Zo shop je veilig online
Je zult het ongetwijfeld weleens hebben gehoord: iemand heeft een aankoop gedaan bij een webwinkel, maar heeft zijn bestelling nooit gekregen. Geen spullen, geld kwijt. Het is niet te hopen dat het jou overkomt. Gelukkig heb je er zelf behoorlijk veel invloed op.
Omvangrijker dan je denkt
Wellicht denk je dat de kans dat je op internet wordt opgelicht, niet zo heel groot is. Maar het probleem is omvangrijker dan je denkt. In de afgelopen twee jaar zijn maar liefst 1,1 miljoen Nederlanders volgens cijfers van de Fraudehelpdesk het slachtoffer geworden van oplichting op internet. De meerderheid van zeventig procent is niet meer dan 500 euro kwijtgeraakt, zeven procent ging voor meer dan 10.000 euro het schip in. De totale schade bedraagt 5,3 miljard euro. Dat is gemiddeld 4900 euro per slachtoffer. Lees ook: Oplichters gebruiken Marktplaats als lokaas.
De meest voorkomende vorm van oplichting via internet is verkoop van producten en concertkaartjes bij nepwebwinkels. Daarna volgen identiteitsfraude en oplichting op datingsites. Van de groep die geld kwijtraakte aan fraudeurs, heeft 47 procent aangifte gedaan bij de politie. De meerderheid van 53 procent deed dat niet.
Tip 01: Gezond verstand
Ja, dat klinkt natuurlijk als een open deur, je gezond verstand gebruiken bij het doen van online aankopen. Toch is oplichting doorgaans mogelijk, doordat dat nu precies is wat mensen niet doen: logisch nadenken. De reden daarvoor is eenvoudig. Oplichters maken handig gebruik van twee factoren: voordeel en tijd.
Ze bieden je vaak een fantastisch voordeel, maar dan moet je wel snel beslissen. Het resultaat: de adrenaline giert door je lijf en je denkt niet helder meer, want die MacBook Pro voor 799 euro is bijna te mooi om waar te zijn! Snel bestellen! De realiteit is echter: als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dit meestal ook precies het geval. Een MacBook Pro van 1200 euro kost niet ineens zomaar 799 euro, tenzij het een of andere landelijke actie bij een bekende keten is. Als een onbekende winkel ineens iets tegen een belachelijk lage prijs aanbiedt, dan kun je op je vingers natellen dat er iets niet in de haak is. Gelukkig kun je dat vrij eenvoudig controleren.
Tip 01 Een winkel met belachelijk lage prijzen: doorgaans niet een goed teken.
Tip 02: Google
Controleren kun je op veel verschillende manieren doen. Google is daarbij je allerbeste vriend. Want één ding is zeker: als mensen worden opgelicht, dan vertellen ze daar maar wat graag over op internet. De makkelijkste manier om te ontdekken of een webshop zich aan oplichting schuldig maakt, is door de naam van de winkel op te zoeken op Google in combinatie met 'oplichter' of 'opgelicht'. Als er ook maar één incident heeft plaatsgevonden met de winkel in kwestie, dan zul je daar geheid iets over vinden.
Overigens dien je óók hierbij je gezonde verstand te gebruiken. Als er één klacht is over een webshop die al tien jaar bestaat en je vindt daarnaast niets dan positiefs, dan kun je die klacht waarschijnlijk negeren. Maar is er slechts één klacht over een winkel die dateert van een dag geleden, dan is dat een goede reden om de zaak te wantrouwen. Immers, oplichterssites zijn meestal niet heel lang in de lucht. Naast het googelen is het ook niet onverstandig om te kijken of de winkel is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel.
Tip 02 Gebruik Google om te onderzoeken of een bedrijf te vertrouwen is of niet.
Tip 03: Recensiesites
Los van het feit dat je zelf onderzoek kunt doen, zijn er ook meer dan genoeg sites die dat werk al voor je hebben gedaan. Het raadplegen van dit soort sites (bijvoorbeeld Kieskeurig.nl) kan je ook helpen om te bepalen of een winkel betrouwbaar is of niet. Wanneer je naar deze pagina van de prijsvergelijker surft, vind je een gigantisch overzicht van webwinkels in Nederland. Wanneer de winkel van je keuze hierin staat, dan is dat direct al een goed teken, en daarnaast krijgt de winkel cijfers voor verschillende onderdelen van zijn dienstverlening.
Overigens is het niet zo dat wanneer de winkel waarbij je wilt shoppen niet in dit overzicht staat, het meteen om oplichters gaat, maar het raadplegen van een site als deze vormt een goede extra controle en kost je weinig extra tijd. Een andere site met winkelrecensies is beslist.nl, al zul je daar eerst op de naam van de winkel moeten zoeken en vervolgens klikken op Lees de shop reviews.
Tip 03 Kijk of er online recensies van de winkel zijn op sites als Kieskeurig.nl.
Phishing
Naast fraude met webwinkels is er uiteraard nog een andere vorm van online fraude die flink wat mensen schade berokkent: phishing. Dat je niet op een link in een e-mailtje moet klikken dat zogenaamd afkomstig is van je bank, dat weten we zo langzamerhand wel. Maar wat als je iets hebt besteld en je ontvangt precies een dag later een phishing-mail die meldt dat er iets mis is met je pakket en dat je even moet klikken op een link en wat gegevens moet verstrekken? Dan wordt de kans dat je klikt ineens een stuk groter en helaas komt dit soort toevalstreffers regelmatig voor. Dus ook wanneer je mails ontvangt of denkt te ontvangen met betrekking tot je bestelling: blijf goed kijken of de afzender daadwerkelijk is wie je voor ogen hebt.
Pas vooral ook op met mailtjes waarin staat dat er iets op je ligt te wachten en dat je actie moet ondernemen.
Tip 04: Virusscanners
Je kunt worden opgelicht als je een aankoop doet bij een malafide bedrijf, maar er is ook nog een andere manier waarop je kunt worden opgelicht. Wanneer je computer is geïnfecteerd met malware, kunnen je financiële gegevens bij kwaadwillenden terechtkomen. Zo was er vorig jaar een aantal voorvallen waarbij er - tijdens het afrekenen bij een betrouwbare winkel - door malware een schil over het betaalscherm werd gelegd, waardoor de slachtoffers in kwestie geld overmaakten naar de ontwikkelaars van de malware.
Nu waren er wel subtiele dingen waaraan de slachtoffers de fraude hadden kunnen zien, maar zéker bij een betrouwbare winkel (waar je bijvoorbeeld al eens eerder hebt geshopt) verwacht je dat niet en belangrijker nog, de winkel zélf kon er helemaal niets aan doen. Zorg er dus voor dat je altijd actuele software hebt draaien om je te beschermen tegen virussen, spyware en andere vormen van malware, zodat je je daar in ieder geval geen zorgen over hoeft te maken.
Tip 04 Installeer software om je te beschermen tegen virussen en spyware.
Tip 05: Url's
Een paar jaar geleden voerden de grote banken in Nederland een online reclamecampagne om het '3x kloppen' onder de aandacht te brengen. Het drie keer kloppen sloeg op het feit dat er drie zaken moesten kloppen, waaronder de beveiliging op je pc en het te betalen bedrag. De derde 'klop' had betrekking op de url van de website, en die is nog altijd van groot belang. Wanneer je ergens online winkelt, controleer dan of de url van de aanbieder klopt en je je niet stiekem bevindt op een andere website. Een reeks cijfers en letters achter een url is niet vreemd, maar wanneer je op de site van Bol.com zou moeten zijn en je ziet een heel andere url, dan weet je dat je op een namaaksite zit. Dit geldt vooral wanneer je hebt geklikt op een link naar de winkel in een e-mail.
Tip 05 Controleer altijd of de url overeenkomt met de website waarop je je denkt te bevinden.
Tip 06: Keurmerken
Je hebt ongetwijfeld weleens gehoord van het Thuiswinkel Waarborg. Dit is een erkend keurmerk waarbij winkels zich kunnen aansluiten, hetgeen jou als klant vertrouwen geeft dat je shopt bij een betrouwbare zaak. Het is echter een misvatting te denken dat winkelen bij een shop met het Thuiswinkel Waarborg betekent dat je je geld terugkrijgt wanneer de winkel in kwestie failliet gaat. Dit is absoluut niet het geval, bij faillissementen gelden helaas weer heel andere regels.
Het waarborg geeft alleen aan dat je klant bent bij een betrouwbare winkel die zich houdt aan de regels van goed ondernemerschap. Laat je overigens niet foppen door simpelweg het logo van het Thuiswinkel Waarborg op de site van een winkel, controleer ook op www.thuiswinkel.org of de webshop daar daadwerkelijk vermeld staat. Immers, een logo kan iedereen plaatsen. Er zijn echter nog veel meer keurmerken dan alleen het Thuiswinkel Waarborg. Voor een overzicht van keurmerken surf je naar ConsuWijzer.nl.
Tip 06 Controleer of de winkel een keurmerk heeft, dat is een kleine moeite.
Creditcard
Veel mensen vinden het doen van aankopen op internet met behulp van een creditcard maar eng. Daar is eigenlijk helemaal geen reden voor, sterker nog, het is misschien wel de veiligste vorm van aankopen doen. Want wanneer je een aankoop doet met je creditcard, is je aankoop bij de meeste (maar niet alle!) creditcardmaatschappijen verzekerd. In veel gevallen omvat die verzekering ook een aankoopverzekering: je kunt je geld terugkrijgen als het product niet wordt geleverd. Dat maakt gebruik van je creditcard ineens een stuk interessanter.
Tip 07: Sociaal netwerk
Je kunt natuurlijk je heil vinden op sites als Google of Kieskeurig.nl, maar je kunt het ook veel dichter bij huis zoeken, namelijk: je sociale netwerk. En daarmee doelen we nu eens niet op sites als Facebook of Twitter, maar op je fysieke sociale netwerk: vrienden, familie, collega's enzovoort. Er is vast wel iemand in je omgeving die voor een goede prijs een televisie heeft gekocht of een laptop. Maak gebruik van die informatie en vraag je omgeving waar je het beste een voordelige aankoop kunt doen, men deelt die informatie doorgaans graag. En daarvoor kun je dan best weer de online sociale netwerken als Facebook gebruiken, waar je de vraag in het openbaar kunt stellen.
Tip 07 Met welke winkels/bedrijven hebben de mensen om je heen goede ervaringen?
Tip 08: Marktplaats
Online aankopen doen op Marktplaats of eBay is weer een heel andere tak van sport. Wanneer je daar iets wilt kopen, heb je niet zo veel aan Google of aan vergelijkingssites. Gelukkig hebben dit soort marktplaatssites veel baat bij hun reputatie en zullen zij dus korte metten maken met oplichters. Dit betekent dat je goed moet kijken naar de eigenschappen van de verkoper.
Een verkoper die zich gisteren pas heeft geregistreerd, is niet meteen een oplichter, maar wel een stuk minder betrouwbaar dan de persoon die zich zes jaar geleden registreerde (vooral ook omdat het account al zou zijn verwijderd als de persoon in kwestie zich bezighield met oplichting). Daarnaast heeft eBay ook een zeer goed werkend waarderingssysteem. Als je ziet dat iemand 450 positieve recensies heeft, dan is dat (zélfs als er ook een negatieve tussen zit) een goed teken dat de persoon in kwestie te vertrouwen is. Daarbij geldt ook hier: gebruik je verstand, wanneer iemand een gloednieuwe iPhone 6 verkoopt voor 300 euro, dan weet je dat er iets niet in de haak is.
Tip 08 Op sites als Marktplaats en eBay is het verstandig om te kijken naar de geschiedenis van de verkoper.
Tip 09: Ben ik opgelicht?
En dan de hamvraag: hoe weet je of je bent opgelicht? Hoewel daar geen pasklaar antwoord op is, geldt hiervoor hetzelfde als bij het 'te mooi om waar te zijn'-verhaal. Als je het gevoel krijgt dat je bent opgelicht, bijvoorbeeld omdat je geen reactie krijgt van de verkoper, hij niet is te bereiken of hij wél reageert maar met allerlei vage verhalen die steeds veranderen, dan kun je op je vingers natellen dat je bent opgelicht. Voordat je nu direct alle alarmbellen laat afgaan, is het wel zaak om eerst even zeker van je zaak te zijn. Probeer nóg een keer contact op te nemen met het bedrijf in kwestie en googel of er inmiddels meer mensen zijn die problemen hebben met hetzelfde bedrijf (die resultaten worden door Google doorgaans snel opgepakt). Als je dan tot de pijnlijke conclusie moet komen dat je bent opgelicht, is het tijd om zo snel mogelijk actie te ondernemen.
Tip 09 Controleer nog een keer goed voordat je echt tot de conclusie komt dat je bent opgelicht.
Tip 10: Aangifte doen!
Wat nu? Allereerst is er slecht nieuws. De kans dat je ooit een cent zult terugzien, is helaas écht heel erg klein (tenzij je hebt betaald met je creditcard of PayPal, maar je zult zien dat de louche aanbieder die optie dan nét niet heeft aangeboden). Dat wil niet zeggen dat het onmogelijk is, er zijn daadwerkelijk gevallen bekend waarin de persoon in kwestie wél kon worden gepakt en er in ieder geval delen van de geïnvesteerde bedragen zijn terugbetaald. Maar of de kans op restitutie nu groot of klein is, zorg ervoor dat je áltijd aangifte doet. Dat is immers de enige manier om ervoor te zorgen dat de persoon in kwestie wordt gedwongen om te stoppen met zijn praktijken, en daarmee voorkom je dat er nog meer slachtoffers worden gemaakt.
Daarnaast is het aan te raden om óók aangifte te doen bij het Landelijk Meldpunt Internetoplichting. We kunnen ons voorstellen dat je niet heel altruïstisch bent ingesteld als je zelf net het slachtoffer bent geworden, maar hoe eerder de persoon in kwestie wordt gestopt, des te kleiner de schade en des te groter de kans op terugbetaling.
Tip 10 Doe altijd aangifte bij de politie én bij het Landelijk Meldpunt Internetoplichting wanneer je bent opgelicht.