Soms raakt een pc door een virus of een stuk malware dusdanig ontregeld dat het volledig ‘leegmaken’ van de harde schijf de enige remedie is.

Soms raakt een pc door een virus of een stuk malware dusdanig ontregeld dat het volledig ‘leegmaken’ van de harde schijf de enige remedie is. Hoe dat gaat en hoe u aansluitend uw pc weer helemaal netjes – en veilig! – inricht, dat laten we u in deze workshop zien. Met om te beginnen een alinea die aangeeft hoe u uw persoonlijke bestanden (documenten, e-mail, favorieten) veiligstelt voor u aan de gang gaat. Deze workshop is gericht op Windows XP, maar is in hoofdlijnen hetzelfde voor Windows Vista en 7.

Stel uw bestanden veilig

In deze workshop behandelen we het volledig opnieuw inrichten van uw pc. Daarbij gaat alle informatie op de harde schijf - dus ook uw persoonlijke bestanden zoals documenten en e-mail - verloren. Het is dus zaak die bestanden vooraf veilig te stellen. Het eenvoudigst gaat dat met de in Windows XP ingebouwde backup-functie.

1. Ga naar Start, Alle programma's, Bureau-accessoires, Systeemwerkset en klik op Back-up.

2. Volg de Wizard Back-up en klik aan dat u een back-up wilt maken van Documenten en instellingen van iedereen. Daarmee worden de persoonlijke bestanden van alle gebruikers van de pc veiliggesteld.

3. De back-up functie van Windows XP kan niet zelf de gegevens op een cd of dvd branden. Dus is er een tussenstap nodig. Zorg dat er géén diskette in het diskettestation zit. In het venster waarin de Wizard Back-up vraagt waar de back-up moet worden opgeslagen, klikt u op Bladeren. De Wizard meldt nu dat er een schijf moet worden geplaatst in Station A. Klik op Annuleren.

4, Kies een plek op de harde schijf waar u de back-up wilt opslaan. Onthou de map die u kiest en wacht tot de back-up is voltooid.

5. Open het programma waarmee u cd's en dvd's kunt branden (veelal Nero). Kies Nieuwe compilatie, Gegevens cd (of dvd, als het back-up-bestand heel groot is). Kies vervolgens branden. Uw back-up wordt nu keurig op schijf gebrand.

Als deze hele operatie is gelukt, vervolgt u met de onderstaande stappen.

Zodra uw pc weer helemaal netjes is (aan het eind van Stap 19!), kunt u de bestanden waarvan u zojuist een backup hebt gemaakt, terugzetten. Plaats de cd/dvd met het bestand in het schijfstation van uw pc. Klik de cd/dvd aan met de rechtermuisknop en laat het bestand scannen door uw virusscanner. Als het bestand schoon is, opent u opnieuw de Wizard Back-up en kiest u Bestanden en instellingen terugzetten. Verwijs de Wizard vervolgens naar de schijf met uw back-up.

©CIDimport

Stap 1: Alles installeren van cd-rom

Voordat we met de pc aan de slag gaan, moeten we zorgen voor een aantal cd-rom's die alles bevatten wat we nodig hebben om beschermd te zijn voordat (!) we contact maken met internet! Het gaat om de volgende software:

1. De Windows XP installatie-cd-rom. Deze hebt u als het goed is bij de pc gekregen.

2. Service Pack 3 voor Windows XP. SP3 kan als complete pakket worden gedownload vanaf de website van Microsoft (www.microsoft.com/downloads/en/details.aspx?FamilyID=5b33b5a8-5e76-401f-be08-1e1555d4f3d4&displaylang=en). Op de downloadsite van Microsoft vindt u een speciale SP3-versie voor IT-specialisten in de vorm van één compleet installatiebestand.

Werkt u met Vista, download dan eerst Windows Vista SP1 (http://www.microsoft.com/downloads/details.aspx?displaylang=nl&FamilyID=f559842a-9c9b-4579-b64a-09146a0ba746). En aansluitend SP 2: http://www.microsoft.com/downloads/details.aspx?displaylang=nl&FamilyID=891ab806-2431-4d00-afa3-99ff6f22448d

3. De drivers voor de hardware. Deze hebt u als het goed is bij de pc gekregen.

4. Een recente virusscanner; bijvoorbeeld AVG AntiVirus (www.grisoft.com).

5. Een recente firewall; bijvoorbeeld ZoneAlarm (www.zonelabs.com).

7. Nero Burning Rom (www.nero.com). Is voorzien van Nero BackItUp. Nero Burning Rom wordt vaak meegeleverd met uw cd-/dvd-rewriter! Toch even de update downloaden in verband met SP3.

U kunt overigens gewoon uw vervuilde pc gebruiken om het gewenste te downloaden en te branden. Natuurlijk wel controleren op virussen!

Stap 2: Bestanden veiligstellen

 We zullen straks de pc helemaal schoon installeren en alles wat nu op de harddisk staat, zal daarom worden verwijderd. Het is nu dan ook precies het goede moment om uw bestanden veilig te stellen. We denken aan uw documenten, uw digitale foto's, uw videofragmenten, enzovoort. U kunt hiervoor een aantal cd-rw's (later opnieuw te formatteren) gebruiken, maar ook een externe harddisk of een netwerkcomputer.

Stap 3: De netwerkkabel lostrekken

Hebt u de gewenste software op cd-rom staan en zijn uw gegevens veiliggesteld? Dan kunt u de netwerkkabel lostrekken, want die hebben we een poosje niet meer nodig. Pas als de pc - veel later - compleet is geïnstalleerd, dan komt de netwerkkabel (lees: de internetverbinding) weer in beeld. Het is logisch dat we dit doen, want alle infecties waar uw pc tegenaan loopt komen binnen van internet en dus via de netwerkkabel. Pas als we zeker weten dat Windows XP afdoende is beveiligd, dan mag de netwerkkabel weer worden aangesloten.

©CIDimport

Stap 4: Windows XP opnieuw installeren

Cd-rom's bij de hand, bestanden veiliggesteld, netwerkkabel losgetrokken? Dan gaat u naar de BIOS Setup waar u instelt dat er van cd-rom moet worden geboot om de installatieprocedure van Windows XP te kunnen starten (zie afbeelding). Vervolgens kunt u de Windows XP installatie-cd-rom in de cd-romspeler plaatsen en de pc opnieuw starten. Is de installatieprocedure van Windows XP eenmaal gestart? Dan graag uw aandacht voor de volgende zaken:

1. U gebruikt niet de hele harde schijf voor de installatie van Windows XP. Afhankelijk van de grootte van de harddisk gebruikt u tussen de 8 en 12 GB voor de ‘C:'-partitie.

2. Het bestandssysteem dat u gebruikt is ntfs (‘New Technology File System') omdat dit robuuster is dan FAT (‘File Allocation Table'). U kiest voor een grondige in plaats van voor een snelle formattering.

3. Verder doorloopt u de normale installatie-procedure waarbij u van de netwerkinstellingen afblijft. Alle andere zaken kunt u correct invullen.

Het uiteindelijke resultaat is dus een Windows XP-computer waarop alle hardware-drivers nog moeten worden geïnstalleerd. Met intussen nog volop harddiskruimte omdat een gedeelte (de toekomstige ‘D:'-drive) nog niet in gebruik is genomen.

Stap 5: Service Pack 3 installeren

Als Windows XP voor de eerste keer doorstart, kan Service Pack 3 worden geïnstalleerd. Dit klusje mag geen naam hebben, want u hoeft slechts het eerder opgehaalde (en op cd-rw gebrande) programmabestand te laten runnen. Daarna even afwachten en Windows XP is serieus veiliger geworden.

©CIDimport

Stap 6: Cd-romspeler en harddisk netjes maken

Als Windows XP, na de installatie van Service Pack 3, nu voor de tweede keer doorstart, gaat u naar de utility ‘Computerbeheer'; onderdeel van ‘Systeembeheer' van het Configuratiescherm. Als eerste gaat u de cd-romspeler een andere driveletter geven: ‘E:' in plaats van ‘D:' (zie afbeelding). Driveletter ‘D:' willen we namelijk gebruiken voor het gedeelte van de harddisk dat nog niet is geformatteerd (afbeelding 7). Voor de beide klusjes klikt u eerst de cd-romspeler en daarna de nog niet gebruikte partitie aan met de rechter muisknop. De cd-romspeler hebt u driveletter ‘E:' en van de niet gebruikte partitie maakt u een ‘primaire partitie' met driveletter ‘D:' die u vervolgens als ntfs-bestandssysteem laat formatteren (zie afbeelding).

©CIDimport

Stap 7: Mijn documenten naar ‘D:’

Het is de bedoeling dat de ‘C:'-partitie alleen maar wordt gebruikt voor het besturingssysteem en de te installeren programma's. Op de ‘D:'-partitie moeten alle gebruikersbestanden terechtkomen. Als we dit doen, dan kunnen we ‘C:' in de toekomst opnieuw formatteren zonder dat de gebruikersbestanden - die zijn intussen op ‘D:' neergezet - verloren gaan. U klikt op het Bureaublad het pictogram ‘Mijn documenten' aan met de rechter muisknop en u kiest voor de contextmenu-optie ‘Eigenschappen'. Vervolgens gebruikt u het tabblad ‘Doel' om met behulp van de knop ‘Verplaatsen' aan te geven waar ‘Mijn documenten' nu moet komen te staan: in dezelfde map, maar dan op ‘D:' (zie afbeelding). U zult vervolgens zien hoe de inhoud van ‘Mijn documenten' van ‘C:' naar ‘D:' wordt verplaatst.

©CIDimport

Stap 8: Drivers en software installeren

Nu kunt u Windows XP helemaal netjes maken. De benodigde drivers worden geïnstalleerd, evenals de genoemde antivirus- en firewall-software. Hoewel? U hoeft niet per se de door ons genoemde security-tools te installeren, u kunt ook uw eigen veiligheidssoftware gebruiken. Verder ook het aangegeven cd-/dvd-brandpakket nog even op de pc zetten. Op dit moment willen we in principe niet dat u nog meer programma's installeert: alleen dat wat nodig is om deze workshop tot een goed einde te brengen (zie afbeelding)!

©CIDimport

Stap 9: Beveiligingscentrum inregelen

De minimaal benodigde software is inmiddels geïnstalleerd. Om problemen te voorkomen gaat u naar het Configuratiescherm om aldaar de tool ‘Beveiligingscentrum' te openen. Als dat is gebeurd, dan komt u te weten hoe het op dit moment met de beveiliging van Windows XP gesteld staat. Hebt u uw eigen firewall geïnstalleerd? Dan kan de Windows XP-firewall worden uitgeschakeld. Is uw virusscanner nog niet helemaal up-to-date? Dat is dan - nog - even jammer (zie afbeelding)...

©CIDimport

Stap 10: Internetverbinding actief maken

In principe zit de pc op dit moment helemaal potdicht, want Service Pack 3 is geïnstalleerd en de firewall alsmede de virusscanner draaien op volle toeren. Dit is dan ook het moment waarop we de netwerkkabel kunnen aansluiten om de internetverbinding te activeren. De manier waarop dit moet gebeuren kan verschillen per pc. U weet hoe het moet, want u hebt het tenslotte al eerder gedaan (zie afbeelding)!

©CIDimport

Stap 11: Alle software updaten

Met de internetverbinding actief, kunt u alle geïnstalleerde software opwaarderen. Te beginnen met de ‘Windows Update'-functie om daarna te kijken of de firewall, de virusscanner en de brandsoftware een opkikker kunnen gebruiken. Waar nodig, haalt u de update op van internet (zie afbeelding).

©CIDimport

Stap 12: Beveiligingscentrum controleren

En nadat de software is opgewaardeerd, spreekt u het ‘Beveiligingscentrum' van Windows XP nogmaals aan. Gewoon om er zeker van de te zijn dan de update van de virusscanner correct is binnengekomen (zie afbeelding).

©CIDimport

Stap 13: pc helemaal laten doorscannen

Op dit moment is uw pc al goed beveiligd. Maar voordat we verdergaan, controleren we de héle computer op de aanwezigheid van malware. Is er malware actief? Dan kan deze meteen worden verwijderd. Maar zoals aangegeven, verwachten we geen problemen... En die zijn er ook niet (zie afbeelding)! Waarmee we in ieder geval hebben aangeven, dat het mogelijk is om met een ècht schone pc te kunnen beginnen!

©CIDimport

Stap 14: Rescue-diskettes maken

Windows XP en alle programma's zijn opgewaardeerd en de computer is helemaal schoon. Dit is dan ook het ideale moment om rescue-diskettes te maken. Over het algemeen zal de virusscanner dit voor u regelen en de rescue-diskettes die u creëert zijn bedoeld om de pc te kunnen starten èn herstellen als een virus het systeem serieus heeft beschadigd. Rescue-diskettes moeten iedere keer opnieuw worden aangemaakt als u (1) het systeem heeft opgewaardeerd en (2) als de virusscanner een update heeft gekregen (zie afbeelding). 

©CIDimport

Stap 15: Harde schijf opruimen

We gaan verder met het backuppen van de ‘C:'-partitie waarop Windows XP en alle - inmiddels opgewaardeerde - programma's zijn geïnstalleerd. Maar voordat het zover is, houden we nog even een grote schoonmaak, want we willen natuurlijk geen onnodige rommel backuppen. We doen het volgende:

1. Met behulp van de bekende tool ‘Schijfopruiming' gooien we alle overbodige bestanden weg (zie afbeelding).

2. Via het ‘Systeembeheer' schakelen we het Systeemherstel even uit en meteen daarna weer in. Nu worden de oude herstelbestanden - die hebben we toch niet nodig - weggegooid.

©CIDimport

Stap 16: Herstelpunt maken

De pc staat er helemaal netjes bij, dus gaan we een herstelpunt creëren dat we duidelijk kunnen herkennen. Hiervoor wordt de tool ‘Systeemherstel' gebruikt; een onderdeel van de ‘Systeemwerkset'. U maakt een nieuw herstelpunt welke u voorziet van een niet te missen omschrijving (zie afbeelding). Dit herstelpunt is dus helemaal virusvrij!

©CIDimport

Stap 17: Systeem backuppen naar cd/dvd

Met behulp van Nero BackItUp kunt u een harddisk-image bewaren op cd/dvd. Het is de bedoeling dat we de complete inhoud van de huidige ‘C:'-partitie bewaren op het moment dat deze helemaal netjes en up-to-date is (zie afbeelding). Immers, op de nú actieve ‘C:'-partitie kunnen we dan terugvallen als we in de toekomst serieus geïnfecteerd raken. Waarbij reeds opgemerkt dat de cd's of de dvd die u laat inbranden meteen worden voorzien van software waarmee u de backup ook weer supersnel kunt terugzetten.

©CIDimport

Stap 18: Windows-map kopiëren naar ‘D:’

En over geïnfecteerd raken gesproken: de virussen zullen vaak proberen om systeembestanden te beschadigen. Immers, systeembestanden bevinden zich altijd op dezelfde plek (in de map ‘C:\WINDOWS\'') en ze worden altijd gestart. Dus? Als een virus kan meeliften met een systeembestand (een programma of een proces), dan is een goede (...) werking gegarandeerd. En nu doet zich een probleem voor: een geïnfecteerd systeembestand kan mogelijk niet worden gecleand door de virusscanner. Enerzijds omdat een systeembestand op dat moment exclusief kan zijn geopend door Windows XP. Anderzijds omdat een gecleand systeembestand wel eens niet meer zou kunnen werken.

Geeft de virusscanner aan dat een systeembestand is beschadigd? Dan is het handig als u een schone kopie van dat systeembestand direct achter de hand heeft. En wat is dan eenvoudiger dan het maken van een kopie van ‘C:\WINDOWS\' naar ‘D:\WINDOWS\'? Hiervoor gaan we slim gebruik maken van de ‘Veilige Modus' van Windows XP die we kunnen bereiken als we tijdens het starten van de pc op drukken (afbeelding 25). Eenmaal in de ‘Veilige Modus' aangekomen, geeft u de volgende Dos-opdrachten:

1. D: Enter.

2. MD WINDOWS Enter.

3. XCOPY C:\WINDOWS\*.* D:\WINDOWS /C /H /S Enter. Mappen, verborgen bestanden en systeembestanden worden gekopieerd. En ‘XCOPY' houdt niet op als er iets fout gaat.

Voor zover als dat mogelijk is, worden alle bestanden uit de map ‘C:\WINDOWS\' overgezet naar de map ‘D:\WINDOWS\'. Op ‘D:' is ruimte genoeg, dus waarom ook niet? Merk op: het is ook mogelijk om systeembestanden uit CAB-files op de Windows XP installatie-cd-rom te halen. Alleen... Die kunnen inmiddels verouderd zijn.

©CIDimport

Stap 19: Automatisch Systeemherstel

Windows XP is trouwens voorzien van een backup-programma dat u bij de ‘Systeemwerkset' van de Bureau-accessoires kunt vinden. Met behulp van dit backup-programma kunt u een kopie van uw systeem bewaren. Maar dat is nog niet alles, want er wordt ook een speciale diskette aangemaakt die u kunt gebruiken in combinatie met de - bijvoorbeeld naar ‘D:' - weggeschreven veiligheidskopie van het systeem (zie afbeelding). Mocht het helemaal verkeerd aflopen, dan hebt u namelijk de mogelijkheid om de Windows XP installatie-cd-rom te gebruiken om de systeembackup terug te halen. Tijdens het starten van de installatie-procedure van Windows XP moet u (even goed kijken!) op drukken om het Automatisch Systeemherstel te activeren.

Stap 20: Datadragers veilig bewaren

En op precies dit moment is uw systeem virusvrij en meervoudig veiliggesteld. U hebt de rescue-diskettes van de virusscanner, de image-backup van Nero BackItUp, de kopie van ‘C:\WINDOWS\' op de ‘D:'-partitie en ook een backup waarmee u een Automatisch Systeemherstel kunt laten uitvoeren. Dit lijkt vierdubbel op, maar dat is niet zo... Zo dadelijk meer hierover. De diskettes, de cd's en/of de dvd dient u op een veilige plek te bewaren.

Stap 21: Bovenstaande stappen herhalen

We komen we misschien wat laat mee, maar u hebt toch wel RW-plaatjes gebruikt? Een cd-rw en een dvd-rw kunnen namelijk steeds weer opnieuw worden gebruikt en dat is ook de bedoeling. Als u niet aan de veiligheidsinstellingen van de firewall, de virusscanner, de Automatische Update-functie van Windows XP, Internet Explorer en Outlook Express gaat sleutelen, dan is de veiligheid van uw pc ook in de toekomst gewaardeerd. Vanaf dit moment kunt u uw andere programma's installeren en steeds weer zal er een moment zijn waarop uw pc ‘helemaal af' is. Is dat het geval? Dan kunt u teruggaan naar ‘Stap 11', die u tot en met ‘Stap 20' nogmaals uitvoert. Waarbij u er zeker van moet zijn dat de pc niet (!) is geïnfecteerd. U constateert toch de aanwezigheid van een virus, adware of spyware? Dan de boosdoeners verwijderen en de stappen nogmaals herhalen. Het cleanen lukt niet? Dan graag hieronder verder lezen!

Stap 22: Van ‘D:\WINDOWS\’ naar ‘C:\WINDOWS\’

Nu even over het cleanen van virussen. In 99 van de 100 gevallen is de virusscanner in staat om een virus te verwijderen. Soms echter, lukt dat niet. Meestal bevindt het virus zich dan in een Windows-systeembestand dat niet kan worden aangepast. Zoals u inmiddels weet, zijn de Windows-systeembestanden in de map ‘C:\WINDOWS\' te vinden. Om een Windows-systeembestand te herstellen, start u de pc op in ‘Veilige Modus'. En vervolgens kunt u het kapotte bestand met behulp van een kopieeropdracht (bijvoorbeeld ‘COPY' van Dos) overhevelen van ‘D:' naar ‘C:'. Lukt dat niet in één keer? Dan het oude bestand herbenoemen en het nogmaals proberen. Lukt dat ook niet? Dan hieronder verder lezen!

©CIDimport

Stap 23: Systeemherstel proberen

Werkt het bovenstaande niet? Dan moet u het ‘Systeemherstel' van Windows XP aanspreken. En daarbij is het natuurlijk de bedoeling dat u het herstelpunt terughaalt dat u eerder persoonlijk heeft aangemaakt. Met wat geluk bevat het herstelpunt een virusvrije kopie van het geïnfecteerde bestand (zie afbeelding). Mocht de virusscanner intussen reageren met meldingen die iets te maken hebben met het ‘Volume Restore', dan moet u zich daar niets van aantrekken. Het totale systeemherstelbestand kan geïnfecteerd zijn, maar uw unieke herstelpunt is dat nog niet. Ook dit lukt niet? Dan hieronder verder lezen!

©CIDimport

Stap 24: Antivirus rescue-diskettes

No steeds last van het virus dat zich hardnekkiger toont dan verwacht? Dan neemt u de antivirus rescue-diskettes erbij. U moet namelijk weten dat de virusscanner dusdanig slim is dat de meest virusgevoelige systeembestanden worden bewaard op de antivirus rescue-diskettes. U zorgt ervoor - in de BIOS Setup - dat uw pc van floppy kan booten en u plaatst de eerste antivirus rescue-diskette. Daarna de instructies netjes opvolgen (zie afbeelding). Mocht de rescue-diskette niet automatisch opstarten, dan moet u zelf voor een boot-diskette zorgen waarmee u in Dos terechtkomt. Ook dit werkt niet? Dan hieronder verder lezen!

©CIDimport

Stap 25: Backup terughalen

U bent er nog steeds niet in geslaagd om uw pc virusvrij te maken? Dan zult u een backup moeten terughalen. We hebben er twee: (1) eentje gemaakt door Nero BackItUp en (2) eentje gemaakt met de backup-software van Windows XP zelf. In principe kunt u beide veiligheidskopieën gebruiken, maar begint u met het ‘Automatisch Systeemherstel' van Windows XP. U plaatst de Windows XP installatie-cd-rom in de cd-romspeler en als de installatie-procedure wordt gestart, dan drukt u op het juiste moment op . En daarna wederom de instructies netjes opvolgen (zie afbeelding)... Laat het ‘Automatisch Systeemherstel' het toch nog afweten? Dan is er de backup op cd/dvd en deze dient als paardenmiddel!

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.