Verken de ruimte vanuit je luie stoel

Weinig dingen spreken zo tot de verbeelding als het ontdekken van de ruimte. De eindeloosheid van het heelal, de vervreemdende planeten, manen en sterrenstelsels; het universum zit vol met mogelijkheden en ontdekkingen. Gelukkig maakt moderne technologie het heel eenvoudig om vanuit je luie bureaustoel een tripje door het universum te maken. Er zijn namelijk tientallen programma’s, games en apps beschikbaar waarmee je het heelal kunt verkennen. Opstijgen in een raket, zelf een ruimtestation bouwen, landen op de maan of een echte ster van dichtbij bekijken, het kan tegenwoordig zonder je woonkamer te verlaten.

1. Google Maps

We weten hier op de redactie nog goed hoe indrukwekkend het was toen Google Earth meer dan tien jaar geleden werd uitgebracht. Google Maps heeft nog een andere verborgen functie die ons weer net zo enthousiast maakt: 3D-kaarten bekijken van planeten en manen in ons zonnestelsel. Je vindt deze optie door in Google Maps de satellietweergave te kiezen en dan net zolang (bijvoorbeeld met je muiswieltje) uit te zoomen tot je de planeet Aarde ziet vanuit de ruimte. Aan de linkerkant van je venster verschijnt dan automatisch een menu met alle planeten en een flink aantal manen. Dat zijn ze overigens niet allemaal - Jupiter heeft bijvoorbeeld tientallen minimaantjes, maar die zijn niet allemaal in maps gecategoriseerd. De grote en belangrijke manen staan hier allemaal wel in, inclusief beschrijvingen. Het leuke is dat van deze planeten niet alleen gedetailleerde kaarten te vinden zijn, maar dat je ook de namen van kraters en bergen kunt zien. Daar kun je vervolgens op klikken om er wat meer informatie over te lezen, zoals de grootte of waar ze naar vernoemd zijn.

Ook leuk: in deze lijst staat het internationale ruimtestation ISS, waar je via Streetview binnen kunt kijken. Je kunt zo door het station zwieren en zien hoe het dagelijks leven voor de bewoners eruit ziet. Ook hier vind je talloze beschrijvingen van apparaten en technieken.

2. Space Engine

Google Maps is een leuke manier van ruimteverkenning, maar tevens wat basaal. Over het handjevol planeten staat beperkte informatie en we willen graag wat meer zien. In dat geval moet je bij Space Engine zijn. Het desktop-programma is veruit de beste manier het heelal te verkennen zonder de deur uit te gaan.

Space Engine werkt een beetje als een game, al kun je niet winnen of verliezen. Je vliegt rond door het zonnestelsel en kunt van planeet naar planeet gaan. De besturing gaat een beetje zoals andere games met de toetsen A, W, S en D, en je kunt met toetscombinaties naar andere sterrenstelsels springen. Het kost wat moeite om de besturing onder de knie te krijgen, maar als je eenmaal weet hoe je je virtuele ruimteschip bestuurt verlies je de tijd al snel uit het oog. Space Engine is één van de leukste en mooiste manieren om het heelal te verkennen.

3. Celestia Space

Space Engine is niet het enige simulatieprogramma voor ruimteverkenning. Je kunt ook terecht bij Celestia Space. Het idee daarvan is hetzelfde als Space Engine: je kunt virtueel de ruimte in. Wat Celestia Space uniek maakt is het feit dat je verschillende add-ons kunt installeren. Die worden door de community gemaakt, want Celestia is beschikbaar voor ontwikkelaars. De broncode is weliswaar niet helemaal open source, maar er is genoeg ruimte voor hobbyisten om hun eigen toepassingen te ontwikkelen. Een voorbeeld van wat je dan kunt: in de basisversie van het programma kun je alleen een beperkte hoeveelheid informatie zien van een maan of planeet, maar als je die in meer detail wil zien download je daar de add-on voor. Die bevat veel meer informatie, en foto’s in hogere resolutie van sondes die het hemellichaam daadwerkelijk hebben bezocht. Veel add-ons bevatten ook informatie over de missie zelf, zodat je ook daar veel over leert. Zo kun je het programma aanpassen aan je eigen voorkeuren.

4. Solar System Scope

Solar System Scope is een applicatie die weliswaar niet buiten de grenzen van ons zonnestelsel kijkt, maar dat maakt de app niet minder uitgebreid. Met Solar System Scope kun je ongeveer hetzelfde als bij Celestia Space of Space Engine, maar dan vanuit je browser. Er is ook een desktop-applicatie beschikbaar, maar die is dus niet per se nodig.

Het interessante aan Solar System Scope is vooral het volgen van de banen van de hemellichamen. Als je precies wilt weten waar dwergplaneet Eris zich over 50 jaar op 23 januari in het zonnestelsel bevindt, dan kun je dat heel simpel opzoeken.

Daarnaast kun je met Solar System Scope ook de sterrenbeelden aan de nachtelijke hemel opzoeken. Je kunt ook daarbij de datum en tijd opgeven zodat je ziet wat er op een willekeurig moment boven je hoofd te zien is en hoe de constellaties bewegen. Handig voor als je bijvoorbeeld op vakantie gaat en je wilt weten wat je daar kunt zien.

5. Stellarium

Stellarium doet ongeveer hetzelfde als het bovenstaande Solar System Scope. Het is een planetarium met informatie over de nachtelijke hemel en wat je kunt zien, met informatie over meer dan 177 miljoen sterren en andere hemellichamen. Eén opvallend verschil is dat je met Stellarium niet alleen de sterrenhemel vanaf aarde kunt bekijken, maar ook die van bijvoorbeeld de maan of Mars. Zo kun je alvast lekker wegdromen over hoe het straks is als je zelf een astronaut bent! Je kunt de applicatie bovendien niet alleen voor Windows downloaden, maar ook voor macOS en zelfs Linux.

6. Kerbal Space Program

Als je je ruimtevaartkennis liever wat interactiever wil maken dan moet je bij Kerbal Space Program zijn. Het spel heeft inmiddels een flinke schare trouwe fans opgebouwd, en dat is niet voor niks. Kerbal Space Program simuleert een echt ruimtevaartprogramma, waarbij je met vrijwel niets begint en voorzichtig je eerste raketje lanceert. De truc is om dat dan uit te bouwen tot een raket die in een baan om de aarde komt, en dan steeds grotere en geavanceerdere machines te bouwen. Met een beetje kennis en heel veel googelen eindig je dan met ruimtestations en een landing op de maan (of, zoals het in het kerbals heet, Mun).

Nou klinkt het opbouwen van een ruimteprogramma misschien wat droog, maar Kerbal maakt het geheel erg vermakelijk door de trouwe ‘Kerbals’ (je astronauten) zoals de inmiddels legendarische Jebediah Kerman, die altijd vrolijk zijn en het spel een luchtig en komisch tintje geven.

Daar komt ook bij dat Kerbal Space Program voor een game verrassend gedetailleerd en accuraat is. Het is niet genoeg om alleen wat motoren onder je raket te plaatsen, maar ook om zaken als de zwaartekracht, de apogee en perigree in de gaten te houden – of überhaupt te leren wat dat betekent … Dat maakt KSP niet gewoon een leuk spelletje, maar een heuse simulator.

Er is nog een ander aspect waar Kerbal Space Program in uitblinkt: de gemeenschap. KSP heeft één van de trouwste fanbases, en als je een vraag hebt of ergens niet uitkomt zijn er tientallen websites en fora waar je terecht kunt met je problemen. Neem Reddit, één van de belangrijkste communities voor het spel. Daar laten ervaren spelers hun nieuwste creaties zien, waar je altijd genoeg inspiratie uit kunt halen. Van de andere kant staat de gemeenschap erg open voor nieuwkomers en kun je ook als newbie gerust ‘domme’ vragen stellen.

7. ISS Detector

Natuurlijk hoef je niet alleen maar achter je computer te blijven zitten om de ruimte te verkennen. Er zijn ook genoeg smartphone-apps beschikbaar die het mogelijk maken je even buiten de aarde te wanen. Om te beginnen zijn er de tientallen apps waarmee je in de gaten kunt houden wanneer het International Space Station komt overvliegen - altijd leuk om even te bekijken! Het ISS is meer dan honderd meter breed en is daarmee goed te zien met het blote oog, maar je moet wel weten waar en wanneer je naar boven moet kijken.

Voor zowel iOS als Android zijn er tientallen apps die bijhouden waar het ruimtestation zich bevindt. Persoonlijk raden we ISS Detector aan (voor zowel Android als iOS), vanwege zijn gedetailleerde informatie over de hoogte, tijd en helderheid, en het feit dat je ook andere objecten zoals het Chinese ruimtestation, Iridium-communicatiesatellieten, of planeten en kometen kunt zien. Je kunt bovendien instellen waar je wel of geen melding van krijgt.

8. Mobile Observatory

Je kunt op je telefoon veel meer dan alleen het ruimtestation bijhouden. Als je verder wil kijken dan alleen die lage aardbaan zijn er applicaties zoals Mobile Observatory. Die kost een paar euro, maar is de prijs meer dan waard. De naam zegt al genoeg. Met de app heb je een mobiel observatorium in je hand met héél veel informatie over de sterrenhemel. Je kunt je telefoon naar de hemel richten om zo te zien wat die ene heldere ster nou eigenlijk is.

Er zijn ook dergelijke apps voor iOS. Voor zowel de iPhone als de iPad is dat GoSkyWatch Planetarium, een extreem uitgebreide app met heel veel informatie over hemellichamen. Een mooie toevoeging is dat je er sterrenbeelden op kunt zien met leuke animaties, zodat je kunt zien waar een term als ‘Grote Beer’ nou eigenlijk vandaan komt.

Voor de iPad is ook Solar Walk erg interessant. Dat is een virtueel zonnestelsel dat weliswaar iets minder uitgebreid is dan de planetaria-apps, maar dat wel volop gebruik maakt van het schitterende scherm van de iPad en vooral erg mooi is.

9. Virtual reality

Er zijn maar weinig dingen die iets zo tot leven kunnen brengen als virtual reality. Er zijn dan ook meerdere applicaties waarmee je heel realistisch door het heelal kunt vliegen - afhankelijk van welke bril je hebt. Met een dure, high-end bril zoals de HTC Vive of de Oculus Rift krijg je vanzelfsprekend de mooiste resultaten. Overview voor de Vive is populair en erg goed, en voor de Oculus Rift is er het pragmatisch genaamde Discovering Space. Let wel op dat games voor zulke brillen over het algemeen wel prijzig zijn!

Als je niet zoveel geld te besteden hebt of toevallig al een Samsung Gear VR in huis hebt moet je vooral Titans of Space proberen. Dat is er ook voor de Vive, de Rift en de goedkopere Gear, en werkt erg goed. Met Titans of Space vlieg je door het zonnestelsel heen en ondertussen word er informatie over planeten en manen voorgelezen. De tour die je op die manier volgt duurt ruim een uur en is verrassend accuraat, dus probeer dat vooral! Er is overigens ook een (gratis) versie voor Android, zodat je Titans of Space met iedere Cardboard-achtige headset kunt proberen, maar die zit vol met bugs en lag, en het ziet er minder mooi uit dan het origineel. De app is er helaas niet voor iOS.

10. Online bronnen

Natuurlijk kun je ook heel veel informatie over de echte ruimtevaart van dit moment vinden op internet. Dat begint bijvoorbeeld bij het volgen van lanceringen. Wat is er nou mooier dan enorme raketten die met veel bombarie en vuurwerk de lucht in gaan? De meeste van die lanceringen kun je live meekijken op internet. Sommige worden alleen gefilmd met een GoPro op een afstandje, maar bedrijven als SpaceX hebben een hele studio met experts, presentaties en achtergronden tijdens het aftellen. Het nadeel is dat er niet één plek is waar je alle lanceringen kunt zien - de videostreams zijn verdeeld over eigen websites van bedrijven en overheden, of op verschillende YouTube- of Vimeo-kanalen. Eén praktische plek om ze te kijken is de door de auteur van dit stuk gemaakte site www.livelancering.nl, maar over het algemeen kun je veel Amerikaanse lanceringen op de website van NASA zien. Een andere site die lanceringen met liveblogs bijhoudt is www.spaceflightnow.com.

Er zijn ook applicaties te downloaden waarin je kunt zien wat de volgende lancering wordt. Daar staat ook welke raket en satelliet er de lucht in worden geschoten, én een linkje naar een livestream. Die apps hebben als voordeel dat ze een notificatie sturen bij de volgende lancering. Voor Android is Space Launch Now een goede (en gratis!) app, voor iOS is er LaunchTime.

Een kleine maar leuke website is www.howmanypeopleareinspacerightnow.com. Die naam verklapt eigenlijk al genoeg; je ziet er hoeveel mensen er nu in de ruimte zijn - inclusief een overzichtje van astro- en cosmonauten. Zo ben je altijd een beetje bij ze!

Sociale media