ID.nl logo
Tiktok kan miljardenclaim verwachten in Nederland
© Reshift Digital
Huis

Tiktok kan miljardenclaim verwachten in Nederland

Het sociale netwerk TikTok, dat begon onder de naam Musical.ly, is in korte tijd immens populair geworden. Het wordt vooral gebruikt door kinderen die voor de smartphonecamera een dansje doen. Maar die onschuldige associatie lijkt voorgoed verleden tijd. Het bedrijf wordt links en rechts beschuldigd en aangeklaagd. Zo ook in Nederland, met een claim van miljarden euro's. Alles over de TikTok-schadeclaim.

TikTok ligt al jaren onder vuur als het aankomt op privacy. Er is een massaclaim ingediend vanwege de privacyschending van TikTok van jonge gebruikers. In dit artikel leggen je alles hierover uit.

  • Waarom TikTok zo onder vuur ligt
  • Deze partijen claimen de miljardenschade
  • Maakt de rechtszaak kans?
  • Veiligheid en TikTok gaan niet hand-in-hand, lees hiervoor ook Onduidelijkheid over TikTok-hack

TikTok is de afgelopen jaren explosief gegroeid, vooral bij een jonge doelgroep die door sociale netwerken zó wordt begeerd. Met korte snackfilmpjes, waarin vaak dansjes worden gedaan, wordt de aandacht van veel tieners en jongvolwassenen gegrepen én op een verslavende manier vastgehouden. Zo kunnen er immens veel data worden getapt van deze gebruikersgroepen én heb je veel tijd en aandacht om deze gebruikers advertenties te serveren. 

Alleen die die data- en advertentiehonger is gebonden aan regels. Wanneer je gebruikers een kwetsbare doelgroep vormen, zoals jongeren, zijn de regels extra scherp. Je voelt hem al aankomen: hier wringt de schoen.

Hoeveel gebruikers heeft TikTok? Uit onderzoek van NewCom van begin 2021 blijkt dat TikTok enorm groeit. Inmiddels zijn er 1,7 miljoen Nederlandse gebruikers, van wie er 836.000 dagelijks het sociale netwerk bezoeken. Vooral bij kinderen tussen de 15 en 19 jaar groeit het gebruik van TikTok hard, maar ook twintigers weten de site en app steeds vaker te vinden. Onder deze doelgroepen is TikTok Facebook al gepasseerd.

Amerikaans vergrootglas

TikTok ligt al langer onder een vergrootglas. Dat komt met name door de Chinese afkomst van moederbedrijf ByteDance en de spionagezorgen die daarmee samengaan. Sociale media, niet alleen TikTok, hebben een rampzalige reputatie als het aankomt op gebruikersdata verzamelen om de aandacht van gebruikers vast te houden en hen gepersonaliseerde advertenties voor te schotelen. Data die het moederland ongetwijfeld ook interessant vindt en kan opeisen, ongeacht of ByteDance kwade intenties heeft met de data. 

Bovendien is het niet ondenkbaar dat China invloed uitoefent op de inhoud van TikTok. Een clipje waarin aandacht wordt gevraagd voor de bezetting en onderdrukking van Hongkong, Tibet, Taiwan en de Oeigoerse bevolking zal niet zo snel viral gaan via TikTok. Hoewel dit natuurlijk geen problemen zijn die leven onder de erg jonge gebruikersgroep van de app.

De zorgen waren in ieder geval groot genoeg voor de toenmalige Amerikaanse president Trump om TikTok in de ban te doen. Allereerst door overheids- en defensiemedewerkers te verbieden de app te installeren. Later eiste Trump dat de Amerikaanse tak van ByteDance aan een Amerikaans bedrijf verkocht werd, zodat de gebruikersdata niet in China terecht zouden komen.

Allereerst werd de te verkopen boedel aan Microsoft aangeboden, die deal ketste af. Vervolgens kwam Oracle in beeld, waarbij de onderhandelingen in de ijskast werden gezet toen Trump plaatsmaakte voor president Biden. Tijdens een interview op The Code Conference noemde Microsoft-topman Satya Nadella de situatie “het vreemdste project waar ik ooit aan heb gewerkt”. 

Uiteraard was TikTok zeer interessant voor Microsoft, maar de omstandigheden waren bizar. De deadline voor de verkoop werd verplaatst van 12 naar 26 november 2020, vervolgens 4 december en werd ten slotte losgelaten. De verkoop van TikTok stond niet meer op de agenda na de Amerikaanse verkiezingen.

©PXimport

Ondanks alle commotie is TikTok enorm populair, omdat het zo aanstekelijk werkt.

Privacyzorgen in Europa

In Europa spelen er ook grote zorgen omtrent TikTok, maar dan zonder het circus. Het sociale netwerk ligt ook onder een vergrootglas vanwege vermeende dataverzameling en er lopen meerdere onderzoeken, zowel Europabreed als in afzonderlijke landen. Op 22 juli 2021 kreeg TikTok nog een boete opgelegd van 750.000 euro door de Autoriteit Persoonsgegevens. Dat komt omdat de voorwaarden in het Engels waren opgesteld en daardoor niet voor iedereen goed begrijpelijk is. 

Met name omdat dit een jonge doelgroep betreft, wordt het TikTok kwalijk genomen en viel de boete relatief hoog uit. De AP stelt: “Kinderen worden als extra kwetsbare groep gezien in de wetgeving. Zij zijn zich minder bewust van de gevolgen van hun handelen, juist ook bij de verwerking van hun persoonsgegevens door sociale media. Daarom krijgen kinderen extra bescherming van de privacywet.” TikTok biedt inmiddels sinds juli de voorwaarden ook in het Nederlands aan.

De AP heeft verdere onderzoeken naar TikTok overgedragen aan de Ierse privacy-autoriteit, aangezien het sociale netwerk daar sinds kort zijn Europese hoofdkantoor heeft. “We dragen nu verschillende uitkomsten van ons onderzoek over aan de Ierse Autoriteit Persoonsgegevens. Aanvankelijk had TikTok geen hoofdvestiging in Europa en konden wij dit vanuit Nederland oppakken, maar tijdens het onderzoek van de AP heeft TikTok zich definitief gevestigd in Ierland.”

©PXimport

Europese privacyregels zijn een stuk strenger dan de regels in de meeste andere landen.

Massaclaim

Ook de rechter heeft het druk met TikTok. Intussen is er een massaclaim ingediend door de Consumentenbond, die met stichting Take Back Your Privacy naar de rechter is gestapt om een schade van twee miljard euro te verhalen op TikTok. 

De stichting stelt: “TikTok doet alsof kinderen gratis gebruikmaken van de TikTok-app. Maar het gebruik is helemaal niet gratis. TikTok maakt van ‘de gebruiker’ het product. TikTok incasseert jaarlijks miljarden winst door advertentieverkoop. Die advertenties kan TikTok verkopen door de persoonsgegevens van de kinderen te gebruiken die het bedrijf in strijd met de wet verzamelt. Gebruikers worden onvoldoende, onduidelijk en onjuist geïnformeerd over de manier waarop hun persoonsgegevens worden gevangen. Bovendien verzamelt TikTok veel meer gegevens dan nodig is, zonder een geldige grondslag te hebben om dat te doen.”

Arnoud Engelfriet, ICT-jurist bij ICTRecht legt uit hoe deze claim in elkaar steekt: “Allereerst is het onder de AVG simpelweg niet toegestaan om mensen onder de zestien jaar zomaar toe te laten op je sociale mediadienst. TikTok heeft daar nul controle op uitgeoefend en er ook geen restricties of ouderlijk toezicht aan toegevoegd, wat je voor kinderen online wel mag verwachten toch? Daarnaast was volstrekt niet duidelijk wat TikTok allemaal deed met data die het bedrijf van – kwetsbare – kinderen verzamelt, denk aan reclame gericht op pubers of misschien wel beïnvloeding van kwetsbare minderjarigen door sturende algoritmen.”

Wil je ook weten hoe veilig je kind op andere social media is, lees dan ook ons artikel Hoe veilig is je kind op Instagram?

AVG

De AVG (Algemene verordening gegevensbescherming), is een veelbesproken wet die sinds mei 2016 in werking is getreden en sinds mei 2018 wordt nageleefd. Deze wet stelt duidelijk hoe organisaties, of het nu bedrijven, stichtingen, clubs of overheden zijn, om moeten gaan met persoonsgegevens. Dat de wet veel om handen heeft, blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat de Belastingdienst pas in 2024 in staat verwacht te zijn de regels na te kunnen leven.

Engelfriet: “De AVG staat toe een schadeclaim te vragen en ook dat een collectief zoals de Consumentenbond dat namens haar achterban doet.” Toch is zo’n collectieve claim nog zeldzaam. 

“Een belangrijke hobbel in het verleden was dat jarenlang in de wet stond dat collectieve organisaties geen schadeclaims mochten eisen namens hun achterban. Dat was een ernstige handicap voor consumentenclaims, omdat die per stuk maar laag zijn en geen mens dan in z’n eentje gaat procederen. Verder is het bij TikTok natuurlijk zo dat je daar als kind véél zichtbaarder bent voor anderen dan bij je zoekopdrachten of mailen bij Google, bijvoorbeeld.”

Engelfriet benadrukt ook dat ByteDance niet de enige tech-organisatie is met een consumentenclaim aan de broek. Ook Facebook en Oracle moeten mogelijk de portemonnee trekken.

©PXimport

Privacy en social media zijn geen goede combinatie: ook Facebook ontvangt regelmatig boetes en claims.

2.000.000.000 euro

Uiteraard is de schadeclaim niet het enige doel van de aanklagers. Ook moeten de verzamelde gegevens van minderjarige kinderen verwijderd worden en aangetoond worden dat er geen nieuwe data meer verzameld wordt. Door middel van de claim willen ze TikTok dwingen te stoppen met het onrechtmatig handelen. Bytedance’s inkomsten uit TikTok zijn enorm, dus het is niet verwonderlijk dat er hoog wordt ingezet. Waar dat bedrag van twee miljard euro aan schade vandaan komt, blijft echter nog vaag.

Engelfriet: “De bedragen zijn denk ik niet concreet onderbouwd maar ik vind het wel een goed, afschrikwekkend bedrag dat anderen laat zien dat we online privacy voor kinderen serieus nemen in Nederland.”

Kans van slagen?

Engelfriet dicht de Consumentenbond en Take Back Your Privacy goede kansen toe voor de toekenning van een schadeclaim. “De kans lijkt me groot dat ze winnen, hoewel ik dus vraagtekens heb bij het uiteindelijke bedrag. Het valt gewoon niet te ontkennen dat TikTok fout zit, en ik vind het erg jammer dat er niet eerder handhavend is ingegrepen.” 

Bij TikTok zelf zijn ze een andere mening toegedaan. Een woordvoerder reageert desgevraagd: “De privacy en veiligheid van de TikTok-community, met name onze jongste leden, hebben onze hoogste prioriteit. We hebben een uitgebreid beleid en controles geïmplementeerd om gebruikersgegevens te beschermen en vertrouwen op goedgekeurde methoden voor gegevensoverdracht vanuit Europa, zoals standaard contractuele clausules. We zijn van plan om volledig samen te werken met de DPC (Irish Data Protection Commission, red).”

De woordvoerder stelt tevens dat er flink wordt ingezet op bescherming van de jongere doelgroepen. “Privacy en veiligheid zijn topprioriteiten voor TikTok en we hebben stevige beleidslijnen, processen en technologieën om te helpen alle gebruikers te beschermen, en onze tienergebruikers in het bijzonder. We werken samen met experts en veiligheidsorganisaties om dit werk te ondersteunen en hebben toonaangevende stappen gezet om de veiligheid van jongeren op TikTokte bevorderen, zoals het standaard instellen van accounts van gebruikers onder de 16 jaar op privé en ouders in staat stellen om hun account te koppelen aan dat van hun tiener via Family Pairing.”

Miljardenclaims toegestaan
(update 10 november 2022)

De Amsterdamse rechtbank heeft bepaald dat de stichting door mag gaan met met de claims tegen TikTok. Dat meldt het FD. Intussen zijn er naast Take Back Your Privacy meerdere stichtingen aangehaakt, waardoor het geclaimde schadebedrag op is gelopen tot 9 miljard euro.

Wanneer de rechter uitspraak doet over de daadwerkelijke schade is op het moment van schrijven nog niet bekend.

▼ Volgende artikel
Vingerafdruk, pincode of gezichtsherkenning: wat is het veiligste manier om je smartphone te beveiligen?
© ID.nl
Huis

Vingerafdruk, pincode of gezichtsherkenning: wat is het veiligste manier om je smartphone te beveiligen?

Je smartphone is tegenwoordig veel meer dan een telefoon; het is de kluis van je digitale leven. Bankzaken, privéfoto's, e-mails en locatiegegevens: het staat er allemaal op. Het goed beveiligen van die toegang is dus geen overbodige luxe. Maar kies je voor het ouderwetse wachtwoord, je vingerafdruk of toch je gezicht? Wij leggen de voor- en nadelen van elke methode naast elkaar.

De klassieker: pincode of wachtwoord

Elke telefoon vraagt erom bij het opstarten: een code. Dit is de basisbeveiliging. Zonder code kun je vaak geen gezichtsherkenning of vingerafdruk instellen. Maar is het ook de beste methode voor dagelijks gebruik?

©ID.nl

Pincode of wachtwoord: de voordelen

• Veiligheid in eigen hand

Het sterke aan een code is dat het in je hoofd zit. Maar een code als 1234 of 0000 is zo gekraakt. Maar kies je voor een langere cijferreeks? Dan is het voor iemand die je smartphone in handen krijgt digitaal gezien nagenoeg onmogelijk om de code te kraken. Voeg je ook letters toe, (zie kader), dan is dit digitaal gezien de moeilijkste methode om te kraken.

• Juridisch sterker

Een interessant weetje: in veel rechtsgebieden val je met een toegangscode onder het zwijgrecht. De politie mag je vaak niet dwingen je code af te staan. Je vinger op een scanner leggen kan in sommige situaties wel als dwangmiddel worden ingezet.

💡 Tip: Gebruik letters voor extra veiligheid

Veel mensen denken dat ze bij het vergrendelen van hun telefoon vastzitten aan een cijfercode, maar dat is niet zo. Je kunt ook kiezen voor een alfanumeriek wachtwoord (een combinatie van cijfers, letters en tekens). Dit is vele malen moeilijker te kraken dan een traditionele cijfer-pincode.

Zo stel je het in:

iPhone: Ga naar Instellingen > Face ID en toegangscode > Wijzig toegangscode. Tik vervolgens op het blauwe tekstje 'Toegangscode-opties' en kies voor 'Aangepaste alfanumerieke code'.

Android: Ga naar Instellingen > Beveiliging > Schermvergrendeling. Kies hier niet voor 'Pincode', maar voor de optie 'Wachtwoord'.

Pincode of wachtwoord: de nadelen

• Afkijken

Iemand die in de trein over je schouder meekijkt, heeft je pincode zo gezien. Ook vette vingers op het scherm kunnen je patroon verraden.

• Gemak

Tachtig keer per dag een lange code intikken gaat vervelen. Mensen kiezen daardoor vaak voor een te simpele code, en dat maakt het juist onveilig.

©ID.nl

2. Lekker snel (maar niet altijd even veilig): vingerafdrukscanner

De vingerafdrukscanner is mateloos populair vanwege het enorme gebruiksgemak: in één soepele beweging pak je je telefoon en ben je vrijwel direct binnen. Toch is het belangrijk om te weten dat de ene scanner de andere niet is en dat dit systeem zowel sterke als zwakke punten heeft.

Vingerafdrukscanner: de voordelen

• Snelheid

Het is vaak de snelste manier om je telefoon te openen, zeker als de scanner in de aan-knop verwerkt zit.

• Betrouwbaarheid (bij de juiste techniek)

Heb je een toestel met een fysieke scanner (achterop/zijkant) of een moderne ultrasone scanner (zoals in de Samsung S-serie)? Dan is de beveiliging uitstekend. Ultrasone scanners maken een 3D-map van je vinger en zijn zeer moeilijk te foppen.

Vingerafdrukscanner: de nadelen

• Natte vingers en pleisters

Heb je natte handen? Dan weigeren veel scanners dienst. Ook met een pleister om je vinger herkent de telefoon je niet. Tip: zorg daarom dat je vingerafdrukken van allebei je handen opslaat.

• Ongewenste toegang

Een klein (maar reëel) risico is dat iemand toegang krijgt terwijl je slaapt of bewusteloos bent, door voorzichtig je vinger op de scanner te leggen.

• Onveilige optische scanners

Veel budget-telefoons hebben een 'optische scanner' onder het scherm. Deze maakt een 2D-foto van je vinger. Dit is minder veilig en makkelijker te foppen dan de ultrasone varianten.

©ID.nl

Gezichtsherkenning: gemak of schijnveiligheid?

Telefoon ontgrendelen door ernaar te kijken voelt als magie. Maar pas op: hier zit de grootste valkuil voor consumenten.

Gezichtsherkenning: de voordelen

• Ultiem gemak

Je hoeft niets aan te raken. Kijken is openen. Ideaal als je bijvoorbeeld handschoenen draagt in de winter.

• Extreem veilig (alleen bij 3D)

Heb je een iPhone (FaceID) of een dure Android met 3D-sensoren? Dan worden er duizenden onzichtbare puntjes op je gezicht geprojecteerd om diepte te meten. Dit is amper te misleiden.

Gezichtsherkenning: de nadelen

• Schijnveiligheid (bij 2D)

Veel goedkopere Android-telefoons gebruiken simpelweg de selfiecamera (2D-herkenning). Dit is niet veilig. Soms is een foto van jou (van Facebook of Instagram) al genoeg om in te breken. Gebruik dit type gezichtsherkenning zeker nooit voor je bank-app.

• Toegang tijdens slaap

Als je niet oplet, kan iemand je telefoon voor je gezicht houden terwijl je slaapt om hem te ontgrendelen. Tip: Zet in de instellingen altijd de optie "Aandacht vereist" of "Ogen open" aan. Dan werkt het alleen als je echt naar het scherm kijkt.

Hoe zit het met privacy?

Een veelgehoorde zorg: "Ik wil niet dat mijn biometrische gegevens in de cloud staan." We kunnen je geruststellen. Bij moderne smartphones worden je gezicht of vinger lokaal opgeslagen in een speciale, zwaarbeveiligde chip in de telefoon (de Secure Enclave). Deze data verlaat je telefoon nooit. Er wordt ook geen foto van je vinger opgeslagen, maar een versleutelde wiskundige code. Zelfs als de servers van de fabrikant gehackt worden, liggen jouw biometrische gegevens niet op straat.

Vingerafdruk, pincode of gezichtsherkenning: wat is het best?

Wat de slimste keuze is, hangt volledig af van je toestel. Heb je een iPhone of een high-end Android-telefoon met 3D-scan? Dan kun je gerust gebruikmaken van gezichtsherkenning; dat is niet alleen snel en makkelijk, maar ook veilig. Bezit je echter een middenklasse- of budgettoestel, kies dan liever voor de vingerafdrukscanner. De gezichtsherkenning op deze modellen is namelijk vaak onveilig.

Vergeet ook de basis niet: zorg altijd voor een sterke toegangscode (liefst alfanumeriek of langer dan vier cijfers) als back-up. Start je telefoon bovendien af en toe opnieuw op. Hierdoor wordt de biometrische beveiliging tijdelijk uitgeschakeld, waardoor je telefoon op zijn veiligst is.

📱Ook interessant: Help! Ik ben het wachtwoord van mijn Apple ID vergeten


Bescherm je smartphone optimaal met een stevig telefoonhoesje.

Zo blijft je toestel in topconditie, hoe je het ook ontgrendelt!
▼ Volgende artikel
Gratis en complete grafische tool: aan de slag met Gimp 3
© ID.nl
Huis

Gratis en complete grafische tool: aan de slag met Gimp 3

Ben je op zoek naar goede software voor het bewerken van foto’s en andere grafische bestanden? Dan is de kans groot dat je Gimp al kent als veelzijdig alternatief voor dure grafische pakketten. Nu is er een nieuwe versie beschikbaar: Gimp 3. Hoe verhoudt deze nieuwe versie zich ten opzichte van de andere grafische programma's?

Er is lange tijd gewerkt aan versie 3 van Gimp: het team heeft er maar liefst zeven jaar aan gesleuteld. De makers, bestaande uit vrijwilligers, begonnen direct aan deze editie na de release van Gimp 2.10 in 2018. Al terug in 2020 kregen we een voorproefje van Gimp 3.0 via een ontwikkelversie, maar pas in 2025 zag de definitieve editie het daglicht. Wie overigens nu denkt dat het Gimpt-team aan het uitrusten is, heeft het mis. Op dit moment is het team namelijk alweer bezig met een volgende versie: Gimp 3.2.

Brede ondersteuning

Wat erg prettig is aan Gimp is dat het programma beschikbaar is voor verschillende platformen. Voor dit artikel bekeken we versie 3.0.4. Deze versie is er voor Windows, Linux en macOS. Zorg bij Windows voor Windows 10 of hoger en bij macOS voor versie 11 of hoger. Je vindt de nieuwste edities via www.gimp.org/downloads.

Indeling

Je kunt Gimp tot in detail naar je hand zetten . Dat is geen overbodige luxe: het programma kent een relatief grote hoeveelheid opties die je niet altijd gebruikt. Hoe je Gimp indeelt, heeft voornamelijk te maken met de acties die je ermee wilt uitvoeren, bijvoorbeeld foto’s bewerken, illustraties maken of digitale kunst maken. Om de omgeving te stroomlijnen, kun je gebruikmaken van dokbare vensters. Open het menu Vensters en kies Dokbare vensters. Bepaal vervolgens welke opties je snel toegankelijk wilt hebben. Je vindt verschillende opties, zoals de kleurenwaaier, lettertypes, lagen en penselen.

Je kunt Gimp tot in detail naar je hand zetten.

Wil je je volledig concentreren op het document zelf? Dan kun je de dokvensters ook (tijdelijk) uitschakelen. Kies Vensters / Dokken verbergen (en dezelfde optie om ze later weer zichtbaar te maken). Een tussenvorm is ook mogelijk, waarbij je de gedokte vensters laat zweven. Je hebt hierdoor meer vrijheid bij het optimaal inrichten van je werkomgeving. Kies voor Vensters en verwijder het vinkje bij Enkelvenstermodus.

Ben je tevreden over je eigen indeling? Dan kun je deze direct opslaan. Kies dan Bewerken / Voorkeuren / Interface / Vensterbeheer. Klik op Vensterposities nu opslaan. Standaard wordt de werkomgeving bewaard zodra je het programma afsluit (controleer of Vensterposities opslaan bij verlaten is geactiveerd).

Als je gebruikmaakt van meerdere beeldschermen, dan kun je Gimp hiermee rekening laten houden. Activeer Open vensters op dezelfde beeldschermen als eerder. Heb je vensters verschoven, maar wil je snel terugkeren naar eerdere posities? Klik op Opgeslagen vensterposities terugzetten.

Handig: de aangepaste gebruikersomgeving bewaren.

Specifieke functies

Eerlijk is eerlijk: Gimp bevat een flinke hoeveelheid functies. De kans bestaat dat je een gewenste functie niet kunt vinden. In plaats van uren te zoeken, kun je de functie ook opzoeken in een overzicht. Kies Hulp / Een functie zoeken en deze uitvoeren. Typ de naam of omschrijving van de functie, bijvoorbeeld ‘lagen’.

In het zoekoverzicht toont Gimp alleen opties die met het trefwoord te maken hebben. Klik op een resultaat om de functie daadwerkelijk uit te voeren. Bij elke functie zie je ook waar deze zich in het programma bevindt, zodat je deze een volgende keer zelfstandig kunt uitvoeren.

In het zoekoverzicht kun je zoeken naar specifieke opties die je niet snel kunt vinden.

Meerdere schermen

Als je gebruikmaakt van meerdere schermen, kun je Gimp hiermee rekening laten houden. Zo kun je de vensters naar een ander scherm verplaatsen. Kies voor Beeld / Verplaatsen naar scherm. Ook kun je individuele vensters naar een ander scherm verplaatsen. Klik op het kleine pictogram rechtsboven (Tabblad configureren) en kies Verplaatsen naar scherm.

Grootte aanpassen

Je kunt op elk gewenst moment het formaat van de afbeelding aanpassen. Kies Afbeelding / Afbeelding schalen. Bepaal de gewenste breedte en hoogte in de sectie Afbeeldingsgrootte. Standaard is de eenheid millimeter, maar je kunt ook een andere eenheid kiezen. Bijvoorbeeld Pixels of Percent.

Die laatste optie is interessant als je de volledige afbeelding in één keer wilt vergroten of juist verkleinen. Standaard zijn de verhoudingen tussen breedte en hoogte aan elkaar gekoppeld. Dat is niet verplicht: klik op het pictogram van de ketting om die koppeling te verbreken. Tevreden met de nieuwe waarden? Bevestig met een klik op Schalen.

De titelbalk van de afbeelding die je hebt geopend, geeft in Gimp belangrijke informatie. Zo lees je in de titelbalk onder meer de bestandsnaam af, maar ook welke afmetingen het bestand heeft. Ook zie je hier welke kleurindeling wordt gebruikt, bijvoorbeeld RGB-kleur 8-bit, en uit hoeveel lagen de afbeelding is opgebouwd.

Je kunt zelf een afbeelding schalen.

Transformeren

Je kunt Gimp goed gebruiken om nieuw materiaal te maken, maar ook om bestaande grafische afbeeldingen aan te passen. Bijvoorbeeld door ze te roteren of bij te snijden. De meeste functies hiervoor vind je onder Gereedschap / Transformeren. Wil je bijvoorbeeld een afbeelding bijsnijden (croppen), dan kies je voor Gereedschap / Transformeren / Bijsnijden. Om een afbeelding te roteren, kies je in hetzelfde menu voor Draaien. Ook andere opties, zoals Schalen en Spiegelen, zijn ondergebracht in hetzelfde menu.

Je bent overigens niet afhankelijk van dit menu: je kunt de functies ook bereiken via de werkbalk die standaard links in het venster wordt getoond. Houd de muisaanwijzer boven een knop voor meer informatie. Veel functies hebben gedetailleerde eigenschappen. Klik je bijvoorbeeld op Penseel, dan kun je kiezen welke grootte het penseel heeft, welk inkttype en welke kleuropties worden gehanteerd. Gimp toont die eigenschappen in het venster Gereedschapsopties, direct onder de werkbalk waarop je de eerdergenoemde opties vindt.

In de linkeronderhoek vind je details van geselecteerde acties.

Geschiedenis

Alle bewerkingen die je op een afbeelding toepast, worden vastgelegd in de geschiedenis. Dit tabblad wordt standaard links in het venster getoond en vult zich naarmate je de acties toepast. Om terug te keren naar een punt in het verleden, klik je op de actie in de lijst. De geschiedenis is handig, omdat je hiermee ziet welke acties je hebt uitgevoerd en kunt experimenteren met verschillende bewerkingen.

Herstellen

Gimp houdt bij welke acties je op een document uitvoert. Dat is handig: hierdoor kun je op een later moment terugkeren naar een eerder punt en wijzigingen ongedaan maken of juist doorvoeren. Je kunt deze geschiedenis op elk moment opvragen: kies voor Bewerken / Geschiedenis ongedaan maken. Linksonder verschijnt een venster met de verschillende stappen. Selecteer nu een bewerking en klik op de knop Ongedaan maken linksonder in het venster.

Heb je een aardige set bewerkingen gemaakt, ben je tevreden en wil je schoon schip maken? Dan kun je de geschiedenis van bewerkingen ook wissen. Afhankelijk van de hoeveelheid bewerkingen kan dit geheugen vrijmaken. Klik op de (verwarrende) knop Alles wissen uit Geschiedenis ongedaan maken. Je vindt deze knop rechtsonder in het geschiedenisvenster.

De geschiedenis geeft een overzicht van de gedane bewerkingen.

Filters

Gimp heeft een volwassen verzameling filters: open hiervoor het menu Filters. Er zijn verschillende categorieën. Met sommige filters kun je afbeeldingen verbeteren, bijvoorbeeld door ruis te verwijderen. Om een afbeelding te verbeteren door deze te verscherpen, kies je Filters / Verbeteren / Verscherpen. Ook kun je een afbeelding verbeteren door deze zachter en minder kartelig te maken, via Filters / Vervagen / Gaussiaanse vervaging of Focus vervaging. Om ruis uit een afbeelding (zoals een foto) te halen, kies je Filters / Ruis.

Ook de artistieke filters zijn het bekijken waard. Kies Filters / Artistiek. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor het effect van een fotokopie, maar ook voor een getekende stijl (Cartoon) of voor verfeffect (Olieverven). Verder vind je in dezelfde categorie andere kenmerkende stijlen, zoals Textieldruk en Van Gogh.

Gimp heeft een flinke verzameling filters.

Effecten

Je kunt filters gebruiken om effecten op een afbeelding toe te passen, bijvoorbeeld door de belichting van een afbeelding aan te passen of door een ‘lens flare’ (een schittering) na te bootsen. Kies Filters / Licht en schaduw. Selecteer je bijvoorbeeld Kies belichtingseffecten, dan opent een venster waarin je opties kiest. Open de tab Licht en bepaal het effect.

Ook via de andere tabbladen in hetzelfde venster, zoals Materiaal en Omgevingsprojectie, kun je de effecten naar je hand zetten. Klik op Instellingen opslaan, zodat je het profiel een volgende keer snel kunt gebruiken. 

Afbeeldingsinfo

Heb je een bestand geopend en wil je alles weten over de afmeting, resolutie, bitdiepte en andere belangrijke gegevens? Kies Afbeelding / Afbeeldingsinfo. Of nog sneller: druk op de toetscombinatie Alt+Enter. Het venster bestaat uit drie tabbladen, waarbij Eigenschappen de meeste informatie bevat. Neem ook een kijkje bij Afbeelding / Metadata / Metagegevens bekijken. Hier vind je aanvullende informatie over het document.

Exporteren

Gimp ondersteunt een flinke hoeveelheid bestandsformaten. Standaard worden bestanden opgeslagen in xcf. Dit is de eigen bestandsindeling van Gimp. Een xcf-bestand bevat alle informatie, zoals lagen. Verder is er ondersteuning voor andere formaten. Dat is handig bij het opslaan van de bestanden.

Ben je klaar met een bestand, kies dan Bestand / Exporteren als. In het venster geef je een bestandsnaam op en bepaal je de locatie. Werp hierna een blik op Bestandstype selecteren. Kies de gewenste indeling, zoals gif-afbeelding of png-afbeelding. Het valt hierbij op dat Gimp ook exotischere grafische formaten ondersteunt, zoals Windows-pictogrammen of Windows-cursors.

Tevreden met de keuze? Bevestig met een klik op Exporteren. Afhankelijk van de keuze verschijnt een venster waarin je verregaande controle hebt over het eindresultaat. Kies je bijvoorbeeld voor jpeg, dan verschijnt het venster Afbeelding exporteren als JPEG. Via de balk Kwaliteit bepaal je de kwaliteit, en daarmee de bestandsgrootte van de afbeelding. Onder Geavanceerde instellingen kun je de afbeelding verder aanpassen, bijvoorbeeld door deze minder kartelig te maken. Onder Metadata kun je extra informatie aan de afbeelding meegeven, zoals wie de auteur van het beeld is. Maak je vaak gebruik van dezelfde instellingen, sla de set dan op als profiel via een klik op Instellingen opslaan.

Bepaal in welke bestandsindeling je de afbeelding wilt bewaren.

Xcf-bestand verkleinen

Afhankelijk van de complexiteit kan een xcf-bestand flink in omvang toenemen. Heb je behoefte aan een compactere omvang, dan kun je een betere compressie selecteren. Kies Bestand / Opslaan (XCF). In het nieuw geopende venster zet je een vinkje bij Dit XCF-bestand opslaan met betere maar tragere compressie. Houd er rekening mee dat je het bestand vervolgens alleen in de nieuwste versies van Gimp kunt gebruiken: in oudere edities kan het mogelijk niet worden ingelezen.

Standaardafbeelding

 Mogelijk werk je vaak met dezelfde soort afbeeldingen, bijvoorbeeld met dezelfde afmetingen. Je kunt tijd besparen door in Gimp deze waarden als standaard in te stellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Standaardafbeelding. Ga uit van een sjabloon, dat je eventueel nog kunt aanpassen.

Kies Sjabloon en selecteer de afmeting. Voor specifieke formaten heb je niet voldoende aan de opties in dat menu. Je kunt de afmetingen ook handmatig opgeven bij Afbeeldingsgrootte. Nog interessanter is de sectie Geavanceerde opties. Hier kun je onder meer de resolutie en een kleurprofiel bepalen, zodat je volledige controle hebt over de nieuwe afbeelding.

Bespaar tijd door een standaardafbeelding te definiëren.

Sneller werken

Grote kans dat je het grootste gedeelte van de tijd in Gimp werkt met muis of pen, maar je kunt het toetsenbord ook goed inzetten voor het uitvoeren van acties. De sneltoetsen vind je bij elke menuvermelding, maar je hoeft hiermee geen genoegen te nemen. In Gimp kun je ook eigen sneltoetsen samenstellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Interface. In de sectie Sneltoetsen klik je op Sneltoetsen configureren. Zoek de actie waarvoor je een sneltoets wilt maken of deze wilt aanpassen en selecteer de actie. Druk vervolgens op de toetscombinatie die je wilt toewijzen. Herhaal dit voor alle sneltoetsen die je gebruikt. Tevreden? Klik op Oké

Werken met raw-bestanden

Om met raw-bestanden in Gimp te werken, kun je gebruikmaken van externe hulp. Twee populaire uitbreidingen zijn RawTherapee (www.rawtherapee.com) en Darktable (www.darktable.org/install). Met deze uitbreidingen kun je de raw-bestanden klaarmaken en vervolgens verwerken in Gimp. Je mag beide programma’s kosteloos gebruiken.