Het sociale netwerk TikTok, dat begon onder de naam Musical.ly, is in korte tijd immens populair geworden. Het wordt vooral gebruikt door kinderen die voor de smartphonecamera een dansje doen. Maar die onschuldige associatie lijkt voorgoed verleden tijd. Het bedrijf wordt links en rechts beschuldigd en aangeklaagd. Zo ook in Nederland, met een claim van miljarden euro's. Alles over de TikTok-schadeclaim.

TikTok is de afgelopen jaren explosief gegroeid, vooral bij een jonge doelgroep die door sociale netwerken zó wordt begeerd. Met korte snackfilmpjes, waarin vaak dansjes worden gedaan, wordt de aandacht van veel tieners en jongvolwassenen gegrepen én op een verslavende manier vastgehouden. Zo kunnen er immens veel data worden getapt van deze gebruikersgroepen én heb je veel tijd en aandacht om deze gebruikers advertenties te serveren. 

Alleen die die data- en advertentiehonger is gebonden aan regels. Wanneer je gebruikers een kwetsbare doelgroep vormen, zoals jongeren, zijn de regels extra scherp. Je voelt hem al aankomen: hier wringt de schoen.

Amerikaans vergrootglas

TikTok ligt al langer onder een vergrootglas. Dat komt met name door de Chinese afkomst van moederbedrijf ByteDance en de spionagezorgen die daarmee samengaan. Sociale media, niet alleen TikTok, hebben een rampzalige reputatie als het aankomt op gebruikersdata verzamelen om de aandacht van gebruikers vast te houden en hen gepersonaliseerde advertenties voor te schotelen. Data die het moederland ongetwijfeld ook interessant vindt en kan opeisen, ongeacht of ByteDance kwade intenties heeft met de data. 

Bovendien is het niet ondenkbaar dat China invloed uitoefent op de inhoud van TikTok. Een clipje waarin aandacht wordt gevraagd voor de bezetting en onderdrukking van Hongkong, Tibet, Taiwan en de Oeigoerse bevolking zal niet zo snel viral gaan via TikTok. Hoewel dit natuurlijk geen problemen zijn die leven onder de erg jonge gebruikersgroep van de app.

De zorgen waren in ieder geval groot genoeg voor de toenmalige Amerikaanse president Trump om TikTok in de ban te doen. Allereerst door overheids- en defensiemedewerkers te verbieden de app te installeren. Later eiste Trump dat de Amerikaanse tak van ByteDance aan een Amerikaans bedrijf verkocht werd, zodat de gebruikersdata niet in China terecht zouden komen.

Allereerst werd de te verkopen boedel aan Microsoft aangeboden, die deal ketste af. Vervolgens kwam Oracle in beeld, waarbij de onderhandelingen in de ijskast werden gezet toen Trump plaatsmaakte voor president Biden. Tijdens een interview op The Code Conference noemde Microsoft-topman Satya Nadella de situatie “het vreemdste project waar ik ooit aan heb gewerkt”. 

Uiteraard was TikTok zeer interessant voor Microsoft, maar de omstandigheden waren bizar. De deadline voor de verkoop werd verplaatst van 12 naar 26 november 2020, vervolgens 4 december en werd ten slotte losgelaten. De verkoop van TikTok stond niet meer op de agenda na de Amerikaanse verkiezingen.

©PXimport

Privacyzorgen in Europa

In Europa spelen er ook grote zorgen omtrent TikTok, maar dan zonder het circus. Het sociale netwerk ligt ook onder een vergrootglas vanwege vermeende dataverzameling en er lopen meerdere onderzoeken, zowel Europabreed als in afzonderlijke landen. Op 22 juli 2021 kreeg TikTok nog een boete opgelegd van 750.000 euro door de Autoriteit Persoonsgegevens. Dat komt omdat de voorwaarden in het Engels waren opgesteld en daardoor niet voor iedereen goed begrijpelijk is. 

Met name omdat dit een jonge doelgroep betreft, wordt het TikTok kwalijk genomen en viel de boete relatief hoog uit. De AP stelt: “Kinderen worden als extra kwetsbare groep gezien in de wetgeving. Zij zijn zich minder bewust van de gevolgen van hun handelen, juist ook bij de verwerking van hun persoonsgegevens door sociale media. Daarom krijgen kinderen extra bescherming van de privacywet.” TikTok biedt inmiddels sinds juli de voorwaarden ook in het Nederlands aan.

De AP heeft verdere onderzoeken naar TikTok overgedragen aan de Ierse privacy-autoriteit, aangezien het sociale netwerk daar sinds kort zijn Europese hoofdkantoor heeft. “We dragen nu verschillende uitkomsten van ons onderzoek over aan de Ierse Autoriteit Persoonsgegevens. Aanvankelijk had TikTok geen hoofdvestiging in Europa en konden wij dit vanuit Nederland oppakken, maar tijdens het onderzoek van de AP heeft TikTok zich definitief gevestigd in Ierland.”

©PXimport

Massaclaim

Ook de rechter heeft het druk met TikTok. Intussen is er een massaclaim ingediend door de Consumentenbond, die met stichting Take Back Your Privacy naar de rechter is gestapt om een schade van twee miljard euro te verhalen op TikTok. 

De stichting stelt: “TikTok doet alsof kinderen gratis gebruikmaken van de TikTok-app. Maar het gebruik is helemaal niet gratis. TikTok maakt van ‘de gebruiker’ het product. TikTok incasseert jaarlijks miljarden winst door advertentieverkoop. Die advertenties kan TikTok verkopen door de persoonsgegevens van de kinderen te gebruiken die het bedrijf in strijd met de wet verzamelt. Gebruikers worden onvoldoende, onduidelijk en onjuist geïnformeerd over de manier waarop hun persoonsgegevens worden gevangen. Bovendien verzamelt TikTok veel meer gegevens dan nodig is, zonder een geldige grondslag te hebben om dat te doen.”

Arnoud Engelfriet, ICT-jurist bij ICTRecht legt uit hoe deze claim in elkaar steekt: “Allereerst is het onder de AVG simpelweg niet toegestaan om mensen onder de zestien jaar zomaar toe te laten op je sociale mediadienst. TikTok heeft daar nul controle op uitgeoefend en er ook geen restricties of ouderlijk toezicht aan toegevoegd, wat je voor kinderen online wel mag verwachten toch? Daarnaast was volstrekt niet duidelijk wat TikTok allemaal deed met data die het bedrijf van – kwetsbare – kinderen verzamelt, denk aan reclame gericht op pubers of misschien wel beïnvloeding van kwetsbare minderjarigen door sturende algoritmen.”

AVG

De AVG (Algemene verordening gegevensbescherming), is een veelbesproken wet die sinds mei 2016 in werking is getreden en sinds mei 2018 wordt nageleefd. Deze wet stelt duidelijk hoe organisaties, of het nu bedrijven, stichtingen, clubs of overheden zijn, om moeten gaan met persoonsgegevens. Dat de wet veel om handen heeft, blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat de Belastingdienst pas in 2024 in staat verwacht te zijn de regels na te kunnen leven.

Engelfriet: “De AVG staat toe een schadeclaim te vragen en ook dat een collectief zoals de Consumentenbond dat namens haar achterban doet.” Toch is zo’n collectieve claim nog zeldzaam. 

“Een belangrijke hobbel in het verleden was dat jarenlang in de wet stond dat collectieve organisaties geen schadeclaims mochten eisen namens hun achterban. Dat was een ernstige handicap voor consumentenclaims, omdat die per stuk maar laag zijn en geen mens dan in z’n eentje gaat procederen. Verder is het bij TikTok natuurlijk zo dat je daar als kind véél zichtbaarder bent voor anderen dan bij je zoekopdrachten of mailen bij Google, bijvoorbeeld.”

Engelfriet benadrukt ook dat ByteDance niet de enige tech-organisatie is met een consumentenclaim aan de broek. Ook Facebook en Oracle moeten mogelijk de portemonnee trekken.

©PXimport

2.000.000.000 euro

Uiteraard is de schadeclaim niet het enige doel van de aanklagers. Ook moeten de verzamelde gegevens van minderjarige kinderen verwijderd worden en aangetoond worden dat er geen nieuwe data meer verzameld wordt. Door middel van de claim willen ze TikTok dwingen te stoppen met het onrechtmatig handelen. Bytedance’s inkomsten uit TikTok zijn enorm, dus het is niet verwonderlijk dat er hoog wordt ingezet. Waar dat bedrag van twee miljard euro aan schade vandaan komt, blijft echter nog vaag.

Engelfriet: “De bedragen zijn denk ik niet concreet onderbouwd maar ik vind het wel een goed, afschrikwekkend bedrag dat anderen laat zien dat we online privacy voor kinderen serieus nemen in Nederland.”

Kans van slagen?

Engelfriet dicht de Consumentenbond en Take Back Your Privacy goede kansen toe voor de toekenning van een schadeclaim. “De kans lijkt me groot dat ze winnen, hoewel ik dus vraagtekens heb bij het uiteindelijke bedrag. Het valt gewoon niet te ontkennen dat TikTok fout zit, en ik vind het erg jammer dat er niet eerder handhavend is ingegrepen.” 

Bij TikTok zelf zijn ze een andere mening toegedaan. Een woordvoerder reageert desgevraagd: “De privacy en veiligheid van de TikTok-community, met name onze jongste leden, hebben onze hoogste prioriteit. We hebben een uitgebreid beleid en controles geïmplementeerd om gebruikersgegevens te beschermen en vertrouwen op goedgekeurde methoden voor gegevensoverdracht vanuit Europa, zoals standaard contractuele clausules. We zijn van plan om volledig samen te werken met de DPC (Irish Data Protection Commission, red).”

De woordvoerder stelt tevens dat er flink wordt ingezet op bescherming van de jongere doelgroepen. “Privacy en veiligheid zijn topprioriteiten voor TikTok en we hebben stevige beleidslijnen, processen en technologieën om te helpen alle gebruikers te beschermen, en onze tienergebruikers in het bijzonder. We werken samen met experts en veiligheidsorganisaties om dit werk te ondersteunen en hebben toonaangevende stappen gezet om de veiligheid van jongeren op TikTok te bevorderen, zoals het standaard instellen van accounts van gebruikers onder de 16 jaar op privé en ouders in staat stellen om hun account te koppelen aan dat van hun tiener via Family Pairing.”

Miljardenclaims toegestaan
(update 10 november 2022)

De Amsterdamse rechtbank heeft bepaald dat de stichting door mag gaan met met de claims tegen TikTok. Dat meldt het FD. Intussen zijn er naast Take Back Your Privacy meerdere stichtingen aangehaakt, waardoor het geclaimde schadebedrag op is gelopen tot 9 miljard euro.

Wanneer de rechter uitspraak doet over de daadwerkelijke schade is op het moment van schrijven nog niet bekend.

Wordt je smartphone steeds trager? Geen paniek, je hoeft echt niet meteen een nieuw toestel te kopen. Vooral bij Android kun je met een paar simpele aanpassingen je telefoon weer merkbaar sneller maken, gewoon via de instellingen die al op je toestel staan. Door opslagruimte vrij te maken en het energieverbruik te verlagen, werkt je telefoon weer als een zonnetje. In dit artikel lees je wat echt werkt.

Lees ook: 8 smartphones getest: veel kwaliteit tussen 300 en 500 euro

Tip 1: Ruim overbodige apps en bestanden op

Veel smartphones worden trager omdat het geheugen langzaam volloopt. Dat begint vaak bij apps die je allang niet meer gebruikt. Verwijder ze: ze nemen opslagruimte in, draaien soms op de achtergrond mee en hebben vaak nog toegang tot je gegevens. Kijk daarna meteen even in je Downloads-map. In de app 'Bestanden' (op Samsung-toestellen heet die 'Mijn bestanden') zie je snel wat de grootste ruimtevreters zijn. Grote video's, pdf-bestanden of oude screenshots? Verwijder ze of zet ze over naar de cloud.

Tip 2: Check de automatische helderheid

De automatische helderheid (adaptive brightness) past het scherm aan op je omgeving en werkt meestal prima. Maar soms wordt het scherm onnodig fel, bijvoorbeeld in de zon of als je toestel je gebruik niet goed inschat. Dat vraagt extra energie en kan je telefoon wat langzamer maken, vooral als de accu bijna leeg is. Merk je dat je scherm vaak onnodig fel staat, zet dan de helderheid handmatig iets lager.

Tip 3: Schakel donkere modus in

Heb je een telefoon met een oled-scherm, dan loont het om de donkere modus te gebruiken. Bij deze schermtechniek betekent zwart letterlijk 'uit', wat batterij bespaart en warmteontwikkeling tegengaat. Bovendien ziet het er voor veel mensen rustiger uit.

©ID.nl

Tip 4: Activeer batterijoptimalisatie en Adaptive Battery

Android biedt slimme energiebesparingsopties waarmee apps die je weinig gebruikt automatisch worden begrensd. In het instellingenmenu vind je onder 'Batterij' of 'Energiebeheer' de functie 'Adaptive Battery'. Ook kun je per app instellen of Android achtergrondactiviteit mag beperken. Zo voorkom je dat apps die je niet meer gebruikt ongemerkt op de achtergrond blijven draaien en je telefoon onnodig vertragen.

©ID.nl

Tip 5: Gebruik de onderhoudsfunctie van je toestel

Op veel Android-smartphones, vooral van Samsung, zit een optie als 'Apparaatonderhoud' of 'Device Care'. Hiermee kun je geheugen vrijmaken, overtollige processen sluiten en tijdelijke bestanden verwijderen. Je kunt instellen dat je toestel dit automatisch doet, bijvoorbeeld dagelijks of bij een herstart.

©ID.nl

Tip 6: Herstart je telefoon regelmatig

Zeg eens eerlijk: zet jij je telefoon weleens helemaal uit? Grote kans van niet. De meeste mensen laten hun toestel continu aanstaan, waardoor tijdelijke bestanden zich langzaam opstapelen. Na een tijdje merk je dat aan de snelheid. Door je telefoon af en toe automatisch te laten herstarten (bijvoorbeeld dagelijks of wekelijks) geef je het systeem de kans om zichzelf op te ruimen. Je vindt die optie bij de geavanceerde instellingen van de onderhoudsapp.

Tip 7: Verlaag de schermverversing of resolutie

Veel moderne toestellen gebruiken een adaptieve verversingssnelheid die zichzelf automatisch aanpast aan wat er op je scherm gebeurt. Toch loont het soms om handmatig naar 60 Hz terug te schakelen,  bijvoorbeeld als het toestel snel warm wordt of als de batterij opvallend snel leegloopt. Van zo'n lagere verversingssnelheid merk je zelf nauwelijks iets, maar het kan wel gunstig zijn voor de prestaties en de accuduur. Kun je dit aanpassen op jouw toestel? Kijk dan bij Instellingen → Beeldscherm → Verversingssnelheid of Schermresolutie.

©ID.nl

Tip 8: Zet onnodige verbindingen uit

Bluetooth en NFC zijn handig voor het koppelen van apparaten of contactloos betalen, maar vaak heb je ze helemaal niet nodig. Hetzelfde geldt voor functies zoals locatieservices of automatische app-updates op mobiele data. Bij moderne telefoons is het energieverbruik van deze verbindingen normaal gesproken minimaal, maar bij slecht bereik of veel achtergrondactiviteit kunnen ze toch voor extra belasting zorgen. Door overbodige functies uit te schakelen bespaar je niet alleen wat batterij, maar verminder je ook de kans op thermal throttling.

Tip 9: Installeer updates voor Android en je apps

Een simpele maar belangrijke stap: updates bevatten bugfixes, beveiligingspatches en prestatieverbeteringen. Als je apps een tijd niet zijn geüpdatet, kunnen ze trager reageren of vastlopen. Dat geldt ook voor Android zelf: zorg dat je ook je systeemversie up-to-date houdt. Regelmatig updaten zorgt dat je telefoon goed blijft draaien.

Tip 10: Laatste redmiddel: je telefoon volledig resetten

Helpen alle tips hierboven niet voldoende? Dan is een fabrieksreset het proberen waard. Daarmee verwijder je alles wat ooit traagheid heeft veroorzaakt – van corrupte bestanden tot fout geïnstalleerde apps. Vergeet niet een back-up te maken voordat je begint. Daarna voelt je toestel vaak weer als nieuw.

Zo simpel kan het zijn!

Met deze aanpassingen – van opruimen tot slimme instellingen – geef je je Android-telefoon een flinke oppepper. Je verlengt niet alleen de levensduur van je toestel, maar kunt ook die aanschaf van een nieuwe telefoon nog even uitstellen.

Heb je zonnepanelen, dan is je energierekening lager dan huishoudens zónder. Maar dankzij de almaar dalende terugleververgoeding en de stijgende terugleverkosten wordt dat verschil wel steeds kleiner. Wat je kunt doen om er nog wél iets aan te verdienen, lees je hier.

Lees ook: Stroomvreters: deze apparaten in huis verbruiken meer energie dan je denkt

Dat zonnepanelen steeds minder rendabel zijn, daar is al veel over geschreven. Natuurlijk, de energierekening van huishoudens met zonnepanelen zijn nog altijd lager dan die van huishoudens zonder. Om hoeveel euro het gaat, is vaak lastig in te schatten, maar Energievergelijk.nl heeft er een analyse op losgelaten. Daarbij zijn ze uitgegaan van een huishouden met een stroomverbruik van 3.000 kWh per jaar en zonnepanelen van 400 Wp per paneel.

Minder voordeel bij meer panelen

Een huishouden met acht zonnepanelen bespaart gemiddeld 34,81 euro per maand op de energierekening ten opzichte van een huishouden zonder. Is hierbij gekozen voor het goedkoopste energiecontract van dit moment, dan loopt dit op tot maximaal 43,30 euro per maand. Maar zou je in plaats acht panelen er twintig plaatsen (dus x 2,5), dan heb je níet ook 2,5 keer zoveel voordeel. Bij twintig panelen ligt het maximale voordeel op slechts 47,76 euro per maand. Dat is een verschil van slechts 4,46 euro per maand…

Dat komt vooral door twee dingen: de terugleververgoeding (wat je krijgt) en de terugleverkosten (wat je betaalt). Waar die vergoeding vooral steeds lager en lager wordt, worden de kosten steeds hoger. Die zijn namelijk sterk afhankelijk van hoeveel stroom je aan het net teruggeeft. Bij acht panelen wordt in het voorbeeld van Energievergelijk.nl gemiddeld 1.904 kWh teruggeleverd. Bij het goedkoopste energiecontract wordt daarvoor gemiddeld 17,25 euro per maand aan terugleverkosten berekend. Wie twintig zonnepanelen heeft, levert veel meer terug, gemiddeld zo'n 5.440 kWh. En daar betaal je bij het goedkoopste energiecontract 63,50 euro per maand voor. In de grafiek hieronder zie je duidelijk dat investeren in meer zonnepanelen dus niet de oplossing is om er nog redelijk wat aan over te houden – helemaal al niet omdat in 2027 de salderingsregeling verdwijnt én de terugleververgoeding helemáal miniem wordt.

©Data Energievergelijk.nl | Visualisatie BS ID.nl

Hoe kun je dan wél nog verdienen met je zonnepanelen?

Het antwoord is eigenlijk heel simpel. Zorg dat je zoveel mogelijk van je zelf opgewekte stroom verbruikt. Energievergelijk.nl heeft becijferd dat wie zonnepanelen heeft, gemiddeld zo'n 30 procent van de opgewekte stroom meteen zelf in huis verbruikt. Dat scheelt, want die stroom hoef je niet zelf in te kopen. Wanneer je erin slaagt om nog meer zelf opgewekte stroom te verbruiken, maak je zelfs dubbele winst: je hoeft minder stroom in te kopen en omdat je minder teruglevert, heb je ook minder terugleverkosten. Maar hoe doe je dat?

Tip 1: Zet elektrische apparaten overdag aan

Zet stroomvreters zoals de wasmachine, vaatwasser of airco op het moment dat je panelen de meeste stroom opwekken. Dat kun je handmatig doen, maar je kunt ook een timer instellen. Er zijn zelfs apparaten die automatisch kunnen starten op het moment dat je zonnepanelen veel stroom opwekken. Heb je de mogelijkheid om je elektrische auto overdag thuis op te laden? Dat is ook een prima manier om je eigen zonnestroom te gebruiken.

Tip 2: Krijg inzicht in je energiegebruik

Er zijn allerlei apps die bijhouden hoeveel stroom je zonnepanelen opwekken, maar waarop je ook kunt zien ook hoeveel energie je op dit moment van de dag gebruikt. Ook zijn er slimme stekkers waarmee je het stroomgebruik van een elektrisch apparaat kunt meten. Dit inzicht kun je twee kanten op gebruiken: wordt er veel stroom opgewekt, dan kun je bijvoorbeeld meer apparaten aanzetten. Is het een dag met weinig opbrengst, dan zou je ervoor kiezen om sommige apparaten juist níet aan te zetten. Hoe erg is het bijvoorbeeld om de was een dag later te doen?

Tip 3: Verspreid je zonnestroom-verbruik over de dag

In plaats van energieslurpers allemaal tegelijk in te schakelen — denk aan wasmachine, droger en vaatwasser — verdeel je hun gebruik over de dag. Zet één apparaat in de ochtend aan, een ander in de middag. Zo vermijd je dat je panelen onvoldoende leveren op een moment dat meerdere apparaten draaien en voorkom je dat je netstroom moet afnemen terwijl dat met een betere planning niet nodig zou zijn.

Tip 4: Vervang apparaten door elektrische varianten

Stap over op elektrische alternatieven: een robotgrasmaaier in plaats van een benzinegrasmaaier, inductiekoken in plaats van gas, een warmtepomp of elektrische verwarming in plaats van een traditionele cv-installatie. Daarmee bespaar je op kosten voor gas én je zorgt ervoor dat je meer van je zelf opgewekte stroom verbruikt. Waarmee je weer bespaart op netstroom die je zelf moet afnemen. Een win-win-win-situatie dus.

Tip 5: Oost, west …

Veel mensen kiezen voor zonnepanelen op het zuiden, omdat die op een zonnige dag de hoogste opbrengst geven. Toch kan het juist slim zijn om panelen te verdelen over oost en west. Zo sluit de stroomopwekking beter aan op het dagelijkse energiegebruik. Panelen op het oosten leveren vooral in de ochtend stroom, terwijl panelen op het westen juist aan het einde van de middag meer opwekken. Je voorkomt daarmee dat je alleen rond het middaguur een piek aan zonne-energie hebt. De totale opbrengst ligt iets lager dan wanneer je alleen maar zonnepanelen op het zuiden hebt, maar doordat je de stroom meer verspreid gebruikt, haal je er in de praktijk vaak meer voordeel uit

Tip 6: Gebruik een energiemanagementsysteem (EMS)

Een energiemanagementsysteem (EMS) is een slim kastje in je meterkast dat je zonnepanelen, laadpaal, warmtepomp en andere elektrische apparaten met elkaar verbindt en aanstuurt. Via software houdt het systeem continu in de gaten hoeveel stroom je opwekt, wat je verbruikt en – als je een dynamisch energiecontract hebt – wat de actuele stroomprijzen zijn. Ook weersvoorspellingen worden meegenomen, zodat het systeem vooruit kan plannen.

Op basis van al die informatie zorgt een EMS ervoor dat je elektrische auto of thuisaccu automatisch wordt geladen wanneer er veel zon is of als de stroom goedkoop is. Dreigt terugleveren juist nadelig te worden door lage prijzen of hoge terugleverkosten? Dan schakelt het systeem teruglevering uit en kiest voor direct verbruik of opslag. Ook apparaten zoals een warmtepomp of boiler worden slim aangestuurd, zodat ze draaien op de momenten dat het qua energieverbruik en financieel het gunstigst is.

Tip 7: Vergelijk leveranciers op terugleververgoeding en -kosten

Het netto bedrag dat je overhoudt bij terugleveren (vergoeding min kosten) kan sterk schelen per leverancier. Zo zul je vanaf 1 januari 2027 bij Vattenfall bijvoorbeeld per teruggeleverde kWh netto 0,00230 euro krijgen (minder dan een kwart cent) en bij Eneco en Greenchoice 0,00250 euro (een kwart cent), terwijl bijvoorbeeld Innova Energie een tarief van 0,00968 euro (bijna een cent) hanteert. Wanneer je precies weet hoeveel jouw panelen opwekken en wat je verbruikt (zie Tip 2), weet je ook hoeveel kWh je teruglevert. Door voor het aflopen van je huidige energiecontract goed te vergelijken en een berekening te maken, kun je zien bij welke energieleverancier je het beste af bent bij het afsluiten van je nieuwe contract.