Het onderwerp 5G is veel voorbijgekomen. Van nieuws over zendmasten die door actievoerders in de brand zijn gestoken, tot de vele reclames van providers die de nieuwe netwerktechnologie ophemelen en overheden die elkaar beïnvloeden om vooral niet in zee te gaan met netwerkbouwer Huawei. Er valt veel te zeggen over 5G, met name de uitrol in Nederland. Vooral als je overweegt een 5G-abonnement te nemen.

Mogelijk heb je nu nog het gevoel geen 5G nodig te hebben, omdat de internetsnelheid van 4G prima volstaat. Dat is niet verwonderlijk. 4G heeft echter grote veranderingen teweeggebracht hoe wij mobiele data gebruiken, en vooral het onderweg streamen van muziek en video heeft een enorme vlucht genomen dankzij 4G.

Ook 5G zal naar verwachting een revolutie teweegbrengen dankzij de extra datasnelheid en het aantal apparaten dat gelijktijdig gebruik kan maken van het netwerk. Het zou zelfs je bestaande wifi-netwerk kunnen vervangen. Maar voordat het zover is, zijn er nog veel hordes te nemen. Vooral in Nederland lijken we achter de feiten aan te lopen ten opzichte van andere landen. Dat ligt niet aan de providers die 5G aanbieden. Hoe zit dat precies?

©PXimport

Bandbreedtes

Om dat uit te kunnen leggen, moeten we even kijken naar een technisch deel van 5G-netwerken. 4G gebruikt op dit moment de frequentiebanden 800, 1.800 en 2.600 MHz om te werken. De frequenties die 5G gaan gebruiken, zijn 700, 1.400 en 2.100 MHz. Later gevolgd door 3.500 en tenslotte 26.000 MHz (oftewel 3,5 en 26 GHz). De eerste drie frequentiebanden vallen in het spectrum dat nu al gebruikt wordt voor mobiele 4G-netwerken en kon dus vrij vlot in gebruik genomen worden. Daardoor zal er qua dekking ook geen enorme uitdaging zijn voor de providers. De andere twee banden liggen behoorlijk buiten dat spectrum en zullen dus echt een merkbaar verschil maken, vooral op doorvoersnelheid.

Alleen die 3,5 GHz-band. Die is in Nederland nog helemaal niet beschikbaar. In het Friese Burum staat een afluisterstation van de AIVD en MIVD, dat deze frequentieband gebruikt voor pakweg de noordelijke helft van Nederland. Voordat deze bandbreedte geveild kan worden aan providers moet er een oplossing gevonden worden voor het afluisterstation, dat verplaatst gaat worden naar buiten onze landgrenzen. Daarna kan de 3,5 GHz-band dan eindelijk geveild worden aan providers. De mobiele netwerken zullen echter wel bijgewerkt moeten worden, omdat de bandbreedte in een ander spectrum valt.

Overigens zal dat bij de 26GHz-band al helemaal het geval zijn, zodat het bereik toereikend gemaakt kan worden. Dat houdt echter wel in dat we op zijn vroegst over een paar jaar pas écht iets van het verschil kunnen merken dat 5G maakt. Dat is nogal een andere boodschap dan de reclames van providers ons wijs willen maken.

©PXimport

Waarom 5G nog niet snel is

Het probleem is eenvoudig. De oplossing niet. De 3,5 GHz-frequentieband wordt dus al gebruikt door de schotels in het Burum. De AIVD en MIVD onderscheppen er radioverkeer mee, maar ook het bedrijf Inmarsat heeft de frequentie nodig om het scheepvaartverkeer noodoproepen te kunnen laten doen. Laatstgenoemde stapte met succes naar de rechter om de frequentie te kunnen blijven gebruiken en de Nederlandse staat te dwingen met een oplossing te komen voordat ze de 5G-frequentie aan providers kunnen aanbieden.

Omdat er internationale regels zijn afgesproken rondom de beschikbaarheid van noodoproepen stelt de rechter dat de 3,5 GHz-frequentie Inmarsat niet zomaar afgepakt mag worden. Het ziet er naar uit dat zowel Inmarsat als de geheime diensten moeten uitwijken. Inmarsat gaat waarschijnlijk vanaf 1 januari 2024 in Griekenland te werk.

Dat houdt in dat de band vanaf 2024 in gebruik genomen kan worden. De veiling van de frequenties aan providers vindt waarschijnlijk eind 2023 plaats. De rechterlijke uitspraak heeft gezorgd voor twee jaar vertraging bovenop de vertraging die de situatie al met zich meebracht. In 2024 kunnen providers in Nederland waarschijnlijk 5G aanbieden dat wel écht het verschil maakt. Daarna kan het worden uitgebreid met de 26 GHz-band.

5G-light

De CEO van Vodafone (Nick Read) schudde de boel flink op door klare taal te spreken: “De manier waarop VodafoneZiggo 5G in Nederland aanbiedt is geen echte 5G en misleidt daarmee consumenten en bedrijven.” Daar voegde Read aan toe: “Het is effectief een 5G-symbool laten zien, maar 4G-prestaties geven.” Dat komt omdat de provider Dynamic Spectrum Sharing (DSS) inzet, waarbij zowel 4G- als 5G-banden gebruikt worden, maar niet de maximale constante bandbreedte van 5G bereikt wordt. VodafoneZiggo reageerde snel tegenover techsite Tweakers.net met een ontkennende reactie, waarin gesteld wordt dat 5G via DSS gewoon voldoet aan de standaarden.

De andere providers met een eigen netwerk (T-Mobile en KPN) zien geen meerwaarde in het gebruik van DSS en scheiden de 4G- en 5G-banden. Ondanks dat de andere providers geen DSS gebruiken, zijn er geen opvallende snelheids- en bereiksverschillen merkbaar. Door een woordvoerder van T-Mobile werden we gewezen op de zogenaamde Umlaut-test, waar T-Mobile zelf natuurlijk als beste uit de bus kwam. De verschillen zijn marginaal, terwijl twee van de drie providers geen frequentiedelingstechniek gebruiken.

Met die kleine vooruitgang die het huidige 5G biedt kunnen providers het zichzelf lastig maken. 5G heeft zoveel meer in z’n mars dan nu wordt geboden, terwijl in praktijk 5G in Nederland nog lang niet zo ver is. Hierdoor kunnen de eerste gebruikerservaringen voor gebruikers tekortschieten, terwijl juist 5G wel wat positief sentiment kan gebruiken, aangezien het onderwerp vaak problematisch terugkeert in nieuwskoppen: van complottheorieën tot spionagebeschuldigingen aan het adres van China, dat Huawei zou gebruiken voor grootschalige spionage.

©PXimport

Drie maal 5G

In Nederland tellen we drie verschillende mobiele netwerken, van VodafoneZiggo, KPN en T-Mobile. De andere providers zijn zogenaamde virtuele providers (zoals Ben en Simyo) en maken gebruik van een van de drie netwerken. Die drie providers zetten enorm in op 5G, terwijl hogere databundels of lagere prijzen niet echt meer aan de orde lijken. Sterker nog: T-Mobile voerde afgelopen december nog een ‘inflatiecorrectie’ door. Hierdoor lijkt 5G eigenlijk alleen écht interessant in combinatie met het duurste ongelimiteerde abonnement. Je beperkte 4G-databundel brandt immers sneller op wanneer je deze blootstelt aan 5G.

©PXimport

Klaar voor 5G

Hoewel providers 5G aanbieden, zal de ervaring waarschijnlijk nog niet aan de verwachtingen voldoen. Naast een 5G-abonnement moet je ook de beschikking hebben over een 5G-smartphone. Hoewel dat aanbod steeds breder wordt, valt uit smartphonetests wel op te maken dat een 5G-verbinding de accu leeg trekt. Let ook op de 5G-frequentiebanden die het toestel ondersteunt, vooral als je een toestel van een Chinese fabrikant kiest. Zo claimt bijvoorbeeld Xiaomi’s submerk Poco dat de F2 Pro 5G ondersteunt. Maar ondanks dat je het 5G-logootje in de bovenhoek van het scherm ziet, worden de lage frequentiebanden niet ondersteund en blijft het toestel 4G gebruiken.

Overigens hoef je je daar met smartphones van Samsung en Apples iPhone 12-serie geen zorgen over te maken. De relatief kleine accu’s van de iPhone kunnen er echter wel voor zorgen dat de levensduur van de accu minder is door het hogere energieverbruik van 5G.

©PXimport

De toekomst van 5G in Nederland

Maar natuurlijk gaat 5G veel verder dan smartphones met een snellere verbinding. Het nieuwe netwerk staat aan de wieg van nieuwe mogelijkheden en apparatuur. Zo wordt er al gedroomd over zelfrijdende auto’s die dankzij hun snelle verbinding in staat zijn snel in te spelen op gevaarlijke situaties die camera’s en slimme algoritmes niet kunnen zien, zoals realtime weers- en verkeersinformatie of meldingen en waarschuwingen van andere verbonden voertuigen.

Smart cities is ook een vrij abstract begrip dat als voorbeeld van een 5G-toepassing genoemd wordt. Het begrip is eigenlijk de overtreffende trap van een slim huis, de Europese Commissie omschrijft het als volgt: ‘een smart city gebruikt informatie- en communicatietechnieken voor beter gebruik van voorzieningen en minder uitstoot. Bijvoorbeeld door slimmere stadsvervoersnetwerken, verbeterde watervoorziening en afvalverwerkingsfaciliteiten en efficiëntere manieren om gebouwen te verlichten en te verwarmen. Het betekent ook een meer interactief en responsiever stadsbestuur, veiligere openbare ruimtes en het voorzien in de behoeften van een vergrijzende bevolking.’

Maar ook concretere toepassingen zijn denkbaar. Gaat bijvoorbeeld een 5G-verbinding je wifi-netwerk vervangen? Snellere verbindingen en een beter bereik nemen enerzijds een hoop uitdagingen weg. Anderzijds geef je de controle uit handen door je eigen thuisnetwerk op te heffen en is bekabeld internet via bijvoorbeeld een glasvezelverbinding nog altijd sneller en stabieler.

5G vs. wifi

Over het vraagstuk of 5G wifi gaat verdringen maakt Eric van Uden, countrymanager bij AVM (bekend van onder meer de Fritz!Box-routers) zich weinig zorgen. Van Uden denkt dat een glasvezelverbinding de toekomst blijft voor thuisnetwerken. “FTTH (Fiber To The Home, kortom glasvezel - red.) is de techniek die in de toekomst de beste techniek blijft voor internet thuis. We zien in Nederland ook duidelijk dat o.a. KPN versneld FTTH aan het installeren is voor haar klanten. Er is tegelijkertijd een trend gaande dat meer en meer geïntegreerd wordt in de modemrouter thuis. Ik denk hierbij onder andere aan smart home. De router thuis zie ik dus niet zo snel verdwijnen.” Sterker nog, Van Uden ziet juist mogelijkheden in 5G. “AVM biedt ook binnenkort een 5G-router in haar assortiment aan. Deze zie ik met name gebruikt worden in het buitengebied waar met andere technieken geen fatsoenlijke bandbreedte mogelijk is. AVM biedt een oplossing voor iedere toegangstechniek: xDSL, DOCSIS, FTTH, 4G, en hier hoort dus ook 5G bij.”

Want die buitengebieden, daar valt een wereld te winnen. Het is voor providers kostbaar om een glas- of kopernetwerk aan te leggen en te onderhouden in regio’s die relatief afgelegen en dunbevolkt zijn. Door een 5G-modem in een router te plaatsen, kun je alsnog een volwaardig thuisnetwerk hebben dat in plaats van via een kabel door de lucht het huis binnenkomt. De mogelijkheden van de thuisnetwerkfabrikant zijn wel beperkt tot deze gebieden, aangezien AVM niet actief is in de markt van netwerkapparatuur voor providers.

©PXimport

Aanleg 5G-netwerken

Voordat we het verschil kunnen merken dat 5G-netwerken mogelijk maken, moeten die netwerken eerst nog aangelegd worden. Voor de 5G-frequenties die we nu in gebruik hebben, waren geen enorm ingrijpende veranderingen nodig voor de mobiele netwerken. Dat lijkt wel het geval bij de andere frequenties die verder buiten het spectrum vallen dan we nu gebruiken. Van meer antennes tot meer verbindingspunten, van alles is nodig om de enorme hoeveelheid data en datastromen efficiënt te kunnen verwerken. Bovendien is het een cruciale infrastructuur, waar ook essentiële diensten vanaf hangen, zoals hulpdiensten en verbonden voertuigen. En daarom is er veel te doen over de aanleg van de 5G-netwerken. Economisch gezien én vanuit veiligheidsoogpunt. Zo is er veel wantrouwen tegen Chinese bedrijven.

Huawei op de zwarte lijst

Dat er wordt gewezen naar onder andere Huawei voor Chinese spionage door landen die hier zelf op betrapt zijn, ligt ingewikkeld. Huawei ontkent in alle toonaarden Chinese spionage-achterdeurtjes in hun netwerk-apparatuur in te bouwen en ondanks alle beschuldigingen is er nog geen enkel bewijs geleverd. Anderzijds zijn er wel degelijk banden met de Chinese overheid die Huawei gebruikt voor z’n eigen niet-altijd-even-koosjere agenda. Zo onthulde The Washington Post eind 2020 dat Huawei gezichtsherkenning ontwikkelde voor Chinese veiligheidsdiensten die Oeigoeren, een onderdrukte Chinese minderheidsgroep, op straat herkent.

En natuurlijk zijn de belangen en spionagemogelijkheden van 5G enorm. De investeringen in het nieuwe netwerk zijn groot en al het cruciale dataverkeer is een interessante bron voor spionage. Van bedrijfsgegevens tot informatie over infrastructuur en gebruikersdatahonger waar zelfs Facebook en Google nog wat van kunnen leren. Wat natuurlijk niet alleen geldt voor China.

Toch is Huawei een lastige partij om niet mee in zee te gaan voor de aanleg van 5G-netwerken. Huawei is ver met zijn technologie en heeft de productiecapaciteit om veel apparatuur tijdig en betaalbaar te leveren. Er zijn ook andere fabrikanten die de netwerkapparatuur ontwikkelen, zoals Nokia, Ericsson en Samsung. Nederland heeft inmiddels het standpunt ingenomen Huawei te weren uit de ‘kritieke’ infrastructuur. Ook in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland ligt Huawei onder vuur, met name door de Amerikaanse druk.

©PXimport

Slaat 5G in Nederland aan?

Uit onderzoek van Telecompaper van rond de jaarwisseling blijkt dat zo’n zes procent van de Nederlanders gebruikmaakt van 5G. Op de vraag of dat aan de verwachtingen voldoet, laten providers desgevraagd weinig over los. Het laat in ieder geval nog een flinke doelgroep over die verleid kan worden voor 5G. Het lijkt erop dat dit vooral moet gebeuren met betere netwerken die hogere snelheden en een goed bereik bieden. De prioriteit lijkt minder te liggen bij hogere databundels en meer gigabytes voor minder geld. Op de vraag hoe T-Mobile bijvoorbeeld gebruikers de komende jaren wil overtuigen over te stappen op 5G, is het antwoord voor de hand liggend: “(…) we zijn altijd bezig om ons netwerk verder te optimaliseren om onze klanten de beste netwerkervaring te bieden die zij gewend zijn van ons. Wij zitten nooit stil en zetten, door middel van tijdelijke of experimenteervergunningen, nu al 5G via 3,5 GHz, maar ook andere banden, zoals 26 GHz, in op testlocaties. T-Mobile biedt dit echter nog niet commercieel aan voor een groot publiek.”

Of dat genoeg is voor 5G om de massa op korte termijn aan te spreken, wordt de vraag. Feit is wel dat het speelveld rondom 5G in Nederland vol hordes staat: we lopen achter de feiten aan vanwege de 3,5GHz-band, er is negatieve berichtgeving rondom gezondheid en spionage, 5G op de lage frequentieband biedt weinig meerwaarde en biedt het speelveld van drie mobiele providers genoeg concurrentie?

Weinig weten, weinig betalen

Uit het Global Mobile Consumer Survey, een onderzoek dat jaarlijks door Deloitte wordt uitgevoerd, blijkt dat zo’n 60% van de Nederlanders niet veel weet van 5G. Het onderzoek stipt tevens aan dat de aanpak van providers misschien niet de beste is. Zelfs als de netwerksnelheid tien keer zo snel zou zijn, zou slechts 68% van de Nederlanders bereid zijn meer te betalen. Van die Nederlanders die bereid zijn maandelijks in de buidel te willen tasten, geeft 22% aan zo’n vijf euro extra te willen betalen en 5% meer dan een tientje. Dat is een relatief klein marktaandeel en zijn vrij kleine bedragen, waardoor je kunt twijfelen aan de prijs- of gigabyte-strategie van providers.

Gelukkig voor de providers kunnen ze de marketingkracht van smartphonemakers inzetten. Bedrijven als Apple, Samsung, Oppo en OnePlus proberen zichzelf maar al te graag neer te zetten als pioniers van het nieuwe netwerk. Het kan helpen Nederlanders bewuster te maken van de meerwaarde van 5G. Maar wordt de gemiddelde Nederlander bereidwilliger meer te betalen voor 5G, terwijl de prijzen van smartphones de afgelopen jaren flink lijken te zijn gestegen en een smartphone bij je abonnement je sinds enkele jaren zelfs een BKR-registratie oplevert?

©PXimport

Laag marktaandeel

Het valt te verwachten dat 5G nog niet echt een groot marktaandeel weet te veroveren tot het echt het verschil kan maken. We zitten immers nog in fase één van de drie en het grote publiek moeten nog bekend raken met de mogelijkheden van 5G. Naar verwachting zal het verschil pas in 2024 gemaakt worden, wanneer fase twee van start kan gaan met de 3,5GHz-band. De mobiele brancheorganisatie GSMA is positief en verwacht (wereldwijd) dat dat in 2025 een op de vijf mobiele dataverbindingen via 5G verloopt. Hoe de nieuwe netwerktechnologie onze wereld gaat veranderen, zal voorlopig nog wel even vaag blijven.

6G

Geloof het of niet, het onderwerp 6G ligt al op de vergadertafel. Zelfs al staat de uitrol van 5G pas net in de kinderschoenen. Het is namelijk een proces van vele jaren voordat vastgesteld wordt hoe de nieuwe techniek zijn werk gaat doen. Tussen iedere generatie zit ongeveer een jaar of tien. Dat zou betekenen dat we ongeveer rond 2030 de eerste 6G-toepassingen zullen gaan zien. Onderzoeksgroepen beginnen net met hun eerste verkenningen voor 6G. Gaan er mogelijk terahertz-frequenties gebruikt worden, en zo ja, is dat mogelijk als het gaat om bereik en onze gezondheid? Welke bitrates maakt dat mogelijk? Onder leiding van Nokia is een onderzoeksgroep gestart onder de naam Hexa-X die dit, en natuurlijk nog veel meer, onderzoekt. Hier lees je meer over op www.hexa-x.eu.

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.