Met de komst van Windows 7 is er ook een nieuwe versie van DirectX verschenen. DirectX 10 zag tegelijk met Windows Vista het licht, terwijl Service Pack 1 van Vista ons DirectX 10.1 bracht. De volgende stap voorwaarts is DirectX 11. AMD heeft zijn nieuwe Radeon HD 5000-serie gelanceerd, die de nieuwe DirectX-versie volledig ondersteunt. Wat heeft DirectX 11 te bieden? Wat is er nieuw in de HD 5000-serie? En hoe snel zijn de nieuwe grafische kaarten van AMD? We zoeken het voor u uit!

Gebruikte apparatuur

- Beeldscherm Samsung SyncMaster 244T (24 inch, 1920 x 1200)

- Processor Intel Core i7-965 @ 3,6 GHz (turbo mode 3,75GHz)

- Moederbord Asus Rampage II Gene(Intel X58 chipset)

- Geheugen Kingston 6 GB DDR3 1600 MHz (KHX1600C8D3K3/6GX)

- Optisch station LG GGC-H20N-L

- Energiemeter Voltcraft Energy Monitor 3000

- Besturingssysteem Windows 7 Home Premium (64-bit)

De nieuwe Radeon HD 5000-serie bestaat op moment van schrijven uit vier verschillende grafische kaarten. De Radeon HD 5870 is het vlaggenschip, op de voet gevolgd door de Radeon HD 5850. Naast deze twee topmodellen heeft AMD ook twee goedkopere DirectX 11-kaarten uitgebracht: de Radeon HD 5770 en de 5750. Deze kaarten zijn al voor minder dan 150 euro te koop en moeten de prijs/prestatievechters Radeon HD 4850 en 4770 vervangen. In deze test concentreren we ons op de twee nieuwe topmodellen, en komen ook de vernieuwingen van de HD 5000-serie en DirectX 11 aan bod.

Radeon 5000 series

De 5000-serie van AMD biedt als eerste ondersteuning voor DirectX 11. De Radeon HD 5870 en de 5850 zijn voorzien van de Cypress-gpu (RV870). Deze gpu is gemaakt met het 40 nm procédé, in plaats van de 55nm waarmee zijn voorganger is vervaardigd. Een kleiner productieprocedé zorgt ervoor dat een gpu minder energie verbruikt, minder heet wordt en goedkoper is om te produceren. Aangezien er wel veel meer transistors in de Cypress-gpu zitten, worden de voordelen enigszins teniet gedaan. De HD 5850 heeft dezelfde gpu als de HD 5870, maar net wat lagere kloksnelheden voor het geheugen en de gpu. Daarnaast beschikt de HD5850 over minder shader processors en TMU’s. Als we naar de architectuur kijken, lijkt de Cypress-gpu redelijk veel op zijn voorganger. Als we de Radeon HD 4890 en de HD 5870 tegenover elkaar zetten, zien we dat het aantal shader processors, ROP’s en texture units is verdubbeld. Helaas kunnen we dit niet over de geheugenbandbreedte zeggen: deze is ongeveer 33% breder geworden. Als deze wel was verdubbeld, zou de Radeon HD 5870, met gelijke gpu-snelheden, theoretisch twee keer zo snel als zijn voorganger zijn. Nu zien we in onze tests dat de Radeon HD 4870 X2 regelmatig sneller is dan de Radeon HD 5870. De Radeon HD 4870 X2 bevat immers twee Radeon HD 4870-kaarten op één kaart en kent ten opzichte van de HD 4870 een dubbele geheugenbandbreedte.

Zuiniger

De Radeon HD 5000-serie is in ruststand extra zuinig. Zodra de grafische kaart niet meer wordt gebruikt, zal naast de gpu nu ook het GDDR5 geheugen op een lagere kloksnelheid gaan draaien. Bij de HD 4000-serie wordt alleen de gpu lager geklokt. U ziet in de testresultaten dat de nieuwe kaarten een stuk energiezuiniger zijn in ruststand dan hun voorgangers en de concurrentie. Intern is er aan de architectuur van de HD 5000 veel verbeterd. Niet alleen is DirectX 11 toegevoegd, ook de shader processors zijn geoptimaliseerd. In de meest ideale omstandigheden kunt u met 1600 shaders een rekenkracht van 2,72 teraflops halen. Dit is meer dan twee keer de 1,2 teraflops aan rekenkracht die maximaal uit de Radeon HD 4870 is te persen. Een andere onderdeel wat sterk is verbeterd, is anisothropische filtering (AF). Deze beeldverbeterende functie is perfect geïmplementeerd en niet meer afhankelijk van de kijkhoek. Als u tijdens het gamen AF op 16x zet, wordt het beeld in de diepte in alle richtingen scherp.

HD-audio

De grafische kaarten uit de nieuwe serie zijn verder voorzien van een HDMI 1.3a-aansluiting. De HD 3000 en de 4000 ondersteunen voor achtkanaals ongecomprimeerd LPCM-geluid, maar zijn nog niet de ideale grafische kaarten voor een Home Theater PC (HTPC). Het voornaamste wat ontbrak, is met de HD 5000-serie opgelost. Nu wordt ook rechtstreekse doorvoer van Dolby TrueHD en DTS-HD Master Audio ondersteund. De kaarten van de Radeon HD 5000-serie zijn dan ook ideaal om in te bouwen in een HTPC. U hoeft geen dure geluidskaart meer aan te schaffen voor de doorvoer van bitstream-geluid: een Radeon HD 5750 van zo’n 120 euro is al voldoende. Net als zijn voorgangers zijn de HD 5000-kaarten ook voorzien van UVD2 (Universal Video Decoder). Met UVD2 wordt de cpu ontlast bij het decoderen van HD-beeldmateriaal met VC1, mpeg2 en H.264-codering die we terugvinden op Blu-ray-films. Daarnaast kunnen er twee 1080p HD-beelden tegelijkertijd worden verwerkt. Binnen enkele maanden zal AMD in de HD 5000-serie nog goedkopere grafische kaarten uitbrengen met dezelfde features. Een goedkope passief gekoelde kaart uit HD 5000-serie zou dus de perfecte kandidaat zijn voor een HTPC.

ATI Eyefinity

De huidige vier Radeon HD 5000-kaarten zijn voorzien van DisplayPort, twee maal DVI en HDMI. AMD voegt aan de nieuwe serie een interessante feature toe: ATI Eyefinity. De gpu zelf kan maximaal zes schermen aansturen, maar een normale HD 5000-kaart bevat hiervoor niet voldoende aansluitingen. Het maximum komt dan uit op drie schermen. Dankzij twee TMDS-signalen worden DVI en HDMI aangestuurd. Het is niet mogelijk om drie schermen via DVI en HDMI aan te sturen. Voor het derde scherm wordt gebruikgemaakt van DisplayPort. Na het aansluiten van de drie schermen, ziet Windows met ATI Eyefinity de drie schermen als één groot scherm. Als u de drie 24 inch-schermen met een resolutie van 1920 x 1200 naast elkaar plaatst, krijgt u een resolutie van 5760 x 1200. Dit kan voor bepaalde werkzaamheden op de computer erg prettig zijn. Eyefinity is ook geschikt voor games. Niet alle games maken optimaal gebruik van een dergelijk hoge resolutie, maar als dit wel het geval is, ziet het er fantastisch uit. Houd er wel rekening mee dat een dergelijke hoge resolutie behoorlijk wat rekenkracht van de grafische kaart vraagt. Voor kantoorgebruik hebt u geen zware grafische kaart nodig met Eyefinity, maar voor games raden wij wel een Radeon HD 5870 aan. Op dit moment werkt Eyefinity nog niet met CrossFireX. De verwachting is dat dit met een driver-update wordt opgelost. Er komt ook een Radeon 5870 op de markt met maar liefst zes mini-DisplayPort-aansluitingen. Deze kaart kan maximaal zes schermen aansturen.

DirectX 11

Windows 7 is standaard voorzien van DirectX 11. Als u over Windows Vista beschikt, dan kunt u via Windows Update uw pc van DirectX 11 voorzien. Windows XP komt niet verder dan DirectX 9.0c en dat zal ook niet veranderen. Het verschil tussen DirectX 10 en 11 is beter te zien dan de stap van DirectX 9 naar 10. Dit is met name te danken aan de mogelijkheden die ‘tessellation’ (zie volgende paragraaf) en de compute shader bieden. Laatstgenoemde stelt de programmeur in staat om de gpu aan te sturen alsof het om een cpu gaat. Hierdoor zijn onder andere complexe berekeningen voor ‘physics’ en kunstmatige intelligentie mogelijk. Physics zorgen er voor dat uw games er realistischer en natuurlijker uitzien. In ‘FIFA 2010’ wordt bijvoorbeeld precies berekend hoe en op welke manier twee spelers met elkaar in botsing komen voor een zo realistisch mogelijk effect. Physics is niet nieuw; zowel AMD als NVIDIA biedt hier al geruime tijd ondersteuning voor. Voorheen moest een game-ontwikkelaar op twee verschillende manieren voor physics programmeren: voor AMD met HAVOK Physics en voor NVIDIA met Ageia PhysX. Het aansturen van de gpu als cpu is evenmin nieuw, Ook hier moesten programmeurs kiezen tussen CAL voor de Radeon-kaarten, en CUDA voor de GeForce-kaarten. Met de komst van de Compute Shader in DirectX 11 is er voor zowel physics als het aansturen van de gpu als cpu, een universeel platform ontstaan. Naast DirectX 11 biedt ook OpenGL dezelfde mogelijkheid middels OpenCL. De Radeon HD 5000-serie ondersteunt zowel de Compute Shader van DirectX 11 als OpenGL.

Tessellation

Speerpunt van DirectX 11 is ‘tessellation’. Met deze techniek is het mogelijk om een 3D-omgeving veel meer reliëf te geven en op deze manier een stuk realistischer te maken. Tessellation is opgebouwd uit drie delen: de hull shader, de tessellator en de domain shader. Het tessellation-proces vindt plaats nadat de vertex shader heeft berekend hoe en waar de polygonen komen te staan. Zodra de vertex shader de 3D-wereld uit driehoeken heeft opgebouwd, bepaalt de hull shader op welke manier de bestaande polygonen worden opgedeeld. Deze informatie geeft de hull shader door aan de tessellator en de domain shader. De tessellator deelt de polygonen vervolgens op in heel veel kleine driekhoekjes. De hull shader voedt niet alleen de tesselator, maar geeft ook aan de domain shader door hoe de driekhoekjes moeten worden bewerkt. Tot slot maakt de domain shader het werk af. Met behulp van de door de hull shader gegeven informatie en de door de tesselator aangepaste polygonen, smeedt de domain shader alles aan elkaar tot een fraai 3D-object. De domain shader kan daarnaast ook ‘displacement mapping’ toepassen om het geheel nog meer reliëf te geven. In het spel ‘Collen McRea: Dirt 2’ wordt tesselation gebruikt om vlaggen, water en het publiek nog fraaier weer te geven. Wij gebruiken als voorbeeld de nieuwe DirectX 11-benchmark ‘Heaven’ van Unigine. Deze benchmark maakt veelvuldig gebruik van tessellation. Het verschil in beeldkwaliteit tussen het uitschakelen en inschakelen is iets gedramatiseerd, maar geeft wel een duidelijk voorbeeld van wat er mogelijk is. Uiteraard is het zonder tessellation ook mogelijk een fraai 3D-object te in elkaar te knutselen, maar de gpu moet dan wel veel meer rekenwerk verzetten.

©PXimport

Unigine Heaven DirectX 11-benchmark op een resolutie van 1920 x 1200 met tessellation uitgeschakeld.

©PXimport

Als het wireframe wordt geactiveerd, is zichtbaar hoeveel polygonen er worden gebruikt.

©PXimport

Met tessellation worden de bestaande polygonen opgedeeld in meer driehoeken met behulp van de hull shader en de tessellator. Hierdoor is een meer diepte en reliëf mogelijk.

©PXimport

De domain shader maakt het werk af door displacement mapping toe te passen op de door de tessellator aangepaste polygonen. Het eindresultaat ziet er erg fraai uit.

Games

Naast de compute shader en tessellation is DirectX 11 nog verder geoptimaliseerd. Shader Model 5.0 doet zijn intreden en geeft ontwikkelaars nog meer mogelijkheden om een fraaie 3D-wereld te genereren. DirectX 11 is efficiënter dan zijn voorganger. De verwachting is dat er veel eerder DirectX 11-games komen dan destijds voor DirectX 10. Developers hoeven zich geen zorgen over de compatibiliteit: een spel voor DirectX 11 werkt probleemloos ook voor DirectX 10. Wanneer u een DirectX 11-game probeert te spelen met een DirectX 10 of 10.1 grafische kaart, worden de extra features van DirectX 11 genegeerd. Dit gaat overigens niet op voor DirectX 9 - hiervoor moet nog wel apart worden geprogrammeerd. Op het moment van schrijven is het eerste DirectX-spel al beschikbaar: ‘Battleforge’. We hebben dit spel dan ook gebruikt in onze benchmark. Als u dit leest zijn ook ‘S.T.A.L.K.E.R.: Call of Pripyat’ en ‘Collin McRae: Dirt 2’ beschiktbaar voor DirectX 11 en begin 2010 moet ‘Aliens vs. Predator’ het licht zien. Dit spel belooft veelvuldig gebruik te maken van tessellation.

Testresultaten

De Radeon HD 4870, 4890, 5850 en 5870 zijn door Sapphire aangeleverd voor deze test. Deze modellen gebruiken het referentieontwerp van ATI. Asus voorzag ons van een GeForce GTX 285, 295 en Radeon HD 4870 X2. Op deze manier kunnen we een goede vergelijking maken met de andere high-end grafische kaarten op de markt. Ons testsysteem hebben we voor de gelegenheid hardwarematig een flinke update gegeven en voorzien van een 64-bit Windows 7. We hebben de kaarten getest met een resolutie van 1920 x 1200 en waar mogelijk anti-aliasing en anisothropische filtering.

De Radeon HD 5870 is verreweg de snelste grafische kaart met één gpu. De duurdere dual-gpu Radeon HD 4870 X2 en de GeForce GTX 295 weten hem in de meeste gevallen wel te verslaan. De Radeon HD 4870 X2 zal worden opgevolgd door de Radeon HD 5970, die van twee gpu’s is voorzien. Het is de verwachting dat deze kaart de GeForce GTX 295 zonder problemen zal verslaan. De Radeon HD 5850 is de interessantste kaart in deze test: hij kost zo’n 225 euro en verslaat alle, op zijn grotere broer na, bestaande grafische kaarten die gebruikmaken van één gpu. We zien dan ook geen reden om nog een GeForce GTX 275 of 285 aan te schaffen. De kaarten worden qua features en snelheid door de Radeon HD 5850 ingehaald. Daarbij hoeft u het voor de prijs niet te laten. NVIDIA heeft GTX 200-serie uitgefaseerd, de kaarten zullen binnenkort dan ook niet meer verkrijgbaar zijn. Als kers op de taart hebben we twee Radeon HD 5870 in CrossFireX getest. Voor de meeste games is het net wat te veel van het goede met een resolutie van 1920 x 1200. Als u beschikt over een 30 inch beeldscherm met een resolutie van 2560 x 1600, is CrossFireX een stuk interessanter. CrossFireX schaalt goed met de HD 5870 en de testresultaten zijn erg indrukwekend.

Conclusie

De Radeon HD 5000-serie biedt alles wat we in een moderne grafische kaart zoeken: hij ondersteunt DirectX 11 en HD-content, is energiezuinig en ook nog eens razendsnel. De Radeon HD 5870 is voorlopig de snelste grafische kaart die gebruikmaakt van een enkele gpu. De nieuwe grafische kaart van NVIDIA zal daar wellicht verandering in brengen. Dit topmodel van NVIDIA zal naar alle waarschijnlijkheid een stuk duurder zijn dan de HD 5870. Tegen die tijd is de dual-gpu Radeon HD 5970 ook op de markt. Nu kopen of wachten? Hebt u al een snelle grafische kaart zoals de GeForce GTX 295 of Radeon HD 4870 X2? Dan loont het de moeite om nog even te wachten op het antwoord van NVIDIA. Als u nu een snelle Windows 7 game-pc wilt bouwen, raden we de Radeon HD 5850 en HD 5870 aan. Vooral de HD 5850 heeft een erg goede prijs/prestatieverhouding.

ATI Radeon HD 5870

Richtprijs € 325,-

Pluspunten

DirectX 11-ondersteuning

Snelste grafische kaart met één gpu

Uitstekende ondersteuning voor HD-audio en -beeld

Minpunten

Kaart past niet in elke kast

©PXimport

De Radeon HD 5870 past met zijn 281 mm lengte niet in iedere kast. De dual-gpu HD 5970 wordt nog langer.

ATI Radeon HD 5850

Richtprijs € 225,-

Pluspunten

DirectX 11 ondersteuning

Superieure prijs/prestatieverhouding

Uitstekende ondersteuning voor HD-audio en -beeld

Minpunten

Slecht leverbaar

©PXimport

De Radeon HD 5850 is met zijn beschaafde prijs, uitgebreide features en zeer goede prestaties momenteel de meest interessante grafische kaart voor gamers.

Tabel met benchmarkresultaten

©PXimport

Tabel met specificaties

©PXimport

Een televisie trekt stof aan als een magneet. Vlekken, vingerafdrukken of een doffe waas kunnen het kijkplezier flink verstoren. Toch is het schoonmaken van je tv iets wat je voorzichtig moet aanpakken. Eén verkeerde beweging en je hebt een kras of een streperig scherm. In dit artikel lees je hoe je je televisie veilig schoonmaakt, wat je vooral níét moet doen en waar je op moet letten bij verschillende soorten schermen, zoals lcd, oled en qled.

Lees ook: Zo kies je de beste televisie voor in de slaapkamer

Het lijkt zo makkelijk: even een vochtige doek over het scherm halen. Maar juist dat is iets wat je moet vermijden. Schermen zijn namelijk gevoelig voor vocht, druk en agressieve schoonmaakmiddelen. Een papieren doekje of keukenrol kan al fijne krasjes veroorzaken. Gebruik daarom alleen een zachte microvezeldoek, droog of licht vochtig gemaakt met gedestilleerd water. Gewoon kraanwater bevat kalk en mineralen die bij opdrogen vlekken kunnen achterlaten.

Altijd eerst de stekker eruit

Voordat je begint met schoonmaken, haal je de televisie van de stroom. Niet alleen om veilig te werken, maar ook omdat je op een zwart scherm veel beter ziet waar het vuil zit. Bovendien voorkom je zo dat er vocht in warme elektronica trekt. Laat het scherm na gebruik goed afkoelen. Een warm scherm is kwetsbaarder voor druk; en te veel druk kan tot zichtbare sporen of blijvende vervorming leiden

Zachtjes poetsen, nooit drukken

Maak de doek licht vochtig en wrijf in een rustige, horizontale of verticale beweging over het scherm. Gebruik geen draaiende bewegingen en zet vooral geen kracht. Het paneel van een moderne tv is kwetsbaar. Oefen je te veel druk uit, dan kun je permanente verkleuringen of pixelschade veroorzaken. Houd er rekening mee dat het vuil meestal aan de oppervlakte zit, dus je hoeft niet te schrobben om resultaat te zien.

Regelmaat en antistatische bescherming helpen

Je hoeft je tv niet dagelijks schoon te maken, maar een snelle veegbeurt met een droge doek eens per week voorkomt dat stof zich ophoopt. In huizen met huisdieren of veel luchtcirculatie – bijvoorbeeld door open ventilatieroosters of mechanische ventilatie – raakt een scherm sneller stoffig. Regelmaat voorkomt dan dat het vuil zich vastzet.

Microvezeldoeken met antistatische eigenschappen helpen om stof minder snel te laten terugkeren. Er bestaan ook speciale sprays die het scherm tijdelijk antistatisch maken. Gebruik die alleen als ze expliciet geschikt zijn voor beeldschermen, en breng ze nooit direct op het scherm aan.

©Kamil Macniak

Oled is gevoeliger dan lcd of qled

Niet alle schermtypes reageren hetzelfde op vocht of schoonmaakmiddelen. Oled-schermen zijn het meest kwetsbaar, omdat ze anders zijn opgebouwd dan lcd- en qled-schermen. In plaats van een achtergrondverlichting gebruiken ze miljoenen pixels die ieder hun eigen licht produceren. Die pixels zijn opgebouwd uit organisch materiaal – vergelijkbaar met een ultradunne, gevoelige laag – die makkelijk kan worden aangetast door druk of chemicaliën. Omdat de organische materialen in oled-schermen chemisch gevoeliger zijn dan de kristalstructuren in lcd/qled, is de kans op blijvende schade groter. Zelfs een lichte beschadiging kan al zorgen voor donkere plekken of verkleuringen die niet meer verdwijnen.

Lcd- en qled-schermen hebben een stevigere gelaagde structuur, met beschermende lagen tussen het schermoppervlak en de lichtgevoelige delen. Daardoor zijn ze wat minder gevoelig voor schoonmaakfouten. Toch blijft ook hier voorzichtigheid geboden. Middelen met alcohol, ammoniak of azijn kunnen de antireflectielaag aantasten, met een dof of vlekkerig scherm als gevolg. En dat is niet meer te herstellen.

Gebruik nooit glasreiniger of allesreiniger

Het klinkt logisch om een glanzend oppervlak schoon te maken met glasreiniger, maar dat is bij een tv echt uit den boze. Veel van deze middelen bevatten oplosmiddelen of zuren die het scherm permanent kunnen beschadigen. Ook sprays zijn af te raden, omdat je dan kans hebt dat er vloeistof langs de randen naar binnen loopt. Als je per se een reinigingsmiddel wilt gebruiken, kies dan een speciale schermreiniger zonder alcohol, en breng die altijd aan op de doek – nooit direct op het scherm.

Vergeet de randen en de afstandsbediening niet

Naast het scherm zelf verdienen ook de behuizing en afstandsbediening een schoonmaakbeurt. Deze onderdelen zijn minder gevoelig en kun je gerust schoonmaken met een iets vochtigere doek. Let wel op dat er geen vocht tussen de knoppen komt. Rondom ventilatieopeningen of aansluitingen gebruik je het best een droge doek of een kleine borstel. Zo voorkom je dat stof zich ophoopt en de koeling of signaaloverdracht beïnvloedt.

©Katerina Bond

Groot scherm? Werk met twee handen

Bij televisies vanaf ongeveer 65 inch of bij gebogen schermen is het belangrijk om stabiel en met beleid te werken. Druk uitoefenen in het midden van een groot scherm zonder tegendruk aan de zijkant kan spanning veroorzaken in het paneel. Werk daarom met twee handen: één hand ondersteunt het scherm, terwijl de ander met de doek over het oppervlak veegt. Zorg ook dat de televisie stevig staat of hangt voordat je begint.

Ingebrande beelden poets je er niet af

Soms lijkt het alsof er een vlek in beeld blijft, maar dan gaat het om een ingebrande afbeelding of verkleurde pixels. Dit komt vooral voor bij oled-tv's en ontstaat door langdurige weergave van statische elementen, zoals logo's. Schoonmaken heeft daar geen effect op. Het is goed om dit onderscheid te kennen, zodat je niet blijft boenen op iets dat simpelweg in het scherm zelf zit.

Conclusie

Een televisie schoonmaken vraagt om een zachte hand en het juiste materiaal. Gebruik een droge of licht vochtige microvezeldoek, vermijd schoonmaakmiddelen en laat agressieve sprays links liggen. Houd rekening met het type scherm: vooral oled vraagt om extra zorg. Door regelmatig en zorgvuldig te werk te gaan, blijft het beeld niet alleen schoon, maar voorkom je ook schade op de lange termijn – zeker bij grotere of gebogen modellen.

De Philips Airfryer 5000-serie NA555/00 is geen simpele 'frietpan zonder olie'. Met twee manden én een stoomfunctie richt dit apparaat zich op de thuiskok die net iets meer wil. Denk aan een hele kip bereiden met stoom en hete lucht, of tegelijkertijd een hoofd- en bijgerecht klaarmaken. In deze review lees je wat er goed gaat, wat beter kan en voor wie deze airfryer echt een aanwinst is.

Eerste indruk

De Philips Airfryer 5000-serie NA555/00 is een airfryer met wat extra's: een stoomfunctie. Dit apparaat heeft twee manden met een totale capaciteit van 9 liter: een grotere lade van 6 liter voor hoofdgerechten en een kleinere van 3 liter voor bijgerechten of snacks. Volgens Philips kun je hiermee verschillende ingrediënten tegelijkertijd bereiden, met een keuze uit frituren, stomen of een combinatie van beide.

De machine in het kort: de airfryer is uitgerust met zogeheten RapidAir Plus-technologie, alleen beschikbaar bij Philips, waarbij hete lucht snel en gelijkmatig rondom de ingrediënten circuleert. Op papier betekent dat tot 90 procent minder vet dan bij friet en snacks uit de friteuse, al is uit onderzoek al gebleken dat dat een wel heel positieve vergelijking is.

De maximale baktemperatuur bedraagt 200 graden Celsius en er zijn 12 voorgeprogrammeerde programma's beschikbaar. De bediening verloopt via een digitaal aanraakscherm, waarbij temperatuur en tijd handmatig kunnen worden aangepast.

De bouwkwaliteit van het (erg grote) apparaat is degelijk, met een zilverkleurige roestvrijstalen afwerking. De airfryer weegt ruim 8,7 kilo. Met afmetingen van 35,1 x 38,2 x 44,3 cm neemt hij bovendien behoorlijk wat ruimte in op het aanrecht. Philips stelt dat het ontwerp compacter is dan andere modellen met twee manden naast elkaar. Dat is niet helemaal zo; de eerder geteste Ninja was duidelijk een slag kleiner.

©Saskia van Weert

Uitpakken en installatie

De airfryer zit in een grote doos en is goed beschermd tegen beschadiging tijdens het transport. Na het uitpakken van de airfryer kwamen er drie zaken in me op:

Punt 2 komen we verderop op terug. Maar eerst naar de handleiding: die zit er niet bij. Best een teleurstelling, want het is geen apparaat dat je zonder instructies uit de losse pols meteen intuïtief bedient. Wel staan er QR-codes op de doos, die na het scannen een online pdf openen van… meer dan 1800 pagina's! Alle verschillende talen zijn gebundeld in één bestand, waarbij Nederlands op pagina 704 begint. Dat is totaal onwerkbaar. Op de eigen pc heb ik er een kleiner bestand van gemaakt met alleen de eigen taal, en dat is meteen ook een advies aan Philips: niet doen, zo. Het hoeft ook weer geen full colour-boek te zijn, maar iets van een handzaam bestand zou prettig zijn.

Wat er wél bij zit, is een zwart-witte quickstartgids waarvan me niet duidelijk is wat de bedoeling van de handelingen is. Aangeraden wordt, zo maak ik eruit op, om het stoomgedeelte van de airfryer een reinigingsprogramma te laten doorlopen. De auteur van deze review is nog geen 50 en heeft goede ogen, maar deze folder was zo onduidelijk dat ik hem maar even heb laten zitten.

Handleiding: een gemiste kans

De pdf-handleiding die er wél is, is niet foutloos. Op zich wordt de werking van de airfryer goed uitgelegd. Er is een algemeen gedeelte, een deel over eten maken met de airfryerfunctie, vervolgens een deel over de combinatie van stomen en airfryen én er is een deel over de stoomfunctie, met telkens een tabelletje erbij van welk eten er hoelang in moet.

Echter, meerdere malen wordt aangehaald dat wortelgroenten zoals bloemkool en broccoli in de airfryer kunnen worden bereid. Dat zijn echter geen wortelgroenten. Slordig. Ook staat het gedeelte over friet maken vlak onder de stoominstructies. En zonder te testen kunnen we dit zeggen: friet maak je niet met stoom – zelfs niet in deze airfryer.

Er staan wel meer wat vreemde dingen in de handleiding, zoals dat je de mandjes met eten meermaals dient om te schudden boven de gootsteen. Daar zie ik echt het nut niet van in. Ik vermoed dat de handleiding is vertaald uit het Engels en dat men Amerikaans-achtige claims wil voorkomen door maar zo veel mogelijk aandacht aan veiligheid te besteden. De waarschuwing over de hete buitenkant is wel op zijn plaats: die klopt.

©Saskia van Weert

Het waterreservoir van de Philips-airfryer.

Uiterlijk en indeling

Het is een robuuste machine, rvs en matgrijs. Aan de achterzijde zitten twee afstandhouders die ervoor zorgen dat je hem niet te dicht tegen de muur zet. De warme lucht en stoom moeten tijdens het gebruik immers wel weg kunnen. Bovenop zit een bakje om water in te doen als je de stoomfunctie gebruikt. Links een kleine lade met airfryerfunctie voor kleine gerechten, rechts een grote lade die met alle functies overweg kan: airfryen, stomen, en stomen + airfryen.

De lades zijn verschillend ingedeeld. De kleine lade heeft een roostertje op de bodem dat je eruit kunt halen en dat ervoor zorgt dat de hete lucht ook onder het eten komt. In de grote lade zit een soort binnenpan, die er eveneens uit te halen is voor schoonmaakdoeleinden. De vierkante binnenpan past maar op één manier in de lade, dus je kunt hem er niet per ongeluk verkeerd in duwen.

©Saskia van Weert

Bediening en interface

De bediening lijkt heel ingewikkeld, en dat komt doordat er uit de doos een transparante sticker over het bedieningspaneel zit geplakt met werkelijk álle beschikbare knopjes erop. Na het verwijderen van de sticker blijkt het aantal keuzemogelijkheden behoorlijk mee te vallen.

Na het indrukken van de aan-uitknop kies je welke lade(s) je wilt gebruiken, en alleen de knoppen die van toepassing zijn op de gekozen lade en daarna de gekozen functie, lichten op. Als je lade 1 selecteert, zie je dus alléén de knoppen voor tijd en temperatuur en de voorkeuzemenu's. Kies je lade 2, dan heb je meer keuzes, namelijk voor airfryer, stomen en een combinatie ervan, maar ook de voorkeuzemenu's en reinigingsprogramma's.

Voorkeuzeprogramma's zijn overigens niet 'magisch'. Het zijn vastgestelde combinaties van een bepaalde tijd en een bepaalde temperatuur. Ze staan duidelijk in de handleiding beschreven. Tijdens de testperiode zijn ze niet gebruikt; ze zijn namelijk bedoeld voor een vaste hoeveelheid ingrediënten. Als je er meer of minder in doet, werkt het al meteen minder goed en moet je alsnog zelf de tijd aanpassen.

©Saskia van Weert

De sticker die over het bedieningspaneel zit geplakt toont alle beschikbare knoppen.

Prestaties: airfryen

Voor 'klassiek' airfryen heb je de keuze uit de kleine en de grote lade. De kleine is vooral geschikt voor bijvoorbeeld één kroket of één afbakbroodje. Voor de meeste bereidingen zul je vooral de grote mand gebruiken. De prestaties zijn prima; zeker in de grote mand is eten sneller gaar en krokant dan in airfryers van andere merken. Philips was het eerste grote bedrijf dat airfryers op de markt bracht en die voorsprong uit zich nog steeds in de kwaliteit van de meeste modellen – zeker de wat duurdere, zoals deze met veel vermogen.

©Saskia van Weert

Prestaties: stomen

Wil je de airfryer gebruiken om te stomen, dan vul je eerst het reservoir bovenop met water. Stomen is zoals eerder gemeld alleen beschikbaar in de grote mand. Iets als aardappels of groente stomen gaat prima, al duurt het simpelweg lang. Reken op zeker een halfuur voor een portie aardappelpartjes. Dat is overigens vergelijkbaar met reguliere stoomapparaten.

Aandachtspunt is het geluid: als de machine gaat stomen, maakt hij een geluid als een beademingsapparaat – om de zoveel tijd klinkt er telkens een opvallende 'puf'. Na het stomen moet het water in het reservoir afkoelen en kun je dat bakje leegschenken, schoonmaken en afdrogen. Je kunt het water om hygiënische redenen niet zo op de machine laten staan. Dat leeggieten is iets wat je in het begin zeker zult vergeten.

Prestaties: airfryen en stomen gecombineerd

Wat deze airfryer uniek maakt, is de combinatie van stomen en airfryen. Hoewel de auteur een doorgewinterde airfryergebruiker is en er zelfs een kookboekje over heeft geschreven, was het echt even zoeken naar wat er dan precies in kan worden klaargemaakt. Philips zelf geeft als suggestie om een hele kip erin te bereiden. Dat ging prima. Een experiment met broccoli mislukte helaas; de roosjes waren verbrand.

Deze functie is vooral geschikt voor koks die een experiment niet schuwen. Heb je een stoomoven of zou je die graag willen, dan is deze combinatie van airfryen en stomen een alternatief dat, zeker in vergelijking met een stoomoven, een stuk voordeliger is.

©Philips

Extra functies

De airfryer is voorzien van allemaal snufjes. Bijvoorbeeld de functie om middels een piepgeluid te worden gewaarschuwd dat je eten in de mand moet worden omgeschud. Ben je een ervaren airfryergebruiker, dan is die functie niet nodig, want je bent er al aan gewend om regelmatig de boel te schudden. Voor beginners kan dat echter een nuttige wenk zijn om een optimaal resultaat te krijgen.

Ook handig is de stoomreiniging. Maak je vaak vlees, kip of vette snacks in de airfryer klaar, dan kan het mandje gaan aankoeken en na verloop van tijd is het amper nog goed schoon te krijgen. Met de stoomreiniging wordt het mandje goed doorgestoomd, waarna je de mand met vuil water leeggooit, omspoelt en in de airfryer 5 minuten laat opdrogen.

De moeite van het vermelden waard is het geluid, of het gebrek daaraan. Tijdens het stomen hoor je zoals gemeld een pufgeluid, maar voor het overige is de airfryer stil. Je hoort hem wel, maar duidelijk minder dan andere airfryers. Ook de piep die je hoort als het eten klaar is – die bij Ninja bijvoorbeeld keihard is – is bescheiden. Dat is zeker een pluspunt.

Conclusie: kopen of niet?

De airfryer is veelzijdig, voorzien van een hoop toeters en bellen, en door de stoomfunctie biedt hij meerwaarde vergeleken met airfryers die dat niet kunnen. Het apparaat is wel groot en zwaar, heeft een enorm lange handleiding en is daardoor niet intuïtief te gebruiken – je moet er echt tijd in investeren om hem goed te leren kennen. De mandjes en roosters kunnen in de vaatwasser, maar de buitenzijde en het waterreservoir zijn vlekgevoelig. De prestaties zijn goed.

Al met al is deze airfryer een aanrader voor de thuiskoks die hoge eisen stellen aan hun apparaat, bereid zijn om er veel mee te experimenteren en creatief zijn in het bedenken van gerechten die de stoomfunctie goed benutten. Ben je alleen op zoek naar een apparaat om friet en snacks mee te maken? Dan zijn simpelere modellen een betere keuze.