Elke computer zou een zinloze doos vol elektronica zijn als er geen programma's bestonden. Al direct bij het aanzetten van de pc beginnen ze te draaien; de programma's in het Bios die ervoor zorgen dat de verschillende onderdelen met elkaar en met de buitenwereld kunnen communiceren.

Elke computer zou een zinloze doos vol elektronica zijn als er geen programma's bestonden. Al direct bij het aanzetten van de pc beginnen ze te draaien; de programma's in het Bios die ervoor zorgen dat de verschillende onderdelen met elkaar en met de buitenwereld kunnen communiceren. Daarna laadt het besturingssysteem dat deze communicatie verder vergemakkelijkt en de mogelijkheden ervan uitbreidt. Tot slot start u zelf de programma's die de klus uitvoeren of mogelijk maken die u eigenlijk met de computer wilt doen. Mooi, maar hoe werken al die programma's? Wat zijn de principes van programmeren? Om dat duidelijk te maken hebben de knappe koppen van het Massachusetts Institute of Technology (ofwel MIT) Scratch ontwikkeld. Met deze visuele 'programmeertaal' kunnen zelfs kinderen programmeren. Scratch is dan ook leuk voor jong en oud - én (ook) Nederlandstalig!

Stap 1

©CIDimport

Surf naar scratch.mit.edu, download daar het programma en installeer het. Start vervolgens Scratch via het pictogram op uw Bureaublad. U komt nu in het hoofdscherm. Hierin ziet u links allerlei commando's die Scratch kent, in het midden de lege ruimte waar we programma's maken en rechts het uitvoervenster van zulke programma's.

Stap 2

©CIDimport

Zoals u ziet bevat het uitvoervenster al een kat op een witte achtergrond. De achtergrond is het plaatje waarop ons programma gaat draaien. Door het pictogram 'scherm' te selecteren kunt u in het middenvenster bij het tabblad Achtergronden een ander plaatje kiezen. Wij laten het echter voor wat het is en selecteren het pictogram van de kat rechtsonder. U ziet dat deze de naam 'sprite1' heeft. Een sprite is een (eventueel geanimeerd) grafisch object waarmee we allerlei dingen kunnen doen. Deze kat is een geanimeerde sprite. Dat kunt u zien door in het middenvenster op het tabblad Uiterlijken te klikken.

Stap 3

©CIDimport

Scratch biedt een grote verzameling sprites en u kunt ook uw eigen objecten maken. Om u de basisprincipes van het programmeren te leren voldoet de kat echter prima, dus die gaan we gebruiken. We klikken daarom op het tabblad Scripts om naar het programmeervenster te gaan. We willen de kat in beweging zetten en slepen daarvoor het blokje 'neem 10 stappen' naar het programmavenster. Wanneer we hierop vervolgens dubbelklikken zien we dat de kat een stukje (10 pixels) naar rechts beweegt. Er is echter nog geen sprake van animatie van de sprite. Daarvoor klikken we linksboven op de categorie Uiterlijk en slepen we het commando 'wissel naar uiterlijk Uiterlijk2' naar het programma. Laat u dit commando los vlak onder het vorige dan klikt het er mooi aan vast.

Stap 4

©CIDimport

Aan ons programma voegen we nog een 'neem 10 stappen' toe en een 'wissel naar uiterlijk'. Door te klikken op het driehoekje naast 'Uiterlijk2' kunnen we Uiterlijk1 kiezen. Dubbelklikken we nu op het blokje van vier commando's dan zien we inderdaad een razendsnelle animatie. Wat ingelaste pauzes kunnen voor de broodnodige vertraging zorgen. Daarvoor moeten we eerst de commando's uit elkaar trekken. Dat doen we door blokjes omlaag te slepen, in dit geval de tweede 'neem 10 stappen'. Uit de rubriek Besturen voegen we aan beide blokken 'wacht 1 tellen' toe. Dubbelklikken we op de 1 (wat staat voor 1 seconde en da's veel) dan kunnen we er 0.1 van maken (let op: 0 punt 1, niet 0 komma 1!).

Stap 5

©CIDimport

Door het onderste blok van drie commando's weer tegen het bovenste aan te slepen maken we er weer één programma van. Dubbelklikken we hierop dan zien we de kat inderdaad wandelen. We kunnen dit proces elke gewenst aantal keer laten herhalen, niet door er steeds op te klikken maar via het herhaal-commando. We slepen daarvoor 'herhaal 10 maal' naar het programma en laten dit los als het hele programma wordt omsloten. U hebt in programmeurs-termen nu een 'lus' gemaakt.

Stap 6

©CIDimport

Dubbelklikken we nu op ons programma, dan begint de kat echt te lopen. Helaas loopt hij wel het beeld uit. Dat kunnen we oplossen door een beginpositie toe te voegen. Beweegt u met de muis in het uitvoervenster dan ziet u de coördinaten veranderen. Hiermee kunt u bepalen waar de kat moet beginnen. Uit de categorie Bewegen slepen we 'ga naar x:-2, y:-10' naar boven het bestaande programma en veranderen de coördinaten in -190 en -120. Dubbelklikken we op het commando dan blijkt dat de kat mooi onderin de hoek begint.

Stap 7

©CIDimport

We plakken de losse programmadelen weer aan elkaar en zetten er uit de categorie Besturen nog een commando boven, namelijk 'Wanneer [Groene Vlag] wordt aangeklikt'. Hiermee geven we het programma een algemene manier om te starten. Aan het eind van de wandeling willen we de kat een paar keer omhoog laten springen. Dat kan met het commando ‘verander y met...’. De waarden +30 en -30 geven een goed resultaat. Een lus van vijf keer maakt er een echte vreugdedans van. Ook willen we een geluid bij het springen. Dat kan bijvoorbeeld met het commando 'speel slagwerk...' uit de rubriek Geluid. Trommel 45 gedurende 0.1 tellen werkt goed. Plaatsen we het geluid tussen de op- en neersprong dan doet hij tevens dienst als pauze. Probeer dit eerst zelf te programmeren en kijk dan naar onze oplossing.

Stap 8

©CIDimport

We kunnen onze kat in een stripfiguur omtoveren met de commando’s 'denk...' en 'zeg...' in de categorie Uiterlijk. We laten de kat 'Computer Idee?' denken gedurende twee tellen en daarna zegt hij even lang 'Goed Idee!'. Probeer dit weer eerst zelf en kijk dan pas naar de afbeelding.

Stap 9

©CIDimport

We kunnen de animatie van de wandelende kat verder verlevendigen met effecten. Ook deze vindt u in de categorie Uiterlijk. We slepen het commando 'verander Kleur...' en laten dit los onder 'wissel naar Uiterlijk2'. Het wordt nu keurig in de lus opgenomen. In plaats van Kleur selecteren we echter het Vissenoog-effect met waarde 30. Een effect blijft van toepassing tot het ongedaan wordt gemaakt door zijn tegendeel. Onder 'wissel naar Uiterlijk1' voegen we daarom zo'n zelfde effect toe maar dan met waarde -30. Leuk! Nu alleen nog een geluidje bij het lopen. Slagwerk 76 en 77 kunnen goede diensten bewijzen. Terugkijkend naar Stap 7 moet u dat kunnen...

Tenslotte

Zo, uw eerste programma is klaar. Met de knoppen Opslaan en Opslaan Als slaat u uw werk op en met Publiceren kunt u uw creatie zelfs op de Scratch-site zetten. Wij raden u echter aan om eerst de vele meegeleverde programmaatjes te bekijken. Door die te bestuderen leert u meer geavanceerde programmeertechnieken, bijvoorbeeld voor interactie tussen sprites of voor interactie met gebruikers. Elk commando kunt u naar het programmavenster slepen. Wanneer u er vervolgens op rechtsklikt en Hulp kiest krijgt u een gebruiksvoorbeeld te zien. Zo leert u ook de fijnere kneepjes. Veel programmeerplezier!

Deze workshop komt uit Computer Idee nummer 13, jaargang 2009.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.