ID.nl logo
Huis

TeamViewer: hulp en beheer op afstand

Met het programma TeamViewer is het kinderlijk eenvoudig om op het scherm van een andere computer mee te kijken. Zelfs al staat dat systeem aan de andere kant van de wereld. Behalve dat u op het bureaublad kunt spieken, kunt u ook de besturing van de computer volledig overnemen en is deze te bedienen alsof u fysiek achter de knoppen zit.

Dit artikel bestaat uit drie pagina’s:

Pagina 1

- Op afstand besturen

- Kader: Installeren of alleen uitvoeren

- Veiligheidscontrole

- Uitnodigen

- Kader: Om de beurt

Pagina 2

- Sneltoetsen

- Extra vensters

- Heen en weer

- Kader: Van klantmodule naar volledige versie

Pagina 3

- Overschakelen

- Meerdere schermen

- Extra opties

- Kader: Verbinding over internet

Op afstand besturen

Behalve om uw eigen computers in de gaten houden, is het programma ook prima te gebruiken om iemand die u kent te hulp te schieten. Uiteraard moet wel op beide systemen TeamViewer draaien. Er zijn twee smaken van het programma die voor u interessant zijn en beide zijn te vinden op de hoofdpagina van de website www.teamviewer.com. Het gebruik is gratis zolang het voor privédoeleinden is. Om een computer op afstand over te nemen, hebt u op uw eigen systeem de Volledige versie van het programma nodig. Deze versie mag ook op de te besturen computer draaien, maar een afgeslankte versie genaamd Klantmodule volstaat ook, omdat ‘aan de andere kant’ niet de volledige functionaliteit nodig is.

©PXimport

De twee belangrijkste versies staan meteen op de hoofdpagina.

Installeren of alleen uitvoeren

Zodra u de volledige versie van TeamViewer 5 hebt binnengehaald en uitvoert, kunt u kiezen tussen Installeren en Starten. Installeren heeft de voorkeur als u van plan bent vaker een computer op afstand over te nemen. Geef aan of u het programma voor privédoeleinden gebruikt (oftewel gratis), kies voor een Normale installatie (standaard) en tot slot voor Volledige toegang. Met de tweede mogelijkheid Starten wordt geen installatie gedaan, maar voert u het programma rechtstreeks uit. Met deze optie is TeamViewer portabel te gebruiken, bijvoorbeeld vanaf usb-stick of gewoon vanaf de harde schijf. Handig als u niet achter uw eigen computer zit en toch een ander systeem wilt overnemen, of geen rechten hebt om software te installeren. Als u de klantmodule (ook bekend onder de naam TeamViewer QuickSupport) uitvoert, is installeren ook niet nodig. Het programma start meteen op en is klaar voor gebruik. Soms geeft een firewall of virusscanner een waarschuwing. Sta TeamViewer dan toe het internet te gebruiken. Kies bij de firewall van XP bijvoorbeeld voor Blokkering opheffen.

©PXimport

Het kan zijn dat uw firewall een melding geeft zodra u TeamViewer de eerste keer start.

Veiligheidscontrole

Om een systeem over te nemen, start u TeamViewer op. Ook uw partner ‘aan de andere kant’ moet zijn of haar versie opstarten. Het maakt niet uit in welke volgorde dit gebeurt. Bij uw partner staan twee codes op het scherm die hij/zij aan u moet doorgeven, bijvoorbeeld telefonisch. Het zijn een ID en een wachtwoord, bedoeld als extra beveiliging zodat onbevoegden niet zomaar toegang tot het systeem krijgen. Laat eerst de ID-code, bestaande uit negen cijfers, voorlezen en tik die in bij het veld ID dat u rechts op het scherm in het kader Sessie maken vindt. Het bolletje eronder bij Externe ondersteuning laat u rustig staan. Klik op de knop Verbinden met partner. In een vervolgvenster wordt om het wachtwoord gevraagd. Tik hier de vier cijfers in die u wederom van uw partner krijgt en klik op Aanmelden. Overigens is er naast het grote venster soms nog een losstaand, smaller venster te zien. Dit is de Partnerlijst en die gebruiken we in deze basiscursus niet.

©PXimport

In het rechterkader tikt u de ID-code van uw partner in om verbinding te maken.

Uitnodigen

Stel dat iemand uw hulp nodig heeft. Dan is het handig als u het systeem tijdelijk kunt overnemen. Dat werkt vaak sneller dan dat u alleen telefonisch probeert te achterhalen wat het probleem is, om vervolgens uit te leggen hoe de ander het kan oplossen. De andere partij moet wel eerst TeamViewer ophalen en uitvoeren, anders hebt u geen toegang. Het is wat omslachtig als u iemand eerst naar de TeamViewer-website moet sturen. Gelukkig kan het een stuk makkelijker door TeamViewer zelf een e-mail te laten versturen, met daarin een link naar de klantmodule. Dat doet u via Verbinding / Partner uitnodigen. Standaard is al een summiere berichttekst aanwezig, maar het is verstandig dit wat aan te kleden en persoonlijker te maken. Degene die uw bericht ontvangt, hoeft nu alleen op de link te klikken om de klantmodule binnen te halen. Het programma wordt niet geïnstalleerd, maar eenmalig uitgevoerd. Handig!

©PXimport

Wie de klantmodule gebruikt, kan alleen inkomende verzoeken afhandelen.

Om de beurt

Als alles goed gaat en de verbinding succesvol wordt opgezet, opent een groot venster waarin u de inhoud van het bureaublad van de andere computer ziet. Het is verstandig om de ander te vragen om vanaf nu zijn eigen systeem met rust te laten. Althans, zolang u aan de slag bent. Want ook al kunt u nu de computer van de ander besturen, dat kan hij ook zelf nog met zijn eigen muis en toetsenbord! Onhandig, want dan werkt u elkaar alleen maar tegen. Als het nodig is dat uw partner eerst laat zien wat het probleem is of waar u hem/haar bij moet helpen, dan is het verstandig af te spreken wie er op een bepaald moment ‘achter de knoppen’ zit. Ook belangrijk om te weten, is dat u op het scherm van de ander meekijkt, maar andersom niet. Het heeft dus geen zin uitleg te geven bij iets wat alleen op uw eigen computer te zien is.

Sneltoetsen

Wat moet er gebeuren met sneltoetsen zodra u een ander systeem bestuurt? Stel dat u op de startknop van Windows drukt. Is die toetsaanslag voor uw eigen systeem bedoeld, of moet het over de ‘schutting’ naar de andere computer verzonden worden? Aangezien u een computer op afstand bestuurt, is het heel goed mogelijk dat u daar iets in het startmenu wilt opzoeken, maar het kan net zo goed zijn dat u dat lokaal van plan bent. TeamViewer lost dit op met de ScrollLock-toets. Zolang die toets geactiveerd is, worden uw sneltoetsen rechtstreeks naar het andere systeem gestuurd, in plaats van lokaal uitgevoerd. Op die manier is het bijvoorbeeld eenvoudig om op afstand met Windows+R een programma op te starten, of Windows Verkenner via Windows+E. Vergeet niet om de ScrollLock-toets later weer uit te zetten. Vaak brandt er een extra lampje op uw toetsenbord als herinnering.

©PXimport

Gebruik ScrollLock om sneltoetsen op het andere systeem te gebruiken.

Extra vensters

Zodra u verbinding hebt, zijn er behalve het bureaublad van de ‘overkant’ nog een paar andere vensters te zien. Allereerst vindt u bovenin een soort zwevende menubalk met opties zoals Acties en Weergeven. Alleen u ziet deze menbalk, de andere partij niet. Als het balkje in de weg staat, klikt u op het tabje dat aan de onderkant uitsteekt (met het driehoekje erin). De balk schuift dan naar boven tot het uit het zicht verdwijnt. Terughalen werkt hetzelfde. Verder is rechts onderin een klein statusscherm te zien. Het is donkergrijs gekleurd en lijkt gedeactiveerd, maar het is wel degelijk mogelijk om opties te gebruiken. Het venster bevindt zich op het bureaublad van de andere computer en is bedoeld zodat uw partner bijvoorbeeld de verbindingsstatus kan opvragen. Zelf hoeft u er eigenlijk niet te komen, dezelfde opties vindt u in uw eigen menubalk. Ook dit statusvenster is te verkleinen en weer terug te roepen met een klik op het tabje dat uitsteekt.

©PXimport

Alleen als u een computer bestuurt, ziet u deze extra menubalk van TeamViewer.

Heen en weer

De klantmodule (TeamViewer QuickSupport) kan alleen verbindingen aannemen. Handig om op een computer te zetten die wel op afstand bereikbaar moet zijn, maar zelf nooit het initiatief neemt om een systeem te besturen. Het is dan ook het hulpmiddel bij uitstek om onervaren gebruikers te helpen. Iemand hoeft het alleen maar te starten en twee codes aan u door te geven, dat is alles. Om elkaars computer over te kunnen nemen, installeert u op beide computers de volledige versie van TeamViewer. Nu kunt u een computer op afstand overnemen, maar kan uw partner desgewenst ook uw systeem overnemen. Er is alleen eenrichtingsverkeer mogelijk, dus u bepaalt samen welke computer leidend is. Links in het TeamViewer venster staan in het kader Wachten op sessie altijd een ID en een wachtwoord klaar, die heeft de ander nodig voor toegang. Net als in de klantmodule dus. Eén van beide partijen zet een verbinding op, met de codes die de ander aan hem doorgeeft.

Van klantmodule naar volledige versie

Draait de klantmodule op een systeem en wilt u er liever de volledige versie op installeren? Zelfs dat kan op afstand! Zet een verbinding op en klik in de menubalk van TeamViewer op Extra’s / Volledige versie op computer op afstand installeren. Op uw eigen computer kunt u nog net bevestigen dat u een update wilt doen, daarna wordt de verbinding verbroken en ziet u niet meer wat er aan de andere kant gebeurt. TeamViewer wordt nu zonder dialoog op het andere systeem geïnstalleerd en weer opgestart. U weet dat het gelukt is als u opnieuw verbinding kunt maken, maar daarvoor hebt u wel de beveiligingscodes nodig. Gelukkig heeft TeamViewer die voor u onthouden, maar dat neemt niet weg dat het verstandig is om tijdens deze actie iemand ter plaatse te hebben die meekijkt of alles naar wens verloopt.

Overschakelen

Als op beide computers de volledige versie van TeamViewer draait, bent u vrij om te bepalen welke computer de besturing heeft. Het kan nog mooier, want zelfs terwijl u een computer bestuurt, kan er dynamisch overgeschakeld worden. U hoeft er de verbinding niet voor te verbreken en omdat er al een verbinding is, hoeft u ook niet opnieuw allerlei codes in te tikken. U kiest in de menubalk van de besturende computer simpelweg voor Acties / Wisselen met partner en de besturing wordt meteen naar de andere kant overgedragen! Bent u overgeschakeld en is er niemand aan de andere kant die de besturing aan u kan teruggeven? Geen enkel probleem. Klik in het kleine statusvenster op de dubbele blauwe pijl en u krijgt de besturing alsnog in handen.

©PXimport

Op elk moment kan de besturing overgedragen worden.

Meerdere schermen

Een computer overnemen waaraan meerdere monitoren hangen, is geen enkel probleem. U bepaalt zelf welk scherm u bekijkt, of u laat ze tegelijkertijd naast elkaar zien. Uw keuze maakt u in de menubalk via Weergeven / Actieve monitor. Standaard ziet u wel uw eigen muiscursor, maar niet die van de overkant. Dit is te veranderen via Weergeven / Externe cursor tonen. Afhankelijk van de verbindingskwaliteit en de schermresolutie kunnen er af en toe wat vertragingen optreden, vooral als er in korte tijd veel op een scherm verandert. Uit voorzorg heeft TeamViewer de achtergrond van het bureaublad alvast tijdelijk uitgeschakeld, dat scheelt in de verzendtijd. Hebt u toch regelmatig last van traagheid, dan kan het helpen als u de gegevensoverdracht optimaliseert voor snelheid. Dat kan via de optie Weergeven / Kwaliteit.

©PXimport

Meerdere schermen? U kunt ze stuk voor stuk bekijken. Desnoods tegelijkertijd.

Extra opties

Enkele speciale systeemtaken zijn op afstand uit te voeren via de optie Acties in de menubalk. Zoals het opnieuw opstarten van de computer (reboot) of het ‘indrukken’ van Ctrl+Alt+Del. Om te voorkomen dat iemand anders op het systeem begint te werken terwijl u hem op afstand bestuurt, kiest u voor Acties / Externe invoer uitschakelen. Het toetsenbord en de muis van de andere machine werken dan tijdelijk niet meer, zodat u heerlijk ongestoord verder kunt werken. Vergeet niet deze optie tijdig weer uit te schakelen. Zodra u de verbinding verbreekt, krijgt uw partner uiteraard vanzelf zijn/haar muis en toetsenbord weer terug.

Verbinding over internet

Met TeamViewer neemt u net zo makkelijk een computer in uw eigen netwerk over als een exemplaar dat via internet bereikbaar is. Handig om iemand zonder reistijd te hulp te schieten. U hoeft zelf geen aanpassingen aan firewall of router te doen, dus u kunt meteen aan de slag zonder ingewikkelde dingen te regelen. Telkens wanneer TeamViewer ergens opnieuw start, wordt een nieuw wachtwoord gegenereerd. Om toegang te krijgen tot iemands systeem, hebt u dat wachtwoord nodig en dus moet er iemand ter plaatse zijn om het aan u door te geven. Optioneel is een vast wachtwoord in te stellen, zodat ook toegang tot onbemande computers met TeamViewer mogelijk is. Alle gegevens worden versleuteld verstuurd, op dezelfde wijze als wanneer u een beveiligde website bezoekt (https/ssl). Verder is er voor TeamViewer altijd een internetverbinding nodig, zelfs als u een computer op uw eigen netwerk benadert. De verbinding tussen de twee systemen wordt namelijk via routingservers van TeamViewer gelegd.

▼ Volgende artikel
Trick or treat? Zo ontmasker je cybercriminelen
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Trick or treat? Zo ontmasker je cybercriminelen

Halloween: één avond in het jaar waarop iedereen zich vermomt en niets meer is wat het lijkt. Maar online is het elke dag Halloween. Cybercriminelen dragen digitale maskers en doen zich voor als je bank, pakketbezorger of zelfs als een familielid. Hun doel: jou laten klikken, inloggen of betalen. In dit artikel lees je hoe je hun trucs doorziet en hoe je jezelf beschermt tegen online oplichters.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bitdefender

Phishing bestaat al bijna zo lang als e-mail zelf, maar de aanpak is totaal veranderd. Waar je vroeger nog gewaarschuwd werd door kromme zinnen of vreemde links, zijn valse berichten vandaag bijna niet meer van echt te onderscheiden. En het blijft allang niet meer beperkt tot e-mail: ook via sms, WhatsApp en sociale media proberen criminelen je te misleiden. Ze gebruiken het logo van je bank, de tone of voice van PostNL of de opmaak van een bekende webwinkel. Alles klopt – behalve de bedoeling erachter.

De aanvallen zijn bovendien persoonlijker geworden. Met gegevens die online circuleren weten criminelen precies hoe ze iemand moeten aanspreken, van voornaam tot aankoopgeschiedenis. Zo voelt een nepmail of bericht als iets vertrouwds. Eén klik op een link is dan genoeg om je gegevens prijs te geven of malware te installeren.

Deepfakes, stemklonen en AI: vermommingen steeds beter

De komst van kunstmatige intelligentie heeft online oplichting een nieuw gezicht gegeven. Met taalmodellen kunnen criminelen foutloze berichten schrijven in elke taal. Deepfake-video's en stemklonen zorgen dat zelfs beeldbellen of voicemail niet langer betrouwbaar is.

Steeds vaker duiken voorbeelden op van mensen die zogenaamd gebeld worden door een bekende stem – een collega, familielid of zelfs een leidinggevende – met een dringende vraag om geld over te maken. In werkelijkheid praten ze met een digitale imitatie. Die technologie was ooit ingewikkeld, maar is nu voor iedereen toegankelijk. Daarmee is AI niet alleen een handig hulpmiddel voor creatieve toepassingen, maar ook een nieuw masker voor criminelen.

©terovesalainen

Zo herken je digitale vermommingstrucs

Cybercriminelen spelen in op haast, emotie en angst. Berichten waarin je 'nu moet betalen', 'direct moet bevestigen' of waarin met blokkades (van bijvoorbeeld je rekening of simkaart) wordt gedreigd, zijn bijna altijd verdacht. Controleer het e-mailadres van de afzender: kleine afwijkingen zoals een extra punt, cijfer of letter zijn vaak al voldoende om nep van echt te onderscheiden.

Staat er een link in de mail? Beweeg er met je muis over zonder te klikken. Verschijnt er een vreemd webadres, dan klopt er iets niet. Kijk ook naar details: ontbreekt er een persoonlijke aanhef, is de toon onlogisch of komt het bericht op een vreemd moment? Dat zijn signalen dat er iets niet pluis is.

Bel bij twijfel altijd zelf het officiële nummer van de organisatie, in plaats van te reageren op het bericht.

Scam Copilot helpt je oplichters te ontmaskeren

Om gebruikers beter te beschermen tegen steeds geraffineerdere aanvallen ontwikkelde Bitdefender Scam Copilot. Deze slimme functie gebruikt kunstmatige intelligentie om verdachte berichten, e-mails en websites in realtime te analyseren. Waar traditionele beveiliging vooral kijkt naar bekende dreigingen, herkent Scam Copilot ook nieuwe patronen en trucs die nog niet eerder zijn gezien.

De technologie kijkt naar typische kenmerken van oplichting: dwingende toon, vage links, afwijkende namen of zinsconstructies die niet passen bij een echte organisatie. Zodra iets verdacht is, verschijnt direct een waarschuwing. Zo helpt Scam Copilot je om verdachte berichten te ontmaskeren nog vóórdat je erop klikt.

Het systeem leert bovendien voortdurend bij. Nieuwe vormen van phishing, deepfake-aanvallen of misleidende berichten op sociale media worden razendsnel herkend. Zo ben je beschermd tegen zowel oude als nieuwe digitale maskers.

Scam Copilot is onderdeel van Bitdefender Premium Security en Bitdefender Ultimate Security. Die pakketten bieden een complete beveiliging voor alle apparaten in huis – van laptop tot smartphone – en combineren Scam Copilot met krachtige antivirusbescherming, een onbeperkte VPN, een wachtwoordmanager en identiteitsbewaking.

Bitdefender Premium Security: vangnet voor heel je digitale leven

Bitdefender Premium Security biedt meermaals bekroonde bescherming tegen virussen, malware, ransomware en frauduleuze websites. De software werkt op Windows, macOS, Android en iOS en beveiligt al je apparaten met één abonnement.

Naast Scam Copilot en de geavanceerde virusscanner bevat Premium Security diverse functies die gericht zijn op privacy en gebruiksgemak. Zo krijg je toegang tot onbeperkt VPN-verkeer, met meer dan vierduizend servers verspreid over vijftig landen. Daarmee surf je veilig en anoniem, ook op openbare wifi-netwerken.

De password manager helpt bij het genereren en veilig opslaan van sterke wachtwoorden, zodat je nooit meer hoeft te vertrouwen op zwakke of hergebruikte wachtwoorden. Verder blokkeert de systeembrede advertentie- en trackerbescherming ongewenste volgers en zorgt Cryptomining Protection ervoor dat kwaadwillenden je systeem niet stiekem inzetten om digitale valuta te delven.

Ook aan identiteit is gedacht. Zodra er een datalek wordt ontdekt waarin jouw gegevens opduiken, ontvang je realtime meldingen. Zo kun je snel actie ondernemen om schade te voorkomen. Bitdefender Premium Security combineert daarmee virusbescherming, privacyfuncties en identiteitswaarschuwingen in één helder pakket.

🎃 Trick or treat: laat je niet misleiden

Cybercriminelen dragen het hele jaar door digitale maskers. Ze sturen overtuigende berichten, gebruiken deepfake-stemmen en maken misbruik van AI om je te misleiden. Bitdefender Scam Copilot herkent phishing en andere oplichtingstrucs in realtime en waarschuwt direct bij gevaar. Met Premium Security en Ultimate Security beschik je over bescherming op al je apparaten, een onbeperkte VPN, anti-tracker, password manager en – bij Ultimate – volledige identiteitsmonitoring via Digital Identity Protection. Phishing, deepfakes en online oplichting verdwijnen niet, maar met Scam Copilot aan je zijde hoef je ze niet te vrezen. Zo houd je grip op wat echt is – en wat slechts een digitale vermomming blijkt te zijn.

▼ Volgende artikel
Dit kun je allemaal nog doen in de tuin in november
© melnikviva - stock.adobe.com
Huis

Dit kun je allemaal nog doen in de tuin in november

In november lijkt de tuin tot stilstand te komen, maar schijn bedriegt. Juist nu leg je de basis voor een prachtige tuin in het voorjaar. Van het beschermen van planten tegen de kou tot het planten van bollen en fruitbomen: wie in november de handen uit de mouwen steekt, wordt in de lente beloond met een gezonde, bloeiende tuin.

November in de tuin: in het kort

November is de maand waarin je opruimt, beschermt en voorbereidt. Zet vorstgevoelige planten in pot alvast binnen of maak er ruimte voor in de schuur. Hark het gevallen blad van het gazon, en gebruik het blad op andere plekken in je tuin als natuurlijke bodembedekking. Nu is ook het moment om fruitbomen en bloembollen te planten en wintergroene planten zoals heide of Skimmia in potten te zetten. Snoei fruitstruiken en knot de treurwilg, zodat ze straks sterker terugkomen in het voorjaar.

Lees ook: Zo maak je je tuinmeubilair winterklaar

Maak je tuin winterklaar

Een goed voorbereide tuin kan tegen een stootje. Zodra de temperatuur daalt, bescherm je gevoelige planten met vliesdoek of noppenfolie. Leg dat materiaal nu alvast klaar, zodat je snel kunt handelen bij vorst. Maak in de schuur of het tuinhuisje plek voor planten in pot die niet tegen kou kunnen. Binnen blijven ze het best bij een temperatuur tussen de 2 en 10 graden. Vergeet niet af en toe te luchten en de aarde vochtig te houden, zodat de wortels niet uitdrogen. Controleer tot slot de fruitbomen en verwijder ingedroogde of verschrompelde vruchten. Die kunnen schimmels bevatten en zo de boom verzwakken.

Nog even wat extra liefde voor je gazon

In november geef je het gazon nog een laatste onderhoudsbeurt voordat het in winterrust gaat. Steek de randen strak af en verwijder het blad dat op het gras ligt. Blijven bladeren liggen, dan krijgt het gazon te weinig licht en kunnen er schimmels ontstaan. Gebruik het blad liever op andere plekken in de tuin, bijvoorbeeld onder struiken of tussen vaste planten, omdat het blad verteert en voedingsstoffen aan de grond afgeeft.

©Konstantin Zibert - stock.adobe.com

Planten: fruitbomen...

November is een goede maand om fruitbomen te planten. De grond is nog relatief warm, waardoor de wortels kunnen aanslaan voordat de winter begint. Graaf een ruim plantgat en maak in het midden een kleine heuvel waar de stam op rust. Spreid de wortels voorzichtig uit, vul het gat met een mengsel van aarde en compost en druk de grond stevig aan. Geef ruim water en plaats een boompaal als de boom op een open of winderige plek staat.

Waarom een boompaal belangrijk is

Een pas geplante boom heeft nog geen sterke wortels en kan bij harde wind gaan wiebelen. Daardoor scheuren jonge wortels af en groeit de boom minder goed aan. Een boompaal geeft steun totdat de wortels zich stevig hebben vastgezet. Plaats de paal aan de windzijde van de boom en bevestig hem met een boomband. Na een jaar of twee mag de paal weer weg.

...en bollen

Ook bloembollen kunnen nu de grond in: tulpen, narcissen, hyacinten en irissen bloeien in het voorjaar als je ze nu plant. Wie meteen wat kleur in de tuin wil, kan wintervaste planten als heide, winterviolen, Skimmia of kleine coniferen in potten zetten.

©iMarzi - stock.adobe.com

Snoeien en onkruid wieden (ja, ook nu nog!)

Zolang het niet vriest, kun je nog prima snoeien. Vooral kale fruitstruiken zijn nu aan de beurt: door oude takken weg te halen, verjong je de struik en bevorder je de groei van nieuwe scheuten. Ook jonge boompjes met een doorgaande stam kun je licht terugsnoeien, zodat ze een mooie, evenwichtige vorm ontwikkelen. De treurwilg mag in deze periode worden geknot, zodat hij in het voorjaar weer mooi uitloopt.

Blijf daarnaast onkruid verwijderen, ook al groeit het minder hard. Door het bij te houden, voorkom je dat het in het voorjaar de overhand krijgt. Zo blijft de tuin netjes en houd je het werk beperkt wanneer alles straks weer begint te groeien.

Vooruitkijken naar het voorjaar

Wie in november nog even de handen uit de mouwen steekt, maakt het zichzelf straks een stuk makkelijker. De tuin krijgt rust, maar de basis voor een nieuw seizoen ligt er al. Zodra de eerste zon zich in het voorjaar laat zien, zie je de beloning van het werk dat je nu hebt gedaan: gezonde planten, een sterk gazon en fruitbomen die vol leven zitten.