Er zijn veel manieren om televisieseries in je eigen tijd (terug) te kijken. Er zijn diensten als Netflix, Videoland Unlimited en NLZiet, maar deze kosten wel geld. Is er dan helemaal niets meer gratis? Natuurlijk wel! In dit artikel passeren allerlei mooie gratis streamingdiensten de revue.

Tip 01: WappZapp

Met WappZapp kijk je naar online televisie op een Android- of iOS-toestel (iPhone of iPad). Verschillende bekende streamingdiensten zijn in deze app geïntegreerd, waaronder Uitzending Gemist, Veronica en YouTube. Ook filmpjes van de nieuwswebsites Nu.nl en De Telegraaf bekijk je via WappZapp. Open de applicatiewinkel van je mobiele apparaat en installeer WappZapp.

Voor het gebruik van de app is het niet per se nodig om een account aan te maken. Toch is het wel nuttig om te doen, want je hebt dan toegang tot alle functies van deze applicatie. Je kunt eventueel ook inloggen met je Facebook-account. Het startvenster bestaat uit een overzicht met uitgelichte filmpjes. Via veegbewegingen bekijk je welke videotips de redactie voor jou in petto heeft. Zodra je iets interessants tegenkomt, druk je op het pijltje om de weergave te starten.

©PXimport

Tip 01 Via WappZapp heb je toegang tot meerdere videobronnen.

Tip 02: Video's zoeken

In WappZapp ga je eenvoudig zelf op zoek naar leuk videomateriaal. Open linksboven het menu om een overzicht van alle categorieën op te vragen. Vouw een categorie open door bijvoorbeeld op Lachen, Muziek & Concerten of Series te tikken. Via veegbewegingen blader je door alle beschikbare video's. Bij ieder item zie je linksonder aan het pictogram wat de oorspronkelijke bron van het filmpje is.

Door op dit pictogram te drukken, verschijnt er een overzicht van andere video's die bij deze bron horen. Op deze manier bekijk je vanuit WappZapp rechtstreeks het aanbod bij bekende aanbieders als Uitzending Gemist, Vimeo, YouTube en NOS. Wil je naar een specifieke uitzending kijken? Open dan het menu en gebruik de zoekfunctie om de betreffende video te vinden.

©PXimport

Tip 02 Gebruik de categorieën in het menu om filmpjes over favoriete onderwerpen te ontdekken.

Tip 03: Later kijken

Wanneer je even rondsnuffelt in het aanbod van WappZapp, kom je allerlei leuke video's tegen. Wil je op een ander moment naar een uitzending kijken? Voeg het filmpje dan toe aan je favorieten. Je hoeft dan later niet meer op zoek naar deze video. Druk bij een uitzending op het pictogram met het klokje en plusteken. Kies vervolgens voor Voeg toe aan Bekijk 't later. Je vraagt eenvoudig een overzicht op van je favorieten: druk vanuit het startvenster rechtsboven op het pictogram met het poppetje. Je opent op deze manier je persoonlijke profiel bij WappZapp. Kies bij het onderdeel Bekijk 't later de video die je wilt openen. Verder vind je in dit scherm een geschiedenis van alle uitzendingen die je in het verleden hebt bekeken.

©PXimport

Tip 03 Voeg leuke uitzendingen toe aan je favorieten, zodat je ze later kunt bekijken.

Tip 04: Tv-series volgen

Als je een bepaald tv-programma leuk vindt, wil je nieuwe uitzendingen natuurlijk zo snel mogelijk bekijken. In WappZapp is het mogelijk om je favoriete tv-programma's te volgen. Zodra er een nieuwe uitzending klaarstaat, ontvang je een melding. Zoek binnen WappZapp je favoriete tv-programma op en open de bijbehorende video. In de linkerkolom zie je welke afleveringen er momenteel beschikbaar zijn. Tik voor de titel van het programma op Volg. Open vanuit het hoofdvenster je persoonlijke profiel om te zien welke items je volgt.

©PXimport

Tip 04 In je WappZapp-profiel zie je welke tv-programma's je momenteel volgt.

Tip 05: Hola

In Engeland en de Verenigde Staten hebben de meeste televisiestations ook hun eigen gemist-dienst. Helaas mag je die vanuit Nederland doorgaans niet bezoeken. De diensten zien namelijk aan het IP-adres dat je geen inwoner in het land van herkomst bent, waarna er een melding verschijnt dat je de video's niet kunt bekijken. De reden hiervoor is simpel. Veel buitenlandse tv-uitzendingen worden in een later stadium aan Nederlandse omroepen verkocht. Om een sterke onderhandelingspositie te creëren, hebben productiemaatschappijen liever niet dat veel buitenlandse kijkers de afleveringen al hebben gezien.

Gelukkig is het dankzij het tooltje Hola vrij simpel om regiofilters te omzeilen. Surf naar www.hola.org en klik op Start using Hola, it's free. Voeg de voorgestelde plug-in vervolgens toe aan je browser. Hola is geschikt voor Internet Explorer, Chrome en Firefox. Voor Internet Explorer is het noodzakelijk dat je een extra programma installeert. In Firefox en Chrome klik je rechtsboven op het vlammetje. Kies daarna voor Meer om een overzicht met buitenlandse streamingdiensten te openen.

©PXimport

Tip 05 Hola geeft je toegang tot diverse buitenlandse streamingdiensten.

Betaalde streamingdiensten

Hoewel er allerlei gratis alternatieven zijn om leuke films en series te bekijken, kun je ook besluiten om voor enkele euro's per maand in zee te gaan met een betaalde aanbieder. Netflix springt verreweg het meest in het oog. Voor een bedrag van 7,99 euro per maand heb je onbeperkt toegang tot een flinke catalogus met series en films in SD-kwaliteit. Vanaf 8,99 euro per maand kijk je in HD-kwaliteit. De meeste titels zijn al enkele jaren geleden uitgebracht. Series lopen doorgaans zo'n twee seizoenen achter.

Toch is Netflix dankzij de relatief lage abonnementsprijs en het brede aanbod zeer populair. Daarbij is deze streamingdienst voor zeer veel apparaten beschikbaar, zoals pc's, smartphones, tablets, gameconsoles en smart-tv's. Interessant is dat Netflix op basis van je kijkgedrag aanbevelingen doet. Wens je liever recenter filmmateriaal? Neem dan eens een kijkje bij Pathé Thuis of Videoland. Voor respectievelijk 5,99 en 4,99 euro huur je een film die kortgeleden is uitgebracht.

©PXimport

Netflix is een gebruiksvriendelijke streamingdienst die zelf ook eigen televisieseries produceert.

Tip 06: Hulu

Zodra je Hola aan je browser hebt toegevoegd, is het de moeite waard om de streamingdienst Hulu te bezoeken. Dit is een samenwerkingsverband tussen verschillende Amerikaanse tv-stations. Allerlei bekende series volg je gratis via deze dienst, zoals 24, Grey's Anatomy, Arrow en Bones. Ook klassiekers als The A-team en Miami Vice zijn beschikbaar. Klik in het overzicht van Hola op Hulu.com. Wanneer je deze website niet in het overzicht ziet staan, surf je naar het juiste webadres. Druk onder het vlammetje van Hola op de Amerikaanse vlag. Hulu denkt nu dat je de website vanuit de Verenigde Staten bezoekt, zodat je probleemloos afleveringen de leukste series bekijkt.

©PXimport

Tip 06 Je bezoekt Hulu gemakkelijk via een Amerikaans IP-adres.

Tip 07: Series kijken

Hulu heeft een gebruiksvriendelijke interface waarin je gemakkelijk series kunt vinden. Zodra je een leuke titel aanklikt, schotelt de streamingdienst automatisch de recentste aflevering voor. Onder het videokader zie je welke afleveringen er eerder zijn uitgezonden. Desgewenst kun je die ook afspelen. Hulu is voor een groot deel gratis, daarom komen er wel flink veel reclamespotjes voorbij. Bekijk je series graag in de hoogste kwaliteit? Beweeg met de muisaanwijzer over het videokader en klik op het pictogram met het tandwieltje. Kies bij het onderdeel quality voor high. Via het pictogram met de pijltjes open je de aflevering in volledige schermgrootte. Sommige content is leeftijdsgebonden, zoals uitzendingen van South Park. Dergelijke video's kun je alleen met een (Facebook-)account openen.

Naast een groot aanbod met series biedt deze aanbieder ook kosteloos toegang tot tientallen films. Het gaat hierbij vooral om ietwat gedateerde titels. Klik bovenaan in het menu op MOVIES om het aanbod te bekijken. Er is met Hulu Plus overigens ook een betaalde versie beschikbaar. Je hebt daarmee toegang tot volledige seizoenen van series en er is minder reclame zichtbaar. Een abonnement kost 7,99 dollar per maand.

©PXimport

Tip 07 De streamingdienst Hulu biedt prachtige series in uitstekende videokwaliteit aan.

Tip 08: Favorieten opslaan

Wanneer je bij Hulu inlogt met een account, voeg je afleveringen toe aan een favorietenlijstje. Klik rechtsboven op LOG IN. Via Sign up for free creëer je een Hulu-account. Als alternatief kun je het Hulu-account ook koppelen aan je Facebook-profiel. Je hoeft dan alleen nog maar een wachtwoord in te voeren. Maak een keuze en bevestig met Sign Up. Rechtsboven in Hulu verschijnt nu je profielnaam. Kom je een serie tegen die je graag wilt volgen? Je voegt deze gemakkelijk aan je favorieten toe door onder het videokader op favorite te klikken.

Als je deze optie nergens ziet staan, klik je in dat geval eerst op details. Een overzicht van favoriete series vraag je op door achtereenvolgens op je profielnaam en Favorites te klikken. Wanneer je deze functie in Hulu gebruikt, komt de streamingdienst vanzelf met persoonlijke aanbevelingen op de proppen. Kortom, een leuke manier om nieuwe series te ontdekken!

©PXimport

Tip 08 Je bewaart favoriete series desgewenst in je Hulu-profiel.

Tip 09: BBC iPlayer

De Britse tegenhanger van Uitzending Gemist is BBC iPlayer. Hier vind je onder meer series, tv-programma's, documentaires en samenvattingen van sportwedstrijden die eerder op de Engelse televisie zijn uitgezonden. Net als Hulu hanteert BBC een regiofilter. Gebruik om die reden de eerder besproken browserextensie Hola om de website www.bbc.co.uk/iplayer te bezoeken. Bovenaan kies je de gewenste zender, bijvoorbeeld BBC 1 of CBBC. Een leuke optie is dat je rechtstreeks naar live-televisie kunt kijken. Klik hiervoor op WATCH LIVE.

Verder kijk je allerlei uitzendingen terug. Kies voor TV Guide om te zien welke afleveringen je gemist hebt en klik op een titel om de weergave te starten. Wanneer je het beeld niet scherp genoeg vindt, kies je voor de optie Watch in HD. De snelle Britse tongval is niet altijd even gemakkelijk te volgen. Zo nodig schakel je om die reden Engelstalige ondertiteling in, zodat je het tv-programma beter begrijpt. Klik binnen het videokader op S om de ondertiteling te activeren. Net als bij veel andere streamingdiensten kun je bij BBC iPlayer vrijblijvend een account aanmaken. Het is hiermee mogelijk om in je profiel favoriete uitzendingen te bewaren. Klik op Sign in / Register wanneer je een account wilt creëren.

©PXimport

Tip 09 Via BBC iPlayer is het mogelijk om rechtstreeks naar live-televisie te kijken.

Tip 10: Comedy Central

Een andere leuke website die je dankzij Hola kunt bezoeken, is de Amerikaanse versie van Comedy Central. Hier vind je de nieuwste afleveringen van alles wat met comedy te maken heeft, zoals tv-shows, series en cabaret. Surf naar www.cc.com. Bekijk onder SHOWS en FULL EPISODES welke afleveringen er momenteel beschikbaar zijn. Kies voor Watch the Full Episode om de uitzending te starten.

Houd er rekening mee dat er eerst een reclamefilmpje verschijnt voordat de uitzending van Comedy Central op het scherm opent. De resolutie is niet aan te passen, al is dat gelukkig geen ramp, de videokwaliteit is namelijk van zichzelf al vrij goed. Mocht je de komedianten niet goed kunnen verstaan, dan schakel je optioneel Engelstalige ondertiteling in. Ga in dat geval met de muisaanwijzer op het videokader staan en klik op CC. Selecteer de optie ON en bevestig met OK.

©PXimport

Tip 10 De Amerikaanse website van Comedy Central heeft talloze shows die op je lachspieren werken.

[box]

Groot scherm

Streamingdiensten die met een laptop en/of tablet bereikbaar zijn, bekijk je wellicht liever op het grote scherm van je televisie. Met een laptop is dat niet bijster ingewikkeld. Het beste gebruik je hiervoor een HDMI-kabel. Op deze manier stuur je beeld en geluid door naar de televisie. Wanneer je laptop of televisie geen HDMI-aansluiting heeft, kun je wellicht via DVI of VGA verbinding maken. Er is dan wel een aparte kabel vereist wanneer je geluid via je beeldbuis wilt afspelen. Klik met de rechtermuisknop ergens op het bureaublad en kies voor Schermresolutie om de resolutie goed af te stemmen. Druk op Windows-toets+P om aan te geven op welke monitor(en) je beeld wilt weergeven. Je hebt keuze uit de opties Alleen computerscherm, Dupliceren, Uitbreiden en Alleen tweede scherm.

Tablets kun je meestal aan een televisie koppelen via een speciale adapter. Vanaf een iPad of ander merk tablet is het ook mogelijk om via het netwerk draadloos beeld naar een geschikte televisie door te sturen. Het is dan wel een voorwaarde dat de televisie AirPlay (iPad) of DLNA ondersteunt.[/BOX]

©PXimport

Gebruik de sneltoets Windows-toets+P om het beeld op de gewenste monitor(en) weer te geven.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.

Blijft de deur van je wasmachine dicht, ook al is het programma afgelopen, en krijg je hem niet open? Dat probleem komt vaak voor en heeft meestal een eenvoudige oorzaak. In dit artikel noemen we vijf redenen waarom de deur niet opengaat en wat je zelf kunt doen om dat snel en veilig op te lossen.

Ook interessant: Slimmer wassen: deze functies maken je wasmachine nét even handiger

Het komt vaker voor dan je denkt: de wasmachine is klaar, maar de deur weigert open te gaan. Lastig, zeker als je schone was nog nat in de trommel ligt. Gelukkig is er meestal geen reden tot paniek. Vaak ligt het aan een simpele oorzaak die je zelf kunt oplossen.

1 - Water in de trommel

De meest voorkomende boosdoener is achtergebleven water. Zolang er water in de machine zit, blijft de deur bewust op slot om lekkage te voorkomen. Zie je nog water in de trommel? Start dan opnieuw het afvoerprogramma. Werkt dat niet, maak dan het filter onderin schoon en laat via het slangetje of de opening het restwater weglopen. Vaak schiet de deur daarna vanzelf los.

2 - Het kinderslot is ingeschakeld

Sommige modellen hebben een kinderslot of extra beveiliging. Staat dit ingeschakeld, dan blijft de deur dicht, ook al is het programma afgerond. Controleer in de handleiding hoe je het slot uitschakelt. Meestal gaat het om een combinatie van knoppen op het display. Pas als dit is gedeactiveerd, kun je de deur openen.

©Engin Akyurt

3 - Elektronische vertraging of reset

Bij veel moderne machines zit er enkele minuten vertraging tussen het einde van het programma en het ontgrendelen van de deur. Even wachten kan dus al genoeg zijn. Blijft de deur toch op slot, haal de stekker er een paar minuten uit en sluit hem opnieuw aan. Zo wordt de elektronica gereset en komt de deur vaak alsnog vrij.

4 - Handmatige noodontgrendeling

Lukt het nog steeds niet, dan is er vaak een handmatige oplossing. De meeste wasmachines hebben een noodontgrendeling, meestal te vinden achter het klepje bij het filter of onderaan de machine. Door hier voorzichtig aan te trekken, kun je de deur veilig openen zonder schade. Raadpleeg de handleiding voor de exacte plek en werkwijze.

5 - Defecte vergrendeling

Als geen van deze stappen helpt, kan de vergrendeling zelf kapot zijn. Dit onderdeel slijt met de tijd en kan uiteindelijk defect raken. Soms helpt het tijdelijk om de machine spanningsvrij te maken, maar blijft de deur gesloten, dan is vervanging van het slot nodig. Dit is werk voor een monteur.

Wanneer moet je hulp inschakelen?

Blijft de deur hardnekkig dicht of merk je andere signalen, zoals vreemde geluiden of een brandlucht, stop dan direct met zelf proberen. Forceren kan schade veroorzaken. In dat geval is het verstandig een monteur te bellen.

Een geblokkeerde deur hoeft in elk lang niet altijd een groot probleem te zijn. Vaak is een eenvoudige reset, het verwijderen van restwater of het uitschakelen van het kinderslot al genoeg. Lukt het niet, dan kan de noodontgrendeling of een monteur uitkomst bieden. Met regelmatig onderhoud en een beetje oplettendheid verklein je de kans dat je opnieuw voor een gesloten deur staat.