Er zijn verschillende soorten malware voor smartphones, maar vrijwel allemaal zijn ze gericht op het verkrijgen van beheersrechten en het buitmaken van jouw account- en privégegevens. Met deze tips voorkom je besmetting van malware op je smartphone en los je problemen op.

Europol waarschuwt

Tip 01: Officiële kanalen

Het ligt voor de hand, maar de beste manier om te voorkomen dat je smartphone besmet raakt met malware is door alleen apps via officiële kanalen te downloaden. Ontwikkelaars en apps die je vindt in Google Play en de App Store zijn uitvoerig gescreend door beveiligingsexperts. Hetzelfde geldt voor apps in de Amazon App Store. In tegenstelling tot iOS is het bij Android relatief eenvoudig om buiten de bekende kanalen om aan apps te komen, maar dat raden we met klem af. Het is vaak lastig te achterhalen of de aanbieder betrouwbaar is en of er misschien is gesjoemeld met het installatiebestand. Zonder dat je het doorhebt, kunnen je gegevens zomaar naar de servers van een cybercrimineel worden gestuurd. Vaak gaat het mis met betaalde apps die gratis via het illegale circuit worden aangeboden. Je bespaart misschien een paar euro, maar betaalt uiteindelijk met je privégegevens.

©CIDimport

Tip 02: Beoordelingen

Google Play komt geregeld negatief in het nieuws als er weer eens malware wordt aangetroffen in apps die gewoon op het platform beschikbaar zijn. Vaak is de malafide code verstopt in een variant van een bekende app of game, maar het komt ook voor dat populaire apps geïnfecteerd blijken. Procentueel valt de malware in Google Play enorm mee, maar let toch altijd goed op wat je precies op installeert. Sommige apps, die veelal gratis zijn en titels als ‘Free Sexy Ringtones’ dragen, bevatten mogelijk malware. Ze kunnen de controle van je smartphone overnemen en bijvoorbeeld dure betaalde sms’jes verzenden. Of pop-ups tonen met het advies om op een link te klikken om de beveiliging van je smartphone te checken. Niet doen! Kies voor populaire apps van betrouwbare ontwikkelaars die vaak zijn gedownload én positief worden beoordeeld. Lees de reviews op de pagina van de desbetreffende app in Google Play en beoordeel of die voor jou overtuigend genoeg zijn om de app te downloaden.

©CIDimport

Tip 03: Blijf up-to-date

Misschien heb je al eens van Stagefright gehoord, het ernstige lek in Android dat eind 2015 de gemoederen flink bezighield. Of de Pegasus-malware voor iOS die aan een enkele klik genoeg had om wachtwoorden te verzamelen en gebruikers te volgen. Beide vormen van malware werden onschadelijk gemaakt na een update van het besturingssysteem. Omdat vrijwel elke software-update belangrijke beveiligingslekken dicht, is het belangrijk om je toestel bijgewerkt te houden. Updates verschijnen doorgaans automatisch, maar het is slim om zo nu en dan de instellingen in te duiken en te checken of er een nieuwe softwareversie beschikbaar is. Maak je gebruik van een ouder Android-toestel of een iPhone die geen updates meer ontvangt, dan is het verstandig om te upgraden naar een nieuwer model. Zie ook tip 13.

©PXimport

Tip 04: Check permissies

Prettig aan Android is dat het systeem inzicht geeft in welke permissies een app vereist. Download je bijvoorbeeld een navigatie-app, dan is het logisch dat die toegang moet hebben tot je locatie, internetverbinding en opslag (voor het bewaren van kaartgegevens). Dat hoeft natuurlijk niet voor elke app te gelden. Wees tijdens het installeren kritisch op de machtigingen die apps vereisen en klik informatievensters niet bij voorbaat weg. Vraagt een relatief eenvoudige app toegang tot vrijwel alle onderdelen van je smartphone, dan is het beter om een alternatief te zoeken. Bij het updaten van apps worden soms ook meer machtigingen vereist. Ga na of je je daarbij prettig voelt. Heb je een toestel met Android 6.0+, dan beheer je app-permissies zélf via Instellingen / Apps / App-rechten. Let wel op dat een app soms niet meer functioneert als je bepaalde rechten intrekt.

Tip 05: Blijf alert

Door alert te zijn, kun je veel nare problemen voorkomen. Heb je het idee dat je toestel trager werkt dan gebruikelijk of loopt de accu veel sneller leeg? Valt je telefoonrekening om onverklaarbare redenen opeens veel hoger uit? Of staan er vreemde sms’jes op je toestel waarvan je je niet kunt herinneren dat je ze ooit hebt verstuurd? Dan is er mogelijk iets niet in de haak. Malware hoeft niet meteen de oorzaak te zijn, maar toch is het slim om recente geïnstalleerde apps te verwijderen en een scan uit te voeren met een betrouwbare antivirus-app (tip 6). Vraag indien nodig bij je provider na op welke dagen je sms- en internetgebruik bovengemiddeld hoog was. Met behulp van tip 11 kun je er ook achter komen wie de mogelijke boosdoener is.

©PXimport

Tip 06: Antivirus-apps

Er wordt nog al eens getwijfeld aan het nut van antivirus-apps voor smartphones. Critici zijn van mening dat makers van dit soort apps de dreiging van malware zwaar overdrijven en inspelen op de angst die bij gebruikers leeft. Als je alleen apps via de officiële kanalen downloadt, dan is het gevaar dat je loopt klein. Komt het wel eens voor dat je apps via andere kanalen downloadt, dan bieden antivirus-apps uitkomst, omdat ze niet-geverifieerde apps vóór installatie kunnen scannen op malware. Toch lopen dergelijke apps ook geregeld achter de feiten aan: nieuwe aanvalstechnieken worden niet altijd ontdekt en dan loop je alsnog de kans geïnfecteerd te raken. Heb je het idee dat er malware op je toestel staat, gebruik dan gratis apps als Lookout of Avast Mobile Security om een scan uit te voeren. Maar ga ook zeker na of je onlangs apps hebt gedownload die problemen zouden kunnen veroorzaken.

©PXimport

Tip 07: Onbekende bronnen

In de eerste tip hadden we het al kort over de mogelijkheid om apps buiten de officiële kanalen om te downloaden. Bij iOS vergt het de nodige stappen om dit mogelijk te maken, terwijl het bij Android een kwestie is van het aanvinken van de optie Onbekende bronnen (via Instellingen / Beveiliging). Vervolgens kun je handmatig via elke gewenste bron installatiebestanden voor Android (zogenoemde apk’s) downloaden en installeren. Het is aan te raden om deze functie in principe uit te laten staan om misbruik te voorkomen. In hetzelfde menu als Onbekende bronnen vind je ook een functie om wél ingeschakeld te houden: Verifieer Apps. Die is niet feilloos, maar kan in veel gevallen malware herkennen in apps die buiten Google Play om zijn geïnstalleerd. De precieze locatie van deze optie kan per type smartphone verschillen.

Tip 08: Waarschuwingen

Neppe veiligheidswaarschuwingen komen niet alleen voor op pc’s, maar kunnen ook opduiken in de browser van je smartphone. Geregeld wordt er in een pop-up gewaarschuwd dat je toestel ‘ernstig gevaar loopt’ en dat je op een link moet klikken om het systeem te repareren. Op slinkse wijze proberen kwaadwillenden je hiertoe te verleiden, maar in 99 procent van de gevallen gaat het om troep die veel schade aanricht. Klik dit soort meldingen direct weg, maar niet voordat je een notitie hebt gemaakt van de inhoud van de melding. Gebruik die vervolgens om te onderzoeken of en waardoor je toestel (of browser) besmet is geraakt. Soms lijken de meldingen afkomstig van de politie en wordt ‘losgeld’ gevraagd om ‘malware’ te verwijderen, maar ga hier niet op in. Zelfs als je betaalt is de kans klein dat je ervan af bent.

©PXimport

Tip 09: Alternatief browsen

Standaard gebruik je Chrome op Android en Safari op iOS om over het web te surfen met je smartphone. Beide browsers doen hun werk op zich prima, maar er zijn alternatieven die je privacy en veiligheid beter waarborgen. Onze favoriet is Firefox (gratis in Google Play en in de App Store), een browser die soepeler werkt dan bijvoorbeeld Chrome en ondersteuning biedt voor browserextensies. Daardoor kun je extensies als uBlock Origin (adblocker) en Ghostery (om trackers te blokkeren) installeren. De combinatie van de twee voorkomt bijvoorbeeld dat gehackte websites malafide advertenties of vervelende pop-ups kunnen tonen. Voor websites die je vertrouwt en hun broodnodige advertentie-inkomsten gunt, kun je een uitzondering maken door ze aan een witte lijst toe te voegen.

©PXimport

Tip 10: Ga op onderzoek uit

©PXimport

Het kan natuurlijk gebeuren dat je toestel ondanks het volgen van eerdere tips besmet is geraakt met malware. Bijvoorbeeld omdat je per ongeluk hebt geklikt op een vreemde link op Facebook of Twitter. Je bent waarschijnlijk niet de eerste, en in dit geval is dat goed nieuws. Probeer te achterhalen waardoor de besmetting is veroorzaakt door bijvoorbeeld te googelen naar de tekst van de terugkerende pop-up of advertentie. Is het een wijdverspreid probleem, dan is de oplossing vaak nabij. Doet je telefoon raar door een recent geïnstalleerde app, verwijder die dan en voer een scan uit met een antivirus-app (tip 6). In sommige gevallen zijn er apps beschikbaar in Google Play om specifieke vormen van malware te verwijderen. Wees hier echter kritisch op en onderzoek eerst goed waar je mee te maken hebt en wat je opties zijn.

Tip 11: Veilige modus

Soms is een malafide app lastig van je toestel te krijgen, omdat hij beheersrechten heeft verworven. Via Instellingen / Apps is de malware dan niet te verwijderen. Start in dat geval je telefoon op in de veilige modus. Dit doe je door hem helemaal uit te schakelen, opnieuw op te starten en gedurende dat proces de volumeknop omlaag ingedrukt te houden. Nu werkt je toestel in de veilige stand en worden geïnstalleerde apps van derden niet opgestart. In veel gevallen kun je de schadelijke app vervolgens wel verwijderen. Is dat nog steeds niet mogelijk, ga dan na of de app bij Instellingen / Beveiliging / Apparaatbeheerders staat en schakel hem daar uit. Vervolgens kun je de software alsnog verwijderen. Door je toestel opnieuw op te starten, verlaat je de veilige modus.

©PXimport

Tip 12: Fabrieksinstelling

Het herstellen van de fabrieksinstellingen is een laatste redmiddel als het niet lukt om malware van je toestel af te krijgen. De handeling is relatief eenvoudig, maar zorgt wel dat alle gegevens op je smartphone verloren gaan. Als je contact-, app- en inloggegevens met de cloud van Google of Apple synchroniseert, dan is het gelukkig eenvoudig om de data later weer terug te zetten. Op Android ga je naar Instellingen / Back-up & herstel / Fabrieksinstellingen herstellen. In sommige gevallen moet je bij Privacy of SD-kaart en telefoongeheugen zijn om de fabrieksinstellingen te herstellen. Op iOS-apparaten ga je naar Instellingen / Algemeen / Stel opnieuw in en kies je voor Wis alle inhoud en instellingen. Zorg vooraf dat je toestel voor tenminste 50 procent is opgeladen.

©PXimport

Tip 13: Upgrade op tijd

Veel vormen van malware maken gebruik van bekende kwetsbaarheden in het besturingssysteem. Of je nu gebruikmaakt van Android of iOS, ernstige lekken worden doorgaans met software-updates gedicht. Helaas komt het maar al te vaak voor dat – vooral oudere – toestellen niet meer van updates worden voorzien. Als je een Android-toestel hebt dat ouder is dan twee jaar, hoef je in de regel niet meer op software-ondersteuning te rekenen. Je mist daardoor fijne nieuwe features en loopt een verhoogd veiligheidsrisico. Apple is consequenter met updaten: doorgaans blijft een nieuwe iPhone zo’n vier jaar bijgewerkt. Ook de Nexus- en Pixel-lijn van Google krijgt langere én snellere software-ondersteuning. Fabrikanten van budgettelefoons als Huawei, Lenovo en Acer zijn op dat gebied een stuk lakser, iets om te onthouden bij de aanschaf van je volgende smartphone.

©CIDimport

Een extra vriezer in de garage of schuur is voor veel mensen een uitkomst. Toch is het niet altijd een kwestie van stekker erin en klaar. Niet elke vriezer werkt goed bij lage temperaturen, en ook de plek waar je hem neerzet maakt uit. Waar moet je op letten als je een vriezer in een onverwarmde ruimte wilt zetten, lees je hier.

Kies de juiste maat en het juiste type

Vriezers voor in de schuur zijn er in allerlei formaten, van kleine modellen van 100 liter tot enorme kasten van 500 liter of meer. Kies een vriezer die past bij wat je van plan bent ermee te doen – deze zomer én daarna. Ga je 'm vooral gebruiken als extra opslag tijdens barbecues en vakanties, dan hoeft hij niet al te groot te zijn. Een te ruime vriezer verbruikt namelijk onnodig veel energie, zeker als hij grotendeels leeg blijft. Let bij de aanschaf ook goed op het type (hierboven las je daar al meer over). Een vrieskast neemt minder ruimte in beslag op de vloer en is overzichtelijker, terwijl je in een vrieskist juist makkelijk grotere hoeveelheden kwijt kunt en etenswaren goed kunt stapelen. Kies bij voorkeur een model met meerdere laden of vakken, zodat je snel terugvindt wat je zoekt. Kijk tot slot naar het energielabel. Modellen met energielabel A zijn het zuinigst. Ze zijn vaak iets duurder in aanschaf, maar die extra kosten verdien je op termijn terug via een lagere energierekening. Vraag ernaar in de winkel of vergelijk online.

Waar en hoe zet je hem neer?

De plek waar je de vriezer in de schuur of garage neerzet, maakt veel uit voor een goede werking. Zet hem op een stabiele, waterpas ondergrond zodat hij niet gaat trillen of lawaai maakt tijdens het vriezen. Vermijd plekken direct naast een warmtebron zoals een cv-ketel, maar zet de vriezer ook niet vlak bij een koude buitendeur. De ideale omgevingstemperatuur ligt tussen de 10 en 15 graden. Zorg dat er rondom voldoende ruimte is voor ventilatie. Laat aan de achterkant minstens 10 centimeter vrij, zodat de warme lucht goed weg kan. Controleer of er een stopcontact in de buurt zit. In garages is dat meestal geen probleem, maar in een schuur kan het ontbreken. In dat geval kun je het beste een stopcontact laten aanleggen op een veilige plek. Gebruik liever geen verlengsnoer.

Aansluiten en installeren

Sluit de vriezer eerst aan op het stopcontact voordat je begint met inruimen of afstellen. Controleer in de handleiding of hij ingesteld staat op minimaal -18 graden Celsius – dat is de aanbevolen temperatuur voor veilig invriezen. Stel daarna de pootjes bij zodat de vriezer waterpas staat. Dat is niet alleen beter voor de werking, maar helpt ook om energieverbruik te beperken. Wil je extra zekerheid? Dan kun je de vriezer met een muurbeugel verankeren. Zeker bij modellen met zware, volle laden voorkomt dat dat het apparaat kantelt. Let op: plaats de vriezer niet in een onverwarmde schuur waar het 's winters kan vriezen. Bij temperaturen onder nul werkt de compressor minder goed of juist te hard, wat leidt tot slijtage en een hoger energieverbruik. Kies in dat geval liever voor een vriezer die speciaal geschikt is voor lage omgevingstemperaturen.

©qwartm - stock.adobe.com

Ontdooien en schoonmaken

Veel vriezers zijn tegenwoordig uitgerust met een no-frostsysteem dat ijsvorming automatisch tegengaat. Toch is het slim om de vriezer een paar keer per jaar handmatig te ontdooien. Zo blijft hij efficiënt werken en verbruik je niet onnodig stroom. Trek hiervoor de stekker uit het stopcontact en haal alle producten eruit. Zet die tijdelijk in een andere vriezer of bewaar ze in een koelbox met koelelementen. Laat de vriezer daarna rustig ontdooien. Je kunt het proces versnellen door een bakje heet water in de vriezer te zetten en de deur dicht te doen, maar giet nooit heet water direct op de wanden – dat kan schade veroorzaken. Vang het smeltwater op met doeken of een opvangbakje. Droog de binnenkant goed af en sluit de vriezer weer aan. Maak meteen ook de binnen- en buitenkant schoon met een zachte doek en een mild schoonmaakmiddel. Vermijd agressieve middelen en schuursponsjes, die kunnen het oppervlak beschadigen.

Je werkt met de kantoorsuite Microsoft 365 en wisselt regelmatig gegevens uit tussen Word, Excel en PowerPoint, zoals tabellen, grafieken en adressen. We bespreken de diverse mogelijkheden om data uit te wisselen.

Tip 1 Slepen

De gemakkelijkste manier om objecten tussen Office-applicaties te kopiëren, is deze te verslepen terwijl je de linkermuisknop ingedrukt houdt. Dit werkt snel als beide programmavensters openstaan, maar deze methode is helaas beperkt in de typen objecten en in de mogelijkheden om de actie te sturen.

In Excel kun je nauwelijks onderdelen verslepen. In PowerPoint is het daarentegen wel mogelijk om geselecteerde tekst of zelfs een complete dia vanuit het dia-navigatievenster te verplaatsen. Let er wel op dat PowerPoint dit standaard als een knipactie behandelt. Houd tijdens het slepen de rechtermuisknop ingedrukt en kies Hierheen kopiëren om de dia ook in de oorspronkelijke presentatie te behouden.

In Word kun je alleen geselecteerde tekst verslepen, maar de wijze waarop dit werkt verschilt. Sleep je tekst naar Excel, dan wordt het standaard als knippen beschouwd. Verschuif je diezelfde tekst naar PowerPoint, dan gaat het juist om een kopie. Deze beperkingen en inconsistenties maken het minder aantrekkelijk om data binnen Office te verslepen, al zijn er gelukkig nog andere manieren beschikbaar.

Een dia verslepen vanuit PowerPoint (naar Word) wordt blijkbaar gezien als een knipoperatie.

Tip 2 Kopiëren en plakken

De eenvoudigste en meestal snelste manier om gegevens als tekst, tabellen en grafieken te kopiëren vanuit een Office-applicatie (of een andere toepassing) en ze vervolgens in een andere Office-toepassing te plakken, is via het klembord. Je vindt deze optie in het tabblad Start, waar ook de pictogrammen Knippen (Ctrl+X), Kopiëren (Ctrl+C) en Plakken (Ctrl+V) staan. Klik op het pijlknopje naast Plakken voor extra opties, afhankelijk van het objecttype en de applicatie. Typische keuzes zijn Opmaak van bron behouden, Doelstijlen gebruiken, Afbeelding en Alleen tekst behouden. Experimenteer hiermee in Word, Excel en PowerPoint. Als je de muisaanwijzer boven een optie houdt, krijg je in het doeldocument een voorafbeelding te zien.

Het Windows-klembord heeft als nadeel dat het alleen het laatst gekopieerde object onthoudt. Het Office-klembord biedt een alternatief en kan tot 24 objecten opslaan. Je opent het via het pijlknopje in de rubriek Klembord op het tabblad Start. Met Alles plakken kun je alle objecten uit het actuele klembord in één keer invoegen.

Het Office-klembord kan maximaal 24 objecten tegelijkertijd onthouden.

Tip 3 Plakken speciaal

Met het pijltje bij Plakken in de rubriek Klembord open je in de drie Office-applicaties Plakken speciaal. Daarmee plak je een object uit het klembord in een ander formaat of met specifieke eigenschappen via een dialoogvenster. Welke opties beschikbaar zijn, hangt af van het objecttype en de applicatie. Neem bijvoorbeeld een grafiek uit Excel die je in Word wilt plakken. In het dialoogvenster kun je kiezen uit afbeeldingsformaten als Bitmap, GIF, JPG, PNG en SVG, of uit opties als Graphic-object van Microsoft Office en Microsoft Excel-grafiekobject.

Je keuze is belangrijk. Kies bijvoorbeeld voor het vectorformaat SVG als je afbeeldingen zonder kartelranden wilt vergroten. Als je kiest voor Graphic-object, blijven bepaalde grafiekelementen bewaard en kun je deze in beperkte mate aanpassen, zoals de grafiekstijl of het grafiektype. Bij een Excel-grafiekobject wordt de grafiek als ingesloten Excel-object geplaatst, zodat je zowel de opmaak als de gegevens kunt wijzigen.

Als je een live koppeling met de grafiekgegevens uit het originele Excel-bestand wilt behouden, vink in het dialoogvenster Koppeling plakken aan. Wanneer je de grafiek in Excel aanpast, krijg je bij het openen van het gekoppelde Word-document de vraag of je het document wilt bijwerken met de gewijzigde gegevens. Bij bevestiging wordt de geplakte grafiek automatisch bijgewerkt. Houd er wel rekening mee dat de naam en de locatie van het originele bestand ongewijzigd moeten blijven.

De grafiek onderaan is als Excel-grafiekobject in Word geplakt.

Tip 4 Object invoegen

Hoewel het minder gebruikelijk is, kun je ook een bestand in een andere Office-applicatie plakken, zodat je het geplakte object in de oorspronkelijke omgeving kunt bewerken.

Stel dat je een Word-document in PowerPoint (of Excel) wilt inbedden. Open PowerPoint, plaats de cursor op de gewenste locatie en ga naar Start. Klik binnen de rubriek Tekst op Object, selecteer Bestand gebruiken en verwijs via Bladeren naar het gewenste Word-bestand. Bevestig de keuze met OK en vink Aan bestand koppelen aan om wijzigingen in het originele bestand ook in de geplakte inhoud te laten reflecteren (OLE, Object Linking & Embedding). Als de inhoud niet direct zichtbaar hoeft te zijn, kies je Als pictogram weergeven en kun je, als je wilt, een aangepast pictogram selecteren via Ander pictogram. Na nogmaals te hebben bevestigd met OK verschijnt het object. Dubbelklik erop om het Lint van de Word-omgeving in PowerPoint te openen en de inhoud te bewerken.

Je kunt ook een leeg bestand van een ander Office-type invoegen. Open opnieuw Object en kies deze keer Nieuw. Selecteer vervolgens het gewenste Objecttype, bijvoorbeeld een Microsoft 365-object of Paintbrush Picture. Afhankelijk van je geïnstalleerde programma’s kunnen ook andere opties verschijnen, zoals Adobe Acrobat of OpenOffice.org. Als je bijvoorbeeld Paintbrush Picture kiest, opent Paint automatisch en zie je tijdens het tekenen direct de resultaten in het ingevoegde object.

Je kunt bestanden van verschillende objecttypen in je Office-document opnemen.

Tip 5 Conversie en export

Als je vooral werkt met grafische objecten zoals afbeeldingen of grafieken, kun je deze via conversie en export naar een andere Office-applicatie overbrengen. Deze methode is vooral handig als je meerdere objecten tegelijk wilt hergebruiken.

Als je meerdere afbeeldingen uit een Word-document wilt hergebruiken, sla het bestand dan op als webpagina via Bestand / Opslaan als  en kies HTML-pagina (*.htm; *.html). Er wordt automatisch een submap aangemaakt (<bestandsnaam>_bestanden) met alle afbeeldingen uit het document, hoewel ze daar generiek worden genummerd.

Dit werkt in PowerPoint op dezelfde manier. Wil je echter elke dia afzonderlijk opslaan, gebruik dan Bestand / Opslaan als en selecteer een afbeeldingsformaat, bijvoorbeeld JPEG-indeling (*.jpg) of Portable Network Graphics (*.png). Kies daarna Alle dia’s zodat iedere dia afzonderlijk wordt opgeslagen.

In Excel kun je grafische objecten, zoals afbeeldingen en grafieken, direct opslaan via het contextmenu met de optie Opslaan als afbeelding (in meerdere formaten). Wil je alle objecten in één keer afzonderlijk bewaren, gebruik dan ook Opslaan als HTML-pagina (*.htm; *.html).

Sla alle afbeeldingen uit je document afzonderlijk op in een html-map.

Tip 6 VBA-macro’s met hulp van AI

Het lijkt misschien een grote stap, maar wat niet lukt met standaardtools, kun je vaak toch voor elkaar krijgen met Visual Basic-scripts (macro’s) in Office-applicaties. Laat je niet afschrikken, want AI-bots als ChatGPT kunnen tegenwoordig vrijwel kant-en-klare VBA-scripts genereren op basis van een tekstprompt. We beperken ons hier tot een vrij willekeurig voorbeeld.

Als je een Excel-werkblad hebt met verkoopgegevens per regio en een PowerPointpresentatie wilt waarin elke regio op een aparte dia wordt weergegeven, vul dan eerst de gegevens in het werkblad in. Plaats de regio’s onder elkaar in kolom A (van A2 tot …) en de gegevenstypes naast elkaar in rij 1 (van B1 tot …). Maak daarna een screenshot met bijvoorbeeld de ingebouwde Windows-functie Windows-toets+Shift+S: kies Rechthoek en trek een kader rond je gegevens, inclusief de rij- en kolomindicaties.

Meld je vervolgens aan bij ChatGPT, plak de klembordinhoud met Ctrl+V in je prompt en druk op Shift+Enter. Typ daarna een gedetailleerde prompt, bijvoorbeeld: “Maak een VBA-script voor een Excel-macro waarin de cijfergegevens van elke regio, zoals vermeld in het Excel-screenshot, worden opgeslagen als aparte dia’s in een PowerPointpresentatie. Vraag mij naar de gewenste naam en locatie van het pptx-bestand.” Bevestig tot slot je instructie met Enter.

Het werkt vaak beter en sneller als je een screenshot van je Excel-data meestuurt.

Tip 7 VBA-macro testen

Klik op Code kopiëren rechtsboven bij het gegenereerde VBA-script. Open daarna je Excel-werkblad en ga naar het menu Ontwikkelaars. Als het menu niet zichtbaar is, ga naar Bestand en kies linksonder Opties. Open de rubriek Lint aanpassen, zet een vinkje bij Ontwikkelaars in het rechterveld en klik op OK. Hierdoor wordt het menu zichtbaar.

In het Lint Ontwikkelaars klik je op Visual Basic. Selecteer in het dialoogvenster Invoegen / Module en plak de gekopieerde VBA-code in het lege venster met Ctrl+V. Sluit daarna de vensters. Ga terug naar je werkblad, open opnieuw Ontwikkelaars en kies deze keer Macro’s. Selecteer de gekopieerde macro, bijvoorbeeld ExportToPowerPoint, en klik op Uitvoeren. Als alles goed gaat, verschijnt het venster Opslaan als, waar je de naam en locatie van het pptx-bestand kunt opgeven. Tijdens onze test werkte dit meteen, maar in de praktijk kan het nodig zijn de code aan te passen, bijvoorbeeld met gerichtere prompts aan ChatGPT. Dat valt echter buiten het bestek van dit artikel.

Op een vergelijkbare manier kun je ook macro’s maken of laten genereren voor andere Office-toepassingen, zoals Word en PowerPoint.

De gegenereerde VBA-code heeft de Excel-data netjes in PowerPoint-dia’s omgezet.

Tip 8 Verzendlijst

Tot slot focussen we ons op een specifieke gegevensuitwisseling tussen Excel en Word (en eventueel ook Outlook) voor het opstellen van verzendlijsten. Dit is bijvoorbeeld nuttig als je een vereniging hebt en voor elk lid persoonlijke gegevens wilt aanmaken of versturen.

Begin met het invullen van alle benodigde gegevens in een Excel-werkblad. Gebruik de bovenste rij (A1, B1 enzovoort) voor korte beschrijvingen van de gegevens in de onderliggende rijen (A2, A3 enzovoort). Vul bijvoorbeeld kolomkoppen in, zoals Voornaam, Achternaam, E-mailadres, Lidnummer en Foto. Voor de kolom Foto gebruik je links naar de bijbehorende afbeeldingen, bijvoorbeeld c:\fotos\plaatje1.jpg. Zorg er ook voor dat alle afbeeldingen dezelfde afmetingen hebben.

Om het dialoogvenster Zoeken en vervangen te openen in Excel, druk je op Ctrl+H. Ga vervolgens naar het tabblad Vervangen, vul \ in bij Zoeken naar: en \\ bij Vervangen door. Klik daarna op Alles vervangen om een pad als c:\fotos\plaatje1.jpg te wijzigen in c:\\fotos\\plaatje1.jpg. Sla tot slot het werkblad op.

De nodige data staan klaar in een Excel-rekenblad.

Tip 9 Tekst uit Word

Open Word en maak een nieuw document aan. Zet je raamtekst klaar om de gegevens uit Excel op te nemen. In ons voorbeeld kun je eventueel een tabel maken met twee kolommen: in de linkerkolom staan onder elkaar Voornaam:, Naam:, E-mail: en Lidnr.:. De rechterkolom is gereserveerd voor de bijbehorende foto.

Ga naar het tabblad Verzendlijsten en klik op Adressen selecteren / Bestaande lijst gebruiken. Wijs vervolgens het opgeslagen xlsx-bestand aan, selecteer Openen, kies de gewenste tabel en bevestig met OK.

Klik op Samenvoegvelden invoegen in het tabblad Verzendlijsten. Plaats de tekstcursor op de juiste plek (bijvoorbeeld achter Voornaam:) en kies het bijbehorende veld, zoals Voornaam. Bevestig met OK. Herhaal dit proces voor de andere velden uit je werkblad.

Koppel de juiste Excel-gegevens aan de velden in je raamtekst.

Tip 10 Foto uit Word

Lokaliseer de plek in het document waar de foto moet worden ingevoegd en plaats daar de cursor. Ga naar het tabblad Invoegen en selecteer Snelonderdelen / Veld. Kies in de lijst met veldnamen voor IncludePicture en voer onder Bestandsnaam of URL een willekeurige naam in, bijvoorbeeld plaatje. Bevestig deze invoer met OK. De foto wordt toegevoegd, maar blijft onzichtbaar. Klik erop en druk op Alt+F9 om de veldcodes weer te geven. Selecteer in de veldcode de eerder ingevulde naam (plaatje in dit voorbeeld).

Ga naar het tabblad Verzendlijsten, kies Samenvoegvelden invoegen en selecteer het veld Foto, zodat dit in de veldcode zichtbaar wordt. Druk vervolgens opnieuw op Alt+F9. Als de foto daarna nog niet zichtbaar is, kun je dit als volgt oplossen.

Klik bij Verzendlijsten op Voltooien en samenvoegen / Afzonderlijke documenten bewerken. Laat Alles geselecteerd en bevestig met OK. In het nieuw aangemaakte document druk je op Ctrl+A en vervolgens op F9. Wanneer er een dialoogvenster verschijnt waarin wordt gevraagd of je alle velden wilt updaten, klik je op Ja. De foto wordt nu zichtbaar. Scrol door het document en controleer of alle Excel-records correct zijn aangevuld met de tekstgegevens en bijbehorende foto.

Het kost wat moeite, maar uiteindelijk duiken de foto’s wel op.

Tip 11 Tekst uit Outlook

Wil je in plaats daarvan e-mailberichten verzenden, selecteer dan bij Voltooien en samenvoegen de optie E-mailberichten verzenden in plaats van Afzonderlijke documenten bewerken. Dit werkt echter alleen als je document tekstvelden en geen fotovelden bevat. Vul vervolgens bij Aan het veld in dat het e-mailadres bevat en typ een Onderwerpregel. Laat Alles geselecteerd en klik op OK om de gepersonaliseerde mails (met Outlook) te versturen.

Excel-data en Word-tekst voor een gepersonaliseerde Outlook-mailinglijst.