Heel wat gebruikers van Windows 7 en 8.1 zijn intussen overgestapt naar Windows 10. Microsoft heeft het hen dan ook zo makkelijk mogelijk willen maken: via een Windows-update en helemaal gratis. Met de tips, trucs en tools uit dit artikel haal je nog meer uit dit gloednieuwe besturingssysteem.

Tip 01: Wi-Fi-inzicht

Net als bij Windows Phone 8.1 tref je ook in Windows 10 de functie Wi-Fi-inzicht aan. Die zorgt ervoor dat je automatisch wordt aangemeld bij wifi-netwerken waarop ook een of meer van je contacten (van Facebook, Skype en Outlook.com) is aangemeld. Het wachtwoord van die netwerken krijg je niet te zien omdat dit versleuteld wordt bewaard op de servers van Microsoft.

Deze functie is handig, gezien je hierdoor zomaar het draadloze netwerk van een van je contacten op kan, en omgekeerd. Heb je hier (om privacy-redenen) toch niet zo'n goed gevoel bij, dan schakel je die functie beter uit. Open het startmenu van Windows en kies Instellingen. Klik op Netwerk en internet en selecteer Wi-Fi-instellingen beheren. Schakel hier de opties Verbindingmaken met contactpersonen die door mij worden gedeeld en Verbindenmet voorgestelde hotspots uit. Desnoods kan het ook wel anders: netwerken waarvan de SSID eindigt op _optout worden namelijk automatisch genegeerd door Wi-Fi-inzicht.

©PXimport

Tip 01 Liever geen contactpersonen op jouw draadloze netwerk?

Tip 02: Updates

Windows 10 heeft nog wel een paar andere functies in huis waar vast niet iedereen zich lekker bij voelt. Wist je bijvoorbeeld dat Windows je internetconnectie - en dus een stukje bandbreedte - gebruikt om ook Windows 10 van onbekenden up-to-date te houden? Een peer-to-peer-mechanisme dus! Liever uitschakelen die handel? Open dan het startmenu en kies Instellingen > Bijwerken en beveiliging. Selecteer de rubriek Windows Update en klik op Geavanceerde opties. Vervolgens selecteer je Kiezen op welke manier updates worden geleverd. Zet de schakelaar op Uit, of laat die staan op Aan maar stip dan de optie pc's in het lokale netwerk aan (in plaats van pc's in het lokale netwerk en pc's op internet). Op deze manier profiteren computers in je eigen netwerk wel van de p2p-updates.

Tip 03: ShutUp10 (1)

In tip 1 en 2 kon je al lezen over functies die op een of andere manier data doorsturen, wat sommige gebruikers niet prettig vinden. Er zijn er nog wel een behoorlijk aantal. Om ze niet allemaal zelf door te moeten spitten, zetten we de gratis tool O&O ShutUp10 in. Je hoeft het programma niet te installeren, pak het zip-bestand uit en start de tool op. Er verschijnt een venster met meer dan veertig Windows-instellingen, overzichtelijk opgedeeld in zeven rubrieken als Security, Privacy en Cortana (Personal Assistant). Heel wat tips zijn behoorlijk obscuur, maar gelukkig krijg je meer informatie als je je muisaanwijzer erboven houdt. Bij elke tip hoort ook een icoontje dat aangeeft hoe 'raadzaam' het volgens de makers is om de functie uit te schakelen: een vinkje is volgens hen een aanrader, een driehoekje is al iets minder verstandig.

©PXimport

Tip 03 O&O ShutUp10 omschrijft zichzelf als

Tip 04: ShutUp10 (2)

Je kunt natuurlijk zelf bepalen welke opties je liever wilt uitschakelen, maar als het sneller moet, kun je ook even in het menu Actions duiken. Hier voer je met de optie Apply all recommended settings in één keer alle aanbevolen functies uit en met Apply all recommended and limited recommended settings ook de wat minder aangeraden functies. Een verstandige zet van O&O ShutUp10 is dat je bij elke wijziging de gelegenheid krijgt een systeemherstelpunt ('system restore point') te maken, zodat je op je beslissing kunt terugkeren door dat herstelpunt terug te zetten. Dat laatste doe je door het venster Uitvoeren in Windows op te starten (Windows-toets+R) en het commando rstrui.exe uit te voeren. In het dialoogvenster druk je dan op Volgende, selecteer je het door O&O ShutUp10 gemaakt herstelpunt en bevestig je met Volgende en Voltooien. We raden je dus absoluut aan in te gaan op het aanbod van O&O ShutUp10.

©PXimport

Tip 04 Ga zeker in op de vraag of O&O ShutUp10 een systeemherstelpunt moet creëren.

Tip 05: (Niet) terug?

Wanneer je je Windows 7 of 8.1 naar Windows 10 hebt opgewaardeerd, wordt de oude versie nog dertig dagen bewaard op je harde schijf, zodat je de upgrade naar Windows 10 weer ongedaan kunt maken. Ga via Start naar Instellingen > Bijwerken en beveiliging > Systeemherstel en kies bij Terug naar Windows 7 (of 8.1) voor Aan de slag, waarna je de verdere instructies volgt. Houd er rekening mee dat bestanden die je in Windows 10 gemaakt hebt, worden verwijderd tijdens dit proces: eerst een back-up maken dus!

Natuurlijk, die oude Windows-versie neemt flink wat schijfruimte in beslag. Weet je zeker dat je niet terug wilt, dan kun je deze bestanden zelf verwijderen in plaats van de dertig dagen af te wachten. Druk op de Windows-toets en typ Schijfopruiming in. Start de tool en klik op OK. In het dialoogvenster kies je Systeembestanden opschonen en bevestig je met OK. Plaats een vinkje bij VorigeWindows-installatie(s) en druk nogmaals op de OK-knop.

©PXimport

Tip 05 Je hebt één maand tijd om je oude Windows-installatie weer tot leven te wekken.

Tip 06: Help!

Het kan natuurlijk altijd gebeuren dat je ergens 'vastzit' in Windows 10. Je zit bijvoorbeeld in de knoei met je account of app-aankopen, of je worstelt met Windows zelf of met een ander Microsoft-product als Office, Edge, IE, OneDrive, Xbox of Skype. Weet dan dat je voor hulp terecht kunt in Start > Alle apps > Contact opnemen met ondersteuning. Eerst kies je tussen Accounts en facturering en Services en apps, waarna je een meer specifieke keuze kunt maken, zoals Services en apps, Meer MS producten, Security Essentials. Afhankelijk van je keuze krijg je dan verdere opties te zien. Je kunt hulp inroepen via verschillende kanalen, waaronder Vraag het de community, Online chatten met een AnswerTech Expert en Bel mij zo snel mogelijk terug.

Tip 07: App-problemen

Loop je ooit tegen problemen met een specifieke app uit de Windows Store aan, dan kun je het euvel in eerste instantie proberen op te lossen met de Troubleshooter for Windows apps. Voer het gedownloade bestand (AppsDiagnostic.diagcab) uit met een dubbelklik, klik op Volgende en volg de verdere instructies. Desnoods verwijder je de problematische app (via Instellingen > Systeem > Apps en onderdelen, waarna je de app selecteert en Verwijderen kiest). Installeer hem vervolgens opnieuw vanuit de Windows Store.

Deze store is in principe alleen toegankelijk voor wie met een Microsoft-account is aangemeld, maar je hoeft zo'n account niet noodzakelijk ook aan je Windows-installatie te koppelen. Ben je met een lokaal Windows-account aangemeld, dan doe je dit als volgt: klik op de Store-tegel en daarna rechtsboven op het gebruikerspictogram. Kies Aanmelden > Microsoft account. Meld je aan met je Microsoft-account, maar bij Bewijzen dat jij het bent klik je zonder meer op Alleen aanmelden bij deze app.

©PXimport

Tip 07 Kies Alleen aanmelden bij deze app om je Microsoft-account niet gelijk te koppelen aan Windows.

Tip 08: Configuratie-opties

Je hebt intussen gemerkt dat je heel wat opties en functies kunt finetunen vanuit Start > Instellingen. Het is wat ingewikkeld, maar er zijn nog meer configuratie-opties die níet in dit overzicht staan. Vind je via de instellingen niet wat je zoekt, dan lukt het vast en zeker vanuit het oude, vertrouwde configuratiescherm. Klik met de rechtermuisknop op de startknop en kies Configuratiescherm. In dit menu vind je trouwens nog een hele reeks andere 'oude bekenden voor wat gevorderde gebruikers', zoals Apparaatbeheer, Schijfbeheer, Taakbeheer, Logboeken enzovoort.

Wil je zowat alle mogelijke configuratie-opties in één keer zien? Dan is er altijd nog de zogenoemde 'GodMode'. Die activeer je als volgt. Klik je een lege plek op je bureaublad met de rechtermuisknop aan en kies Nieuw / Map. Geef die exact de naam: GodMode.{ED7BA470-8E54-465E-825C-99712043E01C} mee. Wanneer je vervolgens het pictogram aanklikt, komen er bijna 250 verschillende instellingen aan je vingertippen, netjes opgedeeld in een veertigtal rubrieken. Als je even de tijd hebt: het is best interessant deze lijst door te lopen, want je botst er vast en zeker op mogelijkheden waarvan je het bestaan niet wist.

Systeemherstelschijf

Als je aan Windows 10 gaat tweaken kan het gebeuren dat je installatie onverhoopt crasht. Zorg dat je een systeemherstelschijf bij de hand hebt, waarmee je Windows 10 terug op de rit krijgt. Zo'n herstelschijf kun je vanuit Windows 10 als volgt creëren: klik met de rechtermuisknop op de startknop en kies Configuratiescherm. Kies Systeem en beveiliging > Back-up maken en terugzetten (Windows 7). Vervolgens klik je in het linkerpaneel op Een systeemherstelschijf maken. Plaats een lege dvd in het station en bevestig met Schijf maken.

©PXimport

Een systeemherstelschijf: wel zo'n veilig gevoel.

Tip 09: Opdrachtprompt

Gevorderde gebruikers grijpen wel vaker terug naar de opdrachtprompt (open het startmenu en tik 'opdracht' in). Bijvoorbeeld om bepaalde commando's uit te voeren zoals ping om na te gaan of een bepaalde computer wel via het netwerk bereikbaar is, ipconfig /all om de netwerkconfiguratie van de computer te bekijken en dir om de inhoud van de huidige map te zien. De nieuwe versie van deze opdrachtprompt ondersteunt nu ook knippen en plakken van en naar de grafische omgeving van Windows. Voer bijvoorbeeld het commando dir uit en sleep met de muis over de uitvoer van dat commando, waarna je Ctrl+C indrukt (hiermee kopieer je de selectie naar je klembord). Open je Kladblok en druk daar de toetscombinatie Ctrl+V in en je hebt de inhoud in Kladblok geplakt. Dit werkt overigens ook in de omgekeerde richting. Lukt het toch niet? Klik dan de titelbalk van het opdrachtpromptvenster met de rechtermuisknop aan en kies Eigenschappen, waarna je op het tabblad Opties een vinkje plaatst bij Snelkoppelingen voor Ctrl-toets inschakelen.

©PXimport

Tip 09 Knippen en plakken: nu ook eenvoudig van en naar de opdrachtprompt.

Tip 10: Scrollen

Terwijl je in vorige Windows-versies nog een beroep moest doen op externe tools als WizMouse om te kunnen scrollen in vensters die niet 'actief' zijn (lees: die niet op de voorgrond staan), is deze functie nu standaard geactiveerd in Windows 10. Probeer het maar even uit! Vind je deze aanpassing toch maar niks, dan schakel je deze functie alsnog uit. Ga naar Instellingen en kies Apparaten. Open Muis en touchpad en zet de schakelknop bij Inhoud van niet-actieve vensters omlaag schuiven als ik deze aanwijs op Uit.

Tip 11: Standaardlocaties

Net als in vorige Windows-versies worden ook in Windows 10 documenten, video's, muziek en afbeeldingen standaard op je Windows-schijf (gewoonlijk C:) geplaatst. Windows 10 maakt het je heel makkelijk om een andere locatie in te stellen. Ga alweer naar Instellingen en kies deze keer Systeem. Open de rubriek Opslag. Je krijgt nu een vijftal items te zien (apps, documenten, muziek, afbeeldingen en video's) waarbij je per categorie kunt selecteren op welk schijfstation nieuwe gegevens worden opgeslagen.

Tip 12: Standaardapps

Opent er een ander programma dan jij wilt wanneer je dubbelklikt op een bestand? Bijvoorbeeld Foto's voor een afbeelding in plaats van jouw favoriete programma? Ook dit kun je gelukkig zelf aanpassen. We duiken weer in Instellingen > Systeem, waar we kiezen voor Standaard-apps. Je krijgt nu een overzicht te zien van de apps waarmee diverse bekende bestandsformaten worden opgestart, zoals Groove Muziek (voor audio) en Foto's (voor afbeeldingen). Heb je een andere app(licatie) geïnstalleerd die met plaatjes overweg kan, klik dan op Foto's en selecteer de gewenste app(plicatie) uit de lijst. Je kunt vanuit hier ook op zoek gaan naar een alternatieve app in de Windows Store.

De Tapo Smart HomeBase H500 is een smarthomecontroller voor Tapo-smarthomeproducten. Hij doet voornamelijk dienst als centraal punt voor een beveiligingssysteem bestaande uit camera's en sensors. Wij hebben de H500 getest in combinatie met Tapo-camera's.

Tapo is het merk waaronder TP-Link smarthomeproducten zoals camera's en robotstofzuigers verkoopt. De Tapo Smart HomeBase H500 is gemaakt van wit kunststof en komt degelijk over. Alle aansluitingen vind je op de achterkant in de vorm van netwerk, HDMI, usb-a, usb-c en een voedingsaansluiting. De netwerkaansluiting kun je gebruiken om de HomeBase met je thuisnetwerk te verbinden, maar dat kan ook via wifi. De HDMI-poort is bedoeld om beelden van je camera's op je televisie te bekijken, terwijl je de usb-c-poort kunt gebruiken om een tablet op te laden. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Extra functies

De H500 is ontworpen om in het zicht in je woonkamer te zetten en heeft wat extra handigheidjes die dan van pas komen, zoals knoppen om te kunnen praten als iemand aanbelt. Ook vind je op de voorkant een klepje dat dienstdoet als tabletstandaard; handig als je een tablet gebruikt om je smarthome mee te bedienen. Je kunt de usb-c-poort, die maximaal 1,5 ampère levert, gebruiken om je tablet via de HomeBase op te laden.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Smart HomeBase H500 is voorzien van 16 GB ingebouwd geheugen. Dat is op zich genoeg voor een bescheiden systeem, omdat er alleen clips worden opgeslagen als er beweging gedetecteerd wordt. Bovendien loopt de opslag nooit echt vol omdat oudere opnames automatisch worden overschreven. Heb je meerdere camera's of wil je opnames langere tijd bewaren, dan kun je de opslag zelf uitbreiden. Op de zijkant vind je een klepje waarachter je een 2,5inch-uitbreidingslot vindt. Uitbreiden kan met een 2,5-inch SATA-schijf; dat kan ook een ssd zijn.

©Jeroen Boer - ID.nl

Verwarrende koppeling

De H500 moet aan je Tapo-camera's worden gekoppeld. Dat is enigszins verwarrend, want dat kan als je al camera's hebt op twee manieren. Onze camera's (de C410 en C460) stonden niet in de lijst die je ziet als je eerst op de H500 klikt, maar wel in de andere lijst. Begin je met de H500, dan speelt dat probleem niet en worden ondersteunde camera's automatisch gekoppeld.

Na koppeling worden video’s op de H500 opgeslagen. De H500 kan daarnaast tot zes camera's AI-herkenning geven voor personen, gezichten, voertuigen en huisdieren. Na het inschakelen hiervan wordt een database met herkende personen opgebouwd. Verwarrend is dat je om opnames op de H500 te bekijken op het pictogram 'microSD' moet klikken. Je kunt beelden downloaden om ze veilig te stellen.

Extra AI-functies

Behalve opnemen kan de Smart HomeBase H500 ook AI-functies toevoegen aan Tapo-camera's. De HomeBase kan maximaal zes camera's betere herkenningsmogelijkheden geven op basis van AI, maar dat wordt ook als je minder dan zes camera's hebt niet automatisch ingeschakeld. Je kunt dat zelf doen door in de app op de tegel AI Empowerment te klikken. De camera's kunnen dankzij AI personen, gezichten, voertuigen en huisdieren herkennen. Je kunt zelf bepalen welke herkenningsmogelijkheden actief zijn. Herkende personen verschijnen vervolgens automatisch in de app waarna je eventueel kunt aangeven wie die personen zijn.

Opnames terugkijken

In de Tapo-app kun je per camera zowel livebeelden bekijken als opgeslagen fragmenten vanaf de Smart HomeBase terugzien. Verwarrend is dat je daarvoor moet kiezen tussen de pictogrammen cloud en microSD. Ook al gebruik je de HomeBase, toch valt die onder het microSD-symbool. Logischer zou zijn als TP-Link een apart pictogram toevoegt voor de HomeBase. De door ons geteste batterijcamera's nemen korte clips op zodra beweging wordt gedetecteerd. Zodra de opslag vol raakt, worden automatisch de oudste opnames overschreven. Clips kun je desgewenst ook downloaden.

Beperkt nut HDMI

De Tapo Smart HomeBase H500 is voorzien van een HDMI-uitgang waarmee je de hub kunt aansluiten op een televisie of monitor. Je kunt in de app een dashboard configureren bestaande uit één of vier secties. Zo kun je maximaal vier camera's tegelijkertijd bekijken. Heb je minder dan vier camera's, dan kun je ook kiezen voor een klok. Dat klinkt op zich handig, maar met batterijgevoede camera's zoals wij tijdens de test hebben gebruikt, heb je daar niet zoveel aan. Je ziet in het dashboard alleen beeld als de camera op dat moment beweging detecteert. Het is dus niet mogelijk om naar wens live mee te kijken. Het is ook niet mogelijk om via de televisie oudere opnames te bekijken die op de Smart HomeBase staan. Deze functie heeft kortom alleen enigszins nut als je op netstroom gevoede camera's hebt.

Conclusie

De Tapo Smart HomeBase H500 is een praktisch basisstation voor gebruikers van Tapo-camera’s, zoals beveiligingscamera’s en de videodeurbel. Met dit kastje sla je opnames centraal op, zonder dat je een cloudabonnement nodig hebt. De ingebouwde opslag biedt ruimte voor enkele weken aan beeldmateriaal en kan eenvoudig worden uitgebreid als je meer capaciteit wilt. Toch zijn er nog wat kinderziektes. Zo kan de koppeling met camera’s verwarrend verlopen, afhankelijk van de volgorde waarin je apparaten installeert. Ook wekt het gebruik van een SD-kaartpictogram voor lokaal opgeslagen beelden snel verkeerde verwachtingen.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.