Microsoft wil de concurrentie aangaan met Google met een nieuwe versie van Windows 10. Windows 10 S richt zich vooral op studenten en is vooral simpel, licht, en spreekt dezelfde mensen aan die ook Chromebooks kopen. Maar is dat wel genoeg?

Laten we eerst eens kijken naar wat Windows 10 S precies is. Microsoft kondigde het nieuwe OS vandaag aan op een evenement, waarbij ook nieuwe Surface Laptops werden geïntroduceerd. De 'S' staat voor 'Student', de doelgroep die Microsoft wil aanspreken. Windows 10 S is een goedkope versie van het besturingssysteem die zich onderscheidt doordat het een erg basaal besturingssysteem is. Zo kun je alleen apps uit de Windows Store downloaden.

Voordelen

Het OS heeft een paar voordelen, met name de laadtijd die volgens Microsoft is teruggebracht tot slechts 5 seconden. Ook is het veel makkelijker voor systeembeheerders om computers te beheren.

Goedkoop

Inmiddels hebben een aantal fabrikanten zoals HP en Acer al aangegeven goedkope laptops te maken met Windows 10 S erop. De goedkoopste van die laptops is 189 dollar, inclusief de licentie voor Windows 10 S.

In het aankoopbedrag zijn bovendien een aantal handige perk opgenomen. Zo krijgt iedere gebruiker gratis Office 365 Voor Scholieren én een gratis abonnement op Minecraft: Education Edition. Ook kan iedere 10 S-licente worden geüpgrade naar Windows 10 Pro. Dat zijn overigens alleen Amerikaanse prijzen. Voor Nederland zijn de kosten nog niet bekend.

Parallel met Windows RT

De opvallendste vernieuwing van Windows 10 S is dat het zich speciaal richt op studenten. Het OS is simpel, en is vooral goed dichtgetimmerd. Het is niet mogelijk er zomaar software op te installeren.

Dat heeft veel parallelen met Windows RT, al draaide dat wel op ARM-architectuur terwijl Windows 10 S op x86 en x64 draait. Windows RT was geen succes vanwege de beperkingen die het OS aan de gebruiker oplegde, en de ondersteuning ervoor werd een paar jaar geleden definitief stopgezet. Er is sindsdien overigens wel veel veranderd, want er zijn veel meer en betere web-apps beschikbaar die het werken vanuit de browser voor veel toepassingen al interessanter maken. Bovendien is het niveau van ICT-beheer op scholen een stuk beter geworden in de laatste jaren.

Concurrentie met Chromebook

Hoewel Microsoft het nergens expliciet zegt, is Windows 10 S duidelijk bedoeld om de concurrentie aan te gaan met Googles Chromebook. In het onderwijs wordt steeds vaker gekozen om leerlingen van de simpele en goedkope laptops te voorzien. Het grote verschil in Windows 10 S lijkt Office te zijn. Dat is er niet voor Chrome OS, al heeft Google zijn eigen Drive-applicaties daar goed in geïntegreerd zodat je altijd een goede tekstverwerker hebt.

Buiten dat zijn de parallelen goed zichtbaar. Chrome OS is spotgoedkoop, vooral omdat het doorgaans op redelijk goedkope laptops staat. Het is een simpel besturingssysteem dat makkelijk is in te stellen, en waar de gebruiker verder geen omkijken naar heeft.

Cloudopslag

Daarnaast draaien Chromebooks volledig om cloudopslag en -werken. Dat heeft als voordeel dat het niet uit maakt welke hardware je gebruikt, want je kunt makkelijk van computer wisselen en het maakt niet uit als een laptop stuk gaat - wat bij jonge scholieren over het algemeen sneller gebeurt. Hoewel Office 365 het werken in de cloud mogelijk maakt, is cloud-opslag nog steeds volledig geïntegreerd in het besturingssysteem. Dat betekent dat je in de praktijk nog steeds moet werken met zowel losse bestanden als clouddocumenten - een soms onoverzichtelijk proces, in tegenstelling tot Chrome OS waar álles via de cloud gaat.

Maar het is vooral het aanbod van apps waar Windows 10 S zich moet onderscheiden, en dat gaat lastig worden.

Belang van apps

De grote vraag is: kun je leven met alleen apps uit de App Store? Veel mensen die intensief gebruik maken van Windows 10 zullen daar even over moeten nadenken, want die wordt nog niet vaak gebruikt.

Nog niet perfect

Het is vreemd dat Microsoft een besturingssysteem maakt dat draait om een App Store waar het de laatste jaren maar weinig aan heeft gedaan. De App Store was één van de paradepaardjes van Windows 10 (naast onder meer het nieuwe startmenu), de centrale plek waar gebruikers al hun apps vandaan konden halen. Centraal daarin stond het Universal Windows Platform, met applicaties die werden ontwikkeld voor zowel de desktop als de smartphone. De UWP-apps moesten ervoor zorgen dat het aantrekkelijker werd voor ontwikkelaars om iets voor Windows te bouwen.

Weinig aandacht

Maar Microsoft heeft het platform veel te weinig aandacht gegeven. Sinds de introductie van het platform zijn er amper nieuwe (grote) apps bij gekomen in de Windows Store, en Microsoft heeft ook weinig moeite gedaan nieuwe ontwikkelaars aan te trekken.

Om dan nu een besturingssysteem aan te bieden dat bijna volledig draait om apps, is op z'n zachtst gezegd vreemd. Het is 'uit veiligheidsoverwegingen' niet mogelijk externe applicaties te installeren. Daarvoor moet het OS worden geüpgrade naar Windows 10 Pro.

Makkelijk voor systeembeheerders

Ergens is het logisch om scholieren niet te veel rechten te geven over een OS dat wordt beheerd door een systeembeheerder, en dat lijkt ook wel ergens op Chrome OS waar dat ook niet zomaar kan, maar het verschil is fundamenteel: bij Windows 10 S moet je hopen dat de app die je nodig hebt toevallig in de Store staat, terwijl je bij Chrome genoeg hebt aan een browser.

Geen browserkeuze

Dat laatste lijkt het belangrijkste verschil. Het is logisch dat in Windows 10 S alles via Edge gebeurt, de ingebouwen standaard-browser van Windows 10. Maar iedereen die wel eens langer dan een kwartier met Edge heeft geprobeerd te werken kan beamen dat de browser nog erg spartaans is (pun intended) en dat er nog te veel ontbreekt om het echt een volwaardige concurrent van Chrome en Firefox te maken.

Die browsers zijn overigens nu niet te vinden in de Windows Store. Microsoft zegt dat dat nog wel komt, maar ook dat de standaard-browser niet te veranderen is. Je kunt losse browsers downloaden, maar alle externe links openen juist weer alleen in Edge. Bovendien kun je in Edge de zoekmachine niet wijzigen van Bing naar Google...

Overige 10%

Veel gebruikers (en vooral scholieren) gebruiken een browser voor het overgrote merendeel van hun werk. Dat maakt Chromebooks zo handig: ze zijn zo lichtgewicht dat je er voor het meeste werk genoeg aan hebt. Maar voor die 10% werk die je juist op een desktop-applicatie wil doen wil je een Win32-platform hebben waar je apps makkelijk op kunt installeren - desnoods via een systeembeheerder. Dat is waar Windows 10 S de plank misslaat en de grote kans laat liggen. Het besturingssysteem had een echte Chrome OS-killer kunnen worden, maar of dat nu lukt is afwachten.

Overigens is dat allemaal gebaseerd op de eerste informatie over Windows 10 S. We kunnen niet wachten ermee aan de slag te gaan om te kijken of het besturingssysteem nog verrassingen in petto heeft.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.