Tip 01: Overzicht lettertypen

De begrippen font en lettertype worden vaak door elkaar gebruikt. Toch zijn het niet helemaal synoniemen. Een font is namelijk een lettertype in een specifieke tekenstijl, zoals standaard, vet, cursief of vet cursief.

Wil je een ander lettertype kiezen voor je tekst, dan open je een uitklapmenu in je tekstverwerker (zoals op het tabblad Start in MS Word). Wil je liever een volledig overzicht van alle geïnstalleerde lettertypen, dan ga je naar het Windows Configuratiescherm, waar je Vormgeving en persoonlijke instellingen, Lettertypen kiest. Overigens krijg je dezelfde lijst te zien als je met de Verkenner navigeert naar %systemroot%\fonts.

Tip 01 Eén lettertype(familie) met diverse fonts.

Tip 02: Lettertype-opties

Wanneer je in het overzicht met geïnstalleerde lettertypes een lettertypebestand met de rechtermuisknop aanklikt, komen er interessante opties beschikbaar. Zo toont Voorbeeld je hoe het font er precies uitziet in verschillende groottes. Met Afdrukken stuur je deze voorbeeldweergave meteen naar je printer. De optie Verbergen haalt het lettertype in principe weg uit de lettertypelijst van allerlei toepassingen - in principe, want dat blijkt niet altijd en overal te werken.

Klik op Weergeven om een verborgen lettertype alsnog zichtbaar te maken. Het is ook mogelijk een lettertype effectief van je systeem te verwijderen: daar zorgt de optie Verwijderen voor, weliswaar na je bevestiging. Doe dat echter niet lukraak, want sommige fonts heeft Windows nodig om menu's en dergelijke weer te kunnen geven! Wil je overigens weten welke lettertypen met Windows en allerlei Microsoft-toepassingen mee worden geïnstalleerd, kijk dan op www.microsoft.com/typography/fonts. Het kan ook omgekeerd, je selecteert een lettertype en de site vertelt je (onder meer) met welke Microsoft-producten dat wordt meegeleverd.

Tip 02 Basisbeheer: fonts weergeven, verbergen en verwijderen.

Tip 03: Lettertypen vinden

Stel, je vindt op je systeem niet het lettertype dat je graag had gewild. Dat hoeft geen probleem te zijn, want op het internet vind je duizenden - vaak gratis - lettertypen. Een van de meest indrukwekkende fontcollecties vind je op www.dafont.com.

Als we de site mogen geloven, staan er inmiddels zo'n 22.000 lettertypen op. Je kunt op naam zoeken, maar dat is natuurlijk pas handig als je die al kent. De pagina laat je tot op zekere hoogte echter ook thematisch zoeken. Zo tref je rubrieken aan als Fancy, Foreign look, Techno, Gothic en Script. Elk van deze rubrieken is bovendien verder opgedeeld.

Bij Fancy bijvoorbeeld vind je onder andere Cartoon, Comic, Old School, Curly en Horror terug. Liefhebbers van dit laatste genre bijvoorbeeld kunnen zich aan meer dan driehonderd lettertypen tegoed doen. Houd er wel rekening mee dat niet alle lettertypen (helemaal) gratis zijn.

Tip 03 Dafont.com: je vindt hier vast iets wat je kan bekoren!

Tip 04: Lettertype installeren

Het kan haast niet anders of je vindt bij Dafont wel wat je zoekt. Denk je een geschikt lettertype te hebben gevonden, klik het dan eerst aan. Je krijgt dan een overzicht van alle letters en/of symbolen te zien en bij Custom preview kun je zelfs je eigen tekst in dat lettertype bekijken.

Overtuigd? Dan moet je dat lettertype natuurlijk nog geïnstalleerd krijgen. Dat is gelukkig niet zo moeilijk. Druk op de bijhorende knop Download en download het zip-bestandje. Rechtsklik vervolgens op dit bestand, kies Openen met Windows Verkenner en klik op Alle bestanden uitpakken. Open de map met de uitgepakte bestanden, rechtsklik op het uitgepakte lettertypebestand (wellicht met extensie .ttf - TrueType Font) en kies Installeren.

Even later is de installatie achter de rug en kun je dat lettertype gebruiken, net zoals de andere. Werk je nog met Windows XP, dan dien je het uitgepakte lettertypebestand zelf in de map C:\Windows\Fonts te plaatsen.

Tip 04 Een nieuw lettertype installeren: een kwestie van enkele muisklikken.

Tip 05: Nog meer vinden

Dafont is natuurlijk niet de enige online fontcollectie. Ook bij Neatfonts kun je voor een aardige verzameling terecht. Via de link Browse categories kies je een geschikt thema - in totaal zijn er dertig categorieën - waarna de bijhorende lettertypen in het linkerpaneel worden getoond. Wanneer je een font selecteert, verschijnt rechts een voorbeeldweergave. Klik op Change preview als je dat voorbeeld met eigen tekst wil zien. Met de knop Download this font haal je het geselecteerde lettertype op.

Ook op www.1001freefonts.com kun je terecht voor meer dan 10.000 lettertypen, die je je net als bij Dafont en Neatfonts zowel alfabetisch als thematisch laten doorzoeken. Via de knop Custom Preview krijg je het geselecteerde lettertype in eigen tekst te zien en met de knop Windows Download (of Mac OS X Download) haal je het lettertype op. Zowel bij Neatfonts als bij 1001freefonts gaat het telkens om een zip-bestand en je weet inmiddels hoe je daarmee moet omspringen (zie ook tip 04).

Tip 06: Google-fonts

Ook Google laat zich niet onbetuigd: inmiddels heeft deze softwaregigant al meer dan zeshonderd fonts ontworpen die je gratis kunt gebruiken. Je vindt die op www.google.com/fonts. Eigenlijk zijn deze lettertypen in eerste instantie bedoeld om op je eigen webpagina's te gebruiken.

Daarover later meer; we tonen je eerst hoe je de lettertypen lokaal kunt installeren. Om snel een geschikt ontwerp te vinden, gebruik je het best het filter in het linkerpaneel, waar je bijvoorbeeld een keuze maakt tussen schreefletters (Serif) of schreefloze letters (Sans Serif) en vervolgens kiest hoe dik, schuin of breed je de letters wil. In het rechterpaneel krijg je dan een overzicht van de bijhorende lettertypen. Bovenaan vul je eventueel eigen voorbeeldtekst in en via het knopje Pop out krijg je meer informatie. Bij lettertypen die je aanspreken, klik je op de knop Add to Collection.

Tip 06 Maak je selectie en voeg die toe aan je virtuele collectie.

Tip 07: Google-fonts installeren

Rechts bovenaan op de Google-fontspagina vind je het pijlknopje Download. Wanneer je dit aanklikt, verschijnt een dialoogvenster. Klik daar op de link .zip file.

Je collectie wordt nu als een zip-archief gedownload. Pak dit archief uit: je zult merken dat elke lettertypefamilie in een aparte submap belandt. Nu installeer je de ttf-bestanden op de gebruikelijke manier vanuit het contextmenu (zie ook tip 04).

Tip 07 Je collectie staat klaar om te downloaden.

Tip 08: SkyFonts

Overigens is er nog een meer geautomatiseerde manier om snel verschillende Google-fonts te installeren en op verschillende toestellen gesynchroniseerd te houden. In het dialoogvenster van daarnet klik je dan op de link SkyFonts en installeer je de bijhorende tool. Vervolgens start je deze tool op en kies je in de rubriek Services voor Google Fonts, Choose Fonts. Je hoeft nu alleen maar het gewenste lettertype aan te klikken en op SkyFonts te klikken, en zodra je met Add bevestigt, wordt het lettertype geïnstalleerd.

Ook installaties in batch zijn mogelijk. De rubriek Fonts geeft je vervolgens een overzicht van de geïnstalleerde lettertypen en laat je tevens toe specifieke exemplaren weer te verwijderen.

Tip 08 SkyFonts, handig voor diehard fans van Google-fonts.

Tip 09: Fonts op webpagina's

Zoals gezegd zijn Google-fonts eigenlijk vooral bedoeld voor gebruik op webpagina's. Het komt er dan op neer dat je in de HTML-code van een webpagina naar een online lettertype verwijst, zodat het automatisch door browsers kan worden opgehaald en weergegeven. Net zoals in tip 07 selecteer je eerst een geschikt font. Vervolgens klik je op het knopje Quick-use. Duid desgewenst de gewenste stijl(en) aan en volg de verdere instructies op de webpagina.

Om je een idee te geven hoe makkelijk zo'n webfont zich in je webpagina laat integreren: het volstaat de onderstaande tekst in je Kladblok in te tikken en die als een .htm-bestand op te slaan. Wanneer je - of iemand anders - dit vervolgens in zijn browser opent, wordt dat lettertype getoond. In ons voorbeeld gaat het om Lily Script One (cursief):

Vind je dit een leuk lettertype voor Computer!Totaal?

Uiteraard zijn er nog meer mogelijkheden, die weliswaar iets meer kennis vereisen van HTML en CSS. Meer uitleg hierover vind je hier.

Tip 09 Een eenvoudig stukje code zorgt voor de correcte weergave van het webfont.

Tip 10: Eigen handschrift

Hoe leuk zou het niet zijn je handschrift of dat van een vriend als lettertype in een willekeurige applicatie te kunnen gebruiken. Dat kan en is zelfs gratis. Je hebt er wel een scanner voor nodig. Surf naar www.paintfont.com en klik onderaan op Create template(s), waarna je het sjabloon afdrukt.

Het is de bedoeling dat je in de vakjes nauwkeurig alle letters invult, bij voorkeur met een diepzwarte stift waarvan de punt iets dikker is dan een gemiddelde balpen. Kijk telkens goed naar de grijs gedrukte voorbeelden. Vervolgens scan je beide bladen afzonderlijk. Dat doe je het best met de instellingen grijswaarden (zwart-witafbeelding) en met 300 dpi. Je snijdt de witranden die buiten de zwarte vierkanten vallen (linksboven en rechtsonder) met je beeldbewerkingsprogramma weg en eventueel pas je helderheid en contrast aan om de letters nog contrastrijker te krijgen.

Je slaat het resultaat op in de vorm van pdf-, png- of jpg-bestanden.

Tip 10 Hoe nauwkeuriger je werkt, hoe beter het resultaat.

Tip 11: Handschrift omzetten

Je beschikt nu over een tweetal (beeld)bestanden met je eigen handschrift. Die moet je natuurlijk nog omzetten naar een lettertypebestand. Keer terug naar www.paintfont.com en klik hier op Upload filled out templates. Klik op de knop Bestand kiezen en zet het eerste bestand klaar. Klik op Add another upload field en zet ook het tweede bestand klaar. Geef een geschikte naam aan je font, selecteer (eventueel) het type TTF en druk op Send file.

Als het goed is, krijg je even later al een voorbeeldweergave van je font en haal je het bijhorende ttf-bestand met een klik op de Download-knop op. Je weet intussen hoe je dat installeert.

Tip 11 De conversie naar lettertype gebeurt vliegensvlug en geheel online.

Je handschrift op het web

In tips 10 en 11 lees je hoe je je handschrift naar een lettertype omzet. Het is ook mogelijk dat op je webpagina's te gebruiken, zodat bezoekers dat lettertype in hun browser zien. Surf naar www.fontsquirrel.com/tools/webfont-generator. Klik op Add Fonts en upload het gewenste ttf-bestand. Kies de optie Yes, the fonts I'm uploading are legally eligible for web embedding - in de veronderstelling althans dat het copyright van dat lettertype je dat niet verbiedt! - en klik op Download your kit. Even later kun je dan het bijbehorende zip-bestand downloaden en uitpakken naar een lege map.

Vervolgens open je het uitgepakte bestand HTML-bestand <...>-demo.html in je browser. Klik bovenaan ook even op Sample Layout en op Glyphs & Languages. De instructies om alles naar je eigen website te uploaden en in werking te krijgen vind je op het tabblad Installing webfonts.

Font Squirrel zet een ttf-font naar een 'webfontkit' om.

Tip 12: Fonts beheren (1)

Met al die gratis lettertypen dreig je wellicht al snel in de verleiding te komen massa's nieuwe exemplaren te installeren. Los van de vraag of je die allemaal wel nodig hebt en zult gebruiken, moet je beseffen dat lang niet alle (gratis) lettertypen even nauwkeurig zijn ontworpen. Het gebeurt vaak dat niet alle tekens beschikbaar zijn in zo'n lettertype en in het ergste geval kan zo'n lettertypebestand zelfs 'buggy' zijn. Enige gematigdheid is dus wel op zijn plaats.

Hoe dan ook, om alle geïnstalleerde fonts goed te beheren, is een fontmanager als NexusFont handig. De installatie heb je zo voor elkaar. Zodra je vervolgens de tool opstart, toont die meteen alle geïnstalleerde lettertypen. Je krijgt trouwens de gelegenheid eigen tekst voor de voorbeeldweergave in te voeren.

Tip 12 NexusFont: alle geïnstalleerde lettertypen in een handig overzicht.

Tip 13: Fonts beheren (2)

Handig is dat je verschillende groepen kunt creëren vanuit het contextmenu van het linkerpaneel (Groep toevoegen). Die kun je dan bijvoorbeeld laten verwijzen naar een aparte map met gedownloade lettertypen (die je nog niet hebt geïnstalleerd): het volstaat zo'n map naar de groepsnaam te verslepen. Die lettertypen krijg je vervolgens in NexusFont te zien, met F5 actualiseert je de voorbeeldweergave. Meer zelfs, zolang je NexusFont geopend houdt, komen die - niet-geïnstalleerde! - lettertypen ook beschikbaar in allerlei toepassingen.

Plaats je NexusFont op een usb-stick, samen met je favoriete lettertypen, dan heb je onderweg altijd toegang tot die lettertypen. Ook handig: je kunt verschillende lettertypen tegelijk selecteren in NexusFont en er vanuit het contextmenu dan verschillende handelingen op uitvoeren, zoals taggen (om snel bepaalde fonts te kunnen opsporen via de ingebouwde zoekfunctie), (de-)installeren of aan eigen sets toevoegen.

Tip 13 NexusFont biedt meer dan het ingebouwde fontbeheer van Windows.

Optimale tekstweergave

Om lettertekens goed op het scherm te krijgen, is de kwaliteit van het lettertype natuurlijk erg belangrijk. Maar ook de technologie die daarvoor wordt gebruikt, speelt een rol. Microsoft heeft hiervoor jaren terug al de ClearType-technologie ontwikkeld, specifiek voor tekstweergave op lcd-schermen. Die kun je als gebruiker nog optimaliseren. Open het Windows Configuratiescherm en kies Vormgeving en persoonlijke instellingen, Lettertypen. In het linkerpaneel klik je op ClearType-tekst aanpassen. Zorg dat er een vinkje staat bij ClearType inschakelen en beantwoord de (eenvoudige) vragen van de wizard.

ClearType: op basis van je feedback krijg je een optimale tekstweergave.