Apple maakte vorig jaar een grote stap door de spreadsheetsoftware Numbers toe te voegen aan iWork. In iWork '09 moet u de vernieuwingen meer in de details zoeken.

iWork is een kantoorpakket waarmee u brieven kunt schrijven, maar ook posters kunt ontwerpen voor een verjaardagsfeestje of een flitsende presentatie kunt geven. Eigenlijk bevindt iWork zich in het gebied tussen zakelijk en privé: de kwaliteiten van Keynote staan zelden ter discussie, maar voor tekstdocumenten en spreadsheets grijpen veel Mac-gebruikers toch liever naar Microsoft Office. Zeker wanneer u bestanden met andere gebruikers wilt uitwisselen: de documenten zijn namelijk niet compatibel met Office en zelfs niet met eerdere versies van iWork. Viewers en conversiesoftware ontbreken, zodat u bij het uitwisselen van documenten eerst zelf een conversieslag moet maken.
Tegelijk heeft iWork natuurlijk ook z'n positieve kanten: Apple levert enorm veel professionele sjablonen mee en er is veel aandacht voor het uiterlijk van documenten. U kunt uw aandacht volledig op de inhoud richten en iWork zorgt ervoor dat het eindresultaat er prachtig uitziet, of het nu een rapport of brochure is. In iWork '09 zijn meer sjablonen meegeleverd dan voorheen en ze zijn bovendien toegankelijker gemaakt. Door even met de muispijl over een sjabloon te bewegen, krijgt u niet alleen het voorblad te zien, maar ook de vervolgpagina's die erachter zitten. De variatie is groot en ze zijn makkelijk aan te passen.

IWORK.COM

De grootste vernieuwing in iWork '09 die terug te vinden is in elk onderdeel van de kantoorsuite, is de online dienst iWork.com. Hiermee kunt u documenten van Pages, Numbers en Keynote uitwisselen met anderen, ook wanneer ze geen iWork gebruiken. Stel uw verwachtingen echter niet te hoog: dit is geen Google Docs waarmee u met meerdere mensen aan hetzelfde document kunt werken. iWork.com is alleen bedoeld om anderen een document te laten lezen en van commentaar te laten voorzien. Bewerken van documenten is niet mogelijk. Vanuit Pages, Numbers en Keynote kunt u met een druk op de knop iWork.com uw document delen. Na het invullen van een e-mailadres krijgt de ontvanger de mogelijkheid om het document te bekijken in de browser. Hij kan algemene notities achterlaten of een specifiek tekstfragment voorzien van commentaar. iWork.com heeft wel wat beperkingen: het toont bijvoorbeeld niet de animaties en video's binnen een Keynote-presentatie. Een ander minpunt is dat u het commentaar van lezers niet in uw originele document kunt overnemen: u zult de wijzigingen handmatig moeten overtikken. iWork.com is daarom vooral handig om grafisch opgemaakte documenten in originele opmaak te laten zien aan collega's en vrienden die geen Mac hebben of geen iWork gebruiken. Op dit moment is iWork.com nog gratis, maar Apple heeft aangekondigd dat het een betaalde dienst zal worden zodra iWork.com uit bètafase komt. Het is de vraag of iWork.com dan nog wel aantrekkelijk is. Het uitwisselen van documenten in originele opmaak kan immers ook in pdf-formaat.

Pages

Pages is zowel een tekstverwerker als een desktoppublishingprogramma voor folders, nieuwsbrieven, visitekaartjes en allerlei andere documenten waarvoor een specifieke opmaak vereist is. De sjablonen zijn overzichtelijk verdeeld in twee groepen, waarbij de nadruk respectievelijk op tekstverwerking of lay-out ligt. Met veertig nieuwe sjablonen is er keuze genoeg, al is het aan te raden om de voorbeeldsjablonen toch nog wat aan te passen om eenheidsworst te voorkomen. Apple heeft twee aanpassingen gedaan, waardoor Pages nu beter geschikt is voor langere documenten. Ten eerste de schermvullende modus, waarbij u tijdens het schrijven niet wordt afgeleid door andere applicaties. Een tweede verbetering is de outlineweergave, waardoor u langere documenten beter kunt structureren in een hiërarchisch geordend overzicht. Tegelijk zijn er nog genoeg zaken die ontbreken in vergelijking met Microsoft Word: het automatisch tussentijds opslaan van het document is een ongekende luxe die in iWork volledig ontbreekt. Handmatig tussentijds opslaan is de enige garantie dat u geen werk kwijtraakt. Wat ook ontbreekt, zijn praktische Word-functies, zoals het markeren van wijzigingen wanneer u met meerdere mensen aan een document werkt. Wie van Microsoft Office (Windows of Mac) overstapt naar Pages, zal een aantal functies vergeefs zoeken. Natuurlijk verwachten we niet dat Pages een kloon is van Office, maar soms krijgen we de indruk dat het mooier maken van documenten voorrang heeft gekregen op elementaire basisfuncties. Toch zijn er ook voor de beroepstekstverwerkers wel wat kleine verbeteringen te vinden zoals de verbeterde ondersteuning voor mailmerge (in combinatie met Numbers) en twee nieuwe functies die vooral op studenten en wetenschappers lijken te zijn gericht: het opnemen van wiskundige functies en bibliografische verwijzingen door ondersteuning van Endnote X2.

Numbers

Toen Numbers in iWork '08 werd geïntroduceerd, moesten gebruikers even wennen: dit was fundamenteel anders dan Excel. Gaandeweg kwam de waardering voor de innovatieve eigenschappen van Numbers: gebruikers zaten niet langer vast aan één gegevenstabel op een rekenblad, maar konden een mix van tabellen, grafieken en afbeeldingen samenstellen en het zag er ook nog eens prachtig uit. Nieuw in Numbers '09 zijn de bijna honderd extra functies die u met de vernieuwde functiebrowser kunt doorzoeken. Vult u een formule in, dan geeft Numbers met overzichtelijke kleurcodes de variabelen aan. Staat uw spreadsheet vol met functies, dan kunt u in Numbers '09 een lijstje opvragen, die precies aangeeft in welke cel een bepaalde formule is gebruikt. Numbers doet daarmee niet meer onder voor Excel en maakt het werken met functies zelfs iets makkelijker. Maar ook Numbers ontkomt niet aan de behoefte van Apple om indruk te maken met grafisch geweld. U kunt meerdere grafiektypes met elkaar combineren tot opmerkelijke constructies. Ook kunt u grafieken in Pages- en Keynote-documenten opnemen, die automatisch worden bijgewerkt zodra u wijzigingen in de gekoppelde Numbers-spreadsheet maakt. Overstappers van Excel zullen merken dat Numbers door de rijke grafische mogelijkheden een plezier is om mee te werken, maar tegelijk bij de conversie van oude Excel-documenten nog wel wat problemen kan opleveren: zo worden Excel-macro's niet ondersteund.

Keynote

Een spectaculaire nieuwe functie in Keynote is Magic Move, waarbij u objecten kunt transformeren naar een ander object. Het werkt met woorden, tekstblokken, productfoto's, wat u maar wilt. U geeft het beginstadium op de ene dia en het eindstadium op de volgende dia aan en Magic Move zorgt ervoor dat locatie, kleur, vormgeving en grootte in een vloeiende animatie wijzigen. Omdat deze visuele effecten zo makkelijk toepasbaar zijn, vormen zij geen gevaar voor uw inhoudelijke verhaal.
Nieuw in iWork '09 is de ondersteuning voor Keynote Remote, een applicatie die u voor €0,79 op uw iPhone of iPod touch kunt installeren. Via wifi kunt u vervolgens de presentatie op afstand bedienen. In portretweergave ziet u de huidige dia met notities, terwijl u in landschapsweergave de huidige en volgende dia gelijktijdig ziet. Wisselen tussen beide weergaves blijkt omslachtig: dat kan alleen via de instellingen en niet door uw iPhone-scherm te roteren. Ook is jammer dat Apple geld vraagt voor deze simpele applicatie, terwijl ze een andere afstandsbediening (Remote) gewoon gratis aanbieden.PluspuntenMinpuntenConclusie

Bij iWork draait het traditiegetrouw om 'het oog wil ook wat'. Dat geeft u meer mogelijkheden om u op de boodschap te concentreren. Positieve uitschieters zijn de functie Magic Move in Keynote en de betere ondersteuning van functies en formules in Numbers. Apple komt professionele tekst- en spreadsheetgebruikers tegemoet met schermvullende weergave en iWork.com, maar schiet qua compatibiliteit tekort.Downloadversie beschikbaarjaDemoversie beschikbaarneeProcessor (minimaal benodigd)Intel Core 2 DuoBesturingssysteem (minimaal benodigd)Mac OS X (t/m 10.4)
Mac OS X 10.5-

Bij een inbouwkeuken zijn de meeste apparaten netjes weggewerkt. Een vaatwasser bijvoorbeeld is dan al voor je ingebouwd en door middel van een opzetdeur onzichtbaar van buitenaf. Maar wat nou als je een vrijstaande vaatwasser hebt, kun je die dan alsnog inbouwen in je bestaande keuken? Dit zijn de mogelijkheden.

Wil je dat je vaatwasser netjes opgaat in de rest van je keuken? Dan kun je ‘m inbouwen. zodat het er wat strakker uitziet. Je leest hoe je de ruimte voorbereidt, de water- en afvoeraansluiting maakt en hoe je het apparaat goed op z’n plek zet.

©ID.nl

De voorbereiding: meten is weten

Voordat je überhaupt begint met boren, zagen of sjouwen, is het slim om te bedenken waar je de vaatwasser precies wilt hebben. De meest logische plek is onder het aanrecht, het liefst zo dicht mogelijk bij de waterleiding en afvoer. Meestal haal je een keukenkastje weg om ruimte te maken. Let er wel op dat de vaatwasser daar ook echt past. Meet dus goed de hoogte, breedte en diepte van de plek waar hij moet komen. Houd altijd een beetje speling, zodat je de machine kunt schuiven en stellen.

Als er geen aparte kraan is in de buurt van de nieuwe plek voor de vaatwasser, dan moet je die nog aanleggen. Ook de afvoer moet geschikt zijn. Sommige sifons onder de gootsteen hebben al een aansluiting voor een vaatwasser, maar dat is niet altijd zo. In dat geval zul je de sifon moeten vervangen. Een sifon met een aparte aansluiting is te koop bij de meeste bouwmarkten. Tot slot is een geaard stopcontact nodig, liefst op dezelfde groep als de andere keukenapparaten.

De wateraansluiting maken

Als je al een kraan in de buurt hebt met een aansluiting voor een wasmachine of vaatwasser, dan ben je snel klaar. Je hoeft dan alleen maar de slang van de vaatwasser op de kraan te draaien. Zorg dat je dit stevig doet en gebruik eventueel teflontape op de schroefdraad om lekkage te voorkomen. Controleer of de aansluiting niet lekt door de kraan voorzichtig open te draaien.

©Mark Gamble

Heb je nog geen geschikte kraan, dan moet je die eerst laten installeren. Bij voorkeur laat je dat soort werkzaamheden uitvoeren door een loodgieter of installateur, maar als je zelf handig bent met water(leidingen) zou je het ook zelf kunnen doen.

Je sluit eerst de hoofdkraan af en laat je de leidingen leeglopen. Vervolgens snijd je een stuk uit de bestaande leiding, bijvoorbeeld met een pijpsnijder, en plaats je een T-stuk. Op dat T-stuk monteer je een extra leidingstuk naar een muurplaat, waar de nieuwe kraan op komt. Zorg dat je alles goed vastzet en gebruik teflontape om de schroefdraad waterdicht te maken. Als alles aangesloten is, kun je de hoofdkraan weer openen en controleer je of alles droog blijft.

De afvoer aansluiten op de sifon

Een vaatwasser pompt vuil water weg, en dat moet netjes worden afgevoerd. De makkelijkste manier is via de sifon onder de gootsteen. Heeft jouw sifon nog geen aansluiting voor een vaatwasser, dan kun je die vervangen door een model dat er wél een heeft.

©by_r@mann

De afvoerslang van de vaatwasser steek je vervolgens in de opening van de sifon. Die opening is vaak voorzien van een dopje dat je eerst moet verwijderen. De slang moet een stukje in de aansluiting worden geschoven, meestal zo’n tien tot vijftien centimeter. Daarna draai je er een slangklem omheen om te voorkomen dat de slang losschiet. Let goed op dat de slang niet knikt en nergens tegen scherpe randen aankomt. De afvoer moet namelijk vrij kunnen doorlopen, anders krijg je lekkage of een foutmelding van het apparaat.

Elektriciteit en veiligheid

De vaatwasser heeft stroom nodig, dus er moet een geaard stopcontact in de buurt zijn. Idealiter bevindt zich dat in hetzelfde keukendeel, zodat je de stekker zonder verlengsnoeren kunt aansluiten. Is er geen geschikt stopcontact, dan kun je overwegen om er een te laten aanleggen. Dat moet altijd door een erkend elektricien gebeuren, zeker in ruimtes met veel vocht zoals in keukens. Gebruik geen stekkerdozen of verlengsnoeren, want die zijn niet geschikt voor apparaten met een hoog vermogen. Zorg er ook voor dat de vaatwasser op een aparte groep zit als je al veel andere keukenapparaten hebt. Denk aan de oven, magnetron of koelkast. Die trekken allemaal veel stroom, en overbelasting kan gevaarlijk zijn.

©Tomasz - stock.adobe.com

Vaatwasser plaatsen

Nu de aansluitingen in orde zijn, kun je de vaatwasser op z’n plek schuiven. Doe dit voorzichtig, zeker als de aansluitingen aan de achterkant zitten. Laat voldoende ruimte over zodat je de slangen niet klemt of knikt tijdens het schuiven. Het is handig om iemand anders te laten meekijken naar de slangen terwijl je de machine op zijn plek zet.

Zodra de vaatwasser staat, stel je ‘m waterpas af. Aan de voorkant zitten meestal twee verstelbare pootjes die je kunt draaien. Sommige modellen hebben ook een verstelbare achterpoot, die je via de voorkant kunt bijstellen met een schroevendraaier. Een goede waterpas plaatsing is belangrijk: als de machine scheef staat, kan er water blijven staan of loopt het afwasprogramma niet goed.

©ID.nl

Controleer ook of de voorkant van de vaatwasser mooi aansluit bij de rest van je keuken. Bij een vrijstaand model dat je inbouwt, kan het zijn dat de voorkant iets uitsteekt.

De test: werkt alles zoals het hoort?

Voordat je je eerste volle vaat draait, is het slim om eerst een proefprogramma te laten draaien. Zet de kraan volledig open, sluit de deur van de vaatwasser, en kies een kort programma, bijvoorbeeld spoelen of voorwas. Let goed op tijdens het draaien: hoor je vreemde geluiden? Zie je water weglekken? Dan zit er misschien iets niet goed aangesloten.

©Monkey Business Images

Na afloop van het programma controleer je alle aansluitingen nog een keer. Zijn de slangen droog? Is er geen water op de vloer? Werkt het apparaat zoals het hoort? Dan ben je klaar en kun je de vaatwasser voortaan zorgeloos gebruiken.

Afwerking met frontjes en panelen

Wil je je vaatwasser mooi laten aansluiten bij de rest van je keuken, dan denk je al snel aan een frontje of paneel. Maar bij een vrijstaand model is dat niet altijd mogelijk. Die zijn namelijk ontworpen om los te staan en hebben vaak geen stevige deurconstructie of bevestigingspunten voor een kastfront. Bovendien zit het bedieningspaneel aan de voorkant, dus als het al mogelijk is om een frontje te plaatsen, dan dek je daarmee het bedieningspaneel af en dat heeft natuurlijk geen zin.

Toch kun je een vrijstaande vaatwasser netjes inbouwen. Bij sommige modellen kun je de bovenplaat verwijderen, waardoor hij onder het aanrecht past. Door hem tussen twee kastjes te plaatsen en de zijkanten af te werken met panelen, oogt het al veel rustiger. Let er wel op dat er genoeg ruimte overblijft voor ventilatie.

Bij modellen die wél geschikt zijn voor frontmontage kun je een frontpaneel met schroeven aan de deur bevestigen. Gebruik hiervoor de boormal of instructie uit de handleiding. Zorg ook dat de onderkant mooi aansluit bij de plint van je keuken, en werk de zijkanten af met passende panelen als dat nodig is. Ook zonder een echt kastfront kun je dus een vrijstaand model strak laten inbouwen. Met een beetje aandacht voor afwerking ziet het er al snel netjes en passend uit.

Tot slot

Een vrijstaande vaatwasser inbouwen is goed te doen, ook als je geen ervaren klusser bent. Het belangrijkste is dat je rustig de tijd neemt, alles goed opmeet, en stap voor stap werkt. Zorg voor veilige aansluitingen, plaats het apparaat waterpas en controleer of alles goed werkt. Met een paar uur werk heb je dan een strakke keuken en kun je jarenlang genieten van een mooi weggewerkte vaatwasser.

Samsung heeft op het gamingevenement Gamescom 2025 in Keulen een aantal nieuwe producten wereldkundig gemaakt. Het bedrijf presenteerde onder meer twee nieuwe Odyssey G7-monitors en liet daarnaast de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van brilvrij 3D zien. Daarmee geeft Samsung een beeld van de richting waarin het zijn monitorlijn en gamingtechnologie verder ontwikkelt.

Nieuwe G7-monitoren: meer scherm, meer snelheid

De Odyssey G7-lijn krijgt uitbreiding met een 37-inch model met 4K-resolutie en een 40-inch ultrawide scherm met 5K2K-resolutie. Beide modellen zijn ontwikkeld voor next-gen gaming, met hoge verversingssnelheden, HDR10+ Gaming en ondersteuning voor FreeSync Premium Pro. Ze beschikken bovendien over slimme extra’s zoals Picture-in-Picture en CoreSync-verlichting die zich aanpast aan de actie op het scherm. Voor gamers betekent dit haarscherpe beelden, vloeiende actie en een scherm dat ook geschikt is voor multitasking en streaming.

Op de beursvloer laat Samsung bezoekers de nieuwe monitoren zelf ervaren met de game Genshin Impact, waarbij vooral het enorme 40-inch ultrawide model indruk maakt. De G7’s zijn inmiddels verkrijgbaar in Korea en de VS; Europa volgt in september.

©Samsung

Brilvrije 3D groeit door

Minstens zo opvallend is de aandacht voor de Odyssey 3D, Samsungs monitor die diepte-effecten kan tonen zonder dat daar een bril voor nodig is. Op Gamescom zijn onder andere de games Stellar Blade en Mongil: Star Dive in dit formaat te spelen. Het bijzondere van deze technologie is dat de 3D-weergave zich aanpast aan de game en zelfs instelbaar is voor de speler. Daardoor ontstaat een extra laag beleving die volgens Samsung de manier waarop we gamen ingrijpend kan veranderen.

De Odyssey 3D Hub, Samsungs eigen platform voor 3D-content, groeit intussen gestaag. Het aanbod telt nu ruim 25 titels en moet tegen het eind van het jaar boven de 50 games uitkomen, met grote namen als Lies of P: Overture en opnieuw Stellar Blade.

©Samsung

Oledmonitors voor topgames

Tot slot zet Samsung zijn oledmonitors stevig in de etalage. Bij de stand van World of Warcraft draaien tientallen pc's op de Odyssey OLED G6, een scherm dat razendsnel ververst (tot 500 Hz). Ook de game Crimson Desert van Pearl Abyss schittert op een combinatie van de G6 en de grotere Odyssey OLED G8 met 4K-resolutie en 240 Hz. Hiermee laat Samsung zien dat het voor zowel competitieve e-sporters als liefhebbers van grafisch uitgebreide werelden de ideale hardware in huis heeft.

Wat betekent dit voor gamers?

Met de introductie van de 40-inch 5K2K-monitor geeft Samsung gamers meer ruimte dan ooit. De beeldscherpte en verversingssnelheid maken dit scherm een serieuze optie voor wie helemaal in zijn game wil verdwijnen. Het idee van brilvrije 3D bewijst dat er naast hogere resoluties en snellere panelen nog steeds ruimte is voor nieuwe manieren van beleving. En wie puur op zoek is naar snelheid of contrast, vindt dat nu ook terug in de oledmodellen die op de beursvloer te zien zijn.