Wanneer u een harde schijf aanschaft, moet u die voor gebruik normaliter eerst nog partitioneren en formatteren. Het is niet zo duidelijk om daarbij de optimale keuzes te maken. Tenzij u perfect weet wat de voor- en nadelen zijn van partitiestijlen als MBR en GPT, van concepten als dynamische schijv

1. Initialisatie

Hangt u een gloednieuwe harde schijf (als bijkomend opslagmedium) aan uw systeem - we houden het in deze cursus bij Windows-systemen en focussen ons op Windows 7 - dan zal die nog niet meteen opduiken in de Windows Verkenner. Immers, de Verkenner werkt op basis van logische volumes en die zijn op uw nieuwe schijf vooralsnog nergens te bespeuren. Die moet u namelijk eerst zelf nog aanbrengen, een proces dat in Windows 'schijf initialiseren' heet, maar doorgaans partitioneren wordt genoemd (hoewel u de schijf niet noodzakelijk in verschillende partities hoeft op te delen). De schijfinitialisatie kunt u gerust vanuit de module Schijfbeheer van Windows (7) zelf uitvoeren. U kunt die opstarten vanuit het Windows Configuratiescherm of via het commando diskmgmt.msc. Als het goed is, duikt automatisch een venstertje op met de melding dat u uw (nieuwe) schijf nog dient te initialiseren.

Even opfrissen ...

Hoe zat het ook alweer qua regels en mogelijkheden van bestandssystemen bij het partitioneren? In het artikel Regels voor het partitioneren van harde schijven hebben we het even handig voor u uitgelegd.

2. MBR

Bij het initialiseren van een harde schijf onder Windows 7 kunt u in principe uit twee partitiestijlen kiezen: MBR of GPT. De eerste gaat, in computertermen, al een eeuwigheid mee: al circa dertig jaar. Geleidelijk aan zijn de nadelen duidelijker geworden en is GPT ontwikkeld om de belangrijkste tekortkomingen van MBR weg te werken. Verderop meer over die voor- en nadelen: laten we eerst kort toelichten hoe het MBR-schema in elkaar steekt.

MBR staat voor master boot record, vrij vertaald als hoofdbootsector. Het komt erop neer dat de eerste fysieke sector van uw harde schijf voorbehouden wordt voor enerzijds een stukje opstartcode en anderzijds voor de hoofdpartitietabel. In deze tabel is plaats voor maximaal vier partitie-ingangen: drie primaire partities en één uitgebreide partitie. Deze laatste kunt u dan verder opdelen in een aantal 'logische stations'.

Wilt u uw schijf als MBR initialiseren, klik in het Windows Schijfbeheer dan onderaan links met de rechtermuisknop op de nog onbekende schijf en kies MBR. Even later verandert de indicatie in 'standaardschijf' en blijkt die over één niet-toegewezen partitie te beschikken.

©PXimport

Een schijf, meteen na een initialisatie met het MBR-partitioneringsschema.

MBR, fysiek bekeken

De MBR bevindt zich onveranderlijk op de eerste fysieke sector van uw harde schijf en heeft net als de andere sectoren een standaardgrootte van 512 bytes. Deze sector ligt echter buiten de eigenlijke partities en is dus niet zomaar met standaard I/O-functies van Windows bereikbaar. U kunt deze MBR echter wel benaderen met behulp van een zogenoemde fysieke schijf-editor. Een gratis tool voor Windows is HxD, die dubbelt als hex-editor, oftewel een tool waarmee u bestanden in binaire (hexadecimale) vorm kunt bekijken. De MBR krijgt u als volgt in beeld. Start HxD als administrator op, open het menu Extras en klik bij Fysische schijf op Harde schijf 1. Veiligheidshalve toont HxD u de sector in leesmodus, totdat u het vinkje verwijdert bij Open als alleen lezen, u doet dat echter geheel op eigen risico. De op twee na laatste 64 bytes van de MBR vormen samen de (4 x 16 bytes van) de hoofdpartitietabel.

©PXimport

MBR: nog altijd het meest gebruikte partitioneringsschema voor harde schijven!

3. GPT

Windows 7 biedt dus twee mogelijke partitiestijlen aan voor een harde schijf: MBR en GPT. De eerste stijl bevat wel een paar nadelen. Zo bevindt de MBR-sector zich altijd in de eerste fysieke sector van uw schijf: blijkt die beschadigd, dan is uw schijf onbruikbaar voor MBR. GPT, wat staat voor GUID (globally unique identifier) partition table, is beter bestand tegen corruptie. Zo worden er twee exemplaren van de GPT-header (plus partitietabel) opgeslagen. De partitiegegevens zijn bovendien met CRC (cyclic redundancy check) beschermd tegen logische corruptie. U hebt tevens kunnen lezen dat u bij MBR beperkt bent tot drie primaire en één uitgebreide partitie (weliswaar verder op te delen in logische stations). GPT blijkt een heel stuk guller: 128 partities. In de praktijk weliswaar 'beperkt' tot 124. Het is perfect mogelijk een MBR-schijf om te zetten naar GPT en omgekeerd, op voorwaarde althans dat u eerst alle bestaande partities verwijdert (en dus uiteraard eerst al uw data back-upt). Open de module voor schijfbeheer, rechtsklik op de schijf en selecteer Converteren naar GPT/MBR-schijf. De werkwijze in EaseUS Partition Master is vergelijkbaar: rechtsklik op de - partitieloze - schijf en kies Initialize to GPT/MBR, waarna u de operatie met Apply bevestigt. Of u opereert geheel vanaf de opdrachtregelprompt, met de volgende commando's (waarbij u x door de letter van de te converteren schijf vervangt):

diskpart

list disk

select disk x

convert gpt [of: convert mbr]

©PXimport

Links het MBR-schema, rechts GPT. Merk bij deze laatste de 'Protective MBR'-sector op: een dummy MBR voor oudere software. (bron: MSDN, Microsoft)

©PXimport

Een conversie van MBR naar GPT of omgekeerd: zó gebeurd (ook in EaseUS Partition Master).

4. GPT: grootte & compatibiliteit

Er is nog een belangrijk voordeel van GPT boven MBR: GPT kan met veel grotere schijfpartities overweg! U moet namelijk weten dat binnen de partitietabel van MBR het aantal sectoren als een 32bit-waarde wordt opgeslagen. Dat levert de volgende rekensom op: 232 x 512 bytes (de standaardgrootte van een fysieke sector) is circa 2,2 TB. Schaft u zich dus een schijf met een hogere capaciteit aan, dan zal Windows die met MBR niet in zijn totaliteit herkennen! Ter vergelijking: binnen Windows kan GPT een partitiegrootte tot 18 EB (exabyte) aan.

We horen u denken: niks dan voordelen aan GPT, waarom dan nog kiezen voor MBR? Eén reden kan alvast zijn: wilt u van zo'n GPT-schijf kunnen opstarten, dan moet u beschikken over de 64bit-versie van Windows Vista of 7 en moet uw systeem in principe UEFI-gebaseerd zijn (unified extensible firmware interface) en dus niet met het 'klassieke' BIOS zijn uitgerust. Windows XP 32 bit kan hoe dan ook niet met GPT overweg, tenzij met speciale software (zie kader 'XP doet toch mee!').

XP doet toch mee!

U verkiest met Windows XP (32 bit) te blijven werken, maar had er toch graag een dataschijf van bijvoorbeeld 3 TB aan gekoppeld? Dat kan, maar u zult merken dat Windows niet de totale schijfcapaciteit ter beschikking stelt. Dat valt echter op te lossen met een speciaal stuurprogramma: Paragon GPT Loader (kosten: vijftien euro). Het programma voorziet tevens in een module waarmee u de schijf naar GPT kunt omzetten en verder ook kunt partitioneren en formatteren, zoals u wilt. Dat lukte probleemloos op ons testsysteem.

Overigens voorziet Paragon ook in een oplossing om in Windows Vista en 7 (32 bit) toch van een schijf groter dan 2,2 TB te kunnen opstarten, zelfs als uw systeem BIOS-gebaseerd is. De tool heet Paragon Migrate to 3TB en is onderdeel van Drive Copy 11 Professional (kosten: dertig euro).

©PXimport

Een speciale systeemdriver laat ook Windows XP 32 bit een hogecapaciteitsschijf aanspreken.

5. Dynamische schijf

Wanneer u de Windows-module voor schijfbeheer opent, is de kans groot dat u bij het fysieke schijfoverzicht, de indicatie Standaard ziet staan. In een programma als ­EaseUS Partition Master heet dat Basic. Met Windows 2000 heeft Microsoft echter het concept van een 'dynamische schijf' geïntroduceerd. Dit concept - dat overigens losstaat van de gekozen partitiestijl - biedt een aantal voordelen ten opzichte van een standaard- of basisschijf. U kunt er namelijk volumes mee creëren die verschillende fysieke schijven overspannen (spanned en striped volumes) en ook fout­tolerante volumes mogelijk maken (met name RAID1 en zelfs RAID5): een louter softwarematige RAID-implementatie dus. Dynamische schijven zijn ook minder corruptiegevoelig dan standaardschijven, gezien die zich van een database mét back-up bedienen om de informatie van de dynamische volumes op te slaan.

Een standaardschijf converteren naar een dynamisch exemplaar is niet moeilijk en u behoudt bovendien alle gegevens, hoewel we een back-up van uw data altijd aanraden. Rechtsklik in het Windows Schijfbeheer op de gewenste schijf en kies Schijf converteren naar dynamische schijf. De omgekeerde weg - terug naar een standaardschijf - kan eveneens, in principe ook zonder vrees voor dataverlies. In EaseUS Partition Master blijkt Convert to basic disk trouwens de enige mogelijke richting.

Het lijkt er dus wel op dat een dynamische schijf alleen maar voordelen biedt. Dat klopt eigenlijk wel, zolang u zich goed bewust bent van de potentiële nadelen: dynamische schijven laten zich bijvoorbeeld niet benaderen vanuit Windows XP Home of niet-Windows besturingssystemen. Ook laptops bieden geen ondersteuning.

©PXimport

RAID-functies dankzij dynamische schijven (hoewel een 'spanned volume' of JBOD - just a bunch of disks - niet fouttolerant is).

exFAT: bestandssysteem voor flashgeheugen

exFAT (extended FAT) is een bestandssysteem ontwikkeld door Microsoft en u vindt het terug vanaf Windows Vista SP1. Het is met name bedoeld voor flashgeheugen, omdat NTFS hier een te grote footprint achterlaat. Technisch heeft het behoorlijk veel weg van FAT32, maar er zijn enkele opvallende verbeteringen. Zo kan exFAT veel grotere bestanden (en clusters) aan, is het net als NTFS beter gewapend tegen bestandsinconsistenties en is het de bedoeling dat ook ACL (Acces Control List) wordt ondersteund. Geen onbelangrijke voordelen dus tegenover FAT32, maar mede gezien dat Microsoft octrooirechten zou bezitten op een aantal onderdelen van exFAT, zijn producenten buiten de Windows-wereld niet zo snel bereid exFAT te ondersteunen. Een uitzondering zijn alvast de snelle SDXC-geheugenkaartjes (secure digital extended capacity), de opvolger van de SD(HC)-kaart. Deze kaartjes gebruiken namelijk standaard exFAT, met een capaciteit tot 2 TB. Voorwaarde is natuurlijk dat ook uw camera met deze kaartjes overweg kan.

©PXimport

ExFAT: vooral nuttig voor flashgeheugen met hoge capaciteit.

6. Bestandssysteem

Hebt u eenmaal een schijf geïnitialiseerd, dan blijkt die nog niet bruikbaar: het Windows Schijfbeheer geeft aan dat het om 'niet-toegewezen ruimte' gaat. U dient binnen die ruimte namelijk eerst nog één of meer volumes te creëren: klik daarvoor die ruimte met de rechtermuisknop aan en kies Nieuw eenvoudig volume (we gaan er hier even vanuit dat u het bij een standaardschijf houdt). Allereerst duidt u binnen de beschikbare ruimte de gewenste grootte aan. Een beslissing die ook gevolgen kan hebben voor het bestandssysteem. Wanneer u bijvoorbeeld een volume groter dan 32 GB creëert, zal Windows in een volgend venster niet langer ook FAT32 aanbieden, maar alleen NTFS en exFAT (dit laatste alleen wanneer het niet om uw systeemschijf gaat). Wilt u absoluut FAT32 op een volume groter dan 32 GB, dan moet u een andere tool inzetten, zoals de gratis MiniTool Partition Wizard Home Edition. Hier klikt u met de rechtermuisknop op het volume en kiest u Create, waarna u uit diverse bestandssystemen kunt kiezen. Naast FAT(32) en NTFS (let wel: geen exFAT) is dat nog Ext2/3/4 en Linux Swap. Waarom u eventueel FAT32 zou overwegen, leest u zo meteen.

©PXimport

Een programma als Minitool Partition Wizard blijkt minder rigide in het aanbod van bestandssystemen dan Windows

7. FAT32

Het feit dat Windows 7 FAT32 niet meer aanbiedt voor volumes vanaf 32 GB is al een indicatie. Dit bestands­systeem is niet echt goed genoeg (op grotere volumes) en is te corruptiegevoelig. Alleen voor kleine volumes is het nog geschikt of als u de data per se moet kunnen benaderen vanaf een besturingssysteem of apparaat dat niet met NTFS (of exFAT) overweg kan. Te denken valt aan een wat oudere mediastreamer waarvoor u een harde schijf wilt formatteren.

De naam FAT komt van 'file allocation table' en verwijst naar de manier waarop het bestandssysteem de fysieke locatie van bestanden op de schijf bijhoudt. Dat gebeurt in een eenvoudige tabel die voor elk bestand de clusterreeks bijhoudt. Een cluster, oftewel 'allocation unit' is de kleinste hoeveelheid contigue (aan elkaar grenzende) schijfruimte die kan worden toegewezen aan één bestand en doorgaans bevat die verschillende (fysieke) sectoren. Op Microsoft.com leest u voor FAT16, FAT32, exFAT en NTFS de standaardgroottes van de clusters af, naargelang de volumegrootte. Stel, de clustergrootte op uw bestandssysteem is 16 KByte, dan neemt elk bestand minstens 16384 bytes in beslag, ook al is dat slechts 500 bytes groot.

Het cijfer in FAT32 verwijst naar het aantal bit dat de FAT-tabel gebruikt om naar een datacluster te verwijzen. Bij FAT32 zijn dat dus 4 bytes, oftewel 32 bits (hoewel er slechts 28 effectief worden ingezet). Bij het nog oudere FAT16 zijn dat dan logischerwijs 2 bytes. Wilt u de clustergrootte van een volume kennen, dan kan dat onder meer vanuit Minitool Partition Wizard: rechtsklik op het volume, kies Properties en open het tabblad File System Info. De commerciële variant van het programma laat u tevens toe de clustergrootte aan te passen.

©PXimport

De clustergrootte laat u doorgaans best op de standaardwaarde ingesteld.

8. NTFS

NTFS (toch ook al bijna twintig jaar oud) staat voor 'New Technology File System' en is, in zijn opeenvolgende versies, het standaard bestandssysteem van alle Windows-versies sinds Windows NT.

De voordelen van NTFS boven FAT(32) zijn legio. Zo gebruikt NTFS geen simpele tabel, maar een slimme database (mét back-up) voor de bestandshuishouding, de zogenoemde MFT (master file table). Een 'transactioneel logboek' minimaliseert het risico op inconsistenties in de bestandshuishouding. Anders dan bij de FAT-tabel ligt ook de locatie van de MFT niet vast, zodat die in geval van fysiek beschadigde sectoren bij het formatteren op een andere plaats terecht kan komen. Verder laat NTFS ook veel grotere volumes en bestanden toe dan FAT32: bij deze laatste is dat beperkt tot respectievelijk 2 TB en 4 GB.

Maar het zijn eigenlijk vooral de extra's die NTFS voor de gebruiker interessant kunnen maken. Zo kunt u data op een transparante manier laten comprimeren en versleutelen (roep het eigenschappenvenster van een bestand of map op en druk op de knop Geavanceerd op het tabblad Algemeen) en is het mogelijk limieten op het schijfgebruik in te stellen (selecteer Computer, roep het eigenschappenvenster van een volume op en open het tabblad Quotum). Met NTFS kunt u tevens heel specifieke machtigingen aan bestanden en mappen toekennen (via zogenoemde 'access control lists'): rechtsklik op een bestand, kies Eigenschappen, open het tabblad Beveiliging en u weet meteen wat we bedoelen. Een mooi overzicht van de belangrijkste eigenschappen van FAT, NTFS en exFAT vindt u op NTFS.com.

Hebt u een volume (per abuis) met FAT32 geformatteerd, dan kunt u altijd nog overstappen naar NTFS, zonder dataverlies. Dat kan vanaf de opdrachtregel met het commando convert x: /FS:NTFS (vervang x: door de juiste volumeletter) of vanuit het contextmenu van de twee eerder genoemde tools (Mini­Tool Partition Wizard en EaseUS Partition Master).

©PXimport

Een conversie van FAT32 naar NTFS hoort een rimpelloze operatie te zijn.

Op naar ReFS

We zagen al aanzetten met het concept van dynamische schijven en - voor gebruikers van Windows Home Server - van Drive Extender. Dat idee heeft Microsoft nu verder uitgewerkt in Windows 8 met 'Storage Spaces'. Het komt erop neer dat uw data worden beschermd tegen het falen van een schijf doordat er kopieën op verschillende schijven kunnen worden bewaard. Bij een mislukte leespoging grijpt Storage Spaces dan automatisch naar een kopie terug en bij schrijffouten worden de gegevens aan een nieuwe en intacte locatie toegewezen. Storage Spaces werkt eigenlijk alleen maar bij mediafouten, het is bijvoorbeeld niet opgewassen tegen datacorruptie. Precies daarom werkt Microsoft aan een nieuw bestandssysteem, ReFS genoemd, dat in eerste instantie alleen in Windows Server 8 zal zitten, maar ongetwijfeld duikt het later ook in de desktopvarianten op. ReFS staat voor 'resilient file system'. Resilient betekent veerkrachtig en verwijst vooral naar de ingebouwde functies die dataverlies horen tegen te gaan. Daartoe werkt ReFS nauw samen met Storage Spaces. ReFS voorziet echter ook in controlemechanismen ('checksums' en 'integrity streams') en kan zo ook datacorruptie opvangen. Verder kan ReFS met veel grotere volumes en bestanden overweg dan NTFS, wat met name voor dataservers nuttig kan zijn.

©PXimport

"Storage Spaces in Windows 8 Consumer Preview: geen dataverlies meer bij schijffouten."

Met Circle to Search kun je informatie opvragen over wat je op het scherm van je smartphone ziet, zonder dat je van app hoeft te wisselen of iets hoeft te kopiëren. Dat kan met Circle to Search, een functie die standaard ingebouwd is in de nieuwste Android-versies van onder andere Google Pixel- en Samsung Galaxy-toestellen. Je kunt er meer mee dan je misschien denkt!

Lees ook: 4 handige AI-functies voor je smartphone

Even snel iets opzoeken terwijl je een video kijkt, een bericht leest of door je favoriete app scrolt: tot voor kort betekende dat toch meestal dat je moest wisselen van app, tekst moest kopiëren of een apart tabblad moest openen. Met Circle to Search hoeft dat niet meer. Google heeft deze functie zo ontworpen dat je op elk moment, in elke app, meteen kunt zoeken naar wat er op je scherm staat. Google zoekt vervolgens direct naar relevante informatie, zonder dat je iets hoeft in te typen. Het werkt in vrijwel alle apps, dus of je nu op Instagram zit, een game speelt of iets leest op een website: je kunt het op elk moment starten.

Wat zie ik?

Circle to Search werkt op allerlei soorten content. Zie je een gaaf shirt op een Instagramfoto en wil je weten waar je het kunt kopen? Omcirkel het, en je krijgt gelijk links naar vergelijkbare kledingstukken in webshops. Vaak krijg je niet alleen identieke producten te zien, maar ook alternatieven in verschillende prijsklassen.

Ook meubels, accessoires of zelfs planten kun je zo herkennen. Als je tijdens het scrollen iets tegenkomt dat je aanspreekt, hoef je alleen maar te cirkelen om meteen te zien waar je het kunt vinden – of wat erop lijkt. Handig als je inspiratie opdoet via video's of foto's en daar direct iets mee wilt doen.

Vertaalhulp

Een andere slimme toepassing is het vertalen van tekst, rechtstreeks vanuit beeld. Stel je leest een buitenlandse recensie, komt een menukaart tegen in een foto, of ziet een handgeschreven briefje in een andere taal. Door simpelweg het relevante tekstdeel te selecteren, krijg je direct een Nederlandse vertaling te zien, zonder dat je eerst een aparte vertaalapp hoeft te openen. Dat maakt het veel laagdrempeliger om bijvoorbeeld Franse recepten te begrijpen, Spaanse socialemediaposts te volgen of Duitse nieuwsartikelen te lezen.

©Google

Studiehulp

Circle to Search komt ook goed van pas bij het leren of studeren. Zit je met een lastige formule of grafiek die je niet begrijpt? Je kunt het direct selecteren en uitleg opvragen, vaak inclusief stapsgewijze berekening of achtergrondinformatie. Vooral handig voor scholieren en studenten die digitale lesmaterialen gebruiken: je kunt blijven werken in je les-app, terwijl je tegelijk extra uitleg opvraagt.

Wat hoor ik?

Ook muziekherkenning is inmiddels in Circle to Search geïntegreerd. Je hebt dus geen aparte apps meer nodig om een nummer te identificeren dat je toevallig hoort in een video, in een winkel of op straat. Door het muzieksymbool onderin aan te tikken terwijl het nummer speelt, herkent Circle to Search het liedje – zelfs als je het neuriet of zingt.

Tips voor gamers

Voor wie graag games speelt op zijn telefoon, biedt Circle to Search sinds kort ook specifieke ondersteuning. Krijg je een puzzel niet opgelost, heb je geen idee wat je met een object of voorwerp in de game moet doen of weet je even niet hoe je een level moet uitspelen? Door het betreffende deel van je scherm te selecteren, krijg je hulp in de vorm van tips, korte uitleg of video's die exact op het juiste moment in de gameplay beginnen. Je hoeft het spel dus niet te verlaten om informatie te zoeken.

©Google

De diepte in

Een opvallende toevoeging van de laatste maanden is AI Mode. Wanneer je iets opzoekt met Circle to Search en er verschijnt een zogenoemde AI Overview, kun je naar beneden scrollen en kiezen voor 'dive deeper with AI Mode'. Je krijgt dan de mogelijkheid om door te vragen binnen hetzelfde onderwerp. Stel: je hebt een afbeelding van een historisch schilderij geselecteerd, en AI Overview geeft een korte samenvatting. In AI Mode kun je dan vragen stellen over de stijl, de kunstenaar of de historische context, en krijg je in gewone taal uitgebreide antwoorden.

De cirkel is rond

Je ziet dat je in het dagelijks gebruik dus verrassend veel met Circle to Search kunt. Daarbij is het fijn dat deze AI-hulp bovendien slim reageert op de context. Selecteer je tekst, dan krijg je andere opties dan bij een object of een geluid. Daardoor voelt het gebruik logisch en hoef je niet telkens na te denken over welke knop je moet gebruiken. Ook handig is dat je de gevonden informatie meteen kunt opslaan of delen. Heb je iets interessants gevonden? Dan kun je het met één tik bewaren in bijvoorbeeld Google Keep, mailen naar jezelf of invoegen in een agendanotitie.

Smartphones met Circle to Search

Je laptop maakt lange dagen. Of je nu thuiswerkt, films kijkt of schoolopdrachten maakt, hij staat vaak uren aan. Wil je dat hij zo lang mogelijk goed blijft werken? Dan zijn er een aantal dingen die je beter niet kunt doen – omdat ze op termijn voor problemen kunnen zorgen. Van slechte ventilatie tot verkeerd opladen: zorg dat je deze fouten voortaan vermijdt.

Lees ook: Zo zorg je dat je laptop zo lang mogelijk blijft werken op één acculading

1. Laptop veel op bed of schoot gebruiken

Een laptop heeft lucht nodig. Via kleine openingen aan de zijkant of onderkant voert hij warmte af, en die luchtstroom raakt geblokkeerd als je het apparaat op een zacht oppervlak gebruikt. Op bed, een dekentje of je schoot raakt hij die warmte moeilijk kwijt, waardoor onderdelen onnodig heet worden. Op de korte termijn merk je dat aan een luidruchtige ventilator, op de lange termijn aan snellere slijtage. Gebruik je je laptop vaak op schoot? Leg er dan iets hards onder, zoals een plankje of laptopstandaard. Zo voorkom je oververhitting. Bovendien werkt het vaak ook prettiger.

2. Altijd aan de oplader laten hangen

Veel mensen laten hun laptop de hele dag aan de stroom hangen. Dat lijkt handig – je zit nooit zonder stroom – maar voor de accu is het minder ideaal, vooral bij oudere laptops. Die kunnen sneller slijten als ze continu volgeladen blijven. Moderne laptops hebben gelukkig vaak slimme batterijmanagementsystemen die overladen voorkomen, maar zelfs dan is het beter om de batterij niet constant op 100% te houden. Je verlengt de levensduur door de accu regelmatig te gebruiken: haal de stekker er af en toe uit, laat de lading zakken tot zo’n 30 à 40 procent en laad dan weer op. Veel modellen bieden ook een instelling om het laden automatisch te beperken tot bijvoorbeeld 80%. Werk je veel op netstroom? Dan is het zeker de moeite waard om die functie in te schakelen. Zo houd je de accu langer gezond, zonder dat je er iets van merkt in het dagelijks gebruik.

3. Updates telkens uitstellen

Je krijgt een melding, maar klikt op 'nu niet'. En een dag later nog een keer. En nog een keer. Omdat je net lekker bezig bent en geen zin hebt om de laptop opnieuw op te starten, of omdat je denkt dat updates er alleen voor nieuwe functies zijn. Maar juist in die updates zitten vaak beveiligingsverbeteringen en foutoplossingen. Door lang te wachten blijf je kwetsbaar voor lekken of bugs die allang zijn verholpen. Laat updates daarom uitvoeren op een moment dat je je laptop niet nodig hebt – bijvoorbeeld tijdens de lunch of 's avonds. En stel automatische updates in als dat mogelijk is.

©Daniel CHETRONI - stock.adobe.com

4. Geen ruimte voor ventilatie laten

Wie foto's bewerkt, veel tabbladen open heeft of werkt met grote bestanden, vraagt meer van zijn laptop. De processor warmt op en de ventilator springt aan. Als je laptop dan in een afgesloten kastje, tegen een muur aan of tussen stapels papier staat, kan hij die warmte moeilijk kwijt. De temperatuur loopt verder op, wat invloed heeft op de prestaties en de levensduur. Zorg bij intensief gebruik voor voldoende ruimte rondom het apparaat. Zorg dat je hem op een plek neerzet waar niet allerlei spullen liggen en overweeg een laptopstandaard of -koeler als je merkt dat de temperatuur snel oploopt. 

5. Ventilatieopeningen niet schoonhouden

Een beetje in het verlengde van de fout hierboven: kan je laptop zijn warmte sowieso kwijt, ook als er genoeg ruimte omheen is? In de loop van de tijd verzamelt zich stof in je laptop, vooral rond de ventilator en de luchtkanalen. Zeker als je laptop in een stoffige kamer staat of je veel huisdieren hebt, kan dat snel gaan. Dat stof belemmert de luchtstroom, waardoor warmte blijft hangen en onderdelen sneller slijten. Je merkt het aan een ventilator die vaker aanslaat, of of doordat je laptop langzamer reageert dan je gewend bent. Gebruik af en toe een busje perslucht om de ventilatieopeningen voorzichtig schoon te blazen. 

©Studiomiracle

6. Klikken op verdachte links of bestanden

We weten allemaal dat je niet zomaar ergens op moet klikken. Maar het kan toch gebeuren dat je nieuwsgierig wordt naar die 'gratis update' of dat je denkt dat die mail echt van je bank afkomstig is (want cybercriminelen worden steeds slimmer in het nabootsen van bekende websites en bedrijven). Voordat je het weet heb je dan iets gedownload wat helemaal niet deugt. Malware kan van alles doen: meekijken wat je typt, je bestanden versleutelen, of persoonlijke gegevens stelen.

Een garantie dat je het helemaal kunt voorkomen kan niemand je geven. Wat je in ieder geval wél kunt doen is software altijd alleen via de officiële website downloaden, alleen bijlagen openen van afzenders die je vertrouwt en niet op meldingen klikken die je onder druk zetten. Een goede virusscanner helpt uiteraard ook, maar alert blijven is minstens zo belangrijk.

7. Geen back-ups maken van je bestanden

Je denkt er pas aan als het te laat is: een laptop die niet meer opstart, een harde schijf die crasht of een diefstal. Als je geen back-up hebt en er gebeurt iets met je laptop, dan ben je alles kwijt: je foto's, werk en documenten. Zorg daarom dat je regelmatig een back-up maakt. Dat kan automatisch via een clouddienst, of handmatig met een externe harde schijf. Het instellen kost je hooguit een kwartier. Doen, want de opluchting die je voelt wanneer je een back-up kunt gebruiken op het moment dat je die nodig hebt, is onbetaalbaar! 

8. Ruw omgaan met je laptop

We zijn allemaal wel eens haastig met onze laptop. Snel een usb-stick erin duwen, het scherm met één hand vanaf de zijkant openklappen, wrikken om de oplaadkabel in de poort te steken: het lijkt onschuldig, maar kan schade veroorzaken. Poorten zijn gevoelig, net als de scharnieren van je scherm. Open je laptop altijd met twee handen vanuit het midden en ga voorzichtig om met alle poorten en uitgangen. Doe je dat niet, dan kunnen ze los komen te zitten, waardoor ze uiteindelijk minder goed of helemaal niet meer hun werk kunnen doen.

©Dan74 - stock.adobe.com

9. Alles opslaan op het bureaublad

Voor het gemak bewaren veel mensen bestanden standaard op het bureaublad. Foto's, documenten, downloads – zo heb je ze meteen bij de hand. Omdat elk bureaubladpictogram apart geladen moet worden, kan dat bij oudere laptops voor merkbare vertraging zorgen tijdens het opstarten. Bij moderne laptops speelt dat probleem niet. Maar of je laptop nu oud of nieuw is: door alles maar op het bureaublad te bewaren, raak je wel het overzicht kwijt. Dus dan geldt dat 'alles bij de hand' niet meer. Integendeel: het risico dat je per ongeluk iets belangrijks weggooit, wordt groter naarmate je bureaublad voller raakt. Maak daarom mappen aan, gebruik de standaard 'Documenten'-map en archiveer wat je niet meer nodig hebt.

10. Geen wachtwoord of vergrendeling instellen

Veel mensen gebruiken hun laptop thuis of op werk, en denken daardoor geen wachtwoord nodig te hebben. Maar bij diefstal of verlies ligt je hele digitale leven open. Je mail, documenten, foto's, inloggegevens en opgeslagen wachtwoorden zijn vaak met één klik bereikbaar. Een sterk wachtwoord of pincode op je account, automatische vergrendeling na inactiviteit en versleuteling van je harde schijf maken je laptop veel veiliger. Het kost je nauwelijks extra tijd bij het opstarten, maar voorkomt grote problemen als je laptop ooit in verkeerde handen valt.