Een muis is niet altijd even handig. Wordt het bij u bijvoorbeeld ook zo'n knoeiboel wanneer u met de muis foto's probeert te bewerken? Een tekentablet is daarvoor veel praktischer; met de pen kunt u heel precies werken, en het is ook nog eens een goed hulpmiddel tegen rsi.

Zo langzamerhand wordt de tekentablet – of grafisch tablet – een toegankelijk product. Waren de eerste tablets schreeuwend duur en werden ze derhalve alleen door professionals gebruikt, tegenwoordig hoeft u er niet meer uw hele spaarvarken voor om te keren. Al voor minder dan € 100 hebt u een prima tablet in handen. De lagere prijs en het toenemende aanbod – niet alleen van nieuwkomers op de markt maar ook van Wacom, producent van het eerste uur – maken de tablet tot een geschikt alternatief voor de muis. Vindt u het moeilijk om compleet afscheid te nemen van uw muis? Dat hoeft niet; veel producenten hebben naast de pen namelijk ook een draadloze muis die u op hetzelfde tablet kunt gebruiken – handig voor wie ook nog wil gamen. Soorten en maten Tablets zijn er van ca. A6- tot A3-formaat. Voor nauwkeurig illustratiewerk is een groot tablet handig, maar doet u dat slechts incidenteel of gebruikt u de pen als alternatief voor de muis, dan volstaat een klein tablet. Druk- en oriëntatiegevoeligheid zijn belangrijk voor grafisch werk. Wilt u alleen fotobewerken, dan is de eerste voldoende. Wilt u digitaal schilderen, dan is de tweede mooi meegenomen. Daarnaast spelen nauwkeurigheid en leessnelheid een rol, maar ook deze eigenschappen zijn vooral belangrijk bij grafisch werk. Overigens is een hoge nauwkeurigheid in lines per inch niet zaligmakend, omdat veel afhangt van de kwaliteit van de gebruikte techniek. Om de kwaliteit van een tablet te beoordelen, kijken we dan ook vooral naar hoe goed hij in de praktijk op een pen en muis reageert. Behalve technische specificaties zijn nog andere zaken van belang. Hoe soepel verloopt bijvoorbeeld de installatie? Hoe prettig liggen pen en muis in de hand? Hoe is de meegeleverde software? In de tabel leest u voor welk percentage de verschillende testonderdelen meetellen voor het eindresultaat. Wij testen de tablets op een pc met Windows XP Home. Aiptek HyperPen 12000U Aiptek levert met de 12000U een full-size tekentablet (actief oppervlak: 304 x 228 mm!) voor een spotprijs. De installatie verloopt probleemloos: usb-kabel inprikken, stuurprogramma installeren en klaar! De pen heeft nog een AAA-batterij nodig, dit staat keurig in de handleiding. Dat er ook een in de muis moet, ontbreekt in het boekje. De batterijen worden verondersteld een jaar mee te gaan, maar Wacom (zie verderop) bewijst dat het best zonder kan. Het ontwerp van het tablet en zijn accessoires zijn duidelijk afgekeken van Apple. De tweeknops-pen zonder aparte gum ligt mede door de batterij qua gewicht goed in de hand maar is wat dun. Hij voelt aan als een reclamebalpen. De drieknops-muis is klein en een scrollwieltje ontbreekt. Eventueel kunt u de middelste knop programmeren om schuifbalken te bewegen. Zelfs met batterij is de muis vederlicht en voelt daardoor goedkoop aan. Laten we de muis ongemoeid, dan beweegt de cursor toch nerveus millimeters heen en weer, wat bij het spelen van games desastreus kan uitpakken – slordig. Het tablet geeft de pen-positie uitstekend door maar op de 512 drukniveaus valt wel wat aan te merken. Welke instellingen we ook kiezen voor de gevoeligheid, we blijven gedwongen vrij hard te drukken. Afgezien daarvan is het een prima tablet met de nodige handige extra's zoals programmeerbare functietoetsen (aanklikbare vakjes op het oppervlak) en een stevig transparant folie waaronder we een foto kunnen leggen om over te tekenen. De meegeleverde software voor handschriftherkenning en het maken van handtekeningen is vooral een gimmick en ook het programma Art Dabbler van Corel is weinig spectaculair. Conceptronic FreeDraw De Conceptronic voelt voor een budgettablet solide aan. De installatie verloopt soepel. Ook hier vereist de pen een batterij. De handleiding vermeldt geen te verwachten levensduur, dus een batterij achter de hand houden is verstandig. Van het bescheiden actieve oppervlak hebben we absoluut geen last. De pen ligt redelijk in de hand en reageert vlot. De drukgevoeligheid kunnen we goed instellen en daarna tekent het heerlijk met deze pen. Overtrekken kan door voorbeelden onder het transparante vel van het tablet te leggen. De schakelaar op de pen programmeert u desgewenst als gum, maar een afzonderlijke gum aan de bovenzijde van de pen werkt prettiger. Hoewel u met de pen best uw pc of Mac kunt bedienen, is een muis in veel situaties toch handiger. Deze zit echter niet in het pakket, dus moet u uw bestaande muis aan de pc laten hangen, wat onnodig veel extra ruimte in beslag neemt. In de meegeleverde software vinden we naast het stuurprogramma alleen het wat karige Corel Art Dabbler. Qware 3D Graphic Tablet Het tablet van Qware is ongeveer even groot als dat van Conceptronic. Hij voelt wat minder solide aan, maar daar staat tegenover dat u er wel een muis bij krijgt. De installatie verloopt niet zo soepel doordat pen en muis in eerste instantie niet worden herkend. Opnieuw de usb-kabel inpluggen terwijl de pc al aan staat doet wonderen voor de pen, maar de muis blijft zwijgen. Omdat volgens de documentatie zowel pen als muis van een batterij zijn voorzien, willen we de batterij uit de pen in de muis zetten. Van die batterij weten we immers dat hij werkt. Wanneer we de pen proberen open te maken treffen we niets aan van wat de tekening in de handleiding belooft. Onvergeeflijk, want nu vallen er allerlei onderdelen uit, maar geen batterij! Met veel moeite zetten we de pen weer in elkaar, hopend dat we geen onherstelbare schade hebben aangericht. Uiteindelijk halen we de batterij uit de muis, plaatsten hem terug en hij doet het weer. Na de installatieperikelen laat de pen zich eenvoudig configureren. Hij ligt vrij prettig in de hand en werkt redelijk goed. De drieknops-muis is wat klein, maar reageert goed. Helaas valt hij steeds uit, terwijl de batterij goed is. We missen het muiswieltje. Het tablet heeft een transparant met een rooster – handig bij het overtrekken van foto's. Rondom het tekengebied staan functievakjes. De software bestaat uit een paar handschrifttooltjes, het aardige Ulead PhotoImpact 7SE en een proefversie van Corel Painter 8. Dat pakket laat u zien wat er allemaal mogelijk is met een pen en tablet. Wilt u het na de proefperiode blijven gebruiken, dan kost u dat € 399 – heel wat meer dan het tablet. Wacom Cintiq 18SX Een buitenbeentje in deze test is de Wacom Cintiq 18SX, een beeldscherm en tablet in één. Voor de graficus is dat natuurlijk erg prettig, want die ziet het werk onder zijn vingers ontstaan. De installatie van de Cintiq verloopt in een paar probleemloze stappen. We plaatsen het beeldscherm in de gepatenteerde standaard. Hiermee kunnen we het scherm traploos draaien en kantelen in elke positie tussen 13 en 70 graden. Is 13 graden u nog niet plat genoeg dan neemt u het scherm gemakkelijk uit de standaard om ermee op schoot te werken. Er ligt dan wel bijna 8 kg op uw knieën. Vervolgens configureren we het beeldscherm. Dit kunt u aansluiten op een digitale (dvi-i of dvi-d) videokaart of op een gewone vga-kaart, als hoofdbeeldscherm of als secundair beeldscherm. Tot slot sluiten we de usb-kabel voor het tablet aan en installeren we Wacoms tablet management-programma. De kijkhoek van het scherm is dik in orde en de scherpte van het beeld is in alle resoluties (tot 1280 x 1024) fenomenaal. De kleuren zijn briljant en de helderheid is prima. Wacoms befaamde grip-pen ligt heerlijk in de hand en reageert vlot. Vooral wanneer we het scherm plat leggen is het een genot om er mee te werken. Probleem is dan natuurlijk wel: waar laat je het toetsenbord dat bij veel grafische programma's onmisbaar is? Werkt u met het scherm rechtop dan is de pen als invoerapparaat niet geschikt; u moet dan namelijk al het klik- en sleepwerk met opgeheven arm. Voor het gewone werk moet u dus uw oude muis blijven gebruiken. De Cintiq is een duur maar fraai apparaat dat de beste diensten bewijst in een dual-monitor-systeem waarbij het tablet plat naast uw toetsenbord en muismat ligt. Wacom Graphire 3 Classic Met de Graphire-serie van Wacom komen we in de wat professionelere regionen. Tablet, pen en muis voelen dan ook solide aan en liggen lekker in de hand. De installatie is – zoals met alle Wacom-producten – kinderspel. Zowel de pen als de wielmuis presteren subliem. Beide zijn uiterst snel en nauwkeurig. De pen heeft een gummetje, wat bij het tekenen heel prettig werkt. Het tablet is als enige voorzien van een plastic klepje waaronder u een zelf te printen vel (sjablonen meegeleverd) onder kunt leggen. Er kan natuurlijk ook een foto onder om over te trekken. Dat we met de Graphire min of meer te maken hebben met een budget-versie van topmodel Intuos2 blijkt uit allerlei kleine dingen, zoals de afwezigheid van reserve-onderdelen en een goedkope plastic penhouder. Het meegeleverde Painter Classic laat u zien wat er met een pen en tablet allemaal kan. Wacom Intuos2 Platinum Edition A5 De Intuos2-serie van Wacom hoort bij de absolute top. Na een probleemloze installatie kunnen we ons A5-model configureren. Van alle geteste tablets heeft de Intuos2 de meeste configuratiemogelijkheden. Logisch, want het apparaat biedt de grootste drukgevoeligheid (1024 niveaus) en is ook nog eens oriëntatiegevoelig. Wanneer de configuratie naar wens is laten we de pen los op een aantal grafische pakketten, zoals Painter 8 en Photoshop CS en vanaf dat moment zijn we verkocht. Dit apparaat is een genot om mee te werken. De tweeknops-pen met gummetje is voorzien van een rubberen greep en ligt heerlijk in de hand. Elke positie-, druk- en oriëntatiewijziging zien we direct en nauwkeurig terug in ons werk. Met de drieknops-wielmuis heb je echt iets in handen. De vorm is perfect en hij reageert subliem. Het tablet is voorzien van een transparant vel en biedt de nodige functievakken. De meegeleverde software is zeer nuttig. Naast het al eerder genoemde Painter Classic vinden we in de bundel het programma PenPalette. Dit is een collectie Photoshop-filters die niet op een complete afbeelding worden toegepast maar die we er met de pen plaatselijk op kunnen schilderen. Tot slot bevat de bundel Dfine; filters om ruis uit digitale foto's te halen. Wacom PenPartner Deze dwerg onder de tablets is een buitenbeentje omdat hij niet echt als tekentablet bedoeld is. De PenPartner is gemaakt voor wie regelmatig met een notebook werkt en niet goed uit de voeten kan met het touchpad – handig dus als alternatief invoerapparaat. Het tablet zou met 512 drukniveaus werken, maar we merken er niets van. Wel reageert hij vlot. De batterijloze pen is licht, maar ligt redelijk in de hand. Het tablet is extreem klein maar voor het bedoelde gebruik is dat geen probleem. Anders wordt dat wanneer we aan de slag willen met de meegeleverde software. Het programma JustwriteOffice is bedoeld om documenten in Microsoft Office van geschreven commentaar en handtekeningen te voorzien. Nog afgezien van de vraag hoe zinvol dat is werkt het schrijven op zo'n klein tablet gewoon niet lekker. Als alternatief en handzaam invoerapparaat voldoet de PenPartner echter uitstekend. Wacom Volito De Volito is Wacoms antwoord op alle budgetproducten. De bundel biedt een tablet, pen, muis en veel leuke software voor een prettige prijs. De Volito is duidelijk de goedkope uitvoering van de Graphire en de Intuos. Dat betekent een minder solide tablet, een nogal rudimentaire tweeknops-muis zonder wieltje en een zeer lichte eenknops-pen zonder gum. Nu zou dat allemaal niet zo erg zijn als het tablet soepel zou reageren, maar dat valt helaas wat tegen. De positionering is dik in orde maar de drukgevoeligheid minder. De marges tussen hard en zacht drukken zijn smal. De meegeleverde software maakt echter een hoop goed. U krijgt hetzelfde JustwriteOffice als bij de PenPartner, Painter Classic (een enigszins beperkte variant van Painter van Corel) en twee leuke fotoprogramma's: Funhouse en PhotoImpression 4. Tot slot is er zelfs een spel dat u met de pen moet spelen. Als bundel is de Volito dan ook niet te versmaden. Conclusie Van alle geteste producten vallen de PenPartner en de Cintiq enigszins buiten de boot omdat ze niet te vergelijken zijn met de overige producten. Van de reguliere tablets heeft de Aiptek een indrukwekkende afmeting maar de nauwkeurigheid valt wat tegen. Iets beter is het gesteld met het tablet van Qware en zeker met de Volito, hoewel die laatste vooral door de softwarebundel en het installatiegemak goed scoort. De kwaliteit van de Graphire en de Intuos torent op alle fronten ruim boven de concurrentie uit. De Intuos gaat er dan ook vandoor met het predikaat Beste Product de Graphire benoemen we tot Beste Koop. Had de Conceptronic FreeDraw een muis gehad, dan had hij ongetwijfeld (ook) het predikaat Beste Koop gekregen. Wilt u uw oude muis blijven gebruiken, dan zit u met dit tablet echter goed. Hoe werkt een tablet? Het basisprincipe van een tekentablet is kinderlijk eenvoudig. Het apparaat bevat een rooster van sensoren die nauwkeurig registreren waar de penpunt zich bevindt. Deze informatie wordt in de vorm van muiscursor-coördinaten aan de pc doorgegeven. De huidige generatie tabletten registreert daarnaast de hoeveelheid druk die de pen uitoefent. Tekensoftware die daarmee uit de voeten kan maakt het mogelijk om op natuurlijke wijze dikkere en dunnere lijnen te tekenen. Meestal herkent een tablet 512 verschillende drukniveaus. Het meest geavanceerde tablet uit de test registreert zelfs de oriëntatie van de pen. Het apparaat houdt dus rekening met de hoek die de pen met het tablet maakt. Tekensoftware die deze eigenschap gebruikt verwerkt die informatie om bijvoorbeeld het effect van een schuin gehouden penseel realistisch weer te geven. De pen heeft een knop waarmee u op één of twee contactpunten kunt drukken. Deze kan bijvoorbeeld gebruikt worden als rechtermuisknop en om te dubbelklikken. Dat laatste kan meestal ook door een tikje (of dubbeltikje) met de penpunt op het tablet te geven. De luxere exemplaren van Wacom bieden aan de bovenzijde van de pen ook een knop die als gummetje werkt.

Een schone oven is belangrijk om hygiënisch te kunnen koken. Na verloop van tijd hopen etensresten en vet zich op en dat veroorzaakt nare geurtjes, maar is ook niet goeed voor de prestaties. Gelukkig zijn er verschillende manieren om je oven weer te laten glimmen. En bij sommige ovens gaat dat zelfs helemaal vanzelf.

Handmatige reiniging

Begin met de basis: handmatige reiniging. Dit is de meest directe methode en vereist wat spierkracht en de juiste middelen. Verwijder eerst alle roosters en bakplaten uit de oven. Die kun je apart schoonmaken in warm sop met afwasmiddel, of in de vaatwasser als ze daarvoor geschikt zijn. Erg vuile roosters kun je ook een tijdje laten weken in een bak met heet water en wat druppels afwasmiddel. Op die manier gaat het vuil er bij het handmatig afwassen of in de vaatwasser er beter af.

Lees ook:Dit zijn de 10 meest gemaakte fouten tijdens het schoonmaken

Voor de binnenkant van de oven kun je een speciale ovenreiniger gebruiken. Volg altijd nauwkeurig de instructies op de verpakking, want sommige reinigers zijn zeer krachtig en vereisen dat je de keuken ventileert. Je kunt ook kiezen voor huis-tuin-en-keukenmiddelen. Een pasta van baking soda en water werkt vaak verrassend goed op aangekoekt vuil. Breng de pasta aan op de bevuilde plekken, laat het een paar uur (of een nacht) intrekken en veeg het daarna weg met een vochtige doek. Hardnekkige plekken kun je voorzichtig schrobben met een zachte borstel of een spons. Spoel de oven na met schoon water om alle resten van reinigingsmiddel te verwijderen.

©ID.nl

Veel ovens hebben een makkelijk schoon te maken en te houden emaille binnenwand. Hierdoor volstaat vaak alleen al het schoonmaken met een vochtige doek om vuil eraf te kunnen krijgen. Het gladde oppervlak zorgt er namelijk voor dat vuil zich niet hecht, waardoor je de oven makkelijk schoonhoudt.

Zelfreinigende ovens: pyrolyse, hydrolyse en katalyse

Veel moderne ovens zijn uitgerust met slimme zelfreinigende functies die het werk voor je doen. De drie meest voorkomende systemen zijn pyrolyse, hydrolyse en katalyse. Begrijp goed hoe elk systeem werkt om te bepalen wat het beste bij jouw gebruik past.

Wat doet pyrolyse?

Pyrolyse is een geavanceerde zelfreinigende functie die werkt met zeer hoge temperaturen. Tijdens zo'n pyrolysecyclus wordt de oven verwarmd tot extreem hoge temperaturen, vaak rond de 500 graden Celsius. Op deze temperatuur veranderen vet- en etensresten in as. Dit proces duurt meestal tussen de één en drie uur. De ovendeur vergrendelt automatisch tijdens de cyclus, waardoor jij (of bijvoorbeeld je kinderen) de deur niet kunnen openmaken.

Wanneer de oven is afgekoeld, hoef je alleen nog de overgebleven fijne as met een vochtige doek weg te vegen. Het is weliswaar een effectieve methode voor grondige reiniging, maar verbruikt wel veel energie. Daarnaast kan een lichte geur ontstaan door het verbranden van vet. Zorg daarom voor goede ventilatie.

Hoe werkt hydrolyse?

Bij Hydrolyse wordt de oven gereinigd door stoom. Bij dit proces plaats je een kleine hoeveelheid water in de bodem van de oven. Vervolgens activeer je het hydrolyseprogramma, waarbij de oven wordt verwarmd tot een temperatuur van ongeveer 100 graden Celsius. De stoom die ontstaat, weekt het vuil los van de ovenwanden. Na afloop van het programma, wanneer de oven is afgekoeld, kun je de zacht geworden etensresten eenvoudig wegvegen met een doek. Hydrolyse is een mildere en energiezuinigere methode dan pyrolyse, maar is vooral geschikt voor lichte tot matige vervuiling. Voor hardnekkig, aangekoekt vuil moet je zelf de boel nog nabehandelen met schoonmaakmiddel.

©ID.nl

Wat doet katalyse?

Katalyse is een continue zelfreinigende functie, wat betekent dat het reinigingsproces al begint tijdens het koken. Ovens met katalytische wanden zijn bekleed met een speciale, poreuze emaillelaag die de eigenschap heeft om vetspatten te absorberen en te oxideren (verbranden) bij normale kooktemperaturen, meestal boven de 200 graden Celsius. De katalytische laag breekt de vetten af en zet ze om in water en kooldioxide. De wanden van zulke ovens voelen vaak ruw aan. Het voordeel van katalyse is dat het continu werkt en je dus minder vaak handmatig hoeft te reinigen. Wel kunnen de katalytische panelen na verloop van tijd verzadigd raken en dan hun effectiviteit verliezen. Ze kunnen dan niet meer worden gereinigd en moeten mogelijk worden vervangen. Katalyse werkt het beste bij vetspatten en minder goed bij aangekoekte suikers of andere hardnekkige etensresten.

Deur reinigen

Natuurlijk is er ook nog de deur van de oven. De ruit kan al snel behoorlijk vuil raken. Vaak is een gewone ruitenreiniger al voldoende om vetspetters en strepen te verwijderen. Zijn de vlekken hardnekkiger? Gebruik dan wat baking soda of groene zeep op een vochtige doek en wrijf rustig schoon.

©ID.nl

Onderhoud en preventie

Ongeacht de reinigingsmethode is regelmatig onderhoud de sleutel tot een schone oven. Veeg na elk gebruik eventuele gemorste etensresten direct weg. Gebruik (biologisch) bakpapier of ovenschalen met deksel om spatten te minimaliseren. Een schone oven verlengt niet alleen de levensduur van het apparaat, maar zorgt er ook voor dat de oven beter op temperatuur komt, het eten beter smaakt en er minder stank vrij komt.

Navigeren, bijvoorbeeld met je smartphone, verloopt vlot met een internetverbinding. Maar wat als er geen mobiel netwerk is? Met vooraf gedownloade kaarten is ook offline navigeren gelukkig geen probleem.

Tip 1 Wel of geen internet

Navigeren met je smartphone gaat het makkelijkst met een stabiele internetverbinding, maar in het buitenland kan dit hoge roamingkosten opleveren. En wat als je reist in gebieden zonder mobiel netwerk of waar het netwerk plots wegvalt? Offline navigatie, waarbij je vooraf kaarten downloadt, is dan een praktische oplossing. Een gedownloade kaart laadt sneller en verbruikt minder batterij dan een app die constant data ophaalt. Neem tijdens je route bij voorkeur wel een opgeladen powerbank mee om te voorkomen dat je zonder stroom komt te zitten.

Zonder internet bepaalt je smartphone de locatie volledig via gps. Binnen de gedownloade regio kun je meestal routeberekeningen maken en navigatie-instructies ontvangen. Sommige apps bieden in offline modus ook een POI-zoekfunctie (Points of Interest).

Zonder internet werken deze functies niet: realtime verkeersinformatie (zoals files, werkzaamheden en flitsers), live ov-gegevens, bepaalde zoekopdrachten, street view en satelliet- of hybride kaarten (wel standaard wegenkaarten). Controleer vooraf of je eerder gedownloade kaarten nog actueel zijn en werk ze regelmatig bij.

Laten we enkele populaire mobiele apps bekijken die offline navigatie ondersteunen. Het is handig om meerdere apps met offline kaarten bij de hand te hebben. Je kunt dit testen door tijdelijk de vliegtuigmodus in te schakelen of wifi en mobiele data uit te zetten. De populaire navigatie-app Waze laten we hier buiten beschouwing omdat deze geen offline kaarten aanbiedt.

Street view is voorbehouden aan de online modus (hier Google Maps). 

Tip 2 Google Maps

We starten met een van de populairste navigatie-apps: Google Maps. Open de app, tik rechtsboven op je profielfoto of initialen en kies Offline kaarten. Selecteer je eigen kaart via Selecteer je eigen kaart (Android) of Je eigen kaart selecteren (iPhone). Zoom in en uit met twee vingers en verplaats de kaart met één vinger totdat het gewenste gebied binnen het blauwe kader valt. Onderaan zie je hoeveel opslagruimte nodig is. Tik op Downloaden om het gebied op te slaan. Na de download keer je automatisch terug naar Offline kaarten, waar een overzicht van je gedownloade kaarten verschijnt. Om een kaart een andere naam te geven, tik je op het icoon met de drie puntjes en kies je Naamwijzigen.

De kaart is nu klaar voor offline gebruik en je kunt nog extra kaarten downloaden. Navigeer zoals gebruikelijk: de app schakelt automatisch over op de gedownloade kaarten als er geen mobiel internet is.

Werk je offline kaarten regelmatig bij: tik op de drie puntjes en kies Updaten. Hier kun je kaarten trouwens ook verwijderen.

In Google Maps kun je offline kaarten downloaden, hernoemen, bekijken, updaten en verwijderen.

Tip 3 HERE WeGo

Net als Google Maps is HERE WeGo volledig gratis. De kaarten komen van Here Technologies, dat begon als Navteq, werd later door Nokia overgenomen en is nu in handen van Duitse autofabrikanten. Via https://mapcreator.here.com kunnen gebruikers eigen kaartgegevens toevoegen.

Voor offline kaarten trek je de onderste balk omhoog voor het menu. Tik op Kaarten downloaden en schakel bij voorkeur Uitsluitend downloaden via wifi in. Tik opnieuw op Kaarten downloaden, kies het continent en vervolgens het land of de regio die je nodig hebt. De benodigde opslagruimte wordt weergegeven. Tik op het downloadicoon om de kaart op te slaan.

Om te voorkomen dat de app tijdens offline navigatie tevergeefs een internetverbinding zoekt, stel je in het menu de App-verbinding tijdelijk in op Offline. Updates worden bij Kaarten downloaden naast de betreffende kaart aangegeven en kun je direct ophalen. Om een kaart weg te halen, selecteer je deze en kies je Verwijderen.

De volledige offline kaart van Nederland bijvoorbeeld neemt bij HERE WeGo zo’n halve gigabyte in beslag.

Tip 4 OsmAnd

OsmAnd (OpenStreetMap Automated Navigation Directions) is een mobiele app voor offline kaarten en navigatie, gebaseerd op OpenStreetMap-gegevens. Deze worden door een wereldwijde gemeenschap bijgewerkt en je krijgt meestal gedetailleerde en actuele kaartinformatie.

Bij de eerste keer opstarten, kun je de kaart van je huidige regio downloaden. Tik op de drie streepjes, kies Kaarten en hulpmiddelen en open Downloads om zelf een land of regio te selecteren. In de gratis versie kun je tot zeven kaarten downloaden. Naast de kaart zelf kun je voor een gebied ook hoogtelijnen, Wikipedia-informatie, een terreinkaart en weersvoorspellingen installeren, maar deze functies zijn voorbehouden aan de betaalde versie (ongeveer 3 euro per maand).

Om te navigeren binnen het gedownloade gebied tik je op de kaart of gebruik je de optie Zoeken in het menu. Tik op Navigatie, kies het vervoermiddel (auto, fiets of te voet) en tik op Start. Dit biedt turn-by-turn-aanwijzingen met spraakbegeleiding. Wil je de route als GPX-track opslaan, kies dan Details, tik op het downloadknopje en vul een naam in bij Bewaar als nieuwe track. Bevestig met Opslaan. Op Android wordt het bestand standaard opgeslagen in Android/data/net.osmand/files/tracks. Vanuit het menu, bij Plan een route, kun je de tracks direct openen of ook een eigen GPX-route importeren (zie ook tip 8).

OsmAnd geeft ook gesproken turn-by-turn-aanwijzingen.

Tip 5 MAPS.ME

MAPS.ME is een gratis navigatie-app die net als OsmAnd gebruikmaakt van OpenStreetMap-kaarten. In de gratis versie kun je ongeveer tien kaarten downloaden.

Open de app en zoom in op het gewenste gebied totdat een prompt verschijnt om de kaart te downloaden. Dit gebeurt meestal wanneer de indicatie 5 km zichtbaar is. Bevestig met Download.

Een andere en vaak handigere manier om kaarten te downloaden is via de optie Meer, waar je Gedownloadekaarten selecteert. Bovenaan kun je naar een locatie zoeken. Als de app deze herkent, verschijnt direct de downloadknop om het gebied op te halen.

Als je bij de instellingen de optie Markeer gedownloade kaarten hebt ingeschakeld, dan kun je op de kaart zien welke gebieden reeds offline beschikbaar zijn.

Voor navigatie gebruik je de zoekfunctie of tik je op de kaart om een locatie te selecteren. Kies vervolgens Route naar of eventueel Route van en bepaal het vervoermiddel: auto, te voet of per fiets. Ook offline krijg je turn-by-turn-navigatie.

Je kunt gedownloade kaarten updaten door bij Gedownloade kaarten op Controleren te tikken. Om een kaart te verwijderen, selecteer je deze, tik je op de drie puntjes en kies je Verwijderen.

Kleurmarkeringen geven duidelijk aan welke gebieden je al gedownload hebt voor offline navigatie.

Tip 6 Sygic

Sygic is misschien minder bekend in Nederland en België, maar de app biedt wel hoogwaardige 2D- en 3D-kaarten van TomTom. Om Sygic te gebruiken, moet je je eerst registreren. In de gratis versie kun je in principe onbeperkt kaarten downloaden; grotere landen zijn opgesplitst in regio’s. Om kaarten te downloaden, open je het menu en kies je Offline kaarten (toevoegen).

Deze kaarten worden in de gratis versie driemaal per jaar automatisch geüpdatet. In de betaalde Premium-variant gebeurt dit maandelijks en krijg je ook turn-by-turn-navigatie en gesproken instructies en (in de online modus) ook de actuele verkeersdrukte, snelheidslimieten en mobiele flitsers.

Houd er rekening mee dat Sygic zich volledig richt op autoverkeer. Er zijn geen routeberekeningen specifiek voor fietsers of wandelaars.

Je kunt in Sygic een onbeperkt aantal offline kaarten downloaden.

Tip 7 Komoot en RouteYou

Waar Sygic zich vooral richt op autoverkeer, zijn Komoot en RouteYou juist gespecialiseerd in (sportieve en recreatieve) wandel- en fietsroutes. In de gratis versie van Komoot kun je helaas slechts één regio ontgrendelen voor offline navigatie en spraakinstructies. Extra regio’s zijn beschikbaar tegen een prijs tussen circa 4 en 9 euro, afhankelijk van de grootte, of je kunt alle wereldregio’s in één keer aanschaffen voor ongeveer 30 euro.

Ga via de Profiel-knop naar de rubriek Maps, tik op de +-knop en zoek de gewenste regio. Selecteer de ontgrendelde regio en schakel Opslaan voor offline in. Je kunt ook een route plannen (uitsluitend met internetverbinding aangezien de berekening via de Komoot-servers verloopt) en deze vervolgens bewaren. Tik hiervoor op Opslaan en vink Opslaan voor offline gebruik aan. Na bevestiging kun je de route offline volgen, inclusief spraaknavigatie, vooropgesteld dat deze regio is ontgrendeld.

Ook RouteYou biedt de mogelijkheid routes met een achtergrondkaart offline te downloaden, maar dit is alleen beschikbaar in de betaalde versies. Een Plus-account kost ongeveer 36 euro per jaar. Je vindt gedownloade routes dan bij Gedownloade routes via de knop Profiel.

In Komoot kun je ook specifieke regio’s (tegen betaling) downloaden voor offline navigatie.

Alles over Komoot lees je in dit artikel: Wandelen en fietsen buiten de gebaande paden met Komoot

Tip 8 GPX-import via OsmAnd en Komoot

Verschillende navigatie-apps – en gps-handhelds – ondersteunen het importeren van GPX-tracks en -routes, die vervolgens offline kunnen worden gebruikt. In het kader ‘GPX’ lees je meer over dit bestandstype. Gratis import en offline gebruik zijn mogelijk in onder meer OsmAnd en in Komoot voor ontgrendelde regio’s.

In OsmAnd open je het menu, kies je Plan een route en tik je op Importeer track. Vervolgens selecteer je een GPX-bestand. Tijdens tests bleek deze functie helaas niet altijd even betrouwbaar. In Komoot verloopt dit proces vlotter. Ga naar Home, open Profiel, kies Opgeslagen routes en tik bovenaan op Importeren en vervolgens op Importeer een bestand (GPX). Selecteer het gewenste GPX-bestand en kies Bestandopenen om de route of track in de routeplanner te openen en als geplande tour op te slaan, of Bestand opslaan om deze direct als voltooide tour te bewaren.

In beide gevallen geef je het verplaatsingstype aan, zoals Wandelen, Fietsen, Mountainbiken of Bergwandelen, en bevestig je de keuze. Bij het opslaan kun je de tour een naam geven en Opslaan voor offline gebruik aanvinken. Je vindt de route dan terug bij Opgeslagenroutes of bij Voltooide activiteiten. Als de bijbehorende kaart al is gedownload, kun je direct navigeren.

Handig om weten: in Komoot kun je GPX-routes ook via de dienst Garmin Connect met je Garmin-toestel synchroniseren.

GPX-routes werken ook op een smartwatch: Waar voor je geld: 5 waterdichte smartwatches met GPS-functie

Een pas geïmporteerde GPX-route kun je als een ‘tour’ (voor offline gebruik) bewaren in Komoot.

Tip 9 GPX-routes downloaden

In tip 8 lees je hoe je GPX-routes en -tracks in navigatie-apps importeert. Ook in de meeste gps-apparaten is zo’n import mogelijk. In tips 10 en 11 ontdek je hoe je zelf zo’n GPX-bestand maakt, maar dat is niet altijd nodig. Er zijn namelijk diverse sites waar je kant-en-klare GPX-routes en -tracks ook gratis kunt downloaden voor (offline) navigatie.

Een optie is AllTrails. Meld je aan, voer een regio in en kies een voorgestelde trail. Klik onderaan op de groene knop (Hit the trail of Daar gaan we) en selecteer Export map file of Kaartbestand exporteren/ GPXTrack of GPX Route zonder tijdstempels (zie kader ‘GPX’). Andere exportopties zijn onder meer Google Earth KML/KMZ en Garmin FIT.

Ook RouteYou (zie ook tip 7) biedt GPX-routes. Registreer je (gratis) en klik op Zoek een route. Geef het routetype aan, kies locatie en lengte en klik op Toon <x> routes. Selecteer een route, klik op Downloaden en kies GPX. Andere opties zijn bijvoorbeeld Garmin en Google Earth (KML).

Voor talrijke fiets- en wandelroutes in Nederland, België en Duitsland kun je terecht op onder meer Routiq. Kies een route en klik op Download de GPX. Dit vereist wel een Premium-account (circa 15 euro per jaar).

Bij AllTrails kun je routes in diverse formaten downloaden, waaronder GPX.

Tip 10 GPX-routes zelf maken

Je kunt ook zelf GPX-routes maken en deze downloaden naar je navigatie-app of gps-toestel voor offline gebruik. Dit kan gratis via verschillende sites, zoals www.gpx.studio.

Klik op App en zoom in tot je voldoende kaartdetails hebt. Klik op het potloodicoon, laat Routing ingeschakeld en kies een activiteitstype, zoals Bike, Run/hike of Motorcycle. Klik op het potlood-icoon en plaats de routepunten op de kaart. De route wordt automatisch langs bestaande wegen gemarkeerd. Onderaan zie je de routelengte en het hoogteprofiel.

Wil je POI’s (waypoints) toevoegen? Klik op het pin-icoon, vul een naam en beschrijving in, kies een geschikt icoon en bevestig met Create point of interest.

Stel geheel zelf je GPX-route samen in gpx.studio.

Tip 11 RouteYou

Ook op de website van RouteYou kun je zelf routes maken en gratis (openbaar) opslaan. Ze worden dan automatisch beschikbaar in de mobiele app van RouteYou. Als je bent aangemeld met hetzelfde account, vind je ze terug bij Profiel / Mijn routes. Je kunt de routes ook downloaden.

Meld je aan en klik op het pijlknopje bij Plan een route. Kies uit Maak een route, Uploadeen route (voor GPX-import), Wandelknooppunten of Fietsknooppunten. De laatste twee maken handig gebruik van het uitgebreide knooppuntennetwerk in Nederland en België.

Bij Maak een route geef je het routetype aan, met subtypes zoals Recreatieve fietsroute, Gravelbikeroute of Mountainbike route. Voor een A-naar-B-route vul je start- en aankomstlocatie in, bij een lusvormige route kies je de startplaats en lengte (en eventueel de kompasrichting). Bevestig met Opslaan / Route opslaan. Klik op Downloaden en kies (bijvoorbeeld) GPX.

Je kunt ook routes samenstellen op de site van RouteYou en deze als GPX-bestand downloaden.