Met een NAS krijg je heel veel opslagruimte en functionaliteit en bepaal je ook nog eens helemaal zelf wat daarmee gebeurt. Maar welke NAS moet je kopen? We hebben 19 actuele NAS-apparaten met ruimte voor twee of vier schijven voor je getest.

Hoewel NAS de afkorting is van 'Network Attached Storage' kun je een NAS niet meer afdoen als een harde schijf met een netwerkaansluiting. Een moderne NAS biedt zoveel mogelijkheden dat wanneer je echt alleen opslagruimte nodig hebt, een NAS helemaal niet de goede keuze is. Dan is de NAS veel te complex en zijn er andere oplossingen waarmee je ook nog eens flink geld kunt besparen. Lees ook: Wat kun je precies met een NAS?

Een NAS is weer wel de juiste keuze wanneer je niet alleen veel informatie veilig wilt opslaan, maar die gegevens ook nog wilt kunnen gebruiken en delen met anderen. Zoals een document opzoeken dat je al een jaar niet hebt gebruikt, een film streamen terwijl je op het strand ligt, of de nieuwste foto's uploaden en meteen delen met je familie. Met een NAS bouw je eigenlijk je eigen cloud.

©PXimport

Het aantal apps waarmee je functionaliteit toevoegt aan een NAS is enorm, maar loopt per merk sterk uiteen.

Schijven en opslag

Hoeveel opslagruimte je nodig hebt, dat kun alleen jijzelf bepalen. Daarna moet je beslissen hoeveel harde schijven je daarvoor nodig hebt. Hierbij is het belangrijk te weten hoeveel harde schijven er in de NAS zullen komen. Ga je ook onmisbare documenten op de NAS bewaren, dan ligt het voor de hand de NAS in te richten met RAID. RAID is een techniek die alle informatie op een NAS beschermt tegen de gevolgen van een defecte harde schijf. Zonder RAID, staat alle informatie één keer op één van de schijven in de NAS. Gaat er een schijf stuk, dan zijn de gegevens op die schijf verloren ... tenzij je voor RAID hebt gekozen. RAID gebruikt een deel van de opslagcapaciteit om herstelgegevens op te slaan waarmee de NAS wanneer een harde schijf defect raakt, de verloren gegevens kan herstellen.

©PXimport

Met RAID bescherm je de gegevens tegen verlies door het defect raken van een harde schijf.

Er zijn meerdere mogelijkheden bij RAID, aangeduid met niveaus. Heb je een NAS met twee schijven, dan kun je RAID1 configureren. Daarbij slaat de NAS alle gegevens twee keer op, één keer op de ene schijf en één keer op de andere. De twee schijven zijn dan letterlijk een kopie van elkaar.

Het voordeel is dat wanneer nu één van de twee schijven crasht, alle gegevens nog op de andere schijf staan. Het nadeel is dat je van de totale opslagcapaciteit de helft kwijt bent aan deze bescherming. Hoewel RAID altijd opslagcapaciteit kost, neemt naarmate er meer schijven in de NAS zitten de benodigde ruimte voor gegevensherstel af. Bij vier schijven kun je bijvoorbeeld ook kiezen voor RAID5 en dan ben je nog maar één van de vier schijven kwijt aan de herstelgegevens. Met vier schijven van 4 TB houd je bij RAID5 dus 12 TB over, terwijl met twee veel duurdere 8TB-schijven in RAID1 je met 8 TB genoegen moet nemen.

©PXimport

De online RAID-calculator van Synology laat direct zien hoeveel opslagruimte je overhoudt bij verschillende schijf- en RAID-configuraties.

Schijfindelingen

De juiste RAID kiezen is niet altijd makkelijk, zeker niet wanneer de schijven onderling ook nog eens verschillen. Bovendien zijn er ook nog andere RAID-niveaus die hier in het artikel niet genoemd staan, zoals RAID0 en JBOD die helemaal de data niet extra beveiligen. Vindt je RAID maar lastig of ben je bang de verkeerde keuze te maken? Dan is het goed te weten dat veel NAS-apparaten dit tegenwoordig zelf voor je regelen. De NAS beslist dan op basis van het aantal schijven welke RAID-configuratie het meest gunstig is. Voorbeelden zijn SHR van Synology, SimplyRAID van Seagate en X-RAID bij NETGEAR.

©PXimport

Behalve zelf de RAID-configuratie te bepalen, kun je het ook aan de NAS overlaten.

Geheugen en processor

Behalve het aantal schijven is vooral de processor en de hoeveelheid geheugen belangrijk. De processor is zonder uitzondering een ARM-processor of een Intel-processor. Intel is pas later op deze markt gekomen, maar heeft zich vooral een positie aan de bovenkant van het NAS-aanbod toegeëigend. Lange tijd waren de Intel-processors minder energiezuinig dan de ARM-modellen, maar die achterstand heeft Intel inmiddels grotendeels ingelopen. De Intel-processoren hadden daarentegen juist meer rekenkracht waardoor ze videobeelden in realtime konden omzetten naar een andere codec en resolutie, zodat een film gewoon ook naar een tablet of smartphone kon worden gestreamd. Een kunstje dat de nieuwste ARM-processoren inmiddels ook beheersen. Intel en ARM zijn in een hevige concurrentiestrijd gewikkeld om de snelste en energiezuinigste processors te ontwikkelen, elke NAS profiteert ervan.

©PXimport

Net als bij een pc zijn processor en geheugen belangrijke onderdelen met grote invloed op de prestaties en mogelijkheden.

Hoeveel rekenkracht en geheugen precies nodig is, hangt helemaal af van het gebruik van de NAS en het aantal gelijktijdige gebruikers. Voor bestanden opslaan en delen en een film streamen, voldoet eigenlijk elke NAS. Zijn er meer gebruikers of ga je ook echt meer geavanceerde functies gebruiken zoals het transcoderen van films, het hosten van een fotowebsite of het virtualiseren van een pc, dan is een snellere processor en vooral ook meer geheugen welkom. Eén of twee GB geheugen is dan echt de ondergrens of al niet eens voldoende meer. Tegelijkertijd valt er winst te behalen door overbodige functies uit te schakelen of zelfs onderdelen te verwijderen.

©PXimport

Schakel niet-gebruikte functies en protocollen uit en bespaar zo op rekenkracht en geheugen.

Aansluitingen

Een ander belangrijk onderdeel van de hardware is het aantal aansluitingen of poorten. Usb-poorten zijn steeds vaker usb 3.0, maar nog lang niet altijd. De aanwezigheid van enkel usb 2.0 doet echt vermoeden dat er een verouderde chipset wordt gebruikt die nog helemaal geen usb 3.0 aankan. Een veelgebruikte toepassing is het aansluiten van een extra schijf om bijvoorbeeld een back-up van de NAS te maken of om gegevens naar de NAS te kopiëren. Voor dit laatste is het handig wanneer er minimaal aan de voorzijde van de NAS één usb-poort zit, wat echter lang niet altijd het geval is. Ook kun je een usb-printer aansluiten op de NAS en deze vervolgens delen op het netwerk.

Elke NAS beschikt over minimaal één gigabit-LAN-poort. Zijn het er meer (twee of vier komen voor in de test), dan kun je die gebruiken om de NAS met meerdere netwerken te verbinden of om via link-aggregatie van twee netwerkverbindingen één heel snelle te maken. Hiervoor is het wel belangrijk dat ook de switch of router waarop de NAS wordt aangesloten dit ondersteunt.

Wifi staat vaak wel in de specificaties van een NAS, maar direct uit de verpakking werkt dit bij geen enkele NAS. Er is een wifi-usb-stick nodig die compatibel is met de NAS en dat geldt lang niet voor elke wifi-usb-stick.

©PXimport

Met link-aggregatie maak je van twee (of meer) netwerkpoorten één nog veel snellere.

Besturingssysteem

Elk merk NAS heeft zijn eigen besturingssysteem. Zonder uitzondering zijn deze op Linux gebaseerd en gebruiken ze een webinterface voor het configureren. De verschillende webinterfaces proberen het configureren makkelijker te maken door uitleg te geven of zelfs een wijziging stap voor stap via een soort wizard uit te voeren. Van alle merken in de test heeft alleen Thecus het besturingssysteem van zijn NAS niet in het Nederlands vertaald. Alle andere merken hebben dat wel gedaan en bieden in sommige gevallen zelfs een hele Nederlandse helpfunctie. Uitblinken in gebruiksvriendelijkheid doen vooral het NAS-besturingssysteem van Western Digital en in mindere mate van Seagate.

©PXimport

Het NAS-besturingssysteem van Western Digital is zo overzichtelijk en gebruiksvriendelijk dat er eigenlijk niets fout kan gaan.

Packages

Synology en QNAP waren de eerste die het besturingssysteem van de NAS steeds verder uitkleden en alle niet-verplichte onderdelen optioneel maakten. Het voordeel hiervan is dat het een NAS 'lichter' maakt doordat functies die je toch niet gebruikt, ook geen beslag leggen op de processor of een deel van het geheugen. Je wint dus zonder dat het wat kost. Bovendien kun je alle ontbrekende functies die je wel wilt gebruiken heel snel weer toevoegen. Dit gebeurt in de vorm van een package, een miniprogramma dat je vanuit een app-store op de NAS met een paar klikken installeert op de NAS en dat zo nieuwe functionaliteit toevoegt.

Voorbeelden van packages zijn mediaspelers, cloud-back-up, een zoekfunctie, de mogelijkheid de NAS te synchroniseren met een online opslagservice, een programma voor fotobewerking, een cms voor websites, maar ook een spreadsheetprogramma. Allemaal functies die wel op de NAS kunnen werken, maar niet standaard al aanwezig hoeven te zijn. Wie het wil gebruiken, kan het zelf toevoegen. De koplopers bij deze packages zijn QNAP, ASUSTOR en Synology. Deze merken ontwikkelen zelf veel packages, maar laten ook anderen packages voor hun apparaten ontwikkelen.

©PXimport

Packages of apps voegen nieuwe functies toe aan de NAS. Je installeert ze met een paar klikken vanuit een App Store of App Center.

Apps en remote toegang

Staat de data eenmaal op de NAS, dan wil je daar natuurlijk makkelijk bij kunnen. En je wilt er liefst ook gemakkelijk data aan toe kunnen voegen. Soms zelfs automatisch en in elk geval ook vanaf andere apparaten dan alleen de pc. Elke NAS-fabrikant levert met zijn NAS wel een mogelijkheid om op afstand bij de gegevens op de NAS te kunnen. De precieze manier waarop verschilt, maar in de praktijk komt het erop neer dat de NAS een uitgaande verbinding maakt met de clouddienst van de NAS-leverancier. Je smartphone, tablet, pc en Mac maken waar ze ook zijn via een app of kleine applicatie weer contact met de clouddienst. De gebruiksvriendelijkheid hiervan hangt helemaal af van de apps die je kunt gebruiken en de functionaliteit. Eigenlijk voldoen ze allemaal, behalve die van Thecus, dat nodig zijn apps eens moet updaten en verbeteren.

©PXimport

Een paar klikken en een account aanmaken en je kunt overal ter wereld gegevens uploaden en downloaden van de NETGEAR ReadyNAS.

Testmethode

Voor deze test zijn 19 actuele NAS-apparaten met ruimte voor 2 of 4 schijven geselecteerd. Eerst is een selectie gemaakt. Hiervoor is een financiële keuze gemaakt, de NAS voor 2 schijven niet duurder dan 400 euro, die voor 4 schijven niet duurder dan 600. We testen maximaal twee NAS-apparaten per categorie per merk, tenzij één van de NAS-apparaten wel heel erg afwijkend was. Bij binnenkomst is elke NAS voorzien van de nieuwste firmware en daarna getest op snelheid en functionaliteit. De NAS zit daarvoor samen met het testsysteem en een Linksys-gigabitswitch op een apart testnetwerk.

Voor de snelheidstest gebruiken we de Intel NAS Performance Toolkit die praktijksituaties zoals het afspelen van een HD-film en het werken met Office-bestanden simuleert. Zoals in de tabel met testresultaten te zien is, is van elke NAS elke mogelijke RAID-configuratie getest. Hiervoor is elke NAS volledig gevuld met harde schijven en is telkens na een test de RAID-configuratie afgebroken en de volgende geconfigureerd.

Als opslag werden Seagate NAS-schijven van 2 TB gebruikt. Deze schijven zijn voorzien van speciale firmware om jarenlang betrouwbaar en toch bovengemiddeld belast te worden en zijn daarmee bij uitstek geschikt voor gebruik in een NAS. De enige uitzondering is de WD MyCloud EX2 Ultra, die is getest met de bijbehorende standaard WD Red-schijven. Tijdens de configuratie en test van RAID1 is ook het stroomverbruik onder belasting en in rust gemeten. Alle gegevens van de verschillende tests zijn terug te vinden in de tabellen bij dit artikel. Daarin ook een overzicht van de belangrijkste functies en bijbehorende opties zoals het aantal packages en apps. In het tijdschrift vind je een selectie uit de tabel, de volledige tabel vind je online.

©PXimport

Elke NAS is getest met het maximale aantal schijven en in elke mogelijke RAID-configuratie.

ASUSTOR

Met de AS1002T en AS1004T introduceert ASUSTOR voor het eerst twee NAS-apparaten op basis van een ARM-processor. Het zijn volgens ASUSTOR budgetmodellen bedoeld om (naast de premium NAS-apparaten het ASUSTOR aanbiedt) nu ook de onderkant van de markt te bedienen. De ARM-processor is rap genoeg voor de meeste taken, het zal eerder de geringe hoeveelheid RAM-geheugen zijn die de inzet van deze twee nieuwe ASUSTOR-NAS'en zal beperken.

Voor thuis voldoet het echter prima. Wel ontbreekt een aparte HDMI-uitgang, waardoor je deze goedkoopste ASUSTORs niet kunt gebruiken als mediaspeler. Heb je een ASUSTOR mét HDMI, dan kun je de ASUSTOR Portal installeren en op een direct aangesloten tv films afspelen in de hoogste resolutie via Boxee of XBMC. Een afstandsbediening ontbreekt, maar je kunt gratis de afstandsbediening-app van ASUSTOR op je smartphone en tablet installeren.

Het ADM-besturingssysteem van ASUSTOR biedt standaard heel veel functionaliteit en het aantal uitbreidingsmogelijkheden is enorm en zeer divers. Alleen voor synchronisatie met cloudopslag is er al keuze tussen alle bekende aanbieders van Microsoft OneDrive en Google Drive tot DropBox en Strato HiDrive. ASUSTOR biedt prima hardware en goede software, nu ook in het lagere prijssegment.

©PXimport

Het ADM-besturingssysteem van ASUSTOR koppelt heel veel mogelijkheden aan gebruiksgemak.

Live-demo van webinterface

De software is bij een NAS zeer belangrijk. NAS-leveranciers weten dat en een aantal biedt de mogelijkheid online hun NAS-software te testen. Zo kun je alvast kijken of het voldoet aan je verwachtingen en wensen.

ASUSTOR

NETGEAR

QNAP

Synology

Thecus

NETGEAR

Het eerste wat opvalt bij NETGEAR is de uitstekende bouwkwaliteit van de NAS-behuizing, zowel bij de NAS met twee als die met vier schijven. Beide modellen beschikken nu bovendien over twee LAN-poorten met de mogelijkheid voor link-aggregatie. De 214 heeft ook een kleine display waarop je systeemmeldingen en informatie zoals het IP-adres van de NAS afleest. Dit is erg handig. Versie 6.4 van het ReadyNAS OS is gebruiksvriendelijk, maar ook wat saai.

De packages zijn gelijk verdeeld tussen zakelijk en thuisgebruik, in de laatste categorie zitten onder meer ReadyNAS Photos II, ownCloud-synchronisatie en diverse downloaders en mediapakketten. De kwaliteit van de packages valt nog wel eens tegen, zeker bij de niet door NETGEAR zelf ontwikkelde apps. Ook lijkt de groei eruit, sinds de vorige test zijn er eigenlijk nauwelijks apps bijgekomen. Een sterk punt van NETGEAR is het gebruik van het Btrfs-bestandssysteem. Het is samen met de automatische X-RAID de belangrijkste troef van NETGEAR om gegevens op de NAS te beschermen. Dankzij Btrfs kun je oneindige aantallen snapshots maken van de gegevens en altijd terug naar een eerdere versie van een document. Dit werkt prima en integreert naadloos met bijvoorbeeld Windows Verkenner. Hoewel beide NETGEAR NAS-apparaten uitgerust zijn met een ARM-processor, beschikken beide over realtime HD-transcoding tot maximaal 1080p. De NAS kan echter alleen streamen, een mogelijkheid een tv of ander media-apparaat direct aan te sluiten ontbreekt.

©PXimport

Het aanbod en de kwaliteit van de packages voor NETGEAR ReadyNAS OS is minder dan van de directe concurrenten.

QNAP

QNAP is momenteel de meest innovatieve NAS-bouwer. Zo is de TS-453A de eerste NAS met twee besturingssystemen: het eigen QTS én Linux. Op dit moment is de keuze nog beperkt tot Ubuntu, maar Fedora en Debian komen ook nog beschikbaar. Sluit een beeldscherm, muis en toetsenbord aan en je hebt er een volwaardige Linux-pc bij. Ook de TAS-268 draait gelijktijdig twee besturingssystemen, namelijk QTS en Android. Foto's uploaden onder QTS en deze dan direct op tv weergeven vanaf de Android-omgeving, het klinkt mooi ... maar in de praktijk geeft de Android-omgeving zoveel problemen dat zelfs de QTS-omgeving er instabiel van wordt. Kortom, onbruikbaar.

Maar behalve deze TAS-268 is verder elke QNAP-NAS een schot in de roos. Een prachtig besturingssysteem, goede apps voor de smartphone en tablet om altijd bij de bestanden te kunnen, en voor elke NAS een recordaantal packages voor tal van nieuwe functies. Behalve streamen kan elke QNAP met een HDMI-uitgang als mediaspeler worden gebruikt. QNAP biedt in elke klasse meerdere NAS-apparaten wat het mede door de onnavolgbare nummering van de verschillende NAS-apparaten, erg lastig maakt de juiste QNAP te kopen. Controleer goed of de gewenste functionaliteit door het beoogde model wordt ondersteund.

©PXimport

Het QTS-besturingssysteem van QNAP is erg uitgebreid en toch gebruiksvriendelijk.

Seagate

De 2- en 4-bay-versie van de Seagate Nas Pro zijn grotendeels identiek aan elkaar, behalve dat de grotere NAS voor vier schijven een mooie lcd-display heeft voor systeeminformatie en waarschuwingen. Op de kleinere Pro 2 ontbreekt deze. Het aantal packages op de NAS is beperkt en sinds vorig jaar ook niet noemenswaardig veranderd. Behalve een eigen op Defenx gebaseerde antivirus, zijn er bijvoorbeeld Plex-mediaserver, een bestandsbrowser, WordPress en diverse synchronisatieprogramma's zoals ownCloud, SyncboxServer, Pydio, en BitTorrent Sync en wat meer zakelijke toepassingen. De kwaliteit van de packages is goed, maar het aantal is klein en weinig divers. Bovendien hebben sommige packages een behoorlijke impact op de prestaties van de NAS. Voor toegang op afstand tot alle bestanden is er Seagate Sdrive dat prima werkt op Windows en Mac, maar waarvan geen versie voor iOS en Android bestaat. Multimedia is beperkt tot streamen en is geen topprioriteit geweest bij het ontwerpen van deze verder zeer degelijke en mooi vormgegeven NAS-apparaten.

©PXimport

Het besturingssysteem voor de Seagate NAS-apparaten is mooi en erg overzichtelijk.

Synology

Tijdens het maken van deze test, bracht Synology versie 6.0 van het DSM-besturingssysteem voor Synology NAS-systemen uit. Het besturingssysteem is nu volledige 64 bit, wat op de Synology's met een Intel-processor een flinke prestatiewinst moet opleveren. Verder zijn er verbeteringen in Cloud Station (de synchronisatie en back-upfunctie van DSM) en in Note Station (voor het schrijven, delen en synchroniseren van notities). De apps Photo en Video Station (voor het weergeven van foto's en video's) kunnen nu ook streamen naar Samsung Smart TV, AppleTV, Roku en Chromecast. Met de SpreadSheet-app maak en deel je op de NAS nu bovendien mooie, webgebaseerde rekenbladen, waarin je ook kunt samenwerken in één gedeeld sheet.

De mooie nieuwe functies kunnen echter niet verbloemen dat Synology moeite heeft het hoge vernieuwingstempo van vooral QNAP bij te benen. Wat opvalt is dat Synology over de hele consumentenlijn vooral ARM-processors inzet en nergens ervoor kiest een HDMI-uitgang in de NAS te bouwen. Volgens Synology is streaming genoeg, maar bij andere merken krijg je het er als het ware 'gratis' bij. Echt goedkoop zijn de Synology NAS-apparaten niet. Daarbij weet het uiterlijk van een Synology-NAS niet te verrassen en heeft geen van de geteste producten de kwaliteit van QNAP en soms ASUSTOR, Synology gebruikt vooral kunststof. De NAS-systemen van Synology zijn nog steeds prachtige producten, maar om opnieuw een NAS-test te winnen zal er echt weer een schepje bovenop moeten en misschien wel twee.

©PXimport

Versie 6.0 van het Disk Station Manager-besturingssysteem voor Synology NAS-apparaten is zeer volwassen.

Thecus

Thecus geeft hoog op over de N2810, want het model heeft nieuwe hardware, een sterke processor én is de eerste met het nieuwe ThecusOS 7-besturingssysteem. Desondanks is juist dat besturingssysteem opnieuw het probleem, het is gewoon weer niet af en de vernieuwing te beperkt. Open je bijvoorbeeld een onderdeel in het 'nieuwe' configuratiescherm, dan ben je direct weer terug in het oude configuratiescherm en hoef je nooit meer terug naar het nieuwe configuratiescherm. Er is een redelijk groot aanbod aan packages, maar deze zijn wel bijna zonder uitzondering niet van Thecus zelf en vereisen beduidend meer kennis en inspanning om aan de praat te krijgen dan bij de andere NAS-merken. Vind je dat nou net leuk en heb je liever een wat 'open' apparaat waar je zelf veel kunt doen, dan is dat Thecus juist de goede keuze. Ook de N2810 beschikt over een HDMI-poort en de mogelijkheid de NAS als mediaspeler in te zetten. Thecus gebruikt onder andere Kodi en XBMC.

©PXimport

Het nieuwe ThecusOS 7.0 is allesbehalve al echt af en voorlopig weinig vernieuwend.

Western Digital

Een nieuwe processor en een dubbele hoeveelheid geheugen zijn voor Western Digital voldoende om de nieuwe MyCloud EX2 NAS de aanduiding 'ultra' te geven. Dit is best opvallend, omdat bij Western Digital prestaties nooit het allerbelangrijkste waren. Zelfs met de nieuwe hardware behoort de nieuwe MyCloud wat de specificaties betreft tot de minder bedeelde NAS-apparaten. Beter hadden de ontwikkelaars de gebruiksvriendelijkheid verder vergroot, want dat is altijd het verkoopargument voor een WD-NAS en hoewel ook deze daarin goed presteert, verbetering is zeker nog wel mogelijk. Waarom is er geen normale aan/uit-schakelaar? Waarom zitten alle usb-poorten aan de achterzijde en ontbreekt een knop voor het maken van een usb-kopie? Waarom geen klein schermpje voor systeeminfo en meldingen?

Het sterke punt van deze NAS is de gebruiksvriendelijkheid van de software: de software is enorm eenvoudig en waar het moeilijk wordt, krijgt de gebruiker duidelijke uitleg met plaatjes. Het aantal packages is echter zeer beperkt. Normaal gesproken is dat een minpunt, maar op een NAS waar de prestaties snel lijden onder overmatig gebruik van extra software (door de geringe specificaties), is dat misschien maar goed ook. Ook het gebruik van de Plex-mediaserver zal de prestaties van de NAS onder druk zetten, bovendien is de functionaliteit hiervan toch al beperkt door het ontbreken van transcoding. De MyCloud EX2 Ultra is vooral een NAS voor beginners die hun data goed geback-upt willen hebben.

©PXimport

De MyCloud EX2 Ultra is een prima NAS voor beginners en iedereen die vooral veilig zijn bestanden wil back-uppen.

Conclusie

De vraag welke NAS je moet kopen, is alleen te beantwoorden als je weet wat je met de NAS wilt doen. Heb je vooral behoefte aan opslag, wil je een veilige plek voor je back-ups en maak je maar sporadisch gebruik van aanverwante mogelijkheden als het streamen van een film of het uploaden van foto's van je smartphone, dan voldoet elke NAS. Dan tellen vooral de prijs en het gebruiksgemak, waarbij het laatste best vertaald mag worden met 'vooral ook niet teveel mogelijkheden'. De WD MyCloud EX2 Ultra en ook de Seagate NAS Pro zijn dan prima keuzes. Ga je wel gebruik maken van de extra mogelijkheden of wil je dat in elk geval niet uitsluiten, dan kom je toch weer terecht bij de bekende top 3. QNAP heeft zich overduidelijk aan de top genesteld, zolang je de mislukte TAS-268 buiten beschouwing laat. De prijs van een QNAP ligt vaak wel net even hoger dan bij de directe concurrenten. Wil je liever iets minder geld besteden, dan zijn in volgorde ASUSTOR, Synology en NETGEAR het overwegen waard.

©PXimport

In de bovenstaande tabel vind je alle testuitslagen. Klik hier voor een grotere versie.

Hierboven vind je een selectie uit de tabel, de volledige tabel vind je hier.

Wanneer je op zoek bent naar een nieuwe smartphone of tablet, heb je vanaf nu extra parameters waar je op kunt letten. Een nieuw energielabel zoals we dat onder meer ook kennen voor koelkasten en televisies, is nu ook verplicht voor nieuwe smartphones en tablets. Hoe werkt zo'n nieuw label en welke informatie vind je erop terug?

Bij de aanschaf van een nieuwe smartphone of tablet kijk je doorgaans misschien in eerste instantie alleen naar de schermgrootte en of het apparaat een redelijke batterij heeft. Dankzij het nieuwe energielabel voor deze apparaten kun je echter direct ook andere belangrijke informatie terugvinden, die zeker van belang zijn bij het langdurig behouden van je tablet of smartphone.

Meer dan energieverbruik

Het label dat een smartphone of tablet met het nieuwe logo krijgt, is afhankelijk van de capaciteit van de batterij en hoe lang een apparaat op één enkele lading kan werken. Deze berekening is het resultaat van de accuduur gedeeld door de capaciteit van de accu vermenigvuldigd met duizend.
De tablet of smartphone krijgt dan een energielabel van A t/m G. Voor de overige onderdelen van het nieuwe label worden andere paramaters toegepast. Deze lichten we hieronder uit.

Valbestendigheid bij herhaalde vallen

De valbestendigheidsklasse van een smartphone of tablet geeft aan hoe goed het apparaat tegen herhaaldelijke valpartijen kan. Dit wordt vastgesteld via een gestandaardiseerde test waarbij gekeken wordt hoeveel vallen het toestel doorstaat zonder dat de werking wordt aangetast. Klasse A betekent in dit geval dat het toestel zeer stevig is, terwijl klasse E staat voor een apparaat dat het minst goed tegen een stootje kan.

Batterijduur per gebruikscyclus

Met batterijduur per cyclus wordt bedoeld hoe lang je een smartphone kunt gebruiken vanaf een volle lading tot het moment dat hij weer aan de lader moet. Stel dat een toestel een batterijduur van 10 uur per cyclus heeft, dan kun je rekenen op zo'n 10 uur gebruik voordat je moet opladen. Deze gebruiksduur is gebaseerd op een gestandaardiseerde test en betreft een gemiddelde.

Reparatievriendelijkheid

Een telefoon of tablet is pas echt duurzaam als deze makkelijk is te repareren. Ook hiervoor wordt gebruik gemaakt van een score van A tot E, waarbij A staat voor een toestel dat goed te repareren is met makkelijk verkrijgbare en te vervangen onderdelen en duidelijke handleidingen om dit voor elkaar te krijgen. Een apparaat met een E-label is dan niet of nauwelijks te repareren.

Overigens heeft de EU nog meer regels vastgelegd omtrent de reparatie van smartphones en tablets. Zo worden fabrikanten vanaf nu verplicht om reserve-onderdelen die erg belangrijk zijn voor de werking van het toestel binnen vijf tot tien werkdagen beschikbaar te hebben, en dat die onderdelen tot maar liefst zeven jaar na het van de markt halen van het toestel beschikbaar moeten zijn.

Bekijk ook deze smartphones met energielabel A:

IP-classificatie (stof- en waterdichtheid) en betrouwbaarheid accu

Hoe stof- en waterdicht een smartphone of tablet is, wordt al een tijdje bij de specificaties vermeld, maar deze informatie vind je nu ook direct terug op het energielabel zelf. Bijvoorbeeld: een toestel met IP68-classificatie is volledig stofdicht en kan zonder problemen onder water worden gehouden tot minstens 1 meter diepte, gedurende een bepaalde tijd. Daarnaast vind je op het nieuwe label ook terug hoe vaak de accu van de telefoon opnieuw kan worden opgeladen: het aantal laadcycli.

Meer nuttige informatie

De informatie die wordt getoond over een nieuwe telefoon of tablet blijft niet beperkt tot de hier genoemde checks. Als je de QR-code scant die op het label staat, kom je op de algemene specificatiepagina van de EU uit, waar je alle overige handige informatie kunt terugvinden over het apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld achterhalen voor hoeveel jaar je software-updates krijgt, of de accu van de telefoon eenvoudig is te vervangen, en welke onderdelen makkelijk zijn te vervangen.

Specifieke EU-regels

Al deze regels zijn specifiek bedacht om de consument in Europa te beschermen, maar gelden niet per se in andere landen. Toch is het voor een fabrikant eenvoudiger om zijn toestel in ieder geval wat betreft de reparatiemogelijkheden, accucapaciteit en energielabel gelijk te trekken voor iedere wereldwijde regio. Dat zijn immers de fysieke eigenschappen van het toestel, die je niet even eenvoudig per land aanpast. Wel kan een fabrikant natuurlijk wel zelf bepalen wat het updatebeleid is, en hoe snel een telefoon gerepareerd kan worden. Als EU-consument ben je in ieder geval wel goed beschermd op alle fronten.

Met de GeForce RTX 5090 en RTX 5080 lanceert Nvidia twee nieuwe high-end videokaarten. Ze leveren indrukwekkende prestaties en bieden handige nieuwe functies. Tegelijkertijd komen ze met een hoger energieverbruik, een hoger prijskaartje en vooralsnog beperkte beschikbaarheid. Maar hoeveel beter is deze nieuwe generatie, en wanneer is het de moeite waard om te upgraden?

Nvidia staat door de AI-hype sterk in de belangstelling en is zelfs even het meest waardevolle bedrijf ter wereld geweest. Volgens Nvidia presteert de GeForce RTX 5070 met zijn adviesprijs van 654 euro ongeveer op hetzelfde niveau als de RTX 4090, die voor 1779 euro wordt aangeboden. Dat belooft veel goeds voor de RTX 5080 en RTX 5090, met adviesprijzen van respectievelijk 1190 en 2369 euro. Nvidia lijkt met de introductie van zijn nieuwe generatie videokaarten in ieder geval niet teleur te stellen. Hoewel? Inmiddels hebben we zowel de RTX 5080 als de RTX 5090 uitvoerig getest, en al snel blijkt dat de werkelijkheid iets complexer is dan Nvidia zelf presenteert.

Trucage met AI

Net als voorgaande jaren blijft Nvidia vernieuwen, vooral op het gebied van Deep Learning Super Sampling (DLSS). DLSS Upscaling heeft een flinke kwaliteitsverbetering gekregen: in veel gevallen kun je nauwelijks verschil zien met native rendering, terwijl je doorgaans twee tot drie keer betere prestaties behaalt. Maar deze keer ligt de focus op Multi Frame Generation. Waar de videokaarten uit de RTX 40-serie met Frame Generation één AI-frame tussen elk echt gerenderd frame toevoegden, genereren de RTX 50xx-kaarten er twee of drie extra tussen elk traditioneel frame. Game je op 4K met DLSS 4, dan betekent dat dat nog één van elke zestien pixels traditioneel wordt berekend, de rest wordt met AI ingevuld. Full HD wordt dankzij AI omgezet naar 4K en elk 4K-frame wordt vervolgens opgesplitst in vier frames.

Maar dan gaat Nvidia toveren: het telt het totaal aantal weergegeven frames op en stelt vervolgens dat de nieuwe generatie twee keer sneller is dan de vorige. Wij zijn het echter niet eens met die manier van rekenen. In de traditionele zin van ‘meer prestaties’ krijg je simpelweg meer frames in dezelfde tijd (en daarmee lagere latency), zonder dat er extra vertraging optreedt. Met Nvidia’s nieuwe aanpak lever je soms wat in op de beeldkwaliteit, omdat Frame Generation af en toe grafische onregelmatigheden toont. Bovendien kost het een klein beetje extra tijd om die berekeningen uit te voeren. Kortom, dit is appels met peren vergelijken.

Multi Frame Generation wordt gecombineerd met DLSS waardoor het zo kan zijn dat uiteindelijk 15 van 16 getoonde pixels door AI gegenereerd worden.

Toch waardevol

Toch heeft Nvidia niet volledig ongelijk, want in sommige situaties is Multi Frame Generation wel degelijk handig. Neem bijvoorbeeld Microsoft Flight Simulator, een game die vaak tegen cpu-limieten aanloopt. Met Frame Generation werk je hier op uitstekende manier omheen, omdat je in Flight Simulator niet op elke milliseconde hoeft te reageren. Dit maakt de extra latency ten opzichte van pure upscaling minder relevant. Frame Generation is niet altijd de beste keuze: als je puur op zoek bent naar een prestatieverbetering zonder nadelen, is de traditionele aanpak (meer ruwe prestaties) vaak verstandiger.

Helaas ligt er zo veel nadruk op MFG dat andere sterke punten van Nvidia onderbelicht blijven. Zo is de beeldkwaliteit van Nvidia DLSS Upscaling veel beter dan die van AMD FidelityFX Super Resolution (FSR), wat zeker bij games in 1440p en 4K een wereld van verschil maakt. Daarnaast zijn Nvidia’s encoders en decoders de logische keuze voor veel creatieve toepassingen, is Nvidia Broadcast handig voor videoconferenties en gesprekken, en is Nvidia Reflex bijna onmisbaar voor competitieve gamers. Allemaal mogelijkheden waar AMD geen echt antwoord op heeft.

Wel sneller

Laten we Frame Generation even voor wat het is, dan zien we dat de GeForce RTX 5090 zo’n 28 procent sneller is dan zijn voorganger in de 45 games die we getest hebben op 4K. De ‘oude’ RTX 4090 had al geen concurrentie en de RTX 5090 met deze boost al helemaal niet. Bovendien is de RTX 5090 met 32 GB geheugen ook een ideale kaart voor workstations. Dat daar een fors stroomverbruik (tot zo’n 575 watt) tegenover staat, doet wel een beetje pijn. Dat geeft aan dat de prestatie-per-watt van deze generatie, zonder Nvidia’s paradepaardje MFG, nauwelijks is verbeterd. Niet vreemd, want Nvidia maakt wederom gebruik van TSMC’s 4nm-proces, waardoor een significante efficiëntieslag lastig te realiseren is.

De GeForce RTX 5080 is zo’n 15 procent sneller dan de RTX 4080 Super, ondanks een iets hogere TDP (320 versus 360 watt), zonder dat het daadwerkelijke stroomverbruik wezenlijk verandert. Aangezien de adviesprijs ongewijzigd is, levert de RTX 5080 een bescheiden maar leuke vooruitgang. Voor sommigen zal het teleurstellend zijn dat de nieuwe RTX 5080 niet sneller is dan het topmodel van de vorige generatie: 15 procent sneller betekent immers dat de RTX 5080 nog altijd zo’n 15 procent trager is dan de RTX 4090.

De RTX 5080 is zo’n 15 procent sneller dan zijn voorganger in onze tests.

Zonder concurrentie aan top

Op papier is de RTX 5090 28 procent sneller dan zijn voorganger, maar kost hij ook 25 procent meer en verbruikt hij bovendien 25 procent meer stroom. De RTX 5080 levert daarentegen 15 procent meer prestaties voor hetzelfde geld als zijn voorganger. Beide kaarten zijn slecht leverbaar of worden voor absurde prijzen verkocht.

Ondanks de dramatisch slechte beschikbaarheid hebben we vijf RTX 5080-kaarten en zeven RTX 5090-kaarten getest. Omdat Nederlandse adviesprijzen ontbreken en straatprijzen leidend zijn, leggen we de nadruk op de verschillen in prestaties en mogelijkheden, vergeleken met historische prijsverschillen. We verwachten dat de prijzen uiteindelijk wel zullen dalen, maar dat kan nog een tijd duren.

RTX 5080-modellen

Nvidia GeForce RTX 5080 Founders Edition

De Nvidia Founders Edition is een prachtige, compacte en elegante kaart die, net als voorgaande varianten, grotendeels uit metaal vervaardigd is. De in het zwart uitgevoerde kaart is opvallend compact en slechts twee sloten dik; de meeste RTX 5080-kaarten zijn een stuk dikker. De Founders Edition is hiermee een van de betere opties voor ITX-behuizingen. Let er wel op dat beide ventilators lucht direct door de kaart blazen; een beetje ruimte direct achter je videokaart is dus wel handig.

Extra mogelijkheden ontbreken, denk een RGB-verlichting of een dubbele BIOS. De Founders Edition heeft als enige taak om de basis te vormen voor reviews en andere benchmarks. Dat doet hij keurig: de kaart is niet te luid en alle temperaturen blijven ruim binnen de marges. Daar hebben we niets op aan te merken. Grotere kaarten zijn soms nog wat stiller of koeler, maar dit model laat weinig te wensen over.

De Nvidia Founders Edition-kaarten zijn helaas zeer lastige kaarten om daadwerkelijk te kopen, maar het is een uitstekende optie als je hem weet te vinden.

Pluspunten

Minpunten

Palit GeForce RTX 5080 GamingPro OC

Ten opzichte van de Founders Edition heeft de GamingPro OC van Palit een iets grotere en traditionelere koeler met drie fans. De bouwkwaliteit is keurig, met een metalen frame en plastic ‘fan shroud’ (een ventilatorbehuizing die helpt de luchtstroom te richten voor een efficiëntere koeling). Verder heeft deze kaart zowel wat RGB-verlichting als een dubbele BIOS waarmee je kunt kiezen tussen een iets luidere en koelere modus of een iets stillere en marginaal minder koele modus.

Ongeacht de BIOS-keuze is de Palit GamingPro OC zowel iets koeler als iets stiller dan de Nvidia Founders Edition. Wat gameprestaties betreft ontlopen de kaarten elkaar niet veel, gemiddeld is de Palit zo’n 2 procent sneller dan de Founders Edition. Een meetbaar, maar niet praktisch merkbaar verschil.

De Palit GamingPro OC is interessant als je ruimte hebt voor een iets dikkere videokaart en je de kaart weet te vinden voor een schappelijke prijs. In theorie zou dit model nauwelijks meer moeten kosten dan de Founders Edition.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte GeForce RTX 5080 Gaming OC

De Gaming OC van Gigabyte kost normaliter iets meer dan de basisadviesprijs van Nvidia’s referentiekaart, maar daar krijg je wel het nodige voor terug: een grotere koeler, een dubbele BIOS, een opvallend RGB-effect achter de ventilators en een jaar extra garantie. Daarmee heb je in totaal vier jaar garantie en dat is een prettige extra zekerheid voor zo’n stevige investering.

De gameprestaties liggen zo’n twee procent boven die van de Palit, wat wederom slechts een klein verschil is. Maar de flink grotere en dikkere koeler presteert wel merkbaar beter. In de standaard-BIOS is de kaart koeler en iets stiller dan de (in theorie goedkopere) Founders Edition en Palit GamingPro. In de tweede stillere BIOS presteert hij nog altijd uitstekend, terwijl hij nagenoeg onhoorbaar is. Als je een zeer stille kaart wilt omdat je er hele dagen naast zit en je de extra garantie kunt waarderen, dan is de Gigabyte Gaming OC een prima optie.

Pluspunten

Minpunten

MSI GeForce RTX 5080 Suprim SOC

De Suprim SOC-variant van MSI is een van de grootste en indrukwekkendste videokaarten ooit. De grote videokaart is niet overdreven vormgegeven, maar juist aantrekkelijk en stevig gebouwd met een gewicht van ruim 2,6 kilo. Er zitten wat RGB-ledjes op die standaard een bescheiden wit licht afgeven. Qua mogelijkheden is dit model ook compleet: er is een dubbele BIOS aanwezig en je krijgt een gpu-houder (wat geen overbodige luxe is met dit gewicht).

Op prestatievlak is de MSI Suprim de meest overtuigende kaart in de test. In de stille BIOS is hij praktisch onhoorbaar, en in beide BIOS-varianten laat hij de beste balans tussen geluidsproductie en temperaturen zien. Ook is het stroomverbruik van deze MSI-kaart gemiddeld het laagst, terwijl hij qua prestaties alsnog uitstekende scores neerzet en circa 3 procent sneller is dan de Founders Edition.

De vraag is wat de meerprijs op termijn gaat zijn. Op papier heeft MSI met de Suprim SOC de beste RTX 5080-koeler in huis, maar als de meerprijs te groot wordt, is het verschil met onder andere de Palit GamingPro of de ROG Astral niet significant genoeg. Als MSI de meerprijs binnen de perken houdt, is dit het model om in de gaten te houden, vooropgesteld dat je ruimte hebt voor deze megakaart.

Pluspunten

Minpunten

ASUS ROG Astral GeForce RTX 5080

Hét topmodel van ASUS is normaliter iets om naar uit te kijken en de ROG Astral-variant van de RTX 5080 stelt op fysiek vlak zeker niet teleur. Het is een gigantische kaart met een gewicht van ruim 2,8 kilo, drie fans aan de voorzijde plus een vierde fan aan de achterzijde. Met RGB-verlichting, een dubbele BIOS en een gpu-houder worden alle vinkjes keurig gezet.

Met de stille BIOS actief meten we bij de ROG Astral nét aan de laagste geluidsdruk, met nog altijd prima temperaturen. Toch is het een beetje jammer voor ASUS dat de MSI Suprim met een bijna gelijke geluidsdruk nog iets betere temperaturen laat zien. Dat zal deels komen doordat ASUS het stroomverbruik iets opvoert voor net wat betere resultaten, maar we vragen ons hardop af of 6 procent meer prestaties ten opzichte van de Founders Edition of 3 procentpunt boven de MSI-versie, een significante toename in verbruik goedpraat.

We zien in de praktijk dat kopers een merk graag trouw blijven, bijvoorbeeld vanwege de software-integratie, maar kijken we puur naar testresultaten dan moet ASUS eigenlijk zorgen dat de Astral niet duurder is dan de MSI Suprim SOC. Uit het verleden blijkt echter dat ASUS vaak wat meer vraagt voor zijn ROG-producten.

Pluspunten

Minpunten

RTX 5090-modellen

Inno3D GeForce RTX 5090 X3

De Inno3D X3 is een model dat op papier voor dezelfde basisadviesprijs zou moeten worden verkocht als de Nvidia Founders Edition (die hierna volgt). Op een aantal fronten zie je dat terug, zo heeft dit model geen dubbele BIOS, geen RGB-verlichting, en geen doos vol extra’s en accessoires.

Kijken we naar het product zelf en de prestaties, dan is het verschil met duurdere uitvoeringen een stuk minder merkbaar. Het is geen enorm grote kaart, maar hij zit keurig stevig in elkaar en veel belangrijker: hij presteert goed. De geluidsproductie zit grofweg op het niveau van de Founders Edition, maar hij is wel significant koeler. Wat prestaties betreft zit hij op circa 1 procent verschil met Nvidia’s eigen kaart, daar merk je niets van.

Inno3D heeft een betere reputatie wat beschikbaarheid betreft en een goede historie om de prijs relatief laag te houden. Als je gewoon een RTX 5090 wilt die goed presteert en je wilt geen premium betalen, dan kun je niet om dit model heen.

Pluspunten

Minpunten

Nvidia GeForce RTX 5090 Founders Edition

De Founders Edition van de GeForce RTX 5090 heeft hetzelfde ontwerp (dat maar twee sloten in beslag neemt) als bij de eerder besproken RTX 5080. Dat maakt hem ongekend dun voor een videokaart met een maximumverbruik van 575 watt. Toch blijkt Nvidia’s ontwerp eenvoudig in staat om al deze warmte met een bescheiden geluidsproductie af te voeren. Het is enkel spijtig dat dit RTX 5090-model wat coil whine produceert (het hoogfrequent zoemen van de spoelen); dat irritante geluid verpest die indrukwekkende prestaties een beetje.

Dat Nvidia op papier zijn eigen kaart voor de basisadviesprijs verkoopt, zet druk op alle modellen die een meerprijs vragen, maar ook hier is de kans dat je er daadwerkelijk één kunt kopen heel klein, ook op lange termijn.

Pluspunten

Minpunten

Palit GeForce RTX 5090 GameRock

De GameRock van Palit gooit het over een compleet andere boeg, deze kaart zet namelijk vol in op RGB-verlichting en ‘bling’. Met een glimmende, reflecterende voorzijde en uitgebreide RGB-verlichting is het een van de meest visueel opvallende RTX 5090-kaarten. Zeker in een behuizing waar je naar de voorzijde kijkt, kan dat een leuke overweging zijn.

Fysiek zit de GameRock OC keurig in elkaar en is hij iets stiller en koeler dan de Founders Edition, en iets stiller maar marginaal warmer dan de Inno3D X3. Qua gameprestaties zit deze kaart een procentje boven de Nvidia Founders Edition. Aangezien de GameRock meer zal kosten, zal die dat dus vooral moeten goedmaken met de uitstraling die je daarvoor terugkrijgt.

Pluspunten

Minpunten

Gigabyte Aorus GeForce RTX 5090 Master Ice

De Aorus Master-uitvoering van Gigabyte zet ook vol in op het uiterlijk. Met RGB-verlichting achter de fans en een klein schermpje op de zijkant valt de kaart goed op, helemaal in de geteste witte Ice-uitvoering. Vooral dat laatste maakt hem uniek, want de meeste andere fabrikanten brengen geen witte RTX 5090 uit. Wil je zo’n witte kaart, dan kun je nauwelijks om de Gigabyte heen. Ook hier zit een jaar extra garantie bij de prijs inbegrepen.

De Master Ice is verder gewoon een uitstekende kaart, die zowel significant koeler en stiller kan zijn dan de Founders Edition, de X3 en de GameRock. Zolang de meerprijs niet té extreem wordt, is dit een uitstekende kaart om in de gaten te houden.

Pluspunten

Minpunten

MSI GeForce RTX 5090 Suprim SOC

Net als bij de RTX 5080 is de RTX 5090-uitvoering van de MSI Suprim SOC gewoon uitstekend. Hij heeft de beste balans tussen stilte en koeling. Ook biedt deze kaart objectief de stilste modi, terwijl de prestaties daarbij nog altijd uitstekend zijn. Bij het hogere verbruik van de RTX 5090 vergeleken met de RTX 5080 onderscheidt deze kaart zich enkel nog verder.

Ook bij deze MSI RTX 5090 meten we gemiddeld het laagste energieverbruik, terwijl er sprake is van een aardige prestatiewinst van zo’n 4 à 5 procent ten opzichte van de Founders Edition. De prestaties liggen ongeveer op het niveau van de Aorus Master en de ROG Astral. Ook hier geldt dus: als je dit model weet te vinden voor een meerprijs die jij acceptabel vindt, is dit een van de beste, zo niet dé beste RTX 5090. Een uitstekende keuze als je bewust zo’n enorm grote en dikke videokaart zoekt en het uiterlijk je aanspreekt.

Pluspunten

Minpunten

ASUS ROG Astral GeForce RTX 5090 OC

Ook de ASUS ROG Astral lijkt beter uit de verf te komen met een veel hetere RTX 5090-chip erin. ASUS’ gigantische constructie heeft totaal geen probleem met het hogere verbruik en houdt zo’n chip koel én stil. De strijd is hier een stuk spannender tussen de Astral, de Suprim en de Aorus Master: in de praktijk is niet veel verschil tussen de topmodellen van elk merk. Je keuze wordt waarschijnlijk eerder bepaald doordat je een merkvoorkeur hebt of je videokaart graag afstemt op je moederbord en één softwarepakket wil aanhouden,. Stuk voor stuk zijn ze indrukwekkend, het is vooral het uiterlijk waarin ze echt enorm verschillen. En op dat vlak is deze ROG Astral wel een beest van een kaart.

Onze ervaring is dat ROG-kaarten tot de duurdere op de markt behoren en we willen herhalen dat enorme meerprijzen uitgeven voor welke videokaartchip dan ook technisch gezien echt niet nodig is. Maar we hebben een sterk vermoeden dat ASUS deze kaart niet maakt voor mensen die er zo pragmatisch naar kijken, maar vooral voor zijn eigen doelgroep die dit puur koopt omdat het kan.

Pluspunten

Minpunten

MSI GeForce RTX 5090 Suprim Liquid SOC

De Suprim Liquid SOC-variant van MSI is een iets ander beestje dan de overige kaarten: wat compacter met een externe 360mm-radiator en voorzien van waterkoeling. Dat heeft wat voordelen: zo zien we in de testresultaten dat deze kaart zowel de allerstilste als de allerkoelste kan zijn. Een grote radiator voert warmte nu eenmaal beter af. Dat heeft ook voordelen in een behuizing, waarbij je de warmte die gepaard gaat met 500 watt (of meer) energieverbruik direct de kast uitpompt in plaats van die warmte rond te circuleren. Zo zien we dat de cpu-temperatuur in een vergelijkbare opstelling met de Suprim Liquid eenvoudig tien graden (of meer!) lager zijn dan met een luchtgekoelde kaart. Watergekoelde gpu’s zijn niet altijd zinvol, maar met een verbruik van 500 watt of meer toont dit ontwerp absoluut zijn meerwaarde.

De keerzijde is de prijs: dit model wordt nooit goedkoop. Daarnaast is de pomp een mechanisch onderdeel dat kapot kan gaan en lastiger te vervangen is dan een simpele ventilator. Er valt zeker wat te zeggen voor de prestaties van deze kaart en de uitstraling, maar wees je bewust van het risico en de prijs.

Pluspunten

Minpunten

Conclusie

Zodra de markt stabiliseert, zal de GeForce RTX 5080 de positie van de RTX 4080 (Super) overnemen als dé kaart rond de 1200 euro. Zodra dat het geval is, is ons nuchtere advies om een model rond de basisadviesprijs van Nvidia te zoeken, bijvoorbeeld de Founders Edition of de Palit GamingPro (OC). Ook dergelijke instapmodellen zijn gewoon prima koel en meestal stil genoeg.

Natuurlijk kun je ervoor kiezen om wat extra geld te betalen voor een kaart die echt onhoorbaar is, zeker als je ook werkt op diezelfde pc. Iets wat de Gigabyte Gaming OC, MSI Suprim SOC en ROG Astral allemaal kunnen zijn. Ook kunnen we ons voorstellen dat je wat meer wilt betalen voor een specifiek uiterlijk. Die twee zaken zul je zelf moeten afwegen tegen de meerprijs.

Voor de RTX 5090 geldt eigenlijk hetzelfde. Basismodellen zoals de Founders Edition en de Inno3D X3 zijn dusdanig goed dat alle duurdere modellen onder druk staan. Aan de andere kant zijn alle RTX 5090-kaarten prijzig, dus een kleine meerprijs voor iets luxers valt voor de doelgroep vast te overzien. Aangezien geen enkel premiummodel echt noodzakelijk is, adviseren we hier hetzelfde: denk goed na óf je een luxere uitvoering wilt. Zo ja, pak dan het ontwerp of het merk dat jou aanspreekt en bij de rest van je systeem past. Want als je de kaarten zelf niet naast elkaar kunt testen, is het verschil in de praktijk vaak niet of nauwelijks merkbaar.