Wanneer je komt te overlijden, wat gebeurt er dan met online accounts? Dat is een vraag waar je eigenlijk bij leven als bij stil moet staan, zodat nabestaanden er niet naar hoeven te gissen. Er zijn aardig wat prangende vragen rond je digitale erfenis waar je van tevoren over na moet denken, van je online accounts tot je cryptowallet. Zoals de volgende.

Voor we ons buigen over de eigenlijke digitale nalatenschap willen we je wijzen op enkele onlinediensten en -tools die je kunnen helpen bij het plannen van je uitvaart. Zo kun je in het wensenboek van Dela je wensen vastleggen van tien zaken die bij een uitvaart van belang kunnen zijn, zoals de lijst met genodigden, welke muziek, wie je contactpersoon is enzovoort. Je kunt je antwoorden online bewaren in een Dela-account of downloaden als pdf-bestand. 

Op RememberMe.nl vind je ook een tool waarmee je, na aanmelding, een aantal uitgebreide vragenlijsten rond de topics Wensenlijst, Praktische zaken, Genodigdenlijst en Draaiboek kunt invullen. Opvallend is wel dat van de bijna zestig items er maar één over digitale nalatenschap gaat. Helaas is dat tekenend, zelfs in 2022. 

De website van Digital Funeral Professionals is zich hier meer van bewust, maar de site is wel commercieel opgezet. Zo kun je voor 95 euro een ‘digital life planning consult’ aanvragen om je digitale erfenis te regelen. Er is zelfs een mini-masterclass ‘Digitale Nalatenschap op Social Media Gebied’ (25 euro) die je op basis van videolessen een certificaat bezorgt.

©PXimport

Checklists

Regel je liever zo veel mogelijk zelf, dan zijn er een aantal checklists die je gratis kunt downloaden. Neem bijvoorbeeld de checklist van Netwerk Notarissen. Het is een vrij beperkte checklist, maar helpt je wel om over basale zaken alvast na te denken. 

Een uitgebreidere checklist, met meer dan twintig doordachte en degelijk uitgewerkte vragen, kun je aanvragen via https://kwikr.nl/delacheck. Hierop staan vragen als: Wat wil je dat er met je social media-accounts gebeurt?, Op welke […] sites heb je een (betaald) account? en Van welke e-mailservices maak je gebruik?. Een opvallend weetje dat je in deze checklist terugvindt is dat ongeveer de helft van alle Nederlanders online niet verder wil leven, maar ook dat 70% van hen nog geen digitale nalatenschap heeft vastgelegd. 

Daarnaast kun je op de webpagina van Dela over digtaal nalatenschap terecht voor allerlei zinvolle kwesties rondom je digitale nalatenschap, zoals: Wie zorgt er voor jouw digitale nalatenschap als jij er niet meer bent?, Welke spelregels gelden er voor je digitale nalatenschap? en Weet jij wat er met je WhatsApp-berichten, foto’s en video’s gebeurt?.

Tot slot is er nog een checklist van Business Insider die meer ingaat op de financiële kant. Deze checklist ‘Op tijd geldzaken overnemen van je ouders voorkomt veel gedoe’ gaat weliswaar slechts beperkt in op het digitale aspect van het regelen van de erfenis, maar de financiële insteek is heel interessant en belangrijk om van tevoren al over na te denken.

©PXimport

Stappenplan opstellen

Je digitale erfenis voorbereiden vergt hoe dan ook een aantal stappen. Eerst breng je je digitale erfenis nauwkeurig in kaart door al je online accounts te noteren. Denk aan je socialmedia-accounts, gebruikte cloudopslagdiensten, websites en e-maildiensten, maar ook aan streamingdiensten voor film, muziek en games, en apps op je pc, tablet of smartphone die gekoppeld zijn aan diensten als Fitbit en Strava, of eventuele cryptovaluta en andere online tegoeden enzovoort.

Vervolgens geef je aan wat er precies met je digitale erfenis moet gebeuren. Dit kan per app of service verschillend zijn. Geef duidelijk aan wat er moet worden bewaard of vernietigd en wie welke data in handen mag krijgen.

Dat vastleggen kun je op verschillende manieren doen, zodat het rechtsgeldig is. Leg je namelijk niets vast, dan is het wettelijk zo geregeld dat je nabestaanden moeten bepalen wat er met jouw digitale erfenis gebeurt. Je kunt je wensen vastleggen in een handgeschreven wilsbeschikking (codicil), in een digitale kluis (zie verderop), alles opnemen in je testament of via de notaris een zogeheten online executeur aanstellen, dat kan dezelfde persoon zijn als de executeur testamentair.

©PXimport

Wachtwoordmanager

Het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn dat je alle wachtwoorden en inlogcodes in je codicil of testament noteert en up-to-date houdt, of telkens een aangepaste versie doorspeelt aan een vertrouwenspersoon. Je bewaart zo’n lijst dus beter op een veilige, maar ook praktisch haalbare manier, zodat je vertrouwenspersoon pas toegang krijgt tot je online data na je overlijden.

Opschrijven in een notitieboekje en de locatie aan je vertrouwenspersoon doorgeven, is niet zo veilig, en opnemen in een testament is dan weer niet zo praktisch of goedkoop. Er zijn drie alternatieven: het gebruik van een wachtwoordmanager, digitale kluis of cloudopslagdienst (zie kader ‘Cloudopslag’).

Er zijn een heleboel bekende wachtwoordmanagers. We noemen er een paar: 1Password, Bitwarden, Dashlane, KeePass, LastPass en RoboForm. Sommige bevatten een module waarmee je bepaalde mappen toegankelijk kunt maken voor anderen, maar als het slechts gaat om je digitale nalatenschap is dat niet de veiligste optie. Er zijn echter ook beheerders waarmee je een soort noodtoegang (emergency access) kunt opzetten. Je geeft dan aan welke personen toegang mogen krijgen tot je kluis nadat een instelbare periode van inactiviteit is verstreken. 

Of een toegewezen contactpersoon kan zelf toegang aanvragen, maar die krijgt hij pas als je niet binnen een zelf in te stellen tijdsverloop reageert. Dit is bijvoorbeeld bij de premiumaccounts van Bitwarden en LastPass mogelijk.

©PXimport

Cloudopslag

Je kunt natuurlijk je inloggegevens bij een (gratis) cloudopslagservice als Dropbox, Google Drive of OneDrive bijhouden, maar echt veilig is dat niet. Je kunt zo’n document dan beter in een aparte, extra versleutelde map binnen die cloudopslagdienst bewaren. OneDrive biedt zo’n functie aan, met de naam Persoonlijke Kluis. Let wel: zonder abonnement kun je niet meer dan drie documenten in die kluis bewaren. Een andere optie is het gratis Cryptomator.

Binnen Windows gebruik je het programma als volgt: start de app op en kies Kluis toevoegen / Nieuwe Kluis Aanmaken. Vul een naam in en verwijs met Andere locatie / Kies naar een submap in de lokale synchronisatiemap van je cloudopslagdienst. Vul een wachtwoord in, geef aan dat je een herstelsleutel wilt – die gegevens kun je dan aan je vertrouwenspersoon doorspelen – en voltooi met Kluis aanmaken.

©PXimport

Tip 05: Digitale kluis

Voor het bewaren van belangrijke of officiële documenten, zoals aktes en dus gegevens van je onlineaccounts, kun je beter een digitale kluis gebruiken die aan een notariaat kan worden gekoppeld. Je kunt dan ook zelf vastleggen wat er met de kluisinhoud moet gebeuren na je overlijden. Een voorbeeld van zo’n kluis is de Nederlandse Notariskluis (vanaf 3,95 euro per maand). Je kunt er allerlei soorten documenten in bewaren, zoals eigendomsbewijzen, een codicil en inlogcodes, maar ook brieven, foto’s of een (afscheids)video. 

Volgens medewerker Pieter de Vos zijn er momenteel zo’n vijftig notariskantoren bij deze dienst aangesloten, maar je beslist als gebruiker zelf welke van de aangesloten notarissen je kluis mag beheren, en misschien is je vaste notaris wel bereid zich bij de dienst aan te sluiten. Dit houdt in dat die notaris bij je overlijden de digitale sleutel van je kluis zal overhandigen aan de persoon die je in je codicil of testament hebt gemachtigd. Medewerker De Vos benadrukt verder dat het platform erg veilig is.

In België kunnen alle meerderjarige inwoners gratis een digitale kluis tot 1 GB opslagruimte creëren op www.izimi.be (ook mobiel), een initiatief van het Belgische notariaat. Bij het aanmaken van de kluis kun je zelf een notariskantoor aangeven.

 Aanmelden kan met de app itsme (vergelijkbaar met het Nederlandse DigiD). Je bepaalt daarna zelf wat er na je overlijden met je gegevens moet gebeuren: gehele of gedeeltelijke overdracht door een notaris of door een vertrouwenspersoon, of vernietiging van de volledige kluisinhoud.

Online accounts

Tot nu toe hebben we vooral algemene tips gegeven voor het beheer van je digitale nalatenschap, maar je doet er ook goed aan de mogelijkheden en voorwaarden na te lopen bij elke app of dienst waarbij je een account hebt en data achterlaat. Besef je dat het achterlaten van data ook gebeurt zonder dat je het echt door hebt, zoals bij heel wat IoT-apparaten, bijvoorbeeld een slimme koelkast of stofzuiger. Vaak moet je daarvoor namelijk een account aanmaken en dus bepaalde persoonsgegevens achterlaten. Ga dus ook na wat er met die data gebeurt na je overlijden.

Weliswaar is er tegenwoordig de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming; in het Engels GDPR) waardoor je vrij veel rechten hebt als gebruiker – zo is een bedrijf verplicht inzage te geven in de gegevens die het over je bijhoudt – maar helaas alleen als je nog in leven bent. De AVG vermeldt namelijk niet wat er met je data mag of moet gebeuren na je overlijden.

©PXimport

Internetdiensten

Er zijn gelukkig inmiddels een heleboel van de veelgebruikte webapplicaties en -diensten die hun gebruikers de mogelijkheid bieden om het een en ander zelf te regelen. We nemen Facebook en Google als voorbeeld, maar ook Instagram, LinkedIn, Twitter en Microsoft hebben al initiatieven genomen op dit vlak.

We beginnen met Facebook. Meld je aan bij en klik bij de Instellingen en Algemeen onder Instellingen voor accounts met herdenkingsstatus op Bewerken. Je kunt nu klikken op Verzoek om je account te verwijderen nadat je overlijdt of je selecteert een vertrouwenspersoon die je account (met herdenkingsstatus) verder mag beheren. Die vertrouwenspersoon stel je daarmee ook in staat je overlijden aan Facebook te melden.

Voor je Google-account meld je je aan bij https://myaccount.google.com/inactive. Klik op Starten, stel de gewenste periode van inactiviteit in en geef de persoon of personen aan die na die periode een bericht moeten krijgen. Je kunt ook aangeven tot welke van de meer dan vijftig Google-diensten hij via jouw account toegang mag krijgen.

Erfeniscontact

Tot voor kort kon je geen toegang krijgen tot de data van een overleden persoon wanneer het Apple ID of wachtwoord onbekend was. Dat is onlangs, met de komst van iOS en iPadOS 15.2 en macOS Monterey 12.1, eenvoudiger geworden. Je kunt nu namelijk contacten koppelen aan de app Digitale erfenis. Zij hebben dan na je overlijden toegang tot je Apple ID en data.

Op een iPhone of iPad open je hiervoor Instellingen, tik je op je naam en kies je Wachtwoord en beveiliging / Erfeniscontact, waarna je de verdere instructies volgt. Op een Mac gaat dit via Systeemvoorkeuren / Apple ID / Wachtwoord en beveiliging. De toegevoegde contacten hoeven zelf geen Apple-apparaat te hebben. De toegangssleutel kun je via e-mail versturen, opslaan als pdf-bestand of afdrukken en op een veilige plek bewaren.

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!