ID.nl logo
Updatebeleid van smartphones vergeleken
© Reshift Digital
Huis

Updatebeleid van smartphones vergeleken

Fabrikanten bepalen vaak zelf hoe vaak zij versie-updates en beveiligingsupdates uitbrengen voor hun telefoons. Dit beleid bepaalt uiteindelijk hoe veilig je je smartphone kan blijven gebruiken. Computer!Totaal legt het belang van een goed updatebeleid uit en vergelijkt het beleid van de tien bekendste fabrikanten, ook in vergelijking met de Apple iPhone.

Bij het kopen van een nieuwe smartphone besteden fabrikanten graag veel aandacht aan het mooie scherm, de krachtige hardware en de uitstekende camera’s. Logisch, maar een goede smartphone valt of staat met het softwarebeleid dat de fabrikant hanteert. Dit geldt ook voor een tablet. Op de Apple iPhone na draaien alle smartphones op Android, het besturingssysteem van Google. Merken mogen Android visueel en qua functies aanpassen en hebben ook veel vrijheid bij het bepalen van hun updatebeleid. Hoe vaak en voor welke periode je toestel beveiligings- en versie-updates ontvangt, verschilt letterlijk per model. Toch valt er per merk genoeg te zeggen over het updatebeleid. Maar laten we eerst uitleggen wat die updates doen en waarom ze belangrijk zijn.

Versie-updates verbeteren Android

Je Android-smartphone draait op een versie, die Google aanduidt met een cijfer. Google brengt jaarlijks een nieuwe versie uit. Op moment van schrijven is Android 11 de nieuwste versie die je kunt gebruiken. Android 11 is in 2020 verschenen. Dit najaar brengt Google Android 12 uit, waarvan een publieke bèta inmiddels te installeren is op een handvol smartphonemodellen. Later dit jaar kunnen fabrikanten de definitieve update uitbrengen voor hun smartphones. Elke versie-update introduceert handige vernieuwingen die het Android-besturingssysteem gebruiksvriendelijker en efficiënter maken. Zo gaat Android 12 het onder meer eenvoudiger maken om je wifinetwerk te delen met bekenden, kun je schermafbeeldingen bewerken en gaat de software beter om met je privacy. Hoe meer versie-updates je smartphone krijgt, hoe langer je dus profiteert van nieuwe functies.

Belangrijke beveiligingsupdates

Je Android-toestel is ook voorzien van een beveiligingsupdate, die een bepaalde datum draagt. De datum – bijvoorbeeld 1 april 2021 – geeft aan welke maandupdate als laatste geïnstalleerd is. Google brengt sinds augustus 2015 elke maand een beveiligingsupdate uit, soms zelfs twee in een maand. Die beveiligingsupdates zijn heel belangrijk omdat ze ontdekte en vervolgens opgeloste kwetsbaarheden in Android-apparaten dichten. Kwetsbaarheden kunnen in het Android-besturingssysteem zitten, maar ook in hardware als de processor, de wifichip of de bluetoothchip. In principe merk je niets van de beveiligingsupdates, maar dankzij deze updates kun je je toestel wel veiliger gebruiken. Mocht je razend benieuwd zijn welke beveiligingsproblemen een Google-update allemaal oplost, dan kun je terecht op https://source.android.com/security/bulletin. Op deze (Engelstalige) website houdt Google een overzicht bij van alle beveiligingsupdates, die Google bulletins noemt. Elk bulletin heeft een pagina dat de opgeloste beveiligingslekken opsomt. Wil je echt de diepte in? Dan biedt de bulletinpagina verwijzingen naar uitgebreidere (Engelstalige) informatie over de kwetsbaarheden en oplossingen.   

©PXimport

Play-systeemupdates

Google rolt sinds een paar jaar ook beveiligingsupdates uit via Google Play Services. Dit type update vereist geen medewerking van de smartphonefabrikant. Google kan de update dus rechtstreeks op je toestel aanbieden, al moet je smartphone of tablet wel op Android 10 of hoger draaien. Je moet ook akkoord geven voor het downloaden en installeren van de update, waarna je smartphone in de meeste gevallen opnieuw opstart om de software bij te werken. Goed om te weten is dat een Google Play-systeemupdate niet gelijk is aan een beveiligingsupdate. Grote kans dat de laatst geïnstalleerde beveiligingsupdate op je smartphone ouder is dan de Google Play-systeemupdate.

Apple blijft updatekoning

De enige smartphonemaker die géén Android installeert op zijn toestellen, is Apple. Op Apple’s iPhones is het zelfontwikkelde iOS geïnstalleerd. Omdat Apple een beperkt aantal iPhone-modellen uitbrengt en de hard- en software in eigen beheer heeft, kan het gerichter updates ontwikkelen en verspreiden. De fabrikant brengt één keer per jaar een grote iOS-update uit, gevolgd door kleinere updates met verbeteringen. Beveiligingsupdates arriveren op onregelmatige basis, namelijk wanneer Apple dat nodig acht. Alle in aanmerking komende iPhones krijgen tegelijkertijd een update. Dat is eenvoudig te onthouden. Het updatebeleid is bovendien uitstekend. Apple garandeert vier tot vijf jaar iOS- en beveiligingsupdates voor elke iPhone. Er zijn geen fabrikanten van Android-smartphones die vijf jaar updates realiseren.

Controleer je toestel

Wil je weten of je Android-smartphone of -tablet up-to-date is of achterloopt? In de instellingen controleer je binnen een minuut welke updates op je toestel geïnstalleerd zijn. Open de Instellingen-app en ga naar de instelling Beveiliging en vergrendelscherm. Afhankelijk van het merk smartphone dat je gebruikt, kan de naamgeving van deze instelling iets afwijken. Op het betreffende instellingenscherm zie je bovenaan Beveiligingsupdate. Klik hierop en je toestel controleert of er een nieuwe beveiligingsupdate beschikbaar is. Je kunt dit ook handmatig doen door op de knop Controleren op update te drukken. Je ziet de laatst geïnstalleerde beveiligingsupdate, in ons geval die van 1 maart 2021. Het scherm toont ook op welke Android-versie je toestel draait, in ons geval 11. Op het vorige scherm zie je de optie Google Play-systeemupdate. Door hierop te klikken, controleert je apparaat of er een nieuwe Google Play-systeemupdate klaarstaat. De knop Controleren op updates doet dit ook. Het scherm toont ook de datum van de geïnstalleerde Google Play-systeemupdate.  

LG stopt met smartphones

Speciale aandacht voor LG, dat in juli stopt op de smartphonemarkt en geen nieuwe modellen meer gaat uitbrengen. De fabrieken stoppen ook met de productie van bestaande toestellen, dus recent uitgebrachte modellen als de LG Wing en LG Velvet zijn straks niet meer leverbaar. De fabrikant belooft deze en een handvol andere smartphones wel nog te blijven voorzien van software-updates. Omdat LG de afgelopen jaren wel meer beloftes gedaan heeft zonder ze waar te maken, vragen we ons ten zeerste af of de gesloten smartphonetak de komende jaren nog updates gaat uitbrengen. Vooralsnog raden we de meeste mensen in ieder geval geen nieuwe LG-smartphone aan. Als je wel vertrouwen heeft in LG’s updateplannen, kun je waarschijnlijk later dit jaar moderne LG-toestellen voor een scherpe (opruiming)prijs in huis halen.

©PXimport

Updatebeleid van merken vergeleken

De redactie van Computer!Totaal test smartphones in alle prijsklassen en houdt het updatebeleid van deze modellen en fabrikanten in het algemeen scherp in de gaten. Hoe goed doen de tien bekendste fabrikanten van Android-smartphones het? En kunnen die merken tippen aan Apple, dat zijn iPhones van eigen iOS-software voorziet en de smartphones jarenlang updates geeft?  

Hekkensluiters

Allereerst de merken met een slecht updatebeleid. Dat zijn er steeds minder, maar ze zijn er nog zeker. Een matig updatebeleid bespaart de fabrikant personeelskosten, want er zijn minder medewerkers nodig om de update te testen op de smartphonemodellen. Iets wat lastiger, tijdrovender en dus duurder is dan veel gebruikers denken. Door een beperkt updatebeleid te hanteren, maakt een fabrikant meer winst op zijn verkochte toestellen. Maar gebruikers krijgen dus minder vaak en minder lang updates dan wenselijk. Zo stelt Motorola twee versie-update beschikbaar voor de Edge 20-serie en 3 jaar beveiligingsupdates. Die beveiligingsupdates komen de eerste 2 jaar om de maand uit en in het derde jaar per kwartaal. Dit terwijl Google dus elke maand een update uitbrengt. Sommige van Motorola’s Android One-smartphones krijgen ook een tweede versie-update. De Motorola Moto G Pro is zo’n Android One-toestel. OnePlus had jarenlang een goede updatereputatie, maar introduceerde vorig jaar zijn eerste budgetsmartphones en geeft die nauwelijks updates. Zo verschenen de N10 5G en N100 met het verouderde Android 10 en krijgen ze alleen Android 11, dat al maanden beschikbaar was. De eerste échte update – Android 12- komt niet naar de twee smartphones. Ze ontvangen twee jaar regelmatig beveiligingsupdates. Kleinere merken hanteren doorgaans ook een matig updatebeleid. Zo krijgen Alcatel-smartphones helemaal geen versie-updates en ontvangen ze twee jaar elk kwartaal een beveiligingsupdate. Toestellen van moederbedrijf TCL zijn duurder en kunnen rekenen op één versie-update en twee jaar elk kwartaal een beveiligingsupdate. Dat is ook niet om over naar huis te schrijven.

©PXimport

Huawei zit zonder updates

Ook bijzondere aandacht voor Huawei, dat sinds mei 2019 op een Amerikaanse zwarte lijst staat vanwege spionageverdenkingen. Het bedrijf kan sindsdien niet meer samenwerken met Google, waardoor moderne Huawei-toestellen een Android-versie zonder Google-software gebruiken. Die smartphones, waaronder de Mate 40-serie, zijn nog steeds niet bijgewerkt naar Android 11. De fabrikant wil desgevraagd geen updatebeleid garanderen. In de praktijk krijgen moderne Huawei-toestellen geen noemenswaardige updates meer. Grote vraag is of daar nog verandering in gaat komen. De Amerikaanse overheid zegt geen plannen te hebben om Huawei van de zwarte lijst te halen. De populariteit van Huawei-smartphones is in 2020 gekelderd in Europa. Dat komt vast mede door het gebrek aan updates, maar ook zeker omdat Huawei veel minder modellen uitbrengt en minder aan marketing doet.  Het handelsembargo heeft voor Huawei op een confronterende manier duidelijk gemaakt hoe afhankelijk het concern is van Amerikaanse bedrijven. Huawei onthulde daarom zijn plannen voor een nieuw eigen besturingssysteem: HarmonyOS. Het besturingssysteem is niet alleen geschikt voor smartphones en tablets, maar ook voor smart-tv’s, smartwatches, pc’s, iOT-apparatuur en domotica-producten. Recent bracht Huawei een smartwatch uit met het besturingssysteem, maar daarover zijn wij nog niet echt te spreken.

Middenmotors

Er zijn ook genoeg fabrikanten die een gemiddeld updatebeleid hanteren. Met gemiddeld bedoelen we twee jaar versie- en beveiligingsupdates. Voor goedkopere en middenklasse smartphones is dat prima. Maar voor een duur toestel is twee jaar ondersteuning aan de korte kant, zeker omdat er merken zijn die drie, vier of zelfs vijf jaar software-updates uitbrengen. Sony en Poco zijn drie bekende merken die twee jaar updates beschikbaar stellen. En dus krijgt de 149 euro kostende Poco M3 op papier even lang updates als de 1149 kostende Sony Xperia 1 II. Oppo maakt wel onderscheid in prijsklasse. Zo krijgen de goedkopere smartphones in de A-serie minimaal één versie-update. De modellen in de Reno- en Find-series krijgen minimaal twee versie-updates. Alle toestellen van Oppo worden drie jaar lang van beveiligingsupdates voorzien. Het prijsverschil van duizend euro is op alle punten van de smartphones terug te zien, maar niet altijd in de de softwareondersteuning. Xiaomi geeft zijn meeste smartphones minimaal twee jaar software-updates, ook de goedkopere modellen. Opvallend genoeg communiceerde de fabrikant tot voor kort echter geen officieel updatebeleid. Nu Xiaomi flink aan populariteit wint in Europa, merkt het naar eigen zeggen dat Europese klanten behoefte hebben aan een duidelijke updategarantie. Het merk belooft daarom transparanter te communiceren op hoeveel updates een smartphone kan rekenen. De eerste stap is gezet, want bij de introductie van de betaalbare Redmi Note 10-serie werd vermeld dat de smartphones twee jaar beveiligings- en versie-updates krijgen.

Hoogvliegers

Als je een Android-smartphone met een uitstekend updatebeleid zoekt, kom je uit bij Nokia, Samsung en Google. Om met die laatste te beginnen: Google is de ontwikkelaar van Android en verkoopt zelf Pixel-telefoons. Niet meer dan logisch dus dat die jaren updates krijgen, om precies te zijn drie jaar versie- en beveiligingsupdates. Een bijkomend voordeel is dat een Pixel-telefoon als eerste updates krijgt, want er is geen andere fabrikant in het spel. Je kunt dus direct aan de slag met de verbeteringen in een nieuwe Android-versie en bent zo snel mogelijk beschermd tegen opgeloste beveiligingsproblemen. Het belangrijkste nadeel van Google’s Pixel-serie is dat de smartphones officieel niet in Nederland te koop zijn. Jammer, maar niet onoverkomelijk. Bij bekende (web)winkels kun je gewoon een Pixel-smartphone kopen, waarvan de Pixel 4a (5G) en Pixel 5 de nieuwste modellen zijn. Je betaalt wel een hogere prijs.

©PXimport

Samsung

Marktleider Samsung stond jarenlang bekend als een fabrikant die langzaam en relatief weinig updates verspreidde, maar heeft inmiddels een betere reputatie. Het merk rolt sneller updates uit dan menig concurrent en hanteert twee versie-updates voor betaalbare toestellen. Modellen vanaf ruwweg 350 euro kunnen rekenen op drie versie-updates. Zo is de razend populaire Galaxy A51 uit 2020 laatst bijgewerkt naar Android 11 en krijgt de smartphone in de toekomst nog Android 12 en 13. De nieuwe Galaxy A52 en A72 draaien uit de doos op Android 11 en krijgen dus Android 12, 13 en 14. Voor de Galaxy S21-reeks geldt hetzelfde. Samsung maakt ook een goede sier door al zijn Galaxy-smartphones uit 2019 en daarna vier jaar beveiligingsupdates te geven. Daar kan geen enkele andere Android-fabrikant aan tippen, zelfs Google niet. Betaalbare Galaxy-modellen als de A12 en A20e krijgen elk kwartaal een beveiligingsupdate, duurdere toestellen eerst elke maand en vanaf het vierde jaar eens per kwartaal.

©PXimport

Android One

Nokia gebruikt het Android One-programma op het merendeel van zijn smartphones. Dit betekent dat de fabrikant twee versie-updates garandeert en drie jaar elke maand een beveiligingsupdate uitrolt. Met een Nokia-toestel als de nieuwe Nokia G20 kun je dus lang vooruit, al heeft het merk tegenwoordig opvallend lang nodig om die (versie)updates te verspreiden. Interessant is dat de nieuwe Nokia X-serie zelfs drie versie-updates krijgt (naar Android 12, 13 en 14). Die keuze maakt onderdeel uit van Nokia’s nieuwe 3+3+3-strategie: drie jaar versieupdates, beveiligingsupdates en garantie. Noemenswaardig is de Nederlandse fabrikant Fairphone, dat vier tot vijf jaar updates belooft voor zijn smartphones. Die zijn zo duurzaam mogelijk gefabriceerd, zijn deels zelf te repareren en krijgen inderdaad jaren updates. Met een kanttekening. Want hoewel het lovenswaardig is dat de Fairphone 2 uit 2015 onlangs nog een Android-update kreeg, is dat de update naar Android 9 uit 2018. De software blijft dus verouderd.

Conclusie

De vele fabrikanten van Android-smartphones hanteren een verschillend updatebeleid. Merken als Sony, Oppo, Xiaomi en Poco leveren (minimaal) twee jaar updates, wat prima is voor goedkopere smartphones maar kort is voor dure toestellen. Van OnePlus raden we alleen middenklasse en dure modellen aan omdat de goedkoopste telefoons zonder serieus updatebeleid komen. Liefhebbers van een Android-smartphone met een goed updatebeleid kunnen met name terecht bij Google, Nokia of Samsung. Geen van de Android-fabrikanten kan overigens tippen aan Apple, dat zijn iPhones vier tot vijf jaar van versie- en beveiligingsupdates voorziet. Een iPhone blijft dus de smartphone met de beste softwareondersteuning, al is hij vanwege de iOS-software niet voor iedereen de beste keuze.

©PXimport

Conclusie

▼ Volgende artikel
Datumnotatie aanpassen in verzendlijsten in Word
© gamjai - stock.adobe.com
Huis

Datumnotatie aanpassen in verzendlijsten in Word

Verzendlijsten in Microsoft Word zijn handig om brieven, documenten en zelfs etiketten te personaliseren. Er is wel een probleem wanneer het gaat om datums, daar zal Word automatisch de Amerikaanse datumnotatie gebruiken en niet de Nederlandse. Op deze manier los je dat op.

Wat gaan we doen?

In dit artikel gaan we laten zien hoe je in Microsoft Word de Amerikaanse datumnotatie omzet naar de Nederlandse. Stap voor stap pas je een schakeloptie toe, kies je het juiste formaat en bekijk je direct het resultaat in je verzendlijsten.

Schakelopties

Wanneer je in Word een gegevenslijst uit Excel gebruikt om brieven samen te voegen via Afdruk samenvoegen, dan gebeurt er iets vreemds. Alle datums die in Excel correct staan genoteerd (bijvoorbeeld 7 september 2025) worden dan omgedraaid met een slash (bijvoorbeeld 9/7/2025). In de Amerikaanse datumnotatie staat de maand namelijk altijd vooraan. Het gaat om een bug in Word, maar gelukkig kun je dit oplossen met zogenaamde schakelopties. Schakelopties zijn codes die je aan een samenvoegveld toevoegt om de weergave van de gegevens aan te passen. Voor datumnotaties gebruik je de schakeloptie: \@ (de datum/tijd-weergave).

Microsoft Word gebruikt bij Afdruk samenvoegen automatisch de Amerikaanse datumnotatie, waarbij de maand het eerst komt.

Veldweergave aanpassen

Nadat je de samenvoegvelden in het Word-document hebt geplaatst, klik je met de rechtermuisknop op het samenvoegveld van de datum. In het contextueel menu kies je de opdracht Andere veldweergave. Je kunt ook dit veld ook selecteren met de sneltoets Alt+F9. Hierdoor wordt het datumveld op een andere manier weergegeven. Veronderstel dat het veld de naam «datum» heeft, dan zal het nu verschijnen als {MERGEFIELD “Datum”}. Plaats de cursor achter de naam van het samenvoegveld, maar vóór de accolade } en plak of typ dan de onderstaande code afhankelijk van hoe je de datum wilt zien.

SchakeloptieDatumweergave 7 septemberDatumweergave 25 december
\@ “dd-MM-yyyy”07-09-202525-12-2025
\@ “d-M-yyyy”7-9-202525-12-2025
\@ “ddd d MMM yyyy”Zo 7 sep 2025Do 25 december 2025
\@ “dddd d MMMM yyyy”Zondag 7 september 2025Donderdag 25 december 2025

Het eindresultaat ziet er dan bijvoorbeeld als volgt uit: {MERGEFIELD datum \@ “dd-MM-yyyy”}. Voor maanden gebruik je de hoofdletter M, de kleine letter m staat voor minuten.

Voeg de schakeloptie toe.

Voorbeeld bekijken

Daarna klik je opnieuw met de rechtermuisknop op het samenvoegveld en weer selecteer je de opdracht Andere veldweergave. Klik dan nogmaals met de rechtermuisknop op het samenvoegveld en kies de optie Veld bijwerken. In het Lint bij het tabblad Verzendlijsten klik je op de knop Voorbeeld van het resultaat, en nu zul je zien dat de datum correct wordt weergegeven.

De datumnotatie staat nu in het Nederlands.

Papieren agenda nodig?

Kies uit duizenden modellen
▼ Volgende artikel
Kiezen voor de verkiezingen: AI laat zien wat kandidaten echt hebben gedaan
© ID.nl
Huis

Kiezen voor de verkiezingen: AI laat zien wat kandidaten echt hebben gedaan

De verkiezingen lijken nog ver weg, maar voor je het weet is het 29 oktober. Om te bepalen welke partij het best bij je past, bestaan er al jaren hulpmiddelen als StemWijzer en Kieskompas. Bij de juiste partij uitkomen is misschien niet zo lastig, maar: op welke persoon ga je stemmen? Een nieuwe AI-tool helpt je daarbij door het werk van Kamerleden zelf naast elkaar te zetten.

🤖 ➕ 👨‍💼👩‍💼🟰 ✏️

In dit artikel lees je wat je met BeleidsRadarGPT kunt doen om je te helpen bij het vinden van de volksvertegenwoordiger die het meest aansluit op jouw eigen ideeën en wensen.

BeleidsRadar bundelt meer dan een miljoen parlementaire documenten in één omgeving. Denk aan Kamervragen, moties, stemmingen en debatbijdragen. Je kunt daar op twee manieren mee aan de slag: via gestructureerde overzichten per thema, zoals klimaat, zorg of onderwijs, of via een open gesprek met de assistent waarin je je vraag gewoon in het Nederlands stelt. Bij elk antwoord krijg je verwijzingen naar de brondocumenten, zodat je kunt doorklikken en zelf controleren.

De tool richt zich primair op zittende Kamerleden, omdat daarover de meeste concrete parlementaire data beschikbaar is. Voor nieuwe kandidaten zoekt de AI-assistent in andere bronnen, zoals gemeenteraden, Provinciale Staten of verkiezingsprogramma's.

Zo werkt het in de praktijk

Je start op https://beleidsradar.nl/kamerleden. Kies een thema of een Kamerlid, of stel een vraag in natuurlijke taal. Vraag je bijvoorbeeld: "Welke Kamerleden zijn voor verhoging of koppeling van de pensioenleeftijd aan de levensverwachting?", dan vat de assistent samen welke partijen en Kamerleden zich daar in het verleden voor uitspraken, met links naar wetsvoorstellen, moties en stemmingen. Het gaat dus om wat er daadwerkelijk is ingediend of gesteund, niet om losse uitspraken in de media.

Wil je juist inzoomen op een persoon, dan zie je per Kamerlid waar hij of zij veel aan werkt en hoe er in de afgelopen periode is gestemd. Dat geeft snel gevoel bij iemands dossierkennis en prioriteiten.

Geen kant-en-klaar stemadvies

Verwacht geen pasklare steminstructie als "Ben je voor een lagere pensioenleeftijd, kies dan kandidaat X". De assistent helpt je vooral om relevante stukken te vinden en verbanden te zien. Bij heel specifieke vragen kan het systeem soms nog geen direct antwoord geven. Op een vraag als "Wie stemde vóór de motie van Soepboer en Grinwis over subsidies voor verduurzaming van veerdiensten?" kwam er geen kant-en-klaar overzicht. Je kunt dan wel meteen doorklikken naar de motie zelf, waarna je de stemming handmatig kunt nalopen. Zie de dienst dus als hulpmiddel om je te verdiepen, niet als adviesmachine die vertelt waar je op moet stemmen.

Voor wie is deze tool interessant?

BeleidsRadar is vooral iets voor kiezers die verder willen kijken dan partijprogramma's of campagnebeloftes. Wil je weten wat een Kamerlid in de afgelopen periode concreet heeft gedaan, dan helpt dit systeem om feiten boven tafel te krijgen. Zo kun je je beter oriënteren op de persoon achter de partij.

Transparantie en controle

Kunstmatige intelligentie maakt fouten en is nooit volledig neutraal. Daarom toont BeleidsRadar bij elke reactie de gebruikte bronnen. Dat helpt bij controle en maakt duidelijk waar conclusies vandaan komen. Blijf zelf scherp: vergelijk meerdere documenten, kijk naar de context van een stemverklaring en weeg recente ontwikkelingen mee.

Toegang en periode

De dienst is gratis te gebruiken tot en met 29 oktober. Je kunt dagelijks vijf gesprekken voeren met de assistent en daarnaast door de thematische overzichten bladeren. Beginpunt: https://beleidsradar.nl/kamerleden.

Korte samenvatting

BeleidsRadarGPT is een nieuw, gratis hulpmiddel voor kiezers die zich willen verdiepen in kandidaten. Het platform doorzoekt parlementaire stukken en toont per Kamerlid wat er is ingediend, gezegd en gestemd. Je werkt thematisch of stelt je vraag in gewone taal, met altijd doorklikbare bronnen. Zie het als een onderzoeksbasis om je eigen stemkeuze bewuster te maken.

Rood, maar ook groen, geel, blauw en paars

Kleurpotloden!