Microsoft lijkt de upgradeperiode naar Windows 10 stilletjes te hebben verlengd, waardoor het nog steeds mogelijk is om gratis Windows 10 op je computer te installeren. In deze workshop laten we zien hoe je deze twee installatiemethodes je kunt toepassen.

Voor het upgraden van je bestaande Windows 7- of 8-computer heb je twee mogelijkheden. De eerste - meest eenvoudige, maar wel langzamere - mogelijkheid is door gebruik te maken van de zogeheten toegankelijksopties, ondersteundende technieken voor gebruikers met beperkingen. Via de speciale pagina van Microsoft kun je dan een in place-upgrade van Windows 7 of 8 uitvoeren naar Windows 10, waarbij al je instellingen en gegevens bewaard blijven. De tweede - iets omslachtigere maar meest effectieve - methode is door een compleet schone installatie uit te voeren.
 

Upgrade-methode 1

Wil je Windows 7 of 8 direct upgraden naar Windows 10? Dan kun je ervoor kiezen om gebruik te maken van de toegankelijkheidspagina van Microsoft. Ga daarvoor eerst naar https://www.microsoft.com/nl-nl/accessibility/windows10upgrade.

Druk op die pagina simpelweg op de knop Nu upgraden. Er wordt nu een klein programma gedownload met de naam Windows10Upgrade24074.exe. Het kan zijn dat je een ander nummer aan het einde ziet. Start dit programma vervolgens om de upgrade te starten.

De tool controleert eerst of je computer wel in aanmerking komt voor de upgrade. De volgende parameters zijn daarbij van belang:

- Voldoende schijfruimte: er moet minstens 8 GB vrije ruimte op de harde schijf beschikbaar zijn
- Je bestaande Windows 7- of 8-installatie moet geactiveerd zijn

©CIDimport

Ook kan het zijn dat bepaalde programma's niet compatibel zijn met Windows 10, de tool checkt dat eveneens voor je. Er wordt dan aangeraden om de desbetreffende programma's te verwijderen.

De volledige systeemeisen voor Windows 10 kun je hier vinden.

Wordt aan beide eisen voldaan, dan kun je de installatie voortzetten. Let wel, je bestaande Windows 7 of 8-installatie wordt meteen geupgrade naar Windows 10 met behoud van alle instellingen, gebruikersaccounts en bestanden. Je kunt deze installatieprocedure echter niet tussentijds stoppen of pauzeren. De upgrade duurt bovendien ook redelijk lang, omdat de tool eerst alle benodigde bestanden van Windows 10 worden gedownload.

De complete upgrade kan wel een uur tot twee uur in beslag nemen, dat is geheel afhankelijk van de omvang van je bestaande Windows 7- of 8-installatie: hoe meer programma's je hebt geïnstalleerdl, des te langer duurt de upgrade.

Tijdelijk installeren

Nog geen zin om nu al over te stappen? Dan kun je ervoor kiezen om Windows 10 via een tweede losse harde schijf tijdelijk te installeren en activeren op je computer. Via deze methode kun je dan alvast je hardware en installatiecode bij Microsoft activeren. Op een later tijdstip - als je Windows 10 definitief gaat installeren - hoef je niet opnieuw door de activatieprocedure heen te lopen.
 

Upgrade-methode 2

De tweede upgrademethode is eigenlijk het meest efficiënt en logischer. Je installeert namelijk een schone installatie van het besturingssysteem, waardoor je met een schone lei kunt beginnen en geen last hebt van niet-compatibele software die je voorheen onder Windows 7 of 8 had geïnstalleerd. Bovendien is een schone installatie van Windows 10 veel sneller dan een directe upgrade over een bestaande versie van Windows 7 of 8, omdat er geen instellingen worden overgenomen.

Om van start te gaan met een schone installatie, moet je er zeker van zijn dat je sowieso al een goede back-up hebt van al je belangrijke bestanden. Tijdens een schone installatie van Windows 10 worden de vorige versies namelijk verwijderd. Als je die hebt, kun je van start gaan. Vergeet ook niet de oorspronkelijke installatiecode van Windows 7 of 8 op te schrijven of op te zoeken, want die code heb je namelijk nodig om zometeen je Windows 10-installatie te activeren. Activeer je Windows 10 niet, dan kun je het besturingssysteem maximaal 30 dagen uitproberen.

Download de Media Creation Tool

Om Windows 10 schoon te installeren, moet je gebruik maken van de Media Creation Tool. Deze software downloadt de Windows 10-installatiebestanden voor je en maakt vervolgens een bootable medium als een usb-stick of dvd. De tool kun je hier downloaden: https://www.microsoft.com/nl-nl/software-download/windows10

Kies op die pagina voor de knop Hulpprogramma nu downloaden.

©CIDimport

Download de tool en start deze. Na enkele ogenblikken krijg je een vraag te zien: Deze PC nu bijwerken of Installatiemedium voor een andere PC maken. Kies voor de tweede optie:

©CIDimport

De volgende vraag is belangrijk: welke versie van Windows 10 wil je installeren: de 32-bit of de 64-bit-versie. Zorg dat je hier de juiste versie van Windows 10 kiest die overeenkomt met je vorige versie. Had je een 64-bits-versie van Windows 7 of 8, dan kies je hier voor de 64-bits-versie. Had je een 32-bits versie, dan selecteer je 32-bit. Het lijkt verleidelijk om hier nu juist voor een 'betere' versie te kiezen, bijvoorbeeld 64-bits als je eerder een 32-bits-versie van Windows 7 of 8 had, maar de kans is dan groot dat je oude installatiecode voor Windows 7 of 8 dan niet werkt voor de 64-bits-versie. Zorg ook dat je de taal gelijkhoudt aan de vorige Windows-versie.

©CIDimport

In de volgende stap wordt gevraagd wat voor soort medium je wilt maken: een usb-station of een dvd-station. Welke optie je hier kiest hangt af van een aantal scenario's. Als je computer die je wilt upgraden geen dvd-station heeft, kies je natuurlijk voor een usb-stick. De stick moet leeg zijn en minimaal 4 GB opslagcapaciteit hebben. De meeste computers ondersteunen het opstarten vanaf een usb-stick, bijvoorbeeld door net na de bios-start van je computer op de F10 of F12-toets te drukken om een bootmedium te selecteren.

Bij een aantal oudere pc's moet je wellicht even in het bios duiken om de juiste bootvolgorde aan te passen. Weet je niet zeker of jouw computer het opstarten vanaf een usb-stick ondersteunt, dan kies je voor het maken van een dvd. In dat geval moet de computer waarop je de Media Creation Tool uitvoert, wel beschikken over een dvd-brander en moet je natuurlijk een beschrijfbare dvd tot je beschikking hebben.

Een usb-stick heeft echter wel de voorkeur, omdat het installeren van Windows 10 dan veel sneller verloopt.

©CIDimport

Nadat je de keuze hebt gemaakt en op de knop Volgende hebt geklikt, worden de installatiebestanden van Windows 10 gedownload. Dit kan echter enige tijd duren, er wordt zo'n 4 GB aan data gedownload, die ook nog moet worden geverifieerd. Daarna wordt er een bootable usb-stick aangemaakt. Ga er vanuit dat de totale procedure ongeveer een half uur tot drie kwartier in beslag neemt.

©PXimport

Ben je van plan om via deze methode meerdere Windows-computers te upgraden? Dan doe je er goed aan deze aangemaakte usb-stick of dvd te bewaren. Dan heb je in ieder geval een goed installatiemedium en hoef je de eerdergenoemde stappen niet steeds opnieuw uit te voeren.

Installatie starten

Is de usb-stick of de dvd klaar? Dan kun je deze gebruiken om je computer mee op te starten. Tijdens het opstarten van je pc kun je doorgaans door middel van de F10- of F12-toets kiezen vanaf welk medium moet worden opgestart. Zorg wel dat je de dvd of de usb-stick alvast hebt geplaatst.

Na het booten verschijnt na enkele seconden het eerste installatiescherm.

©CIDimport

Kies hier voor de juiste instellingen voor jouw computer, en vervolgens druk je op de knop Volgende. Klik daarna op de knop Nu installeren. De volgende stap omvat het invoeren van je Windows 7 of 8-installatiecode. Hier kun je de installatiecode van je vorige Windows-versie meteen invullen.

©CIDimport

Het is overigens ook mogelijk om deze stap later uit te voeren. Dat kan handig zijn, bijvoorbeeld als je de code in een tekstbestand op je usb-stick of harde schijf hebt staan. Dan kun je de code namelijk direct in het activatievenster plakken nadat Windows 10 is geïnstalleerd.

Na het accepteren van de voorwaarden kun je kiezen hoe je Windows 10 wilt installeren. Heb je je oude computer voorzien van een lege ssd, dan kun je kiezen voor de optie Aangepast: alleen Windows installeren. Als je je oude Windows 7- of 8-installatie wilt overschrijven kies je eveneens voor die optie.

©CIDimport

©CIDimport

De installatieprocedure wordt nu gestart. Na ongeveer een half uur tot drie kwartier is de installatie van Windows 10 gereed en kun je verder met configuren van het systeem.

Gratis upgradeperiode

De bovengenoemde stappen hebben wij beide uitgebreid getest met twee verschillende Windows 7-installatiecodes, een half jaar nadat Microsoft aankondigde te stoppen met de gratis upgrademogelijkheid. Het is dus niet duidelijk hoe lang het nog mogelijk blijft om Windows 10 via de bovenstaande trucjes gratis te installeren. Waarschijnlijk verdwijnt deze mogelijkheid na het verschijnen van de Creators Update over enkele maanden. We raden je dus aan om deze stappen snel uit te voeren om van de gratis upgrade gebruik te kunnen maken.

De Tapo Smart HomeBase H500 is een smarthomecontroller voor Tapo-smarthomeproducten. Hij doet voornamelijk dienst als centraal punt voor een beveiligingssysteem bestaande uit camera's en sensors. Wij hebben de H500 getest in combinatie met Tapo-camera's.

Tapo is het merk waaronder TP-Link smarthomeproducten zoals camera's en robotstofzuigers verkoopt. De Tapo Smart HomeBase H500 is gemaakt van wit kunststof en komt degelijk over. Alle aansluitingen vind je op de achterkant in de vorm van netwerk, HDMI, usb-a, usb-c en een voedingsaansluiting. De netwerkaansluiting kun je gebruiken om de HomeBase met je thuisnetwerk te verbinden, maar dat kan ook via wifi. De HDMI-poort is bedoeld om beelden van je camera's op je televisie te bekijken, terwijl je de usb-c-poort kunt gebruiken om een tablet op te laden. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Extra functies

De H500 is ontworpen om in het zicht in je woonkamer te zetten en heeft wat extra handigheidjes die dan van pas komen, zoals knoppen om te kunnen praten als iemand aanbelt. Ook vind je op de voorkant een klepje dat dienstdoet als tabletstandaard; handig als je een tablet gebruikt om je smarthome mee te bedienen. Je kunt de usb-c-poort, die maximaal 1,5 ampère levert, gebruiken om je tablet via de HomeBase op te laden.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Smart HomeBase H500 is voorzien van 16 GB ingebouwd geheugen. Dat is op zich genoeg voor een bescheiden systeem, omdat er alleen clips worden opgeslagen als er beweging gedetecteerd wordt. Bovendien loopt de opslag nooit echt vol omdat oudere opnames automatisch worden overschreven. Heb je meerdere camera's of wil je opnames langere tijd bewaren, dan kun je de opslag zelf uitbreiden. Op de zijkant vind je een klepje waarachter je een 2,5inch-uitbreidingslot vindt. Uitbreiden kan met een 2,5-inch SATA-schijf; dat kan ook een ssd zijn.

©Jeroen Boer - ID.nl

Verwarrende koppeling

De H500 moet aan je Tapo-camera's worden gekoppeld. Dat is enigszins verwarrend, want dat kan als je al camera's hebt op twee manieren. Onze camera's (de C410 en C460) stonden niet in de lijst die je ziet als je eerst op de H500 klikt, maar wel in de andere lijst. Begin je met de H500, dan speelt dat probleem niet en worden ondersteunde camera's automatisch gekoppeld.

Na koppeling worden video’s op de H500 opgeslagen. De H500 kan daarnaast tot zes camera's AI-herkenning geven voor personen, gezichten, voertuigen en huisdieren. Na het inschakelen hiervan wordt een database met herkende personen opgebouwd. Verwarrend is dat je om opnames op de H500 te bekijken op het pictogram 'microSD' moet klikken. Je kunt beelden downloaden om ze veilig te stellen.

Extra AI-functies

Behalve opnemen kan de Smart HomeBase H500 ook AI-functies toevoegen aan Tapo-camera's. De HomeBase kan maximaal zes camera's betere herkenningsmogelijkheden geven op basis van AI, maar dat wordt ook als je minder dan zes camera's hebt niet automatisch ingeschakeld. Je kunt dat zelf doen door in de app op de tegel AI Empowerment te klikken. De camera's kunnen dankzij AI personen, gezichten, voertuigen en huisdieren herkennen. Je kunt zelf bepalen welke herkenningsmogelijkheden actief zijn. Herkende personen verschijnen vervolgens automatisch in de app waarna je eventueel kunt aangeven wie die personen zijn.

Opnames terugkijken

In de Tapo-app kun je per camera zowel livebeelden bekijken als opgeslagen fragmenten vanaf de Smart HomeBase terugzien. Verwarrend is dat je daarvoor moet kiezen tussen de pictogrammen cloud en microSD. Ook al gebruik je de HomeBase, toch valt die onder het microSD-symbool. Logischer zou zijn als TP-Link een apart pictogram toevoegt voor de HomeBase. De door ons geteste batterijcamera's nemen korte clips op zodra beweging wordt gedetecteerd. Zodra de opslag vol raakt, worden automatisch de oudste opnames overschreven. Clips kun je desgewenst ook downloaden.

Beperkt nut HDMI

De Tapo Smart HomeBase H500 is voorzien van een HDMI-uitgang waarmee je de hub kunt aansluiten op een televisie of monitor. Je kunt in de app een dashboard configureren bestaande uit één of vier secties. Zo kun je maximaal vier camera's tegelijkertijd bekijken. Heb je minder dan vier camera's, dan kun je ook kiezen voor een klok. Dat klinkt op zich handig, maar met batterijgevoede camera's zoals wij tijdens de test hebben gebruikt, heb je daar niet zoveel aan. Je ziet in het dashboard alleen beeld als de camera op dat moment beweging detecteert. Het is dus niet mogelijk om naar wens live mee te kijken. Het is ook niet mogelijk om via de televisie oudere opnames te bekijken die op de Smart HomeBase staan. Deze functie heeft kortom alleen enigszins nut als je op netstroom gevoede camera's hebt.

Conclusie

De Tapo Smart HomeBase H500 is een praktisch basisstation voor gebruikers van Tapo-camera’s, zoals beveiligingscamera’s en de videodeurbel. Met dit kastje sla je opnames centraal op, zonder dat je een cloudabonnement nodig hebt. De ingebouwde opslag biedt ruimte voor enkele weken aan beeldmateriaal en kan eenvoudig worden uitgebreid als je meer capaciteit wilt. Toch zijn er nog wat kinderziektes. Zo kan de koppeling met camera’s verwarrend verlopen, afhankelijk van de volgorde waarin je apparaten installeert. Ook wekt het gebruik van een SD-kaartpictogram voor lokaal opgeslagen beelden snel verkeerde verwachtingen.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.