Tegelijkertijd met meerdere personen werken in één document: het kan! En het is nog gemakkelijk en handig ook. Je hebt nooit meer gedoe met verschillende versies van hetzelfde document en kunt vanaf elke computer verder werken. In deze workshop gaan we aan de slag met Microsoft Office Online.

We gaan hier aan de slag met Microsofts dienst, werk je liever met Googles diensten? Lees dan Samenwerken met Google Documenten. Om samen te werken in Microsoft Office Online, moet iedere deelnemer inloggen met een Microsoft-account. Je kunt ieder mailadres gebruiken om een Microsoft-account te creëren. Lees ook: Bied hulp op afstand met je tablet of smartphone.

01 Office benaderen

We raden je bij Microsoft aan om vanuit OneDrive aan de slag te gaan. Hoewel je ook naar https://office.live.com/start/word.aspx kunt gaan om een nieuw tekstdocument te maken en naar https://office.live.com/start/excel.aspx voor een nieuwe spreadsheet, geven wij de voorkeur aan de manier vanuit OneDrive. Hierbij houd je namelijk meer overzicht over je verschillende documenten.

©PXimport

Ga dus naar https://onedrive.live.com en log in met je Microsoft-account. Is de weergave Engels, klik dan helemaal onderaan in beeld op English (United States), kies vervolgens Nederlands - Dutch uit de lijst en klik op Save.

02 Office-pakket

Het online kantoorpakket van Microsoft bestaat uit vier programma's, namelijk Word, Excel, PowerPoint en OneNote. We laten in de rest van dit verhaal OneNote buiten beschouwing, en gaan voornamelijk met Word aan de slag. Veel van de stappen werken hetzelfde voor Excel en PowerPoint.

©PXimport

03 Document uploaden

Je kunt een document met meerdere personen bewerken met Office Online. Hiervoor moet je het document eerst uploaden naar je online opslagruimte OneDrive. Klik boven in beeld op Uploaden / Bestanden. Selecteer het gewenste bestand en kies Openen. Het bestand is na het uploaden direct zichtbaar.

©PXimport

Je kunt ook het juiste bestand in je verkenner selecteren, het slepen naar het OneDrive-venster en daar loslaten. Klik op het bestand om het te openen in het geschikte Office Online-programma.

04 Nieuw document maken

Wil je aan de slag met een nieuw document, dan kies je in OneDrive boven in de zwarte balk voor Maken / Word-document. Word Online wordt gestart en je krijgt een blanco vel papier te zien. Pas in de zwarte balk bovenin de titel van het document aan.

©PXimport

Bij Microsofts online pakket is het ook mogelijk om vanuit een sjabloon te starten. Kies hiervoor binnen je nieuwe Word-document voor Bestand / Nieuw, waarna je negen sjablonen ziet. Via het linkje Meer op Office.com krijg je nog veel meer sjablonen te zien. Staat de tekst FREE erbij, dan kun je er gratis mee aan de slag. Klik op het sjabloon, kies voor Open in Word Online en kies Continue. Er wordt nu een nieuw document op basis van dit sjabloon in je OneDrive opgeslagen.

Voor het maken van een Excel-bestand of een presentatie kies je voor Maken / Excel-werkmap respectievelijk Maken / PowerPoint-presentatie. De rest van het proces werkt exact hetzelfde.

05 Document delen

Om met meerdere mensen in hetzelfde document aan de slag te gaan, dien je het bestand te delen. Rechtsklik op een document en kies Delen. Je kunt nu de mailadressen van de gewenste deelnemers invoeren, met eventueel een kort bericht erbij. Klik op de tekst Ontvangers kunnen bewerken om de rechten van de uit te nodigen deelnemers te beperken. Je hebt de keuze uit Ontvangers kunnen bewerken en Ontvangers kunnen alleen bekijken. In het tweede keuzemenu kies je of de ontvangers wel of geen Microsoft-account nodig hebben. Wij raden aan altijd te kiezen voor Ontvangers moeten zich aanmelden met een Microsoft-account. Dit voorkomt dat anderen die de uitnodigingsmail eventueel krijgen doorgestuurd, ook toegang tot het gedeelde item krijgen.

©PXimport

Wil je meerdere documenten delen met dezelfde persoon of personen? Houd dan je muisaanwijzer boven het document en klik rechtsboven op het vakje. Er komt een vinkje in te staan, en je kunt nu meer bestanden aan je selectie toevoegen. Kies hierna voor Delen in de zwarte bovenbalk.

06 Rechten deelnemers

Heb je de uitnodigingen verstuurd, dan kun je ook achteraf de rechten van de verschillende deelnemers aanpassen. Rechtsklik hiervoor weer op het document en kies Delen. Kijk nu in de lijst Gedeeld met en klik op de deelnemer waarvan je de rechten wilt aanpassen. Hier kun je de rechten helemaal intrekken, door te kiezen voor Stoppen met delen.

©PXimport

07 Map delen

Wil je met een (project)groep met meerdere documenten aan de slag, dan kun je in plaats van alle losse bestanden, ook een hele map delen. Maak een map aan waarin je alle bestanden zet die je wilt delen. Klik vervolgens met de rechtermuisknop op de map en kies Delen. Bevestig dat je echt de hele map wilt delen. Geef vervolgens de mailadressen van de personen op en geef direct aan of de bestanden bekeken of ook bewerkt mogen worden en of er een Microsoft-account nodig is (zie stap 5).

08 Samenwerken

Wanneer je samen met anderen in het document werkt, zie je aan de gekleurde cursor van iedere deelnemer zich bevindt. Ga je met je muis over deze tekstcursor, dan zie je de naam van de bewerker. Rechtsboven in beeld zie je welke bewerkers het document allemaal open hebben. Wil je weten waar de gebruiker in het document bezig is, dan klik je op zijn of haar naam. Het document scrolt gelijk naar de betreffende plek. Ga je overigens op precies hetzelfde punt in de tekst typen, dan worden de teksten domweg achter elkaar gezet.

©PXimport

09 Wijzigingen terugdraaien

Heeft een deelnemer dingen in het document gewijzigd waar jij het niet mee eens bent? Is er bijvoorbeeld ineens een hele tekstalinea verwijderd? Je kunt de status van het document terugzetten naar een eerder moment. Er wordt namelijk tussentijds telkens een soort back-up van je document bewaard. Erg handig! Dit noemt Microsoft de Versiegeschiedenis.

©PXimport

Wanneer je een document geopend hebt, kom je in deze geschiedenis via Bestand / Info / Vorige versies. Links in beeld verschijnt een lijst met data en tijden, dit zijn alle oudere opgeslagen versies. Klik op een datum/tijd om te zien hoe het document er toen uitzag. Je ziet nu ook wie op dat moment de laatste wijziging had gemaakt. Wil je deze versie terugzetten? Klik dan links op Herstellen. Overigens worden de tussenliggende versies niet verwijderd, het herstelde document wordt gewoon als nieuwe versie opgeslagen.

Wil je niet het hele document herstellen maar bijvoorbeeld alleen die ene alinea terughalen? Dan kun je die nu handmatig kopiëren en plakken in het nieuwste document, of je kunt het hele oude document downloaden via een klik op de gelijknamige link.

10 Offline

De basis van online samenwerken is natuurlijk dat je beide online bent. Maar wat gebeurt er met het document als je offline gaat? Wanneer tijdens het online werken ineens je internetverbinding wegvalt, krijg je een melding: "Uw wijzigingen zijn niet opgeslagen. Kopieer uw wijzigingen en vernieuw de pagina als u dit documentbestand verder wilt bewerken." Je kunt het document wel blijven bekijken, maar niet verder bewerken totdat je weer online bent.

©PXimport

Wil je bewust offline met je bestanden aan de slag, dan kan dit als je Office op je computer geïnstalleerd hebt staan. Je moet hiervoor echter wel de enige actieve bewerker van het bestand zijn, alle andere auteurs moeten het bestand dus sluiten. Open zelf het bestand in de online office-versie en klik vlak onder de zwarte titelbalk op OPENEN IN [programma]. Als het goed is wordt het document nu geopend op je computer. Sla je de wijzigingen op (Ctrl+S), dan worden deze direct naar de cloud geüpload.

©PXimport

Bij onze test werkte deze koppeling overigens moeizaam, maar we hebben niet kunnen achterhalen waar dat precies aan ligt.

11 Bestand opslaan

De bestanden die je online bewerkt met Microsoft Office Online, kun je gelukkig ook weer downloaden naar je eigen offline omgeving. Via Bestand / Opslaan als / Een kopie downloaden sla je het bestand op als Word-document. Kies je voor Downloaden als PDF, dan krijg je - de naam zegt het al - een pdf'je. Het bestand direct printen kan via Bestand / Afdrukken.

©PXimport

Heb je zelf een weblog of website en wil je de inhoud van het bestand hierop tonen? Dan kun je het bestand insluiten op je webpagina. Bestand / Delen / Insluiten en klik op Genereren. De code plak je in de editor van je website of blog, en het bestand wordt getoond.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.