Retrogames spelen is dé trend van dit moment. Fabrikanten spelen daar slim op in door de klassieke spelcomputers in afgeslankte vorm uit te brengen. Heel genereus, maar de echte slimmerik weet dat de pc dit trucje al veel langer kan. Hiervoor hoef je niet te wachten tot jouw favoriete spelcomputer opnieuw het levenslicht ziet, maar gebruik je emulators. In dit artikel laten we zien hoe je je pc, tablet en smartphone kunt ombouwen tot een droomconsole.

Een aantal jaar geleden had je voor elke spelcomputer die je wilde emuleren (het technische woord om een computersysteem na te bootsen), een aparte emulator nodig. Elke emulator diende geïnstalleerd en geconfigureerd te worden. Dat was een flink klusje, zeker omdat de ene emulator wel bepaalde videodrivers of controllers ondersteunde en de ander weer niet. Tegenwoordig gaat het een stuk gemakkelijker met RetroArch. Deze frontend-applicatie kan voor een heel arsenaal aan spelsystemen zogenoemde cores downloaden (de hoofdelementen van de emulator). Deze cores worden gedownload van de website Libretro. Deze website geeft iedereen vrij toegang tot hun applicaties en cores. Zo kunnen de ontwikkelaars van RetroArch zich bezighouden met het verbeteren van de applicatie en een andere groep ontwikkelaars met de emulatie.

01 De eerste stappen

Download de juiste versie van RetroArch via de website www.retroarch.com. Voor Windows 10/8/7/Vista kan dat eenvoudig met de Installer die automatisch de juiste bestanden installeert. Na de installatie kun je direct het programma opstarten. RetroArch gebruikt een XMB-interface (cross-media-bar) die veel weg heeft van de XMB op de PlayStation 3. De interface bestaat uit een horizontale balk met pictogrammen die dienen als categorieën. Onder de pictogrammen vind je de opties binnen die categorie. Hoewel de interface ook ingesteld kan worden in het Nederlands, is de vertaling incompleet en word deze regelmatig aangepast. Om verwarring te voorkomen, hebben we ervoor gekozen de stappen op basis van de Engelstalige interface te maken. Wie na het volgen van de cursus liever de taal op het Nederlands wil zetten, kan dat doen via Settings / User / Language.

©PXimport

02 Besturing configureren

De gemakkelijkste manier om RetroArch te bedienen, is via een controller. Zodra bijvoorbeeld een Xbox One of PlayStation 4-controller wordt aangesloten, configureert RetroArch deze automatisch. Ook kun je meerdere controllers koppelen en ze aan andere gebruikers verbinden. Zo kan de eerste speler een Xbox-controller gebruiken en de tweede speler een PlayStation-controller. Het koppelen van een controller aan een speler doe je via Settings / Input. Ga naar Input User 1 Binds en kies naast User 1 Device Index de controller die je wil gebruiken. Naast de standaardconfiguratie kun je ook nog ‘hotkeys’ instellen. Hiermee kun je bijvoorbeeld van het maken van momentopnames een sneltoets maken, of een terugspoelfunctie toewijzen aan een bepaalde toets wat vooral erg handig kan zijn tijdens het spelen van een lastig spelletje. Ga daarvoor naar Setting / Input en kies Input Hotkey Binds. Selecteer de gewenste hotkey en kies de knop en toets die je eraan wil toevoegen.

©PXimport

Retro Hardware

03 Cores downloaden en update

Nadat je de besturing geconfigureerd hebt, kun de benodigde cores (de emulators) downloaden. Stel vooraf de juiste opslaglocatie van de te downloaden cores in bij Settings / Directory. Kies het gewenste onderdeel, bijvoorbeeld Core, ga naar de locatie en kies Use this directory om te bevestigen dat de cores daarin moeten worden opgeslagen. Vervolgens kun je onder Main menu / Load Core / Download Core de cores downloaden. Omdat de cores geregeld worden bijgewerkt, is het update-to-date houden minstens zo belangrijk. Ga naar Main Menu / Online Updater / Core Updater om de cores te updaten.

©PXimport

04 Roms toevoegen

Als de cores zijn toegevoegd, zie je ze nog niet terug in de XMB. Dat gebeurt pas als de roms zijn toegevoegd. Er zijn twee manieren waarop je roms kan toevoegen. De eerste is via de XMB zelf. Ga naar Import Content en kies Scan Directory. Ga vervolgens naar de locatie van de rom-bestanden en kies Scan This Directory. Als de juiste cores zijn geïnstalleerd, zal er automatisch een nieuwe categorie aan de XMB worden toegevoegd met daaronder de rom-bestanden. Selecteer een rom en kies Run. Start vervolgens de juiste emulator en klik nogmaals op Run om de rom te starten. Het is een wat omslachtige manier, daarom bevalt de alternatieve wijze je wellicht wat beter. Ga daarvoor naar Main Menu en kies Show Desktop Menu. Er start een configuratievenster op waarmee je een stuk meer kan dan via de XMB. Open het tabblad File Browser en kies in het rechtermuisknopmenu voor Scan directory om een map met roms toe te voegen aan RetroArch. Klik onder het tabblad Playlist met de rechtermuisknop op een categorie en kies Associate Core om een emulator toe te wijzen aan de categorie. Zo hoef je niet telkens een emulator te kiezen voordat je een rom start.

©PXimport

Mag je roms downloaden?

©PXimport

05 Thumbnails downloaden

Tijdens het navigeren door de categorieën en games is het prettig om een voorbeeld van een spel te zien. Dit roept net iets meer nostalgie en herinneringen op. De zogenoemde thumbnails van de boxart, het titelscherm en een screenshot van de gameplay kun je heel gemakkelijk toevoegen via het venster dat we in stap 4 openden. Ga weer naar het tabblad Playlist en klik met de rechtermuisknop op een categorie naar keuze. Open Download All Thumbnails en kies This Playlist of Entire System om de afbeeldingen te downloaden. De afbeeldingen worden nu automatisch toegevoegd als het bijbehorende spel wordt gevonden.

©PXimport

06 Afstemmen op jouw smaak

Een moderne monitor geeft natuurlijk haarscherp beeld, en biedt dus juist niet het nostalgische gevoel van een ouderwetse CRT-beeldbuis. Om je toch een beetje dat oude gevoel terug te geven, heeft RetroArch een aantal functies waarmee je bijvoorbeeld de scan lines, blooming, de kromming van de beeldbuis en signaalvervorming kunt nabootsen. De zogenoemde shaders kun je per core instellen, zodat een arcadegame toch compleet anders oogt dan op een moderne Playstation. RetroArch geeft je een flink pakket aan shaders mee. Welke shaders je kunt gebruiken, hangt af van de videodriver. De drivers staan standaard op gl. Deze driver kan zowel GLSL- als Cg-shaders gebruiken. Gebruik je de d3d-driver, dan kun je alleen Cg-shaders gebruiken. De vulkan-drivers gebruiken de slang-shaders, maar niet iedere computer kan daarmee overweg. Het is wat verwarrend, daarom kun je het beste met de meest compatibele GLSL-shaders beginnen. Om een shader in te stellen, open je een rom. Als de rom is gestart, ga je terug naar het menu (via de F1-toets) waar je kiest voor de optie Shaders en Load Shader Preset opent. Open dan een shader naar keuze, bijvoorbeeld shader_glsl / crt / crt-geom.glslp, en koppel met Save Core Preset de shader aan de core zodat spellen standaard met deze shader geopend worden.

©PXimport

07 Netplay en trofeeën

Om je het gevoel te geven dat het spelen van games beloond wordt, kun je met RetroArch trofeeën verdienen. Hiervoor moet je een account aanmaken. Ga vervolgens in RetroArch naar Settings en open Archievements. Zet de knop achter Enable Archievements op On en vul bij Username en Password de gegevens in van je zojuist aangemaakte account op RetroArchievements. Ga vervolgens ook naar Settings / User / RetroArchievements en vul daar dezelfde gegevens in. Om ervoor te zorgen dat je wel de goede trofeeën krijgt, moet je de juiste rom met de juiste hashtags gebruiken. Op RetroAchievements kun je meer informatie vinden over het gebruik van de hashtags. Helaas kunnen we om juridische redenen niet helpen met het vinden van de juiste rom.

Wil je samen met een ander een spelletje spelen, dan kan dat natuurlijk via een splitscreen, maar RetroArch gaat nog een stap verder en biedt ook de mogelijkheid om via een netwerk te spelen. Ga naar de categorie Netplay Rooms en klik op Start netplay host om een host te starten. Start vervolgens het spel dat je samen wil spelen. De andere speler kiest onder Netplay Rooms voor de optie Connect to netplay host. Vul vervolgens het ip-adres van de host in en start het spel. Wil je het spel over het internet met elkaar spelen, zorg dan dat poort 55435 via de router doorgestuurd wordt naar de computer.

©PXimport

08 Streamen en opnemen

Wat is er nu leuker dan je gameplay opnemen of met anderen te delen? Met RetroArch heb je geen programma’s van derde partijen nodig. Je regelt het direct vanuit de applicatie. Om je gameplay te streamen, ga je naar Settings en open je User. Ga vervolgens naar YouTube of Twitch en voer de stream key in. Ga vervolgens naar Settings en open Recording. Zet eventueel de kwaliteit iets hoger en wijzig de Streaming mode naar de gewenste stream. Voeg eventueel een titel toe en start vervolgens een spel. Om de stream te starten, open je het Quick Menu (via de F1-toets) en kies je de optie Start Streaming. Voor het opnemen van video’s kun je ook in het Quick Menu terecht. Kies dan niet voor Start Streaming maar voor Start Recording. Eventueel kun je de opslaglocatie aanpassen zoals in stap 3 beschreven staat.

©PXimport

09 RetroArch op je mobiel

RetroArch voor Android kun je gewoon downloaden uit de Google Play Store. Hoewel elk toestel het programma kan downloaden, hangen de prestaties sterk af van de kracht van je Android-apparaat. Een ouder toestel zal mogelijk geen PlayStation-spellen kunnen draaien, maar een Game Boy- of Commodore 64-emulatie moet voor de meeste apparaten geen probleem zijn. Het instellen van RetroArch gaat bijna op dezelfde manier als op de pc. Het grootste verschil is dat de Anroid-versie niet over de mooie XMB-interface beschikt en het met iets minder cores moet doen. Zodra je RetroArch hebt opgestart, ga je naar Load Core. Open Download Core en tik op de cores die je wil downloaden.

10 Besturing configureren

Net als de pc-versie heeft RetroArch op Android ook een flink aantal controllers vooraf ingesteld. Onze iPega en Samsung-controller werden zonder problemen gevonden en automatisch ingesteld. Wil je de besturing wijzigen, ga dan naar Settings door op het tandwiel rechtsonder te tikken. Tik op Input en ga naar Input User 1 Binds. Onder Input Hotkey Binds kun je extra functies aan knoppen geven, zoals terugspoelen, snel opslaan of cheats. Natuurlijk kun je ook gewoon via het touchscreen spelen. Weet in dat geval dan dat je de knoppen die op het scherm worden weergeven kunt wijzigen door de overlay aan te passen. Start hiervoor eerst een rom op en tik vervolgens op het RetroArch-pictogram om het Quick Menu te openen. Tik op Onscreen Overlay en Overlay Preset. Kies gamepads en zoek de gewenste overlay.

©PXimport

11 Roms toevoegen

Op Android is het toevoegen van roms wat lastiger dan op de pc. Zo kan RetroArch vanwege beveiligingsrestricties geen externe geheugenkaart benaderen. Roms dienen dus op de lokale opslag te worden bewaard. In de directory die wordt weergeven als het apparaat is aangesloten (storage/emulated/0/), is een map RetroArch te zien. In die map staat vervolgens de map Downloads. Dit is dan ook de gemakkelijkste locatie om de roms te bewaren, omdat RetroArch deze als standaardmap instelt. Zie je je roms toch liever op een andere locatie bewaard worden, dan kun je dat instellen via Setting/Directory/Filebrowser. Een rom openen doe je via het Main Menu door op Load Content te tikken, maar je kunt ook de roms toevoegen aan de Playlist. Open de Playlist door op het middelste pictogram onder in het scherm te drukken en voor Scan Directory te kiezen. Ga naar de map met roms en tik op Scan This Directory. Roms worden automatisch toegevoegd en gecategoriseerd.

©PXimport

12 LaunchBox

Wie op zoek is naar meer emulators en daar toch een programma voor wil gebruiken, komt al snel uit bij LaunchBox. Vergeleken met RetroArch is LaunchBox een stuk meer werk om te configureren. Alle emulators dienen namelijk los gedownload en ingesteld te worden. Om de vele emulators in LaunchBox te configureren, is er een video met uitleg gemaakt. Het is een flink klusje om alle emulators toe te voegen, maar als alles eenmaal goed draaiende is, krijgt je een zeer uitgebreid programma voor terug. Naast het spelen van spellen krijg je ook nice-to-know-informatie te zien zoals de reviewscore, wat voor spel het is en screenshots. De gratis versie van LaunchBox is een gebruikelijk desktopprogramma dat weinig van het systeem vraagt. De informatie wordt overzichtelijk weergegeven, maar is duidelijk bedoeld voor een standaard desktop-pc. De premiumversie bevat ook een GUI die je gemakkelijk via een controller kunt bedienen. Deze versie is dan ook meer bedoeld voor een pc die op de televisie is aangesloten.

©PXimport

13 Raspberry Pi

Je kunt natuurlijk je pc gebruiken als retromachine, maar heb je een Raspberry Pi, dan kun je ook deze prima inzetten als spelcomputer. De bekendste software voor de Pi is RetroPie. Met dit zeer complete besturingssysteem tover je de compacte computer zo om tot een emulatiemonster. RetroPie gebruikt EmulationStation als frontend-applicatie, maar veel van de emulators komen van Libretro. RetroPie draait op Raspbian. Installeren kan via een image of via Raspbian. Een alternatief voor RetroPie is Lakka. Deze distributie installeert RetroArch op het lichtgewicht besturingssysteem LibreELEC. Het programma neemt slechts 300MB in beslag, waarmee er genoeg ruimte overblijft voor roms en cores. Bovendien gebruik je de overzichtelijke XMB-interface van RetroArch en dus kun je de meeste onderdelen uit stap 1 t/m 7 volgen.

©PXimport

14 Classic Mini’s

Natuurlijk kun je met de pc heel veel, maar het échte gevoel krijg je alleen bij het origineel. Er gaat niets boven het uitblazen van een originele cartridge, maar de oude spelcomputers worden steeds schaarser en duurder. Een originele Super Nintendo met een leuke verzameling aan spelletjes kan tegenwoordig zomaar 500 euro kosten. De Mini’s zijn daarom een heel goed alternatief. De spelcomputers hebben een beperkte spel-bibliotheek, maar wie een beetje goed zoekt op Google, vindt al snel software waarmee ook roms op een mini-spelcomputer geïnstalleerd kunnen worden. Commodore heeft een dergelijke functie standaard ingebouwd. Via een usb-stick kun je back-ups van je originele tapes, floppy’s en cartridges laden en afspelen.

©PXimport

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.

Blijft de deur van je wasmachine dicht, ook al is het programma afgelopen, en krijg je hem niet open? Dat probleem komt vaak voor en heeft meestal een eenvoudige oorzaak. In dit artikel noemen we vijf redenen waarom de deur niet opengaat en wat je zelf kunt doen om dat snel en veilig op te lossen.

Ook interessant: Slimmer wassen: deze functies maken je wasmachine nét even handiger

Het komt vaker voor dan je denkt: de wasmachine is klaar, maar de deur weigert open te gaan. Lastig, zeker als je schone was nog nat in de trommel ligt. Gelukkig is er meestal geen reden tot paniek. Vaak ligt het aan een simpele oorzaak die je zelf kunt oplossen.

1 - Water in de trommel

De meest voorkomende boosdoener is achtergebleven water. Zolang er water in de machine zit, blijft de deur bewust op slot om lekkage te voorkomen. Zie je nog water in de trommel? Start dan opnieuw het afvoerprogramma. Werkt dat niet, maak dan het filter onderin schoon en laat via het slangetje of de opening het restwater weglopen. Vaak schiet de deur daarna vanzelf los.

2 - Het kinderslot is ingeschakeld

Sommige modellen hebben een kinderslot of extra beveiliging. Staat dit ingeschakeld, dan blijft de deur dicht, ook al is het programma afgerond. Controleer in de handleiding hoe je het slot uitschakelt. Meestal gaat het om een combinatie van knoppen op het display. Pas als dit is gedeactiveerd, kun je de deur openen.

©Engin Akyurt

3 - Elektronische vertraging of reset

Bij veel moderne machines zit er enkele minuten vertraging tussen het einde van het programma en het ontgrendelen van de deur. Even wachten kan dus al genoeg zijn. Blijft de deur toch op slot, haal de stekker er een paar minuten uit en sluit hem opnieuw aan. Zo wordt de elektronica gereset en komt de deur vaak alsnog vrij.

4 - Handmatige noodontgrendeling

Lukt het nog steeds niet, dan is er vaak een handmatige oplossing. De meeste wasmachines hebben een noodontgrendeling, meestal te vinden achter het klepje bij het filter of onderaan de machine. Door hier voorzichtig aan te trekken, kun je de deur veilig openen zonder schade. Raadpleeg de handleiding voor de exacte plek en werkwijze.

5 - Defecte vergrendeling

Als geen van deze stappen helpt, kan de vergrendeling zelf kapot zijn. Dit onderdeel slijt met de tijd en kan uiteindelijk defect raken. Soms helpt het tijdelijk om de machine spanningsvrij te maken, maar blijft de deur gesloten, dan is vervanging van het slot nodig. Dit is werk voor een monteur.

Wanneer moet je hulp inschakelen?

Blijft de deur hardnekkig dicht of merk je andere signalen, zoals vreemde geluiden of een brandlucht, stop dan direct met zelf proberen. Forceren kan schade veroorzaken. In dat geval is het verstandig een monteur te bellen.

Een geblokkeerde deur hoeft in elk lang niet altijd een groot probleem te zijn. Vaak is een eenvoudige reset, het verwijderen van restwater of het uitschakelen van het kinderslot al genoeg. Lukt het niet, dan kan de noodontgrendeling of een monteur uitkomst bieden. Met regelmatig onderhoud en een beetje oplettendheid verklein je de kans dat je opnieuw voor een gesloten deur staat.