorg je ervoor dat jouw vriezer optimaal koelt.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aankoop van een nieuwe vriezer

De juiste temperatuur

Een goedwerkende vriezer begint met het instellen van de juiste temperatuur. Is je vriezer te warm, dan bederft voedsel sneller en zal er door het overtollige water sneller ijsvorming in het vriesvak ontstaan. In principe zijn alle temperaturen onder de -18°C goed, maar hoe kouder je je vriezer instelt, hoe meer energie hij verbruikt. Met een temperatuur van -18°C bewaar je je voedsel veilig, blijven voedingsstoffen lang behouden én ben je energiezuinig bezig. Veel vriezers beschikken over een ingebouwde thermostaat, vaak in de vorm van een draaiknop, waarop je de temperatuur kunt instellen. Heeft jouw vriezer dit niet, dan kun je een losse thermometer aanschaffen om de temperatuur in je vriezer te controleren.

Slim invriezen

Ook de manier waarop je je eten invriest, heeft veel invloed op hoe efficiënt jouw vriezer koelt. Zo laat voedsel dat nog warm is de temperatuur in je vriezer snel stijgen, waardoor voedingsmiddelen sneller bederven en je te maken kunt krijgen met ijsvorming. Het is dus verstandig om je kliekjes eerst op kamertemperatuur te laten komen voor je ze in de vriezer stopt. Om ervoor te zorgen dat het eten snel de juiste temperatuur bereikt, is het daarnaast beter om kleine porties in te vriezen. Let er daarbij op dat je luchtdichte bakjes of zakjes gebruikt, want als ingevroren eten in contact komt met lucht kan er vriesbrand op voedingsmiddelen ontstaan.

©qwartm

Een beetje overzicht in je vriezer is ook wel zo fijn. Zo weet je exact wat waar staat en hoef je de deur van de vriezer niet elke keer onnodig lang open te laten staan. Daarmee maak je het voor je vriezer een stuk makkelijker om de temperatuur vervolgens weer omlaag te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld producten die je als eerste gebruikt voorin je vriezer zetten en overige producten meer naar achteren. Of plak labels op je bakjes met de data waarop je de producten hebt ingevroren. Ook kun je regelmatig even kijken welke producten weggegooid kunnen worden, zodat het geen rommeltje wordt in je vriezer.

Goed vullen (maar niet te vol)

Is jouw vriezer vaak maar voor de helft gevuld? Dat is zonde, want een halfvolle vriezer verbruikt veel onnodige energie. Misschien vind je in je keuken nog wat groente of fruit dat je niet van plan bent om op korte termijn op te eten. Mocht dat niet het geval zijn, dan kun je altijd een paar halfgevulde waterflessen in je vriezer leggen. Voor het afkoelen van producten (massa) hoeft een vriezer namelijk minder hard te werken dan voor het afkoelen van lucht. En omdat producten koude lucht goed vasthouden, gaat er bij het openen van je vriezerdeur minder kou verloren. Let op: een te volle vriezer is ook niet goed, want dit belemmert de luchtcirculatie en veroorzaakt ongelijke temperaturen in je vriezer.

Regelmatig ontdooien

IJsvorming beperkt niet alleen de ruimte in je vriezer, maar maakt ook dat het apparaat minder efficiënt gaat werken. IJs op de wanden van je vriezer werkt namelijk als een soort isolatielaag, waardoor het apparaat minder goed in staat is om warmte naar buiten af te voeren. Daar komt nog bij dat als ijsvorming zich op voedsel nestelt, vooral als dat niet luchtdicht is ingepakt, er vriesbrand op voedingsmiddelen kan ontstaan. Heeft jouw vriezer geen No Frost-functie? Dan moet je helaas zelf regelmatig aan de bak om het ijs uit je vriezer te verwijderen. Om het ontdooiingsproces te versnellen, kun je een bak met heet water in de vriezer plaatsen of het ijs met een föhn verwarmen. Als je je vriezer toch ontdooit, maak 'm dan meteen goed schoon. Ook op vuil in je vriezer kan namelijk ijs of rijp ontstaan.

©Thomas Heitz

De condensor schoonmaken

Maak tot slot, als dat mogelijk is, de condensor van je vriezer regelmatig schoon. De condensor is het zwarte rooster aan de achterkant van je vriezer dat ervoor zorgt dat warmte goed wordt afgevoerd. Zit de condensor vol met stof of vuil, dan blijft warmte in je vriezer circuleren. De condensor kun je eenvoudig schoonmaken met een zachte borstel of met een stofzuiger met borstel-opzetstuk.

Op een smartphone met Android wordt standaard alles aan je Google-account gekoppeld. Daardoor weet het bedrijf heel wat over jou en niet iedereen voelt zich daar goed bij. Gelukkig zijn er ook manieren om Android te gebruiken zonder dat je Google volledige inzicht in je digitale leven geeft, bijvoorbeeld met de alternatieve firmware LineageOS met microG.

Wanneer je een Android-smartphone of -tablet installeert, is aanmelden met een Google-account een van de eerste dingen die je doet. Vanaf dat moment zijn alle Google-apps zoals Gmail, Google Maps, Chrome, Google Calendar en Google Play op je apparaat aan je account gekoppeld. Handig … maar zo krijgt Google wel heel veel controle over je digitale leven.

In principe kun je op je Android-apparaat gewoon geen Google-account aanmaken en alternatieve apps installeren. Maar omdat het hele besturingssysteem rond Google-componenten is gebouwd, is dat knap lastig. Dan installeer je beter een alternatieve Android-firmware die geen koppeling met het Google-ecosysteem heeft ingebouwd. In dit artikel doen we dat met LineageOS en microG, en hebben we het ook over enkele andere mogelijkheden.

1 Android Open Source Project

Voordat we naar die alternatieven kijken, moeten we het even hebben over hoe die mogelijk zijn als Google-diensten zo nauw met Android verweven zijn. De basis van Android bestaat uit het Android Open Source Project (AOSP). Dit is een volwaardig mobiel besturingssysteem waarvan de broncode beschikbaar is onder een opensource-licentie. Fabrikanten van Android-apparaten voegen hier drivers aan toe om Android op hun hardware te laten werken, en vaak nog eigen aanpassingen. Andere belangrijke componenten die we in een Android-systeem verwachten, zoals Google Play Services, zijn niet opensource. Wanneer je een Android-telefoon koopt, staat daarop dus een besturingssysteem dat door de fabrikant is gecreëerd op basis van AOSP, Google Play Services en eigen aanpassingen.

LineageOS is een project dat de broncode van AOSP neemt en daar extra functionaliteit aan toevoegt, vaak met de focus op aanpasbaarheid, beveiliging en privacy. De nieuwste versie is LineageOS 21, gebaseerd op Android 14. Het biedt voor zo’n tweehonderd apparaten installeerbare images met de drivers van de fabrikanten ingebouwd. Staat je toestel niet in de lijst met apparaten, dan kun je LineageOS helaas niet installeren. De apps van Google zijn (net zoals Google Play Services) hierin niet opgenomen, omdat de licentie dat niet toestaat. Die kun je wel achteraf installeren, waarna je je met een Google-account kunt aanmelden en LineageOS zoals de standaard Android-versie op je telefoon is te gebruiken.

LineageOS ondersteunt zo’n tweehonderd apparaten.

2 MicroG

Nu zou je denken dat je zonder de apps van Google wel verder kunt, maar dat is helaas niet het geval. Google heeft gaandeweg meer en meer functionaliteit van AOSP naar Google Play Services en andere propriëtaire componenten verplaatst. Die vereisen een Google-account of tracken je op een andere manier. En heel wat Android-apps maken van deze propriëtaire componenten gebruik. Als je die apps op LineageOS zonder Google-apps installeert, dan zouden die in het beste geval maar deels werken en in het slechtste geval starten ze niet eens op.

Het project microG biedt hier een oplossing voor. Dit is een opensource-project dat allerlei propriëtaire Android-componenten van Google her-implementeert. Zo biedt GmsCore een alternatieve implementatie voor Google Play Services. Ook Google Cloud Messaging (voor pushnotificaties) en geolocalisatie zijn op deze manier mogelijk. De versies van microG kun je dan op bijvoorbeeld LineageOS gebruiken, waardoor allerlei Android-apps toch weer werken zonder dat je een Google-account of Google-apps nodig hebt.

Het microG-project her-implementeert een deel van Google Play Services.

3 LineageOS met microG

Helaas kun je microG niet zomaar op LineageOS installeren. MicroG werkt namelijk alleen op een Android-versie met ‘signature spoofing’. Die truc zorgt ervoor dat de componenten van microG zich als Google Play Services kunnen voordoen, waardoor apps er mee samenwerken zonder dat ze weten dat het niet om een officiële Google-dienst gaat. Maar de ontwikkelaars van LineageOS hebben om diverse redenen besloten om signature spoofing niet op te nemen.

Er zijn manieren om een al geïnstalleerd Android-systeem te patchen zodat het signature spoofing ondersteunt. MicroG biedt ook zijn eigen versie van LineageOS aan: LineageOS for microG. Die versie heeft een minimale vorm van signature spoofing ingebouwd die alleen geprivilegieerde systeem-apps toelaat om de spoofing-permissie te gebruiken en alleen na toestemming van de gebruiker. LineageOS for microG ondersteunt exact dezelfde apparaten als LineageOS en verspreidt twee keer per maand over-the-air-updates.

LineageOS for microG biedt een opensource Android-versie zonder Google-apps.

4 Installeren

De installatie van LineageOS for microG gebeurt exact hetzelfde als bij LineageOS: zoek je toestel op in de lijst met ondersteunde apparaten van de LineageOS Wiki en volg daar de installatiegids. Het enige verschil is dat je de installatiebestanden voor je apparaat niet van de website van LineageOS downloadt, maar van de downloadpagina voor LineageOS for microG. Voor de Fairphone 5 vind je die bijvoorbeeld in de map FP5.

Installeer eerst Android Debug Bridge en fastboot en volg op die pagina ook de instructies om de usb-foutopsporingsmodus op je Android-apparaat in te stellen. Daarna dien je op sommige apparaten de bootloader te ontgrendelen, zodat je alternatieve firmware kunt installeren. De instructies hangen van je apparaat af. Op sommige apparaten moet je ook nog extra partities flashen met fastboot. Let op dat je de downloadbestanden van LineageOS for microG flasht en niet degene waarnaar in de installatie-instructies van LineageOS wordt verwezen.

Daarna flash je het herstelbestand van LineageOS for microG en start je het apparaat in herstelmodus. Voer dan een factory reset uit. Nu kun je eindelijk het zip-bestand met het rootbestandssysteem van LineageOS for microG naar je telefoon flashen met de opdracht adb vanaf je computer. De stap om een Google Apps-add-on te installeren sla je over, want we willen Google juist vermijden. Herstart daarna je telefoon, waarna je in LineageOS for microG opstart.

Volg heel nauwgezet alle waarschuwingen en tips in de installatie-instructies van LineageOS.

5 Configureren

Na de eerste keer opstarten, word je verwelkomd door de configuratiewizard, waarin je onder andere je wifi-netwerk instelt. Maar in tegenstelling tot een normale Android-installatie krijg je nu niet de vraag om een Google-account in te voeren. Wanneer de initiële configuratie van LineageOS is voltooid, open je de app microG Settings. Klik dan op Self-Check. Uiteindelijk moet de hele lijst met controles aangevinkt zijn. Je moet hiervoor diverse permissies aan de app toekennen, zodat microG zijn werk kan doen.

Keer terug naar het hoofdvenster van microG Settings. Hier staan allerlei functies standaard uitgeschakeld en het is aan jou om te kiezen welke je inschakelt. Zo kun je hier een Google-account toevoegen, maar dat doen we in het kader van dit artikel juist niet. Exposure Notifications kun je niet hier inschakelen; daarvoor dien je een app te installeren die deze API gebruikt. Google SafetyNet kun je hier wel inschakelen. Sommige apps vereisen deze functie om te controleren of je Android-apparaat wel veilig is. Mocht je zo’n app gebruiken, schakel die functie dan hier in.

Geef microG alle permissies die het nodig heeft om zijn taken uit te voeren.

6 Pushnotificaties

Als je nu apps zou installeren, zou je merken dat je geen pushnotificaties krijgt. Veel apps, onder meer WhatsApp en Slack, maken hiervoor immers gebruik van Google Cloud Messaging. MicroG implementeert dit ook, maar heeft dit standaard uitgeschakeld. Om pushnotificaties naar je apparaat te kunnen sturen, moet Google je apparaat ook kunnen identificeren aan de hand van een uniek apparaat-ID. Ga daarvoor in microG Settings naar Google device registration en schakel Register device in. Standaard (in het profiel Native) genereert microG nu een ID waaruit Google je apparaattype en softwareversie kan afleiden, maar niet het serienummer. Het profiel Real geeft ook het eigenlijke serienummer aan Google door. Er zijn ook profielen om je voor een Google Nexus 5X of Motorola Moto G uit te geven, voor als je zo weinig mogelijk informatie wilt prijsgeven. Als je een Google-account hebt toegevoegd, wordt dit overigens ook bij je apparaatregistratie aan Google doorgegeven.

Nadat je apparaat bij Google is geregistreerd, tik je op Cloud Messaging en vink je Receive push notifications aan. Zodra je apps installeert die van Google Cloud Messaging gebruikmaken, komen ze hier in de lijst te staan. Als je merkt dat je notificaties met vertraging aankomen, tik dan op de drie puntjes bovenaan rechts, dan op Advanced en pas de instellingen voor pushnotificaties per netwerk aan. Zet ze bijvoorbeeld op Ping interval: 60 seconds. Maar dit is alleen nodig als de netwerkkwaliteit laag is, de standaardwaarde Automatic zou op de meeste netwerken voldoende moeten zijn.

Dankzij microG kunnen je apps ook pushnotificaties ontvangen.

7 Locatiemodules

Diverse apps vragen je locatie op, bijvoorbeeld om een relevante selectie van nabije winkels of laadpalen te tonen. Maar als ze daarvoor altijd je gps gebruiken, belast dat de batterij van je telefoon te veel. Bovendien hoeft die locatie niet altijd zo precies te zijn als van je gps. Google heeft daarvoor de component Network Location Provider, die communiceert met servers van Google om bijvoorbeeld op basis van de zichtbare wifi-netwerken te bepalen waar je apparaat zich bevindt.

In de instellingen van microG kun je ook hiervoor een alternatief instellen. Tik daarvoor op Location modules. Standaard bood microG één geolocalisatiemodule die op basis van gsm-netwerken en wifi-toegangspunten in de buurt je locatie bepaalt: Mozilla Location Service. Helaas is die dienst inmiddels stopgezet. Je kunt wel de app Local GSM Location installeren en de locatiedienst die ze aanbiedt daarna hier inschakelen.

MicroG kan ook je locatie bepalen zonder servers van Google.

8 OpenCelliD gebruiken

Tik daarna op de module en dan op Configure. Geef de app toestemming om altijd toegang tot je locatie te krijgen en daarna om bestanden op te slaan. Maak nu een gratis OpenCelliD-account door op www.opencellid.org op Sign Up te klikken. Klik op de verificatielink en dan in het dashboard op Access Tokens. Je ziet daar één toegangstoken. Klik op Show Token en kopieer die.

Open dan op je telefoon weer de configuratie van de locatiemodule, tik linksboven op het menu en dan op Advanced Settings. Vul bij OpenCellID Access Token je token in. Keer terug, open Settings en vink bij Sources de optie OpenCellID aan. Keer weer terug, tik op Database / Create Database. De module downloadt nu de locatiedatabase naar je telefoon. Op een later moment kun je altijd op Update Database tikken om de database bij te werken.

Haal locatiedata uit de database van OpenCelliD.

9 Apps installeren met F-Droid

LineageOS for microG komt standaard met F-Droid, een appwinkel voor opensource-apps. Zo kun je hiermee de app Local GSM Location installeren, maar ook apps als Aegis Authenticator voor tweefactorauthenticatie, Joplin voor todo-lijstjes, Organic Maps voor offline navigatie, Syncthing voor synchronisatie van je bestanden, apps voor Home Assistant en openHAB, en nog veel meer. Voor veel propriëtaire Android-apps bestaan er opensource-alternatieven die je in F-Droid vindt. Ook apps updaten gebeurt in F-Droid. In de instellingen kun je zelfs automatische updates instellen.

Opvallend is dat F-Droid per app de zogenoemde anti-functies toont, bijvoorbeeld of de app gebruikmaakt van een propriëtaire back-end of je activiteiten aan de makers rapporteert. Ook de door de app gevraagde machtigingen toont F-Droid bij elke app. Zo kun je op basis van de anti-functies en machtigingen beslissen of je de app wel met deze functies wilt gebruiken of voldoende vertrouwt.

F-Droid toont bij elke app de ‘anti-functies’, functies die je misschien minder leuk vindt.

10 Apps installeren met Aurora Store

Op F-Droid vind je alleen opensource-apps. Voor apps als WhatsApp, Slack, Snapchat, Instagram, TikTok, Spotify en meer heb je een andere bron nodig. Maar zonder een Google-account kan dat niet met Google Play Store. Gelukkig bestaat er een alternatief: Aurora Store. Dit is een onofficiële opensource-client voor de Google Play Store. Je kunt hiermee dus apps op de Google Play Store zoeken, downloaden en updaten. Dat kan met een Google-account, maar ook anoniem. Aurora Store koppelt je dan aan een van de vele anonieme gebruikersaccounts. Soms lukt het aanmelden niet. Probeer het dan opnieuw, dan word je aan een willekeurig ander account gekoppeld.

Net zoals in Google Play Store krijg je in Aurora Store apps te zien per categorie, inclusief lijstjes met de populairste apps of apps die voor jou zijn aangeraden. De mogelijkheden zijn minder uitgebreid dan met Google Play Store. Zo kun je geen betaalde apps downloaden of updaten. Bovendien werken heel wat in-app-functies van allerlei apps niet wanneer je Aurora Store anoniem gebruikt. Soms krijg je bepaalde apps ook niet te zien, omdat het anonieme account dat je op dat moment gebruikt van een bepaald land is waar de app niet is toegelaten. Tik in dat geval bovenaan rechts op het tandwiel, dan op Manage your account / Log uit en log weer in als Anoniem. Je krijgt dan een willekeurig ander anoniem account en kunt opnieuw proberen of je de gewenste app vindt.

Met Aurora Store download en update je anoniem apps uit de Google Play Store.

11 Alternatieven voor Google-apps

Nu je een Android-systeem zonder Google-account hebt, moet je uiteraard voor alle Google-apps nog alternatieven zoeken. Wil je onmiddellijk een heel ecosysteem, dan loont het de moeite om naar Proton te kijken. Je kunt gratis een account maken bij deze dienstenprovider die zich focust op privacy en geen toegang heeft tot je gegevens dankzij end-to-end encryptie. Voor wie meer opslag en mogelijkheden wil, biedt Proton ook betaalde abonnementen aan. De apps Proton Mail, Proton Calendar, Proton Drive, Proton VPN en Proton Pass zijn te vinden in F-Droid en Aurora Store.

Maar je hoeft jezelf niet aan één ecosysteem te verbinden. Je kunt perfect losse apps installeren (zoals de mail-app K-9 Mail) of met DAVx5 in combinatie met een CalDAV/CardDAV-server je agenda en contacten in de standaard-apps van LineageOS integreren. Als wachtwoordbeheerder kun je bijvoorbeeld de app van Bitwarden installeren, in combinatie met de server van Bitwarden of je eigen Vaultwarden-server. Voor tweefactorauthenticatie is Aegis Authenticator een goede keuze.

Als je gewend bent om je browsergeschiedenis en -tabs tussen verschillende apparaten te synchroniseren met Google Chrome, dan is er ook daarvoor een alternatief zonder Google-account. Mozilla biedt een vergelijkbare functie voor Firefox aan met Firefox Sync. Als je de Firefox-app op LineageOS installeert en een gratis Mozilla-account aanmaakt, kun je dus ook je tabs synchroniseren. Interessant om te weten is dat dit met end-to-end encryptie werkt. Mozilla krijgt dus niet te zien welke webpagina’s je bezoekt.

Proton biedt een heel ecosysteem aan van diensten met end-to-end encryptie.