ID.nl logo
Zo werkt Evernote-alternatief Joplin
© Reshift Digital
Huis

Zo werkt Evernote-alternatief Joplin

Wil je graag notities bijhouden met een dienst als Evernote, maar wil je niet dat zo’n bedrijf alles over jou te weten komt? Met Joplin zet je een veelzijdig alternatief op dat functioneel vrijwel net zo compleet is. Het verschil: je hebt het helemaal in eigen beheer. Zelfs de opslag op een server, als je dat wilt, voor nóg meer privacy. In dit artikel laten we zien hoe je het opzet en wat je er mee kunt.

1 Breed inzetbaar

Je kent vast wel de programma’s als OneNote en Evernote voor het bijhouden en organiseren van notities. Met het gratis en opensource Joplin kun je vrijwel hetzelfde, zoals je in deze workshop zult lezen. Zowel op de desktop (Windows, macOS en Linux) als op mobiele apparaten (Android en iOS) kun je hiermee je notities bewerken of takenlijsten bijhouden. Gebruik het bijvoorbeeld voor notities voor studie of werk, het documenteren van programmeerprojecten, bijhouden van boodschappenlijstjes of lijsten met klusjes in de tuin. Uiteraard voorziet Joplin ook in synchronisatie, met als meerwaarde dat je zelf kunt kiezen waar notities worden opgeslagen.

©PXimport

2 Opslag van notities

Hoewel je Joplin op één apparaat zou kunnen gebruiken, is het aannemelijk dat je notities ook op andere apparaten wilt bekijken, bewerken én synchroon houden. Voor de centrale opslag van je notities zijn er verschillende opties, waaronder Nextcloud, Dropbox, OneDrive of WebDAV. We laten eerst zien hoe je gebruik kunt maken van Dropbox. Daarna nemen we de opslag in eigen beheer, door een eenvoudige server met het Linux-besturingssysteem Ubuntu in te richten, de webserver Apache en de uitbreiding voor WebDAV. Je zou desgewenst ook een Raspberry Pi met Raspbian kunnen gebruiken: er worden geen bijzondere eisen aan de hardware gesteld. Bewaar je je notities op een micro-sd-kaartje, kies dan wel een betrouwbaar merk.

©PXimport

3 Installatie

We beginnen met de installatie van Joplin op een Windows-pc, zodat we het programma kunnen uitproberen. Om Joplin te downloaden, ga je naar https://joplinapp.org. Als je Joplin voor het eerst start zie je dat er standaard al een notitieboek met de naam Welcome! is aangemaakt, met daarin enkele notities met uitleg. Lees deze tips door, het geeft meteen wat inzicht in het gebruik van het Markdown-formaat. Je kunt het notitieboek daarna verwijderen: rechtsklik op het notitieboek en kies Verwijderen. Met regelmaat verschijnen nieuwe versies van de toepassing, het is verstandig die te installeren om van nieuwe features te profiteren. Via Tools / General Options kun je de taal van Joplin naar Nederlands wijzigen, maar weet dat (nog) niet alles is vertaald.

©PXimport

4 Gebruikersinterface

In het navigatievenster links zie je een overzicht van je notitieboeken en de notities daarin. Het hoofdvenster is gesplitst in tweeën: in het linkerdeel kun je notities invoeren in het zogenaamde Markdown-formaat, rechts zie je het resultaat in leesweergave. Via View / Toggle editor layout (Ctrl+L) kun je deze indeling wijzigen. Boven de editor zie je een reeks knoppen die je helpen met bijvoorbeeld tekstopmaak of het toevoegen van bestanden en tags. In het navigatievenster kun je gemakkelijk bladeren door alle tags die je aan notities hebt toegekend. Via het zoekvak kun je ook op trefwoord in je notities zoeken.

Sinds kort kun je overigens ook eerdere versies van een notitie bekijken en eventueel herstellen via de i-button.

©PXimport

5 Notities schrijven

Het schrijven van notities in Joplin wijst zich voor het grootste deel zelf. Let vooral op het gebruik van de hekjes (# en ##) voor headers in verschillende niveaus. Gebruik ook de bekende toetsencombinaties zoals Ctrl+B (vet), Ctrl+I (schuin). Wil je programmacode toevoegen of bijvoorbeeld regels voor een script? Een enkele opdracht kun je tussen zogenaamde back-ticks zetten zoals in `echo hallo`. Dat is het karakter links van de 1-toets op een standaard toetsenbord. Voor meerdere regels programmacode zet je drie backticks voor en na die code.

©PXimport

6 Synchronisatie via Dropbox

Zo dadelijk laten we zien hoe je een eigen server gebruikt voor de opslag van notities, zodat je alles in eigen beheer hebt. Maar dat is niet verplicht: Joplin kan ook synchroniseren met bijvoorbeeld Dropbox of OneDrive. Voor Dropbox ga je naar Tools / Algemene opties. Zorg dat Dropbox als synchronisatiedoel is ingesteld. Druk nu op Synchroniseer (of Ctrl+S). De eerste keer moet je de synchronisatie met Dropbox autoriseren: volg de opgegeven link, log in bij Dropbox en geef toestemming voor de toegang. Hierna ontvang je een code. Neem de code over in Joplin en klik op Submit. Hierna is de koppeling geslaagd en kun je notities synchroniseren.

©PXimport

7 Installeer Apache

Om notities volledig in eigen beheer te houden, gaan we nu de bekende webserversoftware Apache installeren op een server, inclusief de module voor Apache voor WebDAV. We nemen hier een eenvoudige Linux-server met Ubuntu 18.04 LTS als uitgangspunt, maar een Raspberry Pi met het besturingssysteem Raspbian is ook een optie. De stappen zijn hetzelfde. Log in als root, zorg dat het systeem up-to-date is met apt-get update en apt-get upgrade. Installeer vervolgens Apache met apt-get install apache2. De modules voor WebDAV zijn samen met Apache geïnstalleerd maar moet je wel activeren met a2enmod dav en a2enmod dav_fs. Als je in een browser in je netwerk het ip-adres van de server intikt, zie je nu als het goed is de standaardpagina van Apache.

©PXimport

8 Voorbereiden WebDAV

De in de vorige stap geopende html-pagina vind je in de map /var/www/html en de configuratie in /etc/apache2/sites-available/000-default.conf. Deze standaardwebsite schakel je uit met a2dissite 000-default zodat onze site straks de standaardwebsite wordt. In de volgende stap voegen we daarom een eigen configuratie toe inclusief WebDAV. Maak voor WebDAV alvast een map om notities in te bewaren met mkdir /var/www/webdav. Hierin worden notities straks in de vorm van tekstbestanden bewaard met de Markdown-opmaak. Zorg dat Apache, dat draait onder de gebruiker met de naam www-data, de eigenaar is voor deze en onderliggende mappen met het volgende commando:

chown -R www-data:www-data /var/www/

©PXimport

9 Configuratie van Apache

Maak nu een nieuw configuratiebestand voor WebDAV met:

nano /etc/apache2/sites-available/webdav.conf

Zet daarin onderstaande regels (zie ook afbeelding):

<VirtualHost *:80>

ErrorLog ${APACHE_LOG_DIR}/error.log

CustomLog ${APACHE_LOG_DIR}/access.log combined

Alias /webdav /var/www/webdav

<Directory /var/www/webdav>

Options Indexes

DAV On

AuthType Basic

AuthName webdav

AuthUserFile /etc/apache2/webdav.password

Require valid-user

</Location>

</VirtualHost>

Maak de configuratie actief met a2ensite webdav gevolgd door systemctl reload apache2. Let op of er bij die laatste stap fouten worden ontdekt. Is dat het geval, kijk dan de configuratie goed na. We kiezen in deze configuratie voor de zogenaamde Basic Authentication, om compatibel met Joplin te blijven.

©PXimport

10 Gebruiker toevoegen

De configuratie in de vorige stap gaat ervanuit dat gebruikers die toegang mogen krijgen in /etc/apache2/webdav.password worden opgesomd. Om dit bestand te maken en meteen een gebruiker toe te voegen, geef je de opdracht:

htpasswd -c /etc/apache2/webdav.password gebruikersnaam

Hierbij vervang je gebruikersnaam door je eigen naam en voer je, direct na het commando, twee keer het gewenste wachtwoord in. Voor iedere volgende gebruiker doe je hetzelfde maar laat je -c weg. Zorg er vervolgens voor dat Apache het bestand kan lezen met chown www-data:www-data /etc/apache2/webdav.password. Start Apache opnieuw met systemctl restart apache2.

©PXimport

11 Test je configuratie

Nu de configuratie actief is, kunnen we via een browser eenvoudig testen of toegang werkt. Maak een bestandje aan in de map voor WebDAV met

echo welkom > /var/www/webdav/test.txt

Ken dit met aan de juiste gebruiker toe met

chown www-data:www-data /var/www/webdav/test.txt

Blader nu met een browser naar het ip-adres van je server met daarachter /webdav. Er wordt nu als het goed is gevraagd om in te loggen, waarbij je de aangemaakte gebruikersnaam met wachtwoord invoert. Hierna kun je het bestand test.txt openen en de inhoud lezen. Je kunt nu ook in de Windows-verkenner een koppeling met de map maken.

©PXimport

12 Configuratie in Joplin

We zijn nu klaar om de server in Joplin te gebruiken, zodat notities voortaan hiermee worden gesynchroniseerd. Ga hiervoor naar Tools / Algemene opties en blader naar onderen. Bij Synchronisatiedoel kies je WebDAV. Achter WebDAV URL voer je de link in, in de vorm http://ipadres/webdav/. Voer ook je gebruikersnaam en wachtwoord in. Zet een vinkje bij Ignore TLS certificate errors. Dat is vooral van toepassing als je voor https (met self-signed certificaat) kiest. Klik dan op Check synchronisation configuration. Als alles goed is ingesteld, krijg je en melding dat synchronisatie succesvol is.

©PXimport

13 Versleutel je notities

Het is verstandig om je notities met end-to-end-encryptie te beschermen, zodat de inhoud tijdens het synchroniseren, op de pc én op de server niet leesbaar is. Hiervoor wordt een zelf te kiezen hoofdwachtwoord gebruikt. Om versleuteling aan te zetten ga je naar Tools / Versleutelopties en kies Schakel encryptie in. Voer het gewenste hoofdwachtwoord in en zorg dat je dat niet kwijtraakt, want dan verlies je ook toegang tot de notities. Je notities zullen hierna worden versleuteld en bijgewerkt op de server. Doe dit bij voorkeur op je pc, want bij een groot aantal notities vraagt dit wat computerkracht. Op elk apparaat zal (eenmalig) om het hoofdwachtwoord worden gevraagd, naast natuurlijk de inloggegevens voor WebDAV zelf.

©PXimport

14 Haal meer uit Joplin

Uiteraard is het zinvol op Joplin ook op je smartphone of tablet te installeren. De apps voor Android en iOS zijn relatief eenvoudig maar werken goed. Ook een aanrader is de zogenaamde Web Clipper, een extensie voor Chrome en Firefox waarmee je webpagina’s en screenshots van je browser kunt bewaren in Joplin.

Ben je overtuigd van de mogelijkheden van Joplin? Joplin biedt een mogelijkheid om notities van Evernote te importeren, inclusief opmaak, afbeeldingen, bijlagen en alle metagegevens. Wil je ook buiten je lokale netwerk notities kunnen synchroniseren, zorg dan dat poort 80 in je router wordt doorgestuurd naar je server. In zo’n geval zou je ook een https-verbinding met Let’s Encrypt-certificaat kunnen overwegen.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL

Naar verwachting stappen dit jaar weer ruim 1,2 miljoen mensen over van zorgverzekering. Verstandig, maar het kan nóg slimmer. Wie overstapt via CashbackXL profiteert namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

We zitten midden in het overstapseizoen. Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. De ontevredenheid over de hoge premies is voor velen de belangrijkste reden om te wisselen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een minder uitgebreide aanvullende verzekering om de kosten te drukken. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone
© Looker_Studio - stock.adobe.com
Huis

Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone

Je inloggegevens alleen met een wachtwoord beveiligen is vragen om problemen. Steeds meer diensten en apps bieden daarom tweefactorauthenticatie (2FA) aan, of ze verplichten dit zelfs. Naast een wachtwoord heb je dan een tweede factor nodig. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar wat doe je als je (tijdelijk) geen telefoon hebt?

Dit artikel in het kort

Tweestapsverificatie (2FA) beschermt je accounts beter dan alleen een wachtwoord. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar dat hoeft niet. In dit artikel lees je hoe je ook zonder telefoon veilig kunt inloggen. Zo ontdek je hoe desktop-authenticators zoals Proton of KeePassXC werken, hoe je een hardwaresleutel zoals een YubiKey instelt, en hoe je back-upcodes aanmaakt voor noodgevallen. Ook wordt uitgelegd wat een digitale en fysieke token precies doen en hoe toegangssleutels (passkeys) een alternatief vormen voor klassieke wachtwoorden.

Wachtwoorden kun je vergeten, of ze worden gehackt. Daarom is het niet handig om de toegang tot een dienst of app alleen met een wachtwoord te beveiligen. Voor meer veiligheid voeg je daar een tweede authenticatiemethode aan toe. We hebben het over het aanmelden via 2FA (tweefactorauthenticatie oftewel tweestapsverificatie).

Bij 2FA heb je naast iets wat je weet, meestal een wachtwoord, ook iets wat je 'hebt' of 'bent' nodig om in te loggen. Zo'n tweede factor is vaak een unieke, eenmalige code via een authenticator-app op je smartphone. Het kan ook een sms-code, pushmelding, hardwaresleutel of een biometrische beveiliging zijn. Zo kan een aanvaller met je wachtwoord niet binnendringen, want hij heeft ook die tweede factor nodig. Een geraden of gelekt wachtwoord is dus niet meer voldoende, wat de veiligheid verhoogt.

Smartphone

Veel 2FA-oplossingen werken via een smartphone, bijvoorbeeld met de authenticator-app van Authy, Google of Microsoft, of via sms-berichten naar je telefoon. Dit is handig, maar er zijn ook nadelen. Je hebt altijd je telefoon nodig en bij een lege batterij, verlies of diefstal kom je mogelijk niet bij je accounts. Ook al je je in een gebied zonder mobiel bereik bevindt, is het lastig of onmogelijk om een sms te ontvangen.

2FA via sms is bovendien kwetsbaar voor praktijken als sim-swapping. Hierbij zet een aanvaller jouw telefoonnummer om naar een eigen simkaart om zo sms-codes te ontvangen. Je smartphone kan ook besmet raken (via phishing) met malware. Ook daarmee kan een aanvaller andere 2FA-codes onderscheppen.

Het kan ook zijn dat je geen smartphone voor je werk hebt en dat je je privételefoon liever niet gebruikt voor werkgerelateerde 2FA-authenticaties. Je kunt er natuurlijk ook nog bewust voor kiezen om geen eigen smartphone te hebben.

Gelukkig bestaan er veilige alternatieven om je ook zonder smartphone via 2FA aan te kunnen melden, zoals de rest van dit artikel duidelijk maakt.

Lees ook: Waarom je beter geen sms voor tweestapsverificatie kunt gebruiken

Een eenmalige code via een (mobiele) authenticator-app is een van de populairste 2FA-verificatiemethoden.

Desktop-authenticator

Veel mensen gebruiken als tweede factor een eenmalige code via een authenticator-app. Daarvoor bestaan verschillende gratis mobiele apps, maar je kunt ook je desktop of laptop inzetten. Je hoeft geen virtuele Android-omgeving op te zetten met een tool als BlueStacks om zo bijvoorbeeld de mobiele Android-authenticator van Google of Microsoft te kunnen draaien. Installeer gewoon de desktopversies, zoals het Zwitserse Proton of het Zweedse Yubico.

We vertellen je in het kort hoe je hiermee bij Google aanmeldt. De procedure bij andere diensten en apps gaat op een vergelijkbare manier. Surf naar https://myaccount.google.com en open Beveiliging. Kies Tweestapsverificatie en zorg dat deze is ingeschakeld. Klik bij tweede stap op Authenticator en daarna op Authenticator instellen. Er verschijnt een QR-code, maar voor je desktop-app klik je op Kun je de code niet scannen. Je krijgt nu de nodige gegevens om de geheime sleutel (zie kader Werking digitale token) handmatig in te voeren.

Als je dit in je authenticator-app hebt ingesteld (zie de alineaProton Authenticator), klik je op Volgende en voer je de code in die de app genereert. Je kunt nu definitief tweestapsverificatie bij Google aanzetten. Bij de volgende aanmeldingen voer je nu voortaan naast je wachtwoord ook de gevraagde code in.

De tweestapsverificatie bij Google is geactiveerd, met (voorlopig alleen) een authenticatorcode als tweede factor.

Proton Authenticator

We nemen Proton Authenticator voor Windows als voorbeeld (ook beschikbaar voor macOS en Linux). De installatie bedraagt slechts enkele muisklikken. Start daarna de app start op en klik op Create new code. Vul bij Title bijvoorbeeld Google account in en plak de sleutel van 32 tekens in het veld Secret.

Bij Issuer kun je Google opgeven. Via Advanced options pas je eventueel instellingen aan als de dienst specifieke eisen heeft voor het aantal cijfers (standaard 6), tijdsinterval (standaard 30 seconden), algoritme (standaard SHA1) of type (standaard TOTP, maar kies STEAM voor het Steam-gameplatform van Valve). Klik op Save code om de code toe te voegen.

Via het tandwielpictogram kun je onder meer je codes back-uppen, exporteren, importeren en ook synchroniseren tussen apparaten via een gratis Proton-account. Na het aanmaken verschijnt de code in het hoofdvenster, met een geanimeerd pictogram dat de resterende geldigheidsduur toont. Je hoeft deze code nu maar bij de juiste dienst in te vullen als tweede factor, naast je wachtwoord.

Via Proton Authenticator voeg je een TOTP-code toe aan Googles 2FA-verificatieproces.

Werking digitale token

De meeste mensen gebruiken een digitaal token als tweede factor, zoals een pushmelding of een eenmalige cijfercode. Dit laatste wordt ook wel TOTP genoemd (Time-based One-Time Password) en werkt als volgt.

Bij het instellen van 2FA genereert de dienst een unieke geheime sleutel. Deze wordt één keer met je authenticator-app gedeeld via een QR-code of handmatige invoer. Zowel de server van de dienst als je authenticator-app gebruiken deze sleutel samen met het actuele tijdstip om met dezelfde wiskundige formule een code van meestal 6 cijfers te berekenen. Zo'n code blijft standaard dertig seconden geldig. Zodra je deze code invoert, vergelijkt de server deze met zijn eigen berekening. Is er een match, dan weet de server dat jij de juiste geheime sleutel hebt en dat de code actueel is, waarna je kunt inloggen.

©TvD | ID.nl

De achterliggende werking van een TOTP-systeem.

TOTP-wachtwoordmanager

Wachtwoorden zijn vooralsnog niet verdwenen (zie ook kader Zonder wachtwoord) en daarom is een wachtwoordmanager aan te raden. Zo hoef je al je wachtwoorden niet zelf te onthouden, voorkom je dat je ze achteloos noteert en vermijd je te veel dezelfde of simpele varianten.

Enkele wachtwoordmanagers ondersteunen ook TOTP-codes voor 2FA, zodat je geen aparte authenticator-app nodig hebt. Gratis opties voor Windows-desktop zijn onder meer Bitwarden en KeePassXC.

We nemen KeePassXC als voorbeeld, dat ook voor macOS en Linux beschikbaar is. Je installeert de tool met enkele muisklikken. Bij de eerste start klik je op Database aanmaken, voer je een naam en eventueel een omschrijving in. Klik daarna op Doorgaan. Laat de instellingen gerust ongewijzigd en klik op Doorgaan. Geef een sterk hoofdwachtwoord in (twee keer) en bevestig met Gereed. Kies een locatie voor de database en klik op Opslaan.

Voer in het hoofdvenster de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig met OK. Het item wordt toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op, kies TOTP / TOTP instellen en vul de Geheime sleutel in. Pas via Aangepaste instellingen eventueel de parameters aan en bevestig met OK. Om de TOTP-code te zien, kies je TOTP / TOTP (QR code) weergeven in het contextmenu.

Je kunt ook de KeePassXC-browserextensie downloaden en installeren om je online wachtwoorden en TOTP-codes automatisch in de browser in te vullen.

Ook wachtwoordbeheerder KeePassXC kan TOTP-codes genereren.

Hardwaresleutel

In plaats van een digitale sleutel kun je ook een fysieke hardwaresleutel gebruiken als tweede factor. Zo'n sleutel is extra veilig omdat deze via internet niet kan worden gekopieerd of gestolen. Ook phishers maken nauwelijks kans, want de sleutel is gekoppeld aan de originele website-url van de dienst. Zelfs als iemand je sleutel heeft, blijft je wachtwoord nodig en vaak ook een pincode of biometrie om de sleutel te gebruiken. Bij verlies rest meestal alleen een alternatieve tweede factor, zoals een TOTP-code of back-upcodes (zie hieronder), tenzij je een reservesleutel hebt.

We nemen als voorbeeld een YubiKey 5 NFC USB-A van Yubico (circa 60 euro). Dit kan ook een ander merk of type zijn, zoals Feitian, Nitrokey of SoloKeys. Ga in Windows 11 naar Instellingen, kies Accounts / Aanmeldingsopties en selecteer Beveiligingssleutel / Beheren. Plaats de sleutel in de pc en activeer deze. Klik op Toevoegen bij Pincode voor beveiligingssleutel. Je kunt ook de Yubico Authenticator downloaden die ook beschikbaar is voor macOS en Linux. Ga door met installeren en start als administrator op. Open nu Passkeys, klik op Set PIN, voer tweemaal een pincode in en klik op Save.

We nemen opnieuw Google als voorbeeld, waar je inmiddels tweestapsverificatie hebt ingeschakeld. Op de webpagina van je Google-account open je Beveiliging en klik je op Toegangssleutels en beveiligingssleutels. Kies + Toegangssleutel maken, klik op Ander apparaat gebruiken, selecteer Beveiligingssleutel en klik op Volgende en daarna op OK (twee keer). Voer de pincode van de sleutel in, bevestig met OK en activeer de sleutel. Deze is nu bruikbaar als tweede factor.

Bij Google maak je eenvoudig een toegangssleutel aan.

Werking fysieke token

Je kunt als tweede factor ook een fysieke token gebruiken. Bij banken kan dit een klein kastje zijn dat codes genereert, maar het kan ook een hardwaresleutel zijn zoals een YubiKey. Zo'n sleutel koppel je aan je computer via usb of bij smartphones via bluetooth of NFC. Dit werkt als volgt.


Je koppelt de sleutel één keer aan je account, waarbij een uniek cryptografische sleutelpaar wordt aangemaakt. De publieke sleutel gaat naar de server van de dienst, terwijl de privésleutel veilig in het hardwaretoken blijft en deze nooit verlaat. Na het invoeren van je wachtwoord vraagt de server aan de sleutel om een unieke digitale handtekening te maken voor die specifieke aanmelding.

Jij bevestigt de aanvraag, bijvoorbeeld door het token te activeren. Vervolgens stuurt de sleutel de handtekening naar de server, die controleert of deze overeenkomt met de eerder opgeslagen publieke sleutel. Bij een match weet de server dat jij de echte sleutel bezit en kun je inloggen.

Onder meer Yubico heeft diverse hardwaretokens (YubiKey) in het aanbod.

Back-upcodes

We hebben nu al twee methoden om ons via een desktop-pc of laptop bij 2FA aan te melden: digitale TOTP-codes en een hardwaresleutel. Heb je ook een toegangssleutel, bijvoorbeeld gekoppeld aan je Windows Hello-inlogmethode, dan zijn het er zelfs drie opties. Al is dit eigenlijk geen klassieke 2FA maar een methode zonder wachtwoord (zie kader Zonder wachtwoord).

De meeste diensten die 2FA ondersteunen, bieden ook back-upcodes aan, hoewel deze eigenlijk bedoeld zijn als noodingreep. We raden je in elk geval aan deze te genereren of te downloaden en offline te bewaren, bijvoorbeeld in een kluis of andere water- en brandveilige plek. Laat ze zeker niet rondslingeren en deel ze nooit digitaal.

Voor je Google-account bijvoorbeeld werkt dit als volgt. Meld je opnieuw aan op je accountpagina, open Beveiliging, scrol naar beneden en klik op Back-upcodes en daarna op Back-upcodes genereren. Google maakt direct tien codes aan die je kunt downloaden en/of afdrukken. Dit is meestal voldoende om problematische aanmeldingen op te lossen. Je kunt op elk moment weer tien nieuwe codes aanmaken, waarmee de vorige tien codes automatisch ongeldig worden.

Google genereert tien back-upcodes die je goed dient te bewaren voor het geval er iets misgaat.

Zonder wachtwoord

2FA combineert dus iets dat je 'weet' (wachtwoord) met iets wat je 'hebt' (zoals een code of sleutel) of 'bent' (biometrie). Er komt ook steeds meer concurrentie van een oplossing zonder wachtwoord via zogeheten toegangssleutels (passkeys). Dit systeem is enkel gebaseerd op iets wat je 'hebt' (een hardwarematige of softwarematige sleutel), vaak gecombineerd met een vorm van biometrie.

Je hebt hierbij dus geen wachtwoord meer nodig. Je kunt direct inloggen met zo'n sleutel, meestal na een geslaagde vingerafdruk, gezichtsherkenning of pincode. Onderliggend werkt dit via de FIDO2-standaard met het hardwareprotocol CTAP2 en het webprotocol WebAuthn.

Op www.passkeys.io/ vind je een demonstratie en een lijst van enkele tientallen sites en apps die toegangssleutels als volledig wachtwoordalternatief ondersteunen. Nog meer diensten staan op https://passkeys.directory, een door de community beheerde lijst. De aanduiding MFA (Multi Factor Authenticatie) betekent hier dat toegangssleutels ook inzetbaar zijn als extra beveiligingslaag naast andere inlogmethodes. Zo kun je onder meer bij Google via een toegangssleutel, zoals een pincode, inloggen, zonder zelfs je wachtwoord te hoeven intikken.

Passkeys-directory: ook Google ondersteunt volop toegangssleutels.

Offline dingen veilig bewaren?

Haal een kluis in huis!