Wanneer de rekenkracht van een gewone computer niet toereikend is en een supercomputer niet binnen handbereik ligt, kan distributed computing wonderen verrichten. Wij zetten de mogelijkheden op een rij.

Waarom investeren in een peperdure, energieverslindende supercomputer als je ook gebruik kunt maken van de ongebruikte rekenkracht van thuiscomputers? Dat is het idee achter distributed computing, dat zijn opkomst in de late jaren ‘90 had. In eerste instantie om gezamenlijk priemgetallen te berekenen (GIMPS, 1996), daarna om in het algemeen te rekenen (distributed.net, 1997) en - wellicht het bekendste voorbeeld – om samen te zoeken naar buitenaards leven met SETI@home (1999).

SETI probeert de gegevens die opgenomen zijn met een radiotelescoop te analyseren en besloot daar in 1999 op een creatieve manier rekenkracht voor vrij te maken. Wie SETI@home installeert op een met internet verbonden machine, doneert ongebruikte rekenkracht aan het project. Dit project gaf ‘samen rekenen’ bekendheid bij het grote publiek. Volgens de laatste cijfers hebben inmiddels al 5,2 miljoen mensen met SETI meegerekend. In de oorspronkelijke versie werd de grote homp data van SETI gesplitst in kleinere pakketten. Die gingen naar de verschillende thuiscomputers.

Was een computer klaar met rekenen, dan ging het resultaat terug naar SETI en kreeg die gebruiker een punt. Al snel ontstond er een competitie om zoveel mogelijk punten te verzamelen. Dat had een ongewenst gevolg: valsspelers. Sommige deelnemers vervalsten de gegevens om zo sneller aan punten te komen. Om SETI beter te beveiligen tegen dit soort activiteiten, en om een open platform voor vergelijkbare projecten op te zetten, is het Boinc-platform (Berkeley Open Infrastructure for Network Computing) ontwikkeld. Qua rekenkracht staat Boinc op de vierde plaats wereldwijd; het moet drie supercomputers voor zich dulden.

©PXimport

Blockchain

Binnen de huidige ontwikkeling van distributed computing speelt blockchain een hoofdrol. Hoewel het oorspronkelijk voor Bitcoin ontwikkeld is, levert deze technologie een oplossing voor het basisprobleem van een systeem als SETI@home. Blockchain zet namelijk voor separate datapakketten een keten van eigendom en verantwoording op. Per datapakket is duidelijk waar het vandaan komt, naar wie het gegaan is en hoe het weer bij het centrale systeem is teruggekomen.

Omdat blockchain voor een robuuste vastlegging en beveiliging van deze keten zorgt, wordt het zeer lastig om met de gegevens te rommelen. Dat maakt decentraal verwerkte data betrouwbaarder. Ook is het mogelijk om efficiënter pakketten over het netwerk te verdelen. Bij inzet van de oorspronkelijke SETI@home-applicatie moesten datapakketten bij meerdere computers uitgezet worden. Een resultaat was pas centraal te accepteren als verschillende bronnen met vergelijkbare antwoorden kwamen.

Gebruik van blockchain maakt het eenvoudiger om bronnen als betrouwbaar te markeren, waardoor met minder identieke pakketten gewerkt kan worden. Ook kan bij misbruik sneller bepaald worden wie verantwoordelijk was voor foutieve data, en is de invoer van die bron sneller uit te sluiten.

dApps: decentralized applications

Verantwoording vastleggen in de dataketen is mooi, maar er moet ook met gegevens gewerkt worden. De term dApp staat voor ‘decentralized applications’ en doelt op applicaties die gemaakt zijn om verspreid over een veelheid van computers gezamenlijk tot resultaat te komen. De ontwikkeling van dApps is nog in volle gang.

Eén van de grotere uitdagingen binnen deze systemen is dat er een prikkel nodig is die voorkomt dat iemand zonder tegenprestatie ongelimiteerd gebruik van een gedistribueerd netwerk maakt. Een oplossing voor deze uitdaging wordt door IOTA (Internet of Things Application) ontwikkeld. Onderdeel van dit project is een microtransactie-systeem dat moet zorgen dat diegenen die gebruik maken van de rekenkracht van een netwerk er ook iets aan terug schenken. We zien dit ook bij vele andere projecten terug.

Cloudopslag, AI en het internet-of-things

Opslag van gegevens in de cloud is een fascinerend langetermijndoel dat met distributed computing te realiseren is. Door gegevens vast te houden op een betrouwbaar decentraal netwerk, kan met Dropbox, Google, Microsoft, Amazon en aanverwante diensten geconcurreerd worden. Het zou met het huidige aanbod van data in de clouddiensten doen wat Napster en daarna BitTorrent met de muziek- en filmindustrie gedaan hebben. Voor de veiligheid van bestandsopslag op een decentraal netwerk wordt blockchain ingezet.

©PXimport

Voor het ontwikkelen van artificiële intelligentie (AI) kan een gedistribueerd netwerk ingezet worden. Zogenoemde ‘distributed artificial intelligence’ verdeelt de berekeningen om een groot probleem op te lossen in kleine subonderdelen (agents) en gebruikt een netwerk van computers om tot uitkomsten te komen. Op basis van kansberekening wordt de meest waarschijnlijke uitkomst van een groep agents tot de juiste verkozen. Hoe groter het gedistribueerde netwerk waarmee gewerkt wordt, hoe sneller uitkomsten te bepalen zijn.

Onder het internet of things vallen alle apparaten die met een eigen ip-adres aan internet gekoppeld zijn. Meestal gaat het om sensoren en programmeerbare logische circuits (PLC) waarmee in productie-omgevingen of magazijnen gewerkt wordt. Om de gemeten gegevens optimaal te gebruiken, is een centrale aansturing nodig. Ook hier gaat het om een vorm van distributed computing. Het zal daarom niemand verbazen dat IoT en blockchain vaak in één adem genoemd worden.

Aan de slag

Ondanks het experimentele gehalte van de meeste distributed-computing-diensten kun je op verschillende niveaus en bij verschillende projecten al inhaken, testen of zelfs meedoen. Het zal niemand verbazen dat dit nog niet het juiste moment is om je kritieke gegevens aan een door blockchain bij elkaar gehouden experimentele dienst toe te vertrouwen.

Sterker nog, de meeste projecten staan nog zozeer in de kinderschoenen dat ze niet klaar zijn voor een dag-tot-dag-ervaring. Kortom: nog niet erg praktisch, wel een boeiende glimp van de toekomst.

Nog geen jaar na de vorige uitvoering brengt Apple een nieuwe iPad Air uit. De veranderingen zijn dan ook niet heel groot, want het enige verschil is dat de tablet nu is voorzien van een M3-processor in plaats van een M2-processor. Blijft de iPad Air hiermee een aanrader? Wij hebben hem voor je getest.

De nieuwe iPad Air laat zich kort omschrijven: Apple heeft de M2-chip vervangen door een M3. Dat is geen groot probleem: Apple gaf de iPad Air vorig jaar een update waarmee deze qua functionaliteit vrijwel identiek was aan de iPad Pro van het jaar daarvoor en je net als bij de Pro kon kiezen uit twee formaten. Uiterlijk is er geen verschil met de vorige generatie iPad Air: de aluminium tablet is nog steeds verkrijgbaar in een 11- en 13inch-variant, waarbij je kunt kiezen uit dezelfde vier kleuren als vorig jaar. De bouwkwaliteit van de aluminium behuizing is uitstekend.

©Jeroen Boer - ID.nl

De iPad Air ziet er hetzelfde uit als de variant van vorig jaar.

Er is overigens wel een heel een klein verschil waardoor je aan de buitenkant kunt zien dat je de nieuwste iPad Air van de M3-generatie in handen hebt. Apple heeft de aanduiding 'iPad Air' namelijk van de achterkant verwijderd. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Het enige verschil is dat er geen 'iPad Air' meer op de achterkant staat.

Qua aansluitingen vind je onderop een usb-c-poort die je behalve voor opladen ook kunt gebruiken voor het aansluiten van een beeldscherm. De aan-uitschakelaar is voorzien van een goedwerkende vingerafdrukscanner. Dat is wel de enige manier van biometrische identificatie; in tegenstelling tot iPhones of de iPad Pro ontbreekt de soms nog wat sneller werkende gezichtsherkenning.

©Jeroen Boer - ID.nl

De iPad Air heeft een usb-c-poort die je gebruikt om de tablet op te laden.

Hoge meerprijzen

De prijzen beginnen bij 719 euro voor het 11inch-model terwijl de 13inch-uitvoering bij 969 euro begint. Voor dat geld krijg je 128 GB opslag. Alle varianten hebben dezelfde M3-processor in combinatie met 8 GB RAM. Wil je 256 GB opslag, dan betaal je 130 euro meer, terwijl de volgende stappen naar 512 GB of 1 TB je ieder nog eens 250 euro kosten. Afhankelijk van je opslagwensen wordt de iPad dus al snel een heel stuk duurder. Daarnaast kun je nog kiezen voor een 5G-variant, waarvoor je 170 euro meer betaalt. Deze variant is voorzien van een ingebouwde e-sim; er is geen fysieke simkaartslot.

Scherm zonder ProMotion

De iPad Air heeft precies hetzelfde scherm als vorig jaar en dat betekent een 11- of 13inch-scherm dat gebruikmaakt van een IPS-paneel. Het scherm combineert goede kleuren met een prima contrast en een helderheid die hoog genoeg kan. Wat we wel jammer vinden, is dat Apple de toch best prijzige iPad Air niet voorziet van een scherm met een hogere verversingssnelheid dan 60 Hz. Zo'n hogere verversingssnelheid die Apple 'ProMotion' noemt zou zeker in combinatie met de stylus waarschijnlijk een vloeiender ervaring opleveren. 

Nog snellere processor

De snellere processor is het belangrijkste verschil met zijn voorganger, en de chip die we al kennen uit andere Apple-producten stelt niet teleur. De M3-processor is in benchmarks op single-coregebied ongeveer 18 procent sneller dan de M2, terwijl de multicore-prestaties zo'n 25 procent hoger liggen. In de benchmark Geekbench 6 zet de iPad een Single-Core Score van 3063 punten neer, terwijl de Multi-Core Score 11.914 punten bedraagt.

De vernieuwde iPad Air is in theorie dus nog iets soepeler in bijvoorbeeld grafische toepassingen, al is de M4-chip in de iPad Pro nog een stukje sneller. Het is gissen waarom Apple nog voor de in andere producten uitgefaseerde M3 koos; misschien hadden ze er nog veel van liggen of wil het bedrijf genoeg onderscheid met de iPad Pro houden. Uiteindelijk maakt het ook weer niet zo heel veel uit, want in de praktijk zijn zowel de vorige als de huidige variant van de iPad Air gewoon snel. De accuduur van de geteste 11inch-uitvoering is erg goed en komt bij normaal gebruik zoals browsen in de buurt van de door Apple geclaimde 10 uur.

Vernieuwd toetsenbord

De iPad Air is compatibel met Apples beste stylus: de Pencil Pro. Deze stylus (149 euro) is druk- en kantelgevoelig en detecteert bovendien of je de stylus draait. Hierdoor kun je in tekenapps als Procreate bijzonder realistisch tekenen. De stylus wordt gekoppeld en opgeladen door hem magnetisch aan de zijkant te plakken, waarmee dit in de praktijk een prettige accessoire is. De iPad Air is trouwens ook compatibel met de goedkopere Apple Pencil usb-c, die minder mogelijkheden heeft en opgeladen wordt met een usb-c-kabel. Als je wilt tekenen, dan raden we je de Pencil Pro aan.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Pencil Pro plak je magnetisch aan de zijkant om hem op te laden.

We kregen van Apple ook het vernieuwde Magic Keyboard voor de iPad Air, dat uiteraard ook compatibel is met de iPad Air met M2-processor. Ten opzichte van het vorige Magic Keyboard dat oorspronkelijk voor de oudere generatie iPad Pro was ontworpen, krijg je een rij functietoetsen. Hierdoor kun je de iPad nog beter als laptopvervanger gebruiken.

Ten opzichte van het Magic Keyboard voor de huidige iPad Pro ontbreekt helaas de achtergrondverlichting in de toetsen en de aluminium polssteun, terwijl de prijs van het toetsenbord met 329 euro niet veel lager is. Het is daarnaast jammer dat het toetsenbord er alleen nog in een witte variant is. Dat is toch vlekgevoeliger dan een zwarte uitvoering. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Het vernieuwde Magic Keyboard heeft nu functietoetsen.

Conclusie

De iPad Air met M2-processor was een prima tablet, en dat geldt ook voor deze opvolger met een nog snellere chip. Je krijgt met deze iPad Air veel kracht in handen en je kunt dezelfde geavanceerde Pencil Pro gebruiken als op de iPad Pro. Ten opzichte van die iPad Pro zit het belangrijkste verschil 'm in het scherm, want de nog duurdere iPad Pro heeft een oledscherm met hoge verversingssnelheid. Daar moet je wel een paar honderd euro meer voor neertellen, waardoor deze iPad Air een interessante optie blijft voor wie een iPad met lekker veel kracht zoekt.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speuren we een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Dit keer hebben we vijf DAB+-radio's voor je gevonden die je ook nog eens heel makkelijk meeneemt, op vakantie bijvoorbeeld.

Digitale radio via DAB+ (Digital Audio Broadcasting) biedt een helder en storingsvrij radiosignaal, met een steeds groter zenderaanbod. Dat maakt het luisteren een stuk aangenamer. Dankzij modellen met ingebouwde accu of batterijen ben je niet gebonden aan een stopcontact. Voeg daar een netstroomaansluiting aan toe en je hebt een toestel dat net zo makkelijk op de camping als op het aanrecht in de keuken dienst kan doen.

Denver DAB-18 Radio DAB+

De Denver DAB-18 is een compacte DAB+/FM-radio die een retro uiterlijk combineert met moderne functionaliteit. De geïntegreerde Bluetooth-functie maakt het mogelijk om draadloos muziek te streamen vanaf je smartphone of tablet. Daarnaast beschikt de radio over een AUX-ingang voor het aansluiten van externe apparaten. Met de dubbele alarmfunctie en snoozefunctie is de DAB-18 ook geschikt als wekkerradio. Het dimbare lcd-display toont duidelijk informatie over zenders en instellingen. De radio werkt zowel op netstroom als op 4 C-batterijen. Met 20 voorkeuzezenders (10 DAB+ en 10 FM) heb je snel toegang tot je favoriete stations.

Audizio Milan

De Audizio Milan is een compacte draagbare DAB+/FM-radio. De Milan biedt zowel DAB+ als FM-ontvangst, waardoor je kunt genieten van een breed scala aan radiostations met heldere geluidskwaliteit. Dankzij de Bluetooth-functionaliteit kun je draadloos muziek streamen vanaf je smartphone of tablet. Met de ingebouwde 2000mAh-accu heb je genoeg stroom voor zo'n 10 uur luisterplezier, en kan de radio via usb worden opgeladen. Het 2,4-inch kleurendisplay toont duidelijk informatie over zenders en instellingen.

Grundig DTR 4500 BT DAB

De Grundig DTR 4500 BT DAB heeft Bluetooth 5.0-functionaliteit en kun je naast het luisteren naar DAB-stations ook gebruiken om te streamen vanaf je smartphone of tablet. De radio beschikt over een 2.0 stereo luidsprekersysteem met een totaal vermogen van 10 watt RMS. Het 2,4-inch kleurendisplay biedt duidelijke informatie over zenders en instellingen, en de helderheid is in drie stappen aan te passen. Hoewel de DTR 4500 BT DAB geen ingebouwde accu heeft, kan hij natuurlijk wel gewoon op netstroom worden aangesloten.

Lenco PDR-040EF Bambus

De Lenco PDR-040EF Bambus is gemaakt van echt bamboe en gerecycled ABS met tarwevezel, wat niet alleen een mooie uitstraling geeft, maar ook bijdraagt aan duurzaamheid. Met Bluetooth 5.0-functionaliteit kun je eenvoudig muziek streamen vanaf je smartphone of tablet. De radio beschikt over een 3 watt RMS luidspreker en een passieve basradiator. De ingebouwde 2000mAh accu biedt tot 16 uur afspeeltijd via Bluetooth en tot 12 uur via FM of DAB+, waardoor je de hele dag kunt genieten van je favoriete muziek, zowel thuis als onderweg. Daarnaast is de radio uitgerust met een klok- en alarmfunctie, een 3,5 mm hoofdtelefoonaansluiting en een telescoopantenne.

Kenwood CR-M30DAB-R

Deze compacte Kenwood kan overweg met FM-radio en DAB+. De radio beschikt over Bluetooth-functionaliteit, waardoor je draadloos muziek kunt streamen vanaf je smartphone of tablet. Dankzij de geïntegreerde oplaadbare batterij kun je tot 7 uur genieten van je favoriete muziek zonder dat je een stopcontact nodig hebt. Daarnaast is de radio voorzien van een helder LCD-scherm dat informatie over zenders en instellingen duidelijk weergeeft. Met de mogelijkheid om zowel op netstroom als op de interne accu te werken, kun je de CR-M30DAB op verschillende manieren gebruiken.