Het internet wordt soms afgeschilderd als een levensgevaarlijke plek waar gevaar voortdurend op de loer ligt. Daar klopt weinig van. Natuurlijk, er zijn gevaren, maar als jij om middernacht door de steegjes van Amsterdam gaat lopen in je nakie met je creditcard en al je andere gegevens op je lichaam geplakt, kom je ook niet veilig thuis (in ieder geval niet met je creditcard). Een veilige internetervaring is prima mogelijk, maar je moet wel je gezond verstand gebruiken, en de vijftien tips die wij je geven om een veiligere browser te krijgen.

Cookies uitschakelen

1 Veilig browsen

De drie grootste browsers (Chrome, Firefox en Edge) zijn allemaal redelijk veilig. De Security Council of Certificate Authorities (CASC) riep Edge eind 2018 zelfs uit tot de snelste en veiligste browser, met een ‘beschermingsscore’ van 93,6 procent. Chrome had een score van 87,9 procent en Firefox zat daar net onder met met 87 procent. De score is gebaseerd op het percentage phishing-sites dat gedetecteerd en geblokkeerd wordt. Maar let wel: er is een verschil tussen veiligheid (bescheming tegen malware en fishing) en privacy (geheimhouding van je surfgedrag). Chrome en Edge zijn wel veilig, maar scoren laag op het gebied van privacy, waarover hieronder meer.

©PXimport

2 Browsen met privacy

Het is belangrijk om te zorgen dat je ook stappen neemt om je privacy te waarborgen. Zo kun je om te beginnen browsen in privévensters, een optie die iedere browser biedt. Echt privé is het niet, want het zorgt er voornamelijk voor dat je surfgedrag niet lokaal wordt opgeslagen en dat cookies worden verwijderd na de sessie. Maar sites en ook je ISP kunnen je ip-adres gewoon zien en je surfgedrag op andere manieren dan met cookies volgen en jou als online identiteit herkennen. Commerciële browsers als Edge en Chrome zijn geheel of deels closedsource en geven je surfgedrag door aan Microsoft en Google (als je ingelogd bent zet je helemaal de deur open). Firefox is een betere keus, want dat is opensource en van een non-profitorganisatie die geen baat heeft bij het verzamelen van data. Ook een aanrader is Brave, een opensource-browser met allerlei ingebakken veiligheids- en privacyfuncties. Doordat het gebaseerd is op Chromium (de opensource-basis van Chrome) kun je ook Chrome-extensies gebruiken in Brave. De hoogste graad van privacy krijg je met Tor, maar dat is minder gebruiksvriendelijk dan bovenstaande opties.

©PXimport

3 Auto-aanvullen

Browsers hebben door de jaren heen steeds handiger functies gekregen. AutoAanvullen is daar eentje van, evenals het bewaren van wachtwoorden. Het is superhandig, want je hoeft zelf steeds minder te typen, maar die gegevens worden opgeslagen op je harde schijf, en als je pech hebt kunnen hackers daarmee aan de haal gaan. Hoe handig ook, we raden je aan om AutoAanvullen niet te gebruiken. Wachtwoorden automatisch laten invullen is natuurlijk superhandig, maar gebruik daarvoor dan niet de functie van de browser. Wat wél, dat lees je in tip 11.

©PXimport

4 Pop-ups blokkeren

Pop-ups zijn ooit bedacht zodat websites op een handige manier je aandacht kunnen trekken voor belangrijke zaken. Uiteraard vond men al snel een manier om hier een slaatje uit te slaan, en tegenwoordig zijn pop-ups bijna alleen nog maar reclame-meldingen en, als je pech hebt, virussen die proberen je browsersessie te kapen. Het is dan ook een goed idee om pop-ups op websites te verbieden. Elke browser heeft die mogelijkheid. Ter illustratie: in Chrome klik je op het pictogram met de drie puntjes en daarna op Instellingen en daarna op Geavanceerd waarna je scrolt naar Privacy en beveiliging. Wanneer je nu klikt op Site-instellingen zie je de optie Pop-ups en omleidingen. Hier kun je aangeven of deze zijn toegestaan of niet.

©PXimport

5 Privacy-instellingen

In het menu Privacy en beveiliging wil je even blijven plakken, want naast pop-ups kun je hier allerlei andere toestemmingen beheren. Zo kun je hier aangeven dat sites je niet mogen volgen, maar je kunt ook aangeven of een site zomaar je webcam of microfoon mag benaderen (tip: nee!). Niet in elke browser zijn al deze gegevens verzameld in hetzelfde menu, maar in Firefox wél. Daar vind je de instellingen eveneens in het menu Privacy en beveiliging binnen de instellingen.

©PXimport

6 Geschiedenis wissen

Als iemand zegt dat hij z’n browsergeschiedenis met regelmaat wist, denk de omgeving al snel dat die persoon iets te verbergen heeft. En dat klopt. In tegenstelling tot wat er vaak beweerd wordt, hebben we allemaal iets te verbergen, en dat hoeven echt geen pornosites te zijn. Alles dat je online bezoekt wordt opgeslagen in je browsergeschiedenis. Mensen realiseren zich vaak niet dat dit hele nuttige informatie is. Ter illustratie, als een hacker ziet dat je regelmatig een goksite, de site van je creditcard, enzovoort bezoekt, dan weet hij/zij ook dat jij een interessant slachtoffer bent. In ieder geval iemand met (af en toe) geld. En hackers gaan, net als inbrekers, áltijd voor laaghangend fruit.

©PXimport

7 Tweestapsverificatie

In theorie heeft dit meer met websites te maken dan met je browser zelf, behalve wanneer je Chrome gebruikt. Wanneer een hacker je wachtwoord weet, kan hij/zij zonder problemen inloggen op je account. Als dit je account bij de snoepwinkel is, is dat geen ramp, maar als het je Google-account is, met toegang tot je Gmail, en daardoor indirect toegang tot al je wachtwoorden (via de optie wachtwoord vergeten) dan kun je in grote financiële problemen komen. En in het geval van Google, is je Google-account ook wat je gebruikt om in te loggen bij Chrome. Als een website je dit toestaat kun je het beste áltijd voor tweestapsverificatie kiezen, dan is ongeautoriseerd inloggen op je account (nagenoeg) onmogelijk.

©PXimport

8 Let op het slotje

Het zou fijn zijn als iedereen netjes en veilig met onze gegevens zou omspringen. Helaas is dat in de realiteit absoluut niet het geval. Veel sites hebben nog niet eens een ssl-certificaat, de gegevens die je verstuurt en ontvangt zijn dan onversleuteld en eenvoudig te onderscheppen. Wanneer je ergens online winkelt of je verstuurt op andere wijze persoonlijke gegevens, controleer dan of linksboven in de adresbalk naast de url een slotje staat. Is dat niet het geval (en staat er Niet beveiligd) dan wil dat niet zeggen dat de site malafide is, maar wel dat je gegevens niet veilig over en weer verzonden worden.

©PXimport

9 Updates!

Deze tip geldt voor je browser, maar ook voor je besturingssysteem in het algemeen. Zorg dat je áltijd updates installeert zodra deze beschikbaar zijn. Dit gaat niet altijd probleemloos – soms blijken er flinke bugs in updates te zitten – maar dat is nog altijd beter dan gehackt worden doordat je besturingssysteem of je browser niet up-to-date is. Je hebt spijt als haren op je hoofd als je gehackt zou worden via een beveiligingslek dat simpelweg door een update gedicht had kunnen worden.

©PXimport

10 VPN

Wie wel eens wat downloadt via The Pirate Bay, heeft de meldingen wel gezien: download niets zonder vpn (virtual private network) want instanties kunnen je dan eenvoudig achterhalen. Dat geeft al aan hoe nuttig een vpn is. Wanneer je zo’n dienst gebruikt worden je gegevens via allerlei servers versleuteld verstuurd, zodat jij niet op te sporen bent en je gegevens niet ontcijferd kunnen worden. Helaas leven we in een tijd waarin dat noodzaak is geworden. Een goede Nederlandstalige site hiervoor is www.expressvpn.com. Hier koop je voor een tientje per maand toegang tot een vpn, en krijg je heldere uitleg hoe je deze gebruikt.

©PXimport

11 LastPass

Voor: Edge, Chrome en Firefox

We gaven het eerder al even aan: wachtwoorden lokaal opslaan op je computer is een slecht idee. Die informatie wil je helemaal niet op je computer hebben. Veiliger in dit geval is een dienst als LastPass. Wanneer je deze extensie installeert en een account aanmaakt, worden al je wachtwoorden bewaard in de kluis van LastPass, afgeschermd met één hoofdwachtwoord. Door de extensie worden wachtwoorden automatisch ingeladen wanneer dat nodig is. En aangezien LastPass wel kan opdoeken als hun dienst niet veilig zou blijken, kun je er zeker van zijn dat zij er alles aan doen om die veiligheid te garanderen.

©PXimport

12 Ublock

Voor: Chrome en Firefox

We begrijpen best dat het nodig is dat bedrijven soms gegevens van je verzamelen, maar het is heel storend als dit gebeurt zonder je medeweten (en dat is vaak het geval). Om die transparantie te vergroten, raden we je de extensie Ublock Origin aan (te vinden onder die naam in de betreffende extensie-store). Deze extensie brengt heel duidelijk in kaart wanneer en wat er verzameld wordt van je, zodat je in kunt grijpen en bepaalde sites voortaan kunt mijden.

©PXimport

13 Disconnect

Voor: Chrome en Firefox

Deze extensie lijkt in veel opzichten op Ublock Origin, maar wat we er extra fijn aan vinden is dat er niet alleen heel helder in kaart wordt gebracht welke site precies wat bijhoudt, zodat je deze kunt blokkeren, maar ook hoeveel tijd en bandbreedte je dit heeft bespaard. Zeker wanneer je vaak gebruik maakt van een mobiele internetverbinding met beperkt dataverkeer is het fantastisch om dit in kaart te hebben.

©PXimport

14 Tunnelbear

Voor: Chrome

Eerder gaven we al even aan dat het zeer verstandig is om een vpn te gebruiken. Dat ben je waarschijnlijk met ons eens, maar wellicht heb je geen zin om ervoor te betalen of vind je het installeren te ingewikkeld. In dat geval kun je de extensie Tunnelbear installeren. Dit is een gratis vpn die je niet hoeft te installeren, omdat alles automatisch wordt ingesteld via de extensie. Er zitten natuurlijk beperkingen aan (vooral op het gebied van dataverkeer), maar het is een prima optie om uit te proberen hoe een vpn werkt.

©PXimport

15 HTTPS Everywhere

Voor: Chrome en Firefox

Je weet nu waarom het belangrijk is om te controleren of sites een ssl-certificaat hebben, en hoe je dat kunt zien. Er zijn soms echter ook sites die niet helemaal goed geconfigureerd zijn. Die hebben dan wel een ssl-certificaat, maar die wordt niet goed ingeladen. De extensie HTTPS Everywhere zorgt ervoor dat áls er een certificaat is, deze altijd wordt gebruikt, zelfs als die niet goed is geconfigureerd. Helaas kan deze extensie geen certificaat toveren waar er écht geen is, maar het is wel een hele fijne oplossing voor wanneer het niet helemaal goed gaat.

©PXimport

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. In de categorie klussen in en om het huis hebben we deze keer vijf goede schuurmachines voor je gevonden.

Een schuurmachine gebruik je om oppervlakken glad te maken, verf of lak te verwijderen, of hout voor te bereiden op verdere afwerking. Het apparaat schuurt met roterende of trillende bewegingen en is handig bij houtbewerking, meubelrenovatie of het opknappen van deuren en kozijnen. De redactie van ID.nl zocht en vond vijf exemplaren voor een goede prijs.

Makita DBO180ZJ

Deze Makita schuurmachine handig als je wat bewegingsvrijheid nodig hebt. Geen snoer dat in de weg zit of een verlengsnoer dat nét te kort is. Je klikt een 18V Makita accu erin en kunt direct aan de slag. Het schuurblad van deze Makita draait rond én beweegt tegelijkertijd in kleine ellipsvormige (excentrische) cirkels. Hierdoor schuur je gelijkmatig zonder zichtbare schuurkringen, en dat maakt dit type vooral geschikt voor het fijn afwerken van hout, metaal of laklagen. Het lichte gewicht en de ergonomische vorm zorgen dat je de machine zelfs met één hand kunt bedienen, zonder dat je snel moe wordt. Dit model is vooral fijn als je al Makita-accu’s hebt liggen, want hij wordt zonder accu geleverd.

Makita BO3710

Wie graag netjes werkt, zonder al te veel lawaai of trillingen, vindt in deze Makita BO3710 een stille kracht. Hij is niet opvallend in uiterlijk, maar tijdens het schuren merk je meteen dat hij z’n werk serieus neemt. De rechthoekige zool maakt hem ideaal voor grotere oppervlakken zoals deuren, kasten of vensterbanken. Wat fijn is: je hoeft geen kracht te zetten, de machine doet het werk. Je hoeft hem alleen maar rustig over het oppervlak te bewegen. Hij laat geen krassen achter, ook niet op kwetsbaarder hout. En hij is stil genoeg om binnen te gebruiken zonder dat de hele buurt meeluistert. Hij ligt goed in de hand en blijft ook bij langer gebruik prettig om mee te werken. Voor wie het schuren graag rustig, secuur en zonder poeha aanpakt, is dit een uitstekende keuze.

Einhell TH‑OS 1016

De Einhell TH-OS 1016 is een typische 'even-snel-pakken'-machine. Als je een hoekje wilt bijwerken, een kleine beschadiging wil gladmaken of een randje verf moet verwijderen, dan is dit apparaat je vriend. Door z’n driehoekige zool kom je makkelijk in smalle hoeken en langs randen waar grotere schuurmachines moeite mee hebben. Hij is licht en eenvoudig te bedienen, zelfs als je geen ervaren klusser bent. En ondanks z’n bescheiden formaat en prijs, voelt hij verrassend stevig aan. Voor kleine karweitjes is dit eigenlijk alles wat je nodig hebt. Je hoeft hem niet op te bergen in een kast, want hij past gewoon in een lade of gereedschapskist. Het is een eenvoudig apparaat dat doet wat het moet doen, zonder poespas.

DeWalt DWE6423

Deze DeWalt schuurmachine is misschien wel de beste balans tussen kracht en comfort. Perfect voor grotere klussen waarbij je langere tijd aan het werk bent. De rubberen grip ligt goed in de hand en helpt om trillingen te dempen. Met zijn 125 mm schijfoppervlak schuur je snel grote delen weg, maar het apparaat blijft precies genoeg om ook bij de afwerking mooi werk te leveren. Je merkt dat hier goed is nagedacht over gebruiksgemak: de aan-uitknop zit op een logische plek, het stofopvangsysteem werkt behoorlijk goed en hij is stil. Een solide keuze voor wie regelmatig wil schuren zonder elke keer met zware, logge machines te moeten werken.

PARKSIDE Accu-excenterschuurmachine

Deze schuurmachine van PARKSIDE is vooral handig als je af en toe iets kleins moet schuren en niet te veel wilt uitgeven. Hij is licht, makkelijk vast te houden en komt dankzij zijn compacte formaat goed in hoeken en langs randen. Wat hem 'multifunctioneel' maakt, is de mogelijkheid om verschillende schuurzolen te gebruiken. Daarmee kun je van alles aanpakken: een schilderijtje opschuren, een hoekje verf verwijderen of een kastdeur gladmaken. Je moet geen professioneel apparaat verwachten, maar voor simpele klussen is hij meer dan voldoende. En omdat hij zo weinig kost, is het een prima keuze als je af en toe iets wilt bijwerken zonder meteen een duur merk aan te schaffen. Handig als tweede machine of voor beginnende klussers die gewoon iets praktisch zoeken.

Vier op de tien Nederlanders gebruiken ChatGPT, blijkt uit onderzoek van Telecompaper. Daarvan kiest 87 procent voor de gratis versie. Die blijkt voor de meesten ruim voldoende – mits je weet hoe je de tool slim inzet. Met deze tien tips haal je alles uit de gratis variant van ChatGPT.

Lees ook: ChatGPT onder de knie: zo word je een promptprofessional

1. Stel gerichte vragen

Wie zomaar wat typt, krijgt een antwoord dat alle kanten op kan gaan. Begin daarom met een duidelijke vraag of opdracht. Noem drie eenvoudige pasta­gerechten die binnen 20 minuten klaar zijn werkt bijvoorbeeld beter dan Vertel iets over pasta. Wees ook niet bang om tussendoor verder te vragen of je opdracht te verfijnen. ChatGPT onthoudt binnen een gesprek wat je eerder vroeg, zolang je in hetzelfde chatvenster blijft. 

©ID.nl

2. Geef ChatGPT een rol (zoals docent of tekstschrijver)

Je kunt ChatGPT laten denken als een docent, redacteur of programmeur, afhankelijk van wat je nodig hebt. Begin je vraag bijvoorbeeld met: Doe alsof je een leraar bent die uitlegt hoe fotosynthese werkt aan een kind van 10. Of: Je bent een tekstschrijver. Verbeter deze alinea op stijl en duidelijkheid. Zo krijg je antwoorden die beter aansluiten bij je doel.

Tip: Alle afbeeldingen in dit artikel kun je aanklikken om ze groter te bekijken. 👇🏻

©ID.nl

Tien x rollenspel

3. Gebruik ChatGPT om mee te sparren

De gratis versie is niet alleen handig om feitelijke informatie te vinden, maar ook om mee te denken als je even vastloopt of om je op nieuwe ideeën te brengen. Denk aan: Hoe pak ik een introductie aan voor een workshop over digitale veiligheid? of Geef vijf originele tekstjes voor op een verjaardagskaart. Zie de suggesties die ChatGPT dan geeft vooral als een middel om je op nieuwe ideeën brengen.

4. Laat ChatGPT samenvatten of herschrijven

Heb je een lange tekst gekregen, zoals een rapport, artikel of e-mail? Of een tekst die je niet helemaal snapt omdat het taalgebruik te ingewikkeld is? Vraag ChatGPT om een samenvatting in gewone taal, zodat je snel begrijpt waar het over gaat. Andersom kan ook: als je zelf zo'n tekst hebt geschreven, kun je ChatGPT vragen om het korter, vriendelijker of zakelijker te maken.

5. Knip grote opdrachten op in kleinere stappen

Een complexe opdracht werkt vaak beter als je die opknipt. Begin klein en bouw op. Wil je bijvoorbeeld een sollicitatiebrief laten schrijven? Vraag dan eerst: Wat zijn de belangrijkste elementen van een goede sollicitatiebrief voor functie X? Je kunt daar eventueel iets aan toevoegen als Geef een beknopt lijstje met elementen. Je hoeft het verder nog niet uit te werken. Laat daarna pas een opzet maken. Zo houd je meer controle over het resultaat en kun je tijdig bijsturen wanneer dat nodig is.

©ID.nl

6. Weet wat de gratis versie wel en niet kan

De gratis versie werkt standaard met GPT‑4o. Deze versie heeft een kennisbasis tot oktober 2023, dus recente ontwikkelingen of nieuws van ná dat punt kent het model niet. Als gratis gebruiker mag je maar een beperkt aantal berichten met GPT‑4o sturen binnen een periode van vijf uur. Is die limiet bereikt, dan krijg je een melding. ChatGPT schakelt dan automatisch over op GPT‑4.1 mini – een lichtere variant met iets minder rekenkracht. Je merkt dat soms aan antwoorden die wat oppervlakkiger zijn of minder duidelijk opgebouwd. Controleer daarom altijd zelf of feiten kloppen. Goed om te weten: dat overschakelen kan ook gebeuren wanneer ChatGPT tijdelijk overbelast is door veel gebruikers tegelijk.

7. Zet ChatGPT in als taalhulp bij spelling of vertaling

Twijfel je over spelling, grammatica of interpunctie? ChatGPT helpt je bij het corrigeren van zinnen. Je kunt ook vragen naar het verschil tussen vergelijkbare woorden of hulp krijgen bij vertalen tussen bijvoorbeeld Nederlands en Engels – inclusief uitleg.

©ID.nl

8. Voeg je eigen kennis toe voor betere resultaten

ChatGPT is goed in structureren en herschrijven, maar mist gezond verstand en actuele kennis. Daarom ontstaan de beste antwoorden wanneer jij zelf iets toevoegt: een eigen doel, situatie of voorkeur. Denk aan: Ik wil deze uitleg gebruiken voor een workshop over cybersecurity. Kun je hem korter maken voor beginners? In dit voorbeeld geef je aan waarvoor je de tekst wilt gebruiken (de workshop), voor wie hij bedoeld is (beginners) en wat je nodig hebt (een kortere versie). Zulke aanwijzingen helpen ChatGPT om met een antwoord te komen waar je echt iets aan hebt.

9. Bouw voort op eerder antwoorden in dezelfde chat

Je hoeft niet bij elke nieuwe vraag opnieuw te beginnen. Blijf je in hetzelfde chatvenster, dan kun je voortbouwen op eerdere antwoorden. Zo werk je stap voor stap toe naar een tekst, idee of plan dat steeds beter past bij wat je zoekt.

10. Houd het gesprek overzichtelijk

Als een chat te rommelig wordt, is het soms handiger om opnieuw te beginnen. In een nieuw venster houd je het gesprek overzichtelijk en voorkom je dat ChatGPT blijft terugkomen op eerdere dingen die niet meer relevant zijn.