Zippen en unzippen is een van die veel voorkomende klusjes op een computer. En een verdraaid handig programma daarvoor is het kosteloze 7-Zip. En behalve zippen en unzippen kan dat nog veel meer!

Natuurlijk: je kunt bestanden en mappen ook zippen met Windows 10, net als unzippen. Maar als je echt het onderste uit de kan wil halen wat compressiemogelijkheden betreft is een speciaal daarvoor bedoelde tool altijd beter. Zoals 7-Zip. Deze alleen voor Windows bestaande open source tool kost je geen cent. Qua unzippen ondersteunt het niet alleen het welbekende .zip compressieformaat, maar ook een scala aan andere soortgelijke formaten. Denk aan RAR, ARJ, LZH en vele anderen. Alleen dat maakt het al een must-have stukje gereedschap om altijd achter de hand te hebben.

Het huiseigen .7z-compressieformaat kent nog wat extra aardigheidjes. Het is vaak net iets beter dan .zip en kent ook de optie om bestanden en mappen in een archief stevig te versleutelen. De sterkte van die versleuteling is eigenlijk alleen afhankelijk van de sterkte van je wachtwoord. Je kunt 7-Zip alhier downloaden, pak de meest recente stabiele release en installeer het programma door het .exe-bestand uit te voeren.

Waarom eigenlijk ‘zippen’...?

We beginnen bij het begin. Stel je hebt een map onderverdeeld in submappen met daarin weer diverse bestanden. En die hele handel wil je mailen. Normaal gesproken betekent dat elk bestand apart als bijlage toevoegen; de oorspronkelijke mappenstructuur gaat daarbij verloren. Wil je de mappenstructuur behouden, dan heb je alvast één goede reden om een bestanden- en mappenset te comprimeren naar (bijvoorbeeld) een .zip-bestand. De ontvanger kan het gezipte setje simpelweg unzippen en ervoor kiezen de mappenstructuur te behouden.

Dé reden voor zippen (of met een ander formaat comprimeren) is natuurlijk bestandsverkleining. Hoewel we tegenwoordig allemaal over razendrappe breedband-internetverbindingen beschikken is er meestal nog altijd een limiet aan de te uploaden bestandsgrootte. Met name dingen als Worddocumenten, Excel-sheets en dergelijk lenen zich bij uitstek voor compressie, je kunt dan heel veel winst behalen. Minder goed tot niet gaat comprimeren van .jpg-afbeeldingen. Die zijn immers al gecomprimeerd, natuurlijk. Maar onder de streep geldt dat een mix van verschillende bestandssoorten altijd flink veel minder ruimte inneemt in gezipte vorm dan ‘los’.

Instellingen en zippen

Heb je 7-Zip eenmaal geïnstalleerd, dan heb je er in het contextmenu in Verkenner (of op je bureaublad) een paar extra functies bij. Kopieer om te beginnen maar eens wat (niet al te grote) testbestanden naar je bureaublad om mee te experimenteren. Start nu eerst 7-Zip (of meer precies de 7-Zip File Manager, te vinden in het menu Start. Klik in het menu Extra daarvan op Opties. In principe staan de standaardinstellingen voor de meeste gebruikers goed. Mocht je bepaalde archiefformaten aan de File Manager willen koppelen, dan kan dat op de tab Systeem. Dubbelklik je dan op bijvoorbeeld een .zip-bestand, dan wordt dat geopend in 7-Zip.

Nodig is dat niet, want je zult veelal unzippen middels de rechter muisknop. Maar je weet nu in ieder geval de instellingsopties te vinden voor als je dingen wilt tweaken! Sluit het venster Opties en ook de File Manager. Blader naar de map waarin je de testbestanden hebt geplaatst. Selecteer er een paar (of allemaal) en klik met de rechter muisknop op deze selectie. In het contextmenu zie je de (nieuwe) groep 7-Zip, met daaronder allerlei opties.

Om een zip te creëren waarbij je alles handmatig instelt klik je op de eerste optie Toevoegen aan archief… In het geopende venster geef je in het bovenste veld een archiefnaam op. Kies als archiefformaat voor het universele .zip, daar kan iedereen mee overweg. Het compressieniveau bepaalt de mate van compressie, Ultra is het best maar ook het langzaamst qua zippen (wat unzippen betreft maakt het weinig uit). Langzaam is op de huidige snelle pc’s bovendien relatief!

©PXimport

Als je onder Codering een wachtwoord in de daarvoor bestemde velden invoert, kun je je zipje ook stevig versleutelen. Kies dan achter codeermethode wel voor AES-256, dat is – in combinatie met een sterk wachtwoord – onkraakbaar. Als je niks wilt versleutelen laat je de wachtwoordvelden simpelweg leeg. Alles naar wens ingesteld? Klik dan op OK en het zipje wordt gemaakt.

Unzippen (aka uitpakken)

Verwijder de testbestanden behalve het gemaakte zipje. Om dit zip-bestand weer te unzippen, klik je er met de rechter muisknop op. En dan in het contextmenu onder 7-Zip op (bijvoorbeeld) Uitpakken (hier). Heb je net bij het zippen een wachtwoord ingesteld, dan wordt hierom gevraagd. Er gebeurt trouwens iets grappigs als je het verkeerde wachtwoord intikt. Het unzippen lijkt dan gewoon gewerkt te hebben, maar geen van de uitgepakte bestanden is te openen!

Dat is een tekortkoming van het .zip-formaat, zo lijkt het. Je kunt bestandsnamen namelijk niet versleutelen bij .zip. Hou dat wel in je achterhoofd, want een kwaadwillende kan ook aan de bestandsnamen al achterhalen of een een versleuteld bestand de moeite van een ‘brute force’-kraak waard is. De kans dat die met een simpel wachtwoord slaagt is groot, dus kies echt een veilig wachtwoord hierboven!

©PXimport

Extra veiligheid met .7z

Kies je bij het maken van een archief voor het huiseigen 7-Zip bestandsformaat, dan zijn bestandsnamen overigens wél te versleutelen! Dat maakt het een stuk veiliger. Een ander voordeel van .7z is dat je er desgewenst ook een zelfuitpakkend archief van kunt maken. Ofwel: aan het .7z-bestand wordt een klein stukje uitvoerbare code met de uitpakker toegevoegd. Zo kan iedereen zonder 7-Zip zo’n archief toch openen door simpelweg het resulterende .exe-bestand uit te voeren.

Een nadeel is er ook: .exe-bestanden worden door veel mailproviders geweigerd. Dus mailen zal waarschijnlijk niet lukken. Bovendien is het wellicht beter om mensen maar niet meer te leren op .exe-bestanden in mailbestanden of via file transfers overgehevelde zaken te klikken… Maar goed: het kán! En als je het zo wilt, schakel je simpelweg de optie SFX archief maken in.

©PXimport

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!