Philips gooit al enkele jaren hoge ogen met ‘The One’ serie die voor een mooie prijs alle belangrijkste features wil aanbieden. De 65PUS8909 is de nieuwste versie, met een nieuw smart tv-systeem en nieuwe afstandsbediening. Maar kan The One de strijd nog aan in dit segment?

Nu vrijwel elke tv kan uitpakken met een bijna randloos scherm is het geen gemakkelijke taak om in de middenklasse nog een opvallend design te presenteren. Maar gewoon een mooi ontwerp is gelukkig geen enkel probleem. Deze Philips is echter vrij neutraal in antracietgrijs. Prettig vinden we dat hij op een draaivoet staat.

©TP Vision

Een eerste troef voor deze tv vinden we bij de aansluitingen. Hij biedt namelijk viermaal HDMI 2.1 met 48Gbps bandbreedte en dat is iets dat Philips tot nu toe nog niet heeft laten zien. Dankzij de extra poorten kun je nu moeiteloos meer dan één dergelijke bron aansluiten en eventueel ook een soundbar. De HDMI-poorten ondersteunen ALLM, 4K120 en zelfs 4K144 en VRR (HDMI VRR, AMD FreeSync Premium). De input-lag is uitstekend: 14,9ms in 4K60 en 6,5 ms in 2K120. Maar voordat je begint te gamen, duik je beter eerst nog even in de instellingen en schakel je de poorten van je game-bron naar ‘Optimal Auto Game 144Hz Pro’ om alle game-eigenschappen te activeren.

Titan OS: het nieuwe smart-tv-systeem

Philips stapt bij deze televisie af van Google TV en heeft gekozen voor Titan OS voor een deel van de nieuwe line-up. Titan OS is een in Europa ontwikkeld systeem en biedt een slank en vlot werkend systeem waarin gebruiksvriendelijkheid voorop staat. Wat gebruiksgemak betreft zijn we in ieder geval erg tevreden over de snelheid waarmee je door de schermen navigeert. Ook de lay-out is prima en het Home-scherm lijkt veel op dat van Google TV. Het app-aanbod bevat de belangrijkste internationale diensten, met uitzondering van Apple TV. Lokaal zien we zowel voor Nederland als België al een deel van apps op het scherm staan. In Nederland vinden we Viaplay, NL Ziet, Pathé Thuis en Videoland, in België zijn VTM Go en Streamz beschikbaar.

©ID.nl | Eric Beeckmans

Titan OS ondersteunt ook Google Cast (voorheen bekend als Chromecast), maar geen Airplay2. Daarnaast biedt het FAST-kanalen (Free Ad-Supported Streaming), die geïntegreerd zijn in de klassieke elektronische programmagids van de tv-tuner. Ze bieden extra content, maar de meerwaarde lijkt ons voorlopig beperkt. Titan OS wil ook inzetten op een goede zoekfunctie, maar ook daar was zo te zien nog wat werk aan. Je kunt weliswaar per categorie zoeken, maar de resultaten waren nog beperkt.  Titan OS garandeert wel verdere software-updates, dus er komen nog verbeteringen aan.

©ID.nl | Eric Beeckmans

De afstandsbediening oogt modern, en heeft een paar unieke eigenschappen. Zo lichten er cijfers op onder de d-pad als je de cijfer-toets (centraal tussen geluid- en kanaaltoetsen) indrukt. Dat maakt de afstandsbediening compact, maar tegelijkertijd biedt hij dus toch nummertoetsen. We waren minder tevreden over het gevoel dat de toetsen gaven. Een toets indrukken voelt zacht en onduidelijk aan. En zeker op de d-pad kan dat tot foute toetsaanslagen leiden.

©ID.nl | Eric Beeckmans

Ambilight mag niet ontbreken 

Op deze Philips-tv zorgt een driezijdig Ambilight voor sfeervolle en vooral kleurrijke omkadering van de tv. Als je voluit van Ambilight wilt genieten, zorg dan voor voldoende vrije ruimte rond de tv. Je kunt het licht aanpassen voor de kleur van achterliggende muur, en Ambilight biedt veel verschillende functies. De belangrijkste is het tv-beeld omzetten in kleuren die verschijnen op de muur. Maar je kunt Ambilight ook laten werken op geluid, je kunt het gebruiken als sfeerlicht, of ermee wakker worden of gaan slapen. Ambilight Aurora is een screensaver en sfeerlicht tegelijkertijd.

©TP Vision

 Philips P5-beeldverwerking

De nieuwe chipset die voor de extra HDMI 2.1-poorten zorgt, is ook de nieuwe basis voor de Philips P5-beeldverwerking. Geen revolutionaire technieken – die zijn uiteraard voorbehouden aan de topmodellen – maar erg solide prestaties met sterke punten die Philips over de jaren verzameld heeft. Een uitstekende deinterlacing van 1080i-content zoals die van een tv settop-box en slimme upscaling die detail een kleine boost kan geven.

©TP Vision

Samen met goede ruisonderdrukking levert dat ook voor oudere bronnen zoals dvd mooie resultaten op. Philips heeft wel nog wat werk om blokvorming efficiënter te verwijderen. Die beeldfout wordt veroorzaakt door sterke videocompressie, en de processor kan dat kennelijk niet goed mee verwerken. De bewegingsscherpte van dit 120Hz-paneel is goed, het kan zelfs 144Hz gaan, en dat is interessant voor games. Dat maakt het prima voor sport, waar de bal netjes afgelijnd blijft en geen lastige sleepsporen maakt wanneer hij over het scherm zoeft. De motion interpolation van Philips scoort al geruime tijd erg goed. Het algoritme grijpt snel en adequaat in om schokken te vermijden wanneer de camera snel beweegt. Op lage-resolutiebronnen zoals dvd veroorzaakte dat wel iets meer beeldartefacten dan gewenst.

Levert hij genoeg contrast?

Philips positioneert The One als een toestel dat een breed scala kijkers moet bekoren en in typische woonkameromstandigheden zijn werk moet doen. Het ADS-type paneel (een variant van IPS), zorgt bijvoorbeeld voor een redelijk goede kijkhoek voor helderheid, contrast en kleur. Maar bij donkere beelden heeft het wat last van een waas die het contrast hindert. Het ANSI-contrast is goed: het haalt ongeveer 1.750:1, en met globale dimming kan dat klimmen naar iets meer dan 3.000:1 – zij het dan wel in iets makkelijkere testen.

We hadden graag gezien dat Philips ook in The One voor lokale dimming had gekozen, dat kan een wezenlijk beter resultaat leveren. Ook de uniformiteit scoorde niet fantastisch. Die is oké in heldere beelden, maar in donkere beelden zie je de achtergrondverlichting duidelijk hier en daar doorschijnen, vooral aan de rand. Jammer, want in de donkere balken boven en onder een filmbeeld is dat goed zichtbaar. Dit soort fout varieert echter van toestel tot toestel. De SDR-beelden in de Film-beeldmode zijn prima, met nauwkeurige kleurweergave, maar je kunt ze verbeteren door de ‘Dynamische contrastverbetering’ te activeren, en eventueel de gamma-waarde naar twee op te trekken. Beide ingrepen verbeteren het contrast, waardoor het beeld wat meer diepte en detail krijgt. 

Nét geslaagd voor HDR

Een moderne tv moet ook in staat zijn om goed HDR weer te geven. Daarvoor zijn een aantal factoren belangrijk, zoals contrast, helderheid, kleurbereik en tonemapping. Met een gemeten piekhelderheid (in HDR Film beeldmode) van ongeveer 430 nits zowel op kleine stukken van het scherm als op het volledig scherm is de PUS8909 iets te zuinig met licht. Vermoedelijk is meer licht, gecombineerd met het matige contrast en global dimming niet gewenst, dat begrijpen we. Maar toch is dat een bescheiden resultaat. Het kleurbereik is wel goed: dat haalt 92% P3. De meeste HDR-beelden zien er goed uit, tenminste zolang ze niet te donker zijn, en zolang ze niet te helder gemastered zijn.

In het eerste geval merk je dat er veel zwartnuances verdwijnen, en dat het matige contrast het beeld parten speelt. Wanneer de beelden te helder gemastered zijn, maakt de tonemapping kleuren te helder, die verliezen dan aan intensiteit. Het beeld wordt daardoor ook vlakker. Philips heeft The One gelukkig wel ondersteuning voor HDR10+ en Dolby Vision gegeven. Vooral het populaire Dolby Vision kan dankzij de dynamische metadata veel meer mooie resultaten neerzetten.

©TP Vision

Voldoende audiovermogen

Net als vorig jaar is The One uitgerust met viermaal 10W vermogen, en ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X. Daarmee kan het toestel behoorlijk wat volume produceren met een toereikende bas-ondersteuning en hoorbaar surround-effect. Alleen wanneer je het volume echt hoog zet, gaat de klank wat de mist in. En uiteraard kun je zonder upfiring luidsprekers geen echte Dolby Atmos of DTS:X hoogte-effecten realiseren. Het resultaat volstaat voor doorsnee gebruik. Wie van krachtige muziek en film/game-soundracks houdt, kiest beter een goede soundbar.

©Eric Beeckmans | ID.nl

Conclusie

De Philips 65PUS8909 is naar onze mening wat stil blijven staan, terwijl concurrenten die hard inzetten op het segment waarin deze televisie valt juist grote stappen aan het maken zijn. Van deze familie-tv geniet je het best bij wat omgevingslicht en met heldere content, waarbij de impact van het matige contrast dan minder opvalt. De HDR-prestaties zijn nét voldoende, vooral dankzij Dolby Vision. Het 144Hz-paneel levert goede bewegingsscherpte, prima voor sport en gamers. Die laatste groep krijgt bovendien vier HDMI 2.1-poorten tot zijn beschikking. De afstandsbediening kan beter; dat bewijst de versie die bij de hogere modellen zit. De keuze voor Titan OS kunnen we nog niet met volle overtuiging beoordelen, maar de eerste tekenen zijn gunstig. Het is snel en bevat al een deel van de lokale apps. Met komende software-updates verdwijnen hopelijk de kleine kinderziektes. Wel vinden we de prijs van deze televisie te hoog. Concurrenten zoals TCL en Hisense leveren in deze categorie meer waarde.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

In dit artikel bekijken we verschillende AI-risicozones. Wat is bijvoorbeeld de milieu-impact van AI? Hoe betrouwbaar zijn de antwoorden van chatbots? Wat als synthetische media (alles wat met AI wordt gemaakt) niet meer van echt te onderscheiden zijn? En hoe beïnvloeden AI-systemen onze economie, privacy en ons denkvermogen? De grens tussen mens en machine vervaagt.

Dit artikel is bedoeld voor wie voorbij de hype wil kijken en wil begrijpen wat er op het spel staat. Elk onderdeel behandelt een specifiek risico, met voorbeelden en toepassingen. Zo krijg je een goed beeld van de schaduwkanten van AI. Niet om de technologie af te wijzen, maar om er bewuster en verantwoordelijker mee om te gaan.

Ecologische voetafdruk

Hoewel AI vaak als iets immaterieels en 'in de cloud' wordt voorgesteld, is de milieu-impact allesbehalve onzichtbaar. De menselijke hersenen verbruiken continu ongeveer 20 watt, vergelijkbaar met een gloeilampje. Daarmee worden 86 miljard neuronen en duizenden synapsen per neuron gevoed.

Grote taalmodellen als GPT of Gemini vragen daarentegen enorm veel rekenkracht. De trainingsfase kan duizenden MWh vereisen en miljoenen liters water voor koeling, afhankelijk van het datacenter en de gebruikte hardware. Ook het gebruik (inferentie) is belastend: elke prompt/antwoord-interactie bij modellen uit deze klasse vraagt energie en koeling aan de serverzijde.

AI heeft dus een stevige ecologische voetafdruk. Tegelijk worden oplossingen ontwikkeld, zoals restwarmtehergebruik, luchtkoeling in plaats van waterkoeling, meer hernieuwbare energie en efficiëntere modellen. Denk aan compacte taalmodellen, zoals TinyML, quantisatietechnieken (kleinere getallen en minder geheugen) en lokaal draaiende AI's (edge AI).

©(c) Wikipedia, CC BY-SA

Hallucinaties

AI-chatbots doen de gebruiker graag een plezier. Daarbij zijn ze opvallend overtuigend, ook wanneer ze onzin produceren, oftewel wanneer ze hallucineren.

Hallucinaties kunnen ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer juristen verwijzen naar niet-bestaande wetsartikelen of wanneer medische informatie klakkeloos wordt overgenomen. Controleer gevoelige informatie daarom altijd via meerdere bronnen. Doe dit zeker bij gevoelige of complexe thema's. Weet ook dat AI-modellen zich vaak verontschuldigen als je teruggeeft dat er een fout is gemaakt. Vervolgens herhalen ze zich doodleuk.

Hallucinaties zijn hardnekkiger bij fenomenen als data- en conceptdrift. Bij het eerste herkent het model je eigen input minder goed doordat de vorm afwijkt van de trainingsinput. Bij het tweede is de inputvorm hetzelfde gebleven, maar is de betekenis inmiddels veranderd. Meer weten over datadrift en conceptdrift.

Verder kan het model te veel details uit trainingsdata opnemen en zo irrelevante informatie meenemen (overfitting). Of omgekeerd: onvoldoende zinvolle data gebruiken (underfitting). Ook deze fenomenen kunnen het hallucineren versterken.

Bias en manipulatie

AI-modellen krijgen enorme datahoeveelheden van het internet als input. Deze zijn zelden neutraal, waardoor vooroordelen of een westers wereldbeeld in het leerproces sluipen. Dat zorgt voor vertekening of bias (vooringenomenheid). AI-modellen kunnen bijvoorbeeld vrouwen aan zorgberoepen linken en mannen aan leidinggevende functies, of etnische groepen benadelen bij risicobeoordelingen.

Bias is niet alleen maatschappelijk, maar ook technisch. Een model leert niet alleen wat er ín de data staat, maar ook hoe die data zijn verdeeld. Als een bepaalde bron oververtegenwoordigd is, of als een schrijfstijl vaker voorkomt, dan krijgt dat automatisch meer gewicht. De architectuur en trainingsmethode versterken die patronen. Daardoor kunnen antwoorden die objectief lijken toch subtiel een voorkeur bevatten.

Interessant is ook dat onderzoekers political compass-testvragen voorlegden aan grote AI-taalmodellen (LLM's). De conclusie: zowat alle LLM's situeren zich in het links-economische, sociaal-libertaire kwadrant. Besef dat ook deze testvragen een vooroordeel (kunnen) bevatten, wat aantoont hoe moeilijk het is bias correct te beoordelen.

Nog problematischer wordt het bij manipulatie, wanneer deze bias opzettelijk in het model zit. Denk aan AI-toepassingen in advertenties die inspelen op angsten of overtuigingen. Algoritmische sturing kan bovendien gemakkelijk tot gelijkgezinde groepen (echo chambers) en polarisering leiden.

Omdat AI-modellen zo complex zijn, is vaak onduidelijk hoe de output tot stand komt (de black box). Dit vergroot de transparantiebehoefte en verklaart waarom veel wetenschappers pleiten voor explainable AI, of LLM's en AI-algoritmen opensource willen maken.

Synthetische media

De term synthetische media verwijst naar beelden, audio of tekst die volledig of deels AI-gegenereerd zijn. Denk aan deepfakes, nagebootste stemmen of automatisch gegenereerde nieuwsartikelen. Zulke toepassingen lijken creatief en handig, je maakt bijvoorbeeld een marketingvideo zonder camera of acteurs, maar de keerzijde is zorgwekkend.

Deepfakes kunnen personen dingen laten zeggen die zo zijn uitgesproken. Andersom kunnen echte beelden als deepfake worden afgedaan, ook wel 'the liar's dividend' genoemd. Deepnudes (gefingeerde naaktbeelden) kunnen dan weer gebruikt worden voor wraakporno.

Deze technologieën maken ook nepnieuws: desinformatie waarbij feiten doelbewust worden verdraaid. Dit tast het vertrouwen in communicatie en bewijsvoering aan en doet steeds meer mensen geloven in de maakbaarheid van de realiteit. Wat echt is, hangt vooral af van hoe je deze zelf vormgeeft. Feit en fictie raken verstrengeld, waardoor we belanden bij concepten als alternate truth en postrealiteit. Daarin wegen perceptie, gevoel en overtuiging zwaarder dan feiten. Synthetische media vragen daarom niet alleen om kritische blik, maar mogelijk ook om watermerken en regulering.

Zelfbevlekking

AI-modellen gebruiken vrijwel alle beschikbare internetbronnen als trainingsmateriaal. Omdat generatieve AI zelf steeds meer online content produceert, gebruiken modellen ook hun eigen output opnieuw. Zo ontstaat een zichzelf versterkende kringloop waarbij AI zich voedt met AI-gegenereerde inhoud. Deze vorm van zelfbevlekking verhoogt het risico op kwaliteitsverlies in digitale content, ook wel slop of enshittification genoemd.

AI genereert output namelijk op basis van patronen, niet vanuit betekenis of intentie. Als deze patronen ook nog eens uit andere AI-bronnen komen, ontstaat een neerwaartse spiraal met nauwelijks nuancering en steeds herhaalde ideeën. Hierdoor verhoogt ook het risico op hallucinaties en bias en de mens raakt out-of-the-loop. Op termijn dreigt model collapse: AI-modellen worden minder intelligent naarmate ze vaker op eigen output trainen.

Sommigen spreken van een zombie-internet. Zo blijkt inmiddels al zeker vijf procent van de nieuwe Engelstalige Wikipedia-inhoud AI-gegenereerd te zijn. Bovendien nemen mensen typische AI-taal, met herkenbare woordkeuzes, steeds vaker over. Om deze dynamiek te doorbreken, moeten menselijke input en creativiteit centraal blijven staan in het AI-trainingsproces.

Auteursrecht

AI roept fundamentele vragen op rond auteursrecht. Modellen worden getraind op grote hoeveelheden tekst, beeld en audio zonder dat makers altijd toestemming hebben gegeven. Dit leidt tot discussies over schending van auteursrecht.

Er lopen inmiddels meerdere rechtszaken tegen AI-bedrijven. Het gaat onder meer om claims rond ongeoorloofd gebruik van beschermde werken voor training en ongewenste herhaling van fragmenten in AI-output. Bedrijven worden daardoor steeds bewuster van licenties, databescherming en toestemmingseisen.

De VS en Europa hanteren verschillende juridische kaders. In de VS wordt soms gesproken van 'fair use' bij transformatief gebruik, terwijl Europa zich baseert op strengere richtlijnen en opt-out-mechanismen via het TDM-AI-protocol.

AI-output roept ook andere auteursrechtelijke vragen op. Wie is bijvoorbeeld de auteur van een AI-tekening? Is dat de modelontwikkelaar, de gebruiker of niemand? AI kan ook onbedoeld tekst- of beeldfragmenten uit het trainingsmateriaal overnemen, met mogelijk plagiaat. Er bestaat dus een juridische grijze zone en er is behoefte aan duidelijke regelgeving, aangepast aan de AI-evoluties.

Privacy

AI kan verder een bedreiging voor onze privacy vormen. In China zie je dit scherp: gezichtsherkenning en camera's ondersteunen er een sociaal kredietsysteem. Burgers worden continu gevolgd. Wie een overtreding begaat, riskeert sancties.

Ook in het Westen ontstaan zorgwekkende trends. Het Amerikaanse bedrijf Clearview AI bijvoorbeeld bouwt een databank met miljarden gezichten, geplukt uit sociale media en websites, zonder toestemming van de betrokkenen. Beveiligingsbedrijven gebruiken deze beelden om burgers te identificeren, nagenoeg zonder controle.

Een bijkomend gevaar is dat je zelf te veel prijsgeeft. Steeds meer AI-tools gebruiken bijvoorbeeld Retrieval-Augmented Generation (RAG), waarbij je eigen of andere data kunt uploaden voor betere antwoorden. Maar wie garandeert dat deze informatie niet elders wordt opgeslagen of hergebruikt?

Daarnaast ondermijnt AI je informatievrijheid via filterbubbels. Algoritmen tonen vooral inhoud die aansluit bij eerdere voorkeuren, waardoor je blik vernauwt en confirmation bias toeneemt: je vertrouwt vooral informatie die je bestaande overtuiging bevestigt. Gecombineerd met micro-targeting, waarbij je gericht wordt beïnvloed met politieke of commerciële boodschappen, ontstaan risico's op manipulatie.

Geestelijke ontwikkeling

Steeds meer AI-tools nemen cognitieve taken over: ideeën bedenken, teksten samenvatten of wiskundeproblemen oplossen. Dit is handig, maar geeft ook risico's. Als je brein weinig wordt uitgedaagd, komt je mentale ontwikkeling in het gedrang.

Vooral jongeren (digital natives) zijn kwetsbaar. Schoolopdrachten worden sneller aan AI-bots uitbesteed dan zelf uitgewerkt. Daardoor oefenen ze minder op formulering, redenering en foutcorrectie, wat juist belangrijk is voor de intellectuele groei.

Dit daagt ook het onderwijs uit, bijvoorbeeld wat betreft lesmethodes. Mogelijk biedt een aanpak als flip the classroom enig soelaas: leerlingen bereiden thuis (met hulp van AI) de leerstof voor en in de klas worden samen oefeningen gemaakt en besproken.

Bovendien zijn AI-antwoorden vaak vlot geschreven, maar missen ze nuance of tegenstrijdige ideeën. Wie zijn denkproces voortdurend daaraan spiegelt, loopt het risico op vervlakking van mening en expressie.

AI-bots creëren ook onrealistische sociale verwachtingen. Ze zijn vaak opvallend geduldig en meegaand, wat mensen minder sociaal vaardig kan maken. Sommigen raken meer sociaal geïsoleerd of ontwikkelen parasociale relaties met bots als Replika en CharacterAI.

Politiek en economie

AI dreigt ook de politiek-economische verhoudingen grondig te herschikken. Waar staten traditioneel economische groei sturen via beleidsinstrumenten (Keynesiaans model), nemen Big Tech-giganten het steeds meer over. Overheden worden afhankelijker van deze bedrijven, wat machtsasymmetrie versterkt. Er zijn al duidelijke tekenen van deregulatie: regels worden versoepeld om innovatie aan te trekken.

Ook op microniveau is de impact zichtbaar. Ontwikkelingen (zoals agentic AI) kunnen de economie en de productiviteit stimuleren en er ontstaan ook nieuwe functies, zoals prompt engineers, AI-ethici en data-curatoren. Maar helaas gaat het voornamelijk om laagbetaalde ghost workers die AI-modellen helpen trainen. Daarnaast veranderen veel jobs inhoudelijk, zoals in administratie, marketing, financiën en juridische diensten. Andere functies zullen ongetwijfeld verdwijnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld vertalers, copywriters, klantenservicemedewerkers, boekhoudassistenten en junior programmeurs zich ernstig zorgen maken.

AI zal daarnaast ongetwijfeld ook de internationale machtsverhoudingen beïnvloeden. Geopolitieke spelers als de VS en China dreigen met hun AI-overmacht nog dominanter te worden, ten koste van andere (supra)nationale entiteiten. Is Europa hier een goed voorbeeld van?

Veiligheid

Vooralsnog kwamen vooral risico's aan bod die niet per se bedoeld of gewild zijn, maar er zijn ook partijen die bewust de destructieve kracht van AI inzetten. Zo worden cyberaanvallen steeds geavanceerder. Aanvallers gebruiken zelflerende algoritmen om netwerken te exploiteren. Er bestaan AI-tools die phishingmails opstellen, perfect afgestemd op het slachtofferprofiel.

Ook maatschappelijke structuren staan onder druk. Een AI die (via sociale media) nepnieuws verspreidt over bijvoorbeeld verkiezingen, kan wijdverspreide onrust veroorzaken. Door hun schaal en snelheid kunnen AI-systemen hele informatienetwerken ontregelen, zonder aanwijsbare dader.

Daarnaast loert het gevaar van verkeerde afstemming (misalignment): een AI die geen kwaad wil, maar schade aanricht omdat het doel fout werd geformuleerd. Denk aan een AI die waterverbruik wil beperken en daarom irrigatiesystemen stillegt.

Militaire toepassingen zijn er uiteraard ook. Autonome drones en zelflerende wapensystemen worden volop ontwikkeld. Grote spelers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse Anduril (AI-drones)en Palantir (militaire AI-software). Tekenend is dat een oprichter een ultranationalistisch manifest publiceerde waarin hij stelt dat de VS absoluut de AI-oorlog moet winnen.

Cyborgisering

Misschien wel het grootste gevaar van AI dringt langzaam en ongemerkt ons leven binnen: cyborgisering. Dit is het vervagen van de grens tussen mens en de machine. Denk aan avatars die levensecht reageren, digitale dubbelgangers van echte personen of AI-influencers met miljoenen volgers. Daardoor wordt het steeds moeilijker om te onderscheiden waar de mens stopt en de machine begint.

Nieuwe categorieën digitale wezens duiken op, zoals virtuele klantenadviseurs, AI-therapeuten en synthetische gezelschapsdieren. Een Spaanse vrouw trouwde zelfs met een AI-hologram.

Op termijn ontstaat er een samenleving waarin mensen voortdurend zijn verbonden met AI, via brillen, lenzen, implantaten of herseninterfaces (denk aan Neuralink van Elon Musk: AI-in-the-human). Technieken als de Turingtest of Winograd-challenge volstaan al lang niet meer om mens van machine te onderscheiden. Daardoor komen autonomie en authenticiteit steeds meer onder druk te staan.

Cyborgisering roept fundamentele vragen op. In hoeverre blijven we menselijk? Wellicht is niet iedereen een transhumanist zoals Ray Kurzweil, die reikhalzend uitkijkt naar de singulariteit: het moment waarop AI slimmer wordt dan de mens.

Black Friday staat weer voor de deur en dat betekent dat je overspoeld wordt met aanbiedingen. Maar let goed op voordat je op de bestelknop drukt: uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat veel van deze 'megadeals' in werkelijkheid misleidend zijn. Driekwart van de onderzochte winkels houdt zich niet aan de regels.

De toezichthouder nam 24 grote webshops en fysieke winkels onder de loep. De conclusie is schokkend: maar liefst 18 van de 24 winkels gaan de fout in met hun kortingsacties.

Sjoemelen met de 'van-prijs'

De grootste valkuil voor consumenten zit hem in de zogenoemde 'van-prijs'. Wettelijk is vastgelegd dat de doorgestreepte prijs (waar de korting vanaf gaat) de laagste prijs moet zijn die de winkel in de afgelopen 30 dagen heeft gerekend.

In de praktijk lappen veel winkeliers deze regel aan hun laars. Ze baseren de korting bijvoorbeeld op de (vaak veel hogere) adviesprijs, of een oude prijs van maanden geleden. Hierdoor lijkt het alsof je een enorme korting pakt, terwijl je in werkelijkheid soms nauwelijks goedkoper – of zelfs duurder – uit bent.

Volgens Fleur Severijns van de ACM is dit niet alleen oneerlijk tegenover de consument, maar ook tegenover concurrenten die wél netjes de regels volgen. De toezichthouder heeft de overtredende winkels aangeschreven. Vorig jaar kregen ketens als Leen Bakker en Jysk al boetes van boven de een ton voor dit soort praktijken; dat risico lopen de huidige overtreders nu ook.

Ook Bol, Amazon en Wehkamp genoemd

De ACM maakt de namen van de 18 winkels nog niet bekend, omdat zij nog bezwaar mogen maken. De Consumentenbond deed echter eigen onderzoek en noemt man en paard. Volgens de bond gaan onder andere Amazon, Wehkamp en Bol de mist in:

Waarom trappen we erin?

Winkeliers worden steeds creatiever in het verhullen van de werkelijke prijshistorie. Niels Holtrop, universitair docent Marketing, legt aan de NOS uit dat dit een bewust psychologisch spel is. Omdat aanbiedingen vaak tijdelijk zijn, ontstaat er bij consumenten de angst om de deal te missen (Fear Of Missing Out).

Doordat het voor de ACM onmogelijk is om elke (kleine) webshop te controleren, nemen veel winkeliers de gok. "Prijsconcurrentie is een krachtig wapen; klanten zijn er enorm gevoelig voor," aldus Holtrop.

Wat kun je doen?

Controleer zelf of de prijzen van producten niet stiekem zijn verhoord door gebruik te maken van de prijshistorie. Op vergelijkingssites kun je bijvoorbeeld zien wat het prijsverloop van een bepaald product is geweest gedurende een jaar.

Op Kieskeurig.nl kun je bijvoorbeeld de prijsdalers bekijken, hier vind je producten die de afgelopen periode sterk in prijs zijn gedaald.