Veel computers zijn alleen beveiligd met een wachtwoord, als ze dat al zijn. Maar hoe goed het ook is om Windows met een wachtwoord te beveiligen, dit is onvoldoende om ongewenste toegang tot je bestanden te voorkomen. In dit artikel lees je hoe je dit wel voor elkaar krijgt.

Het is belangrijk om de bestanden op je computer te beveiligen tegen nieuwsgierige Aagjes. Omdat veel bestanden ook online staan in de cloud, bijvoorbeeld via Dropbox of OneDrive, gaan we ook hier de beveiliging aanscherpen.

01 Zwakste schakel

Het is onmogelijk om al je bestanden met één trucje te beveiligen. We gebruiken namelijk verschillende soorten 'opslagmedia' door elkaar, waardoor we ook op verschillende manieren moeten beveiligen. De zwakste schakel kan je beveiliging altijd breken. Het kost een kleine moeite de beveiliging aan te scherpen.

Zorg allereerst dat je een wachtwoord op je Windows-installatie hebt staan. Maar ook wanneer je een goed wachtwoord instelt, moet je je realiseren dat deze Windows-beveiliging eenvoudig te omzeilen is. Het wachtwoord kan van buitenaf worden verwijderd, maar vaak is het uitbouwen en uitlezen van de schijf voldoende om alsnog toegang te krijgen tot je bestanden. Hiertegen kun je je wapenen met encryptie, bijvoorbeeld door een extra bestandskluis te installeren.

©PXimport

Er zijn een hoop tooltjes waarmee je wachtwoorden kunt uitlezen. Een wachtwoord instellen is dus niet altijd voldoende.

Deel 1: Digitale kluis

02 Veilig opbergen

Het voordeel van een digitale kluis is dat je deze kunt openen en sluiten. Zodra je je kluis hebt geopend, is de inhoud gewoon bereikbaar met je verkenner als een soort virtuele harde schijf. Zodra je de kluis sluit, wordt de inhoud automatisch onleesbaar gemaakt door middel van encryptie. Een andere mogelijkheid om bestanden te beveiligen, is met individuele bestandsencryptie. Hierbij wordt met encryptie de inhoud van een of meerdere bestanden beveiligd (bijvoorbeeld de inhoud van een map). Vanaf stap 6 gaan we verder in op individuele bestandsversleuteling.

Het voordeel van een digitale kluis is dat je meerdere bestanden in één keer kunt beveiligen door ze in je kluis te bewaren. Het nadeel is dat de omvang van je digitale kluis direct wordt geclaimd op je harde schijf. Stel je bijvoorbeeld een kluis in van 100 MB, dan ben je deze ruimte direct kwijt, ook als je een bestand van slechts 1 MB bewaart in de digitale kluis.

©PXimport

Een digitale kluis wordt in de verkenner als schijf getoond (hier Z:) als deze niet afgesloten is.

03 Toolwiz BSafe

Er zijn meerdere manieren om een digitale kluis aan te maken. We bespreken de oplossing van Toolwiz BSafe omdat deze weinig technische kennis vereist, je bestanden goed worden beveiligd en je snel aan de slag kunt. Download en installeer Toolwiz BSafe. Start Toolwiz BSafe en klik op Create new safe om een nieuwe digitale kluis aan te maken. Klik op Select file en geef aan waar je het bestand van je digitale kluis wilt bewaren, bijvoorbeeld in de map Documenten. Let op: kies een unieke naam om te voorkomen dat je per ongeluk een bestand overschrijft!

©PXimport

Toolwiz BSafe biedt een gebruiksvriendelijke oplossing om snel een digitale kluis aan te maken.

04 Omvang bepalen

Bepaal de capaciteit van je digitale kluis bij Please specify the size (...). Het getal dat je invult is in megabytes. Wil je 1 GB kunnen bewaren in je kluis, stel dan een omvang in van 1024 MB. Geef twee keer hetzelfde wachtwoord op en bevestig met Create now. De digitale bestandskluis wordt aangemaakt. Het aanmaken van de kluis kan enige tijd duren. Voor de beveiliging wordt de encryptie AES 256 toegepast.

©PXimport

Maak een kluisbestand aan, bijvoorbeeld van een halve GB (512 MB).

05 Hermetisch sluiten

Na de stappen uit de vorige alinea is je digitale kluis aangemaakt. Deze wordt direct geopend in Windows Verkenner. Alles wat je bewaart op deze 'virtuele harde schijf', wordt automatisch veilig opgeslagen. In het Toolwiz BSafe-programma zie je je geopende kluis in een lijstje. Klik op de kluis en kies Close selected safe om de kluis hermetisch te sluiten. Je computer uitzetten heeft overigens hetzelfde resultaat. Met Open safe en het juiste wachtwoord kom je weer bij je bestanden.

©PXimport

Schakel je computer uit of klik op Close selected safe om de beveiliging van je digitale kluis te activeren.

Deel 2: Individueel versleutelen

06 Bestandsencryptie

Als je af en toe één of meerdere bestanden wilt beveiligen, kan dit met bestandsencryptie. We bespreken de oplossing van AxCrypt. Het voordeel van individuele bestandsencryptie met AxCrypt is dat je eenvoudig en snel één bestand (of een map) kunt beveiligen. Het nadeel van individuele bestandsencryptie is dat via de verkenner eenvoudig te zien is dat een bestand voorzien is van encryptie. Ook is de bestandsnaam nog te herleiden. Bij de hiervoor besproken bestandskluis heb je dit probleem niet.

©PXimport

AxCrypt beveiligt de inhoud van je bestanden, maar laat de bestandsnaam nog wel zien.

Veilig experimenteren

De besproken oplossingen in dit artikel zijn veilig. Helaas ben je zelf vaak de zwakste schakel. Goede wachtwoorden zijn bijvoorbeeld essentieel, maar deze onthouden ook! Experimenteren met encryptie doe je altijd met kopieën van bestanden totdat je zeker weet dat je de beveiligde bestanden ook weer kunt openen. Beveilig alleen je persoonlijke bestanden (zoals documenten, foto's, filmpjes etc.) en laat systeembestanden van Windows altijd met rust.

©PXimport

Experimenteren met encryptie? Gebruik altijd eerst kopieën om bestandsverlies te voorkomen.

07 AxCrypt

Download en installeer AxCrypt. AxCrypt werkt volledig via de rechtermuisknop in de Windows Verkenner. Maak een testbestand aan, bijvoorbeeld het document Mijn geheim.docx. Klik met de rechtermuisknop op dit bestand en kies AxCrypt / Versleutelen. Geef twee keer hetzelfde wachtwoord op en bevestig met OK. Je originele bestand wordt vernietigd en AxCrypt maakt het bestand Mijn geheim-docx.axx aan. Dit bestand is alleen met het juiste wachtwoord te openen. Je kunt AxCrypt op dezelfde manier ook op een map gebruiken, bijvoorbeeld een map met foto's. Alle bestanden in de map worden individueel beveiligd.

©PXimport

Gebruik AxCrypt als je snel een of meerdere bestanden wilt beveiligen met goede encryptie.

08 Veilig openen

Het openen van een met AxCrypt beveiligd bestand, kan op twee manieren. Dubbelklik op het beveiligde bestand, in dit voorbeeld Mijn geheim-docx.axx, en geef het wachtwoord op. Het bestand wordt geopend, maar blijft wel beveiligd. Je kunt de beveiliging ook opheffen: klik met de rechtermuisknop op het bestand en kies AxCrypt / Ontsleutelen. Het originele bestand wordt hersteld en het AxCrypt-bestand wordt verwijderd. Wil je dat dit bestand na het openen of bewerken weer beveiligd is, dan zal je het opnieuw moeten versleutelen zoals omschreven in stap 7.

©PXimport

Dubbelklik op een met AxCrypt-beveiligd bestand om het origineel te openen.

Extra verificatie

Steeds meer diensten op internet kunnen aan elkaar worden gekoppeld. Je kunt je bijvoorbeeld met je Google-account aanmelden bij sociale media en opslagdiensten. Vooral bij gekoppelde diensten is extra veiligheid een must, maar dat geldt zeker ook voor diensten waar je bestanden bewaart (cloudopslag). Activeer extra beveiligingsopties, bijvoorbeeld verificatie in twee stappen:

Microsoft: Ga naar http://ct.link.ctw.nl/mib en klik op Verificatie in twee stappen instellen.

Google: Ga naar http://ct.link.ctw.nl/goob en klik op Configuratie starten.

Dropbox: http://ct.link.ctw.nl/drb en klik bij Two-step verification op Enable.

Facebook: Meld je aan en kijk bij Instellingen / Beveiliging.

©PXimport

Gebruik extra veiligheidsmaatregelen om je bestanden (en jezelf!) op internet beter te beveiligen.

09 Usb-beveiliging

Als je bestanden veilig wilt bewaren op een usb-stick, is encryptie noodzakelijk. Duurdere usb-sticks leveren hiervoor soms extra software mee of bieden een hardwarematige oplossing. Heeft jouw usb-stick dit niet, dan kun je dankzij Rohos Mini Drive elke usb-stick goed beveiligen. Download Rohos Mini Drive en plaats een usb-stick in de computer. Maak de stick leeg door deze te formatteren: klik in Deze Computer met de rechtermuisknop op de schijfletter van de usb-stick, klik op Formatteren en kies NTFS als bestandssysteem.

©PXimport

Rohos Mini Drive maakt van elke usb-stick een veilige usb-stick.

10 Rohos Mini

Start Rohos Mini Drive en klik op Encrypt USB drive. Selecteer met Kies de schijfletter van je usb-stick. Rohos Mini Drive maakt een beveiligd gedeelte aan op de usb-stick. De standaardomvang van de veilige ruimte is 2 GB. Dit kun je eventueel aanpassen bij Schijf details. Geef twee keer een goed wachtwoord op en bevestig met Maak schijf. Het aanmaken van de beveiligde ruimte kan enkele minuten in beslag nemen.

©PXimport

Stel een goed wachtwoord in om je usb-stick te beveiligen.

11 Usb-stick openen

Rohos Mini Drive maakt net als Toolwiz BSafe een virtuele schijf aan waarvan de inhoud is beveiligd. Zodra je de beveiligde usb-stick hebt aangesloten, kun je in Rohos Mini Drive op Schijf verbinden klikken. Na het opgeven van het juiste wachtwoord, wordt de extra virtuele extra schijf geopend. Alles wat je hierin bewaart, wordt automatisch beveiligd. Het is belangrijk dat je de usb-stick niet zomaar uit de computer trekt, je dient de beveiligde virtuele schijf eerst uit te werpen. Klik hiervoor in het Rohos Mini Drive-programma op Verwijderen.

©PXimport

Open het beveiligde gedeelte op je usb-stick door je wachtwoord op te geven.

12 Openen op andere pc

Gebruik je de usb-stick op een andere computer waarop Rohos Mini Drive niet geïnstalleerd is? Dan kun je alsnog eenvoudig je beveiligde schijfruimte op de stick benaderen. Op het onbeveiligde gedeelte van de usb-stick zie je het bestand Rohos mini.exe. Dubbelklik hier op, geef je wachtwoord op en je beveiligde opslagruimte wordt geopend.

©PXimport

Werk je op een andere computer? Dubbelklik op Rohos mini.exe om je beveiligde usb-stick te gebruiken.

Wachtwoorden browser

Een browser onthoudt wachtwoorden tijdens het internetten. Hierdoor krijgt iedereen die achter jouw computer plaatsneemt eenvoudig toegang tot bijvoorbeeld je cloudopslag. Het is namelijk eenvoudig om de opgeslagen wachtwoorden te weergeven. Door in je browser de toetscombinatie Ctrl+Shift+Esc te gebruiken, kun de opgeslagen wachtwoorden laten verwijderen. Gebruik je meerdere browsers? Dan ruim je alle opgeslagen wachtwoorden in één keer op met de 'schoonmaakkoning' CCleaner.

©PXimport

Je browser onthoudt wachtwoorden vaak automatisch, ook als deze toegang geven tot bestanden bij clouddiensten.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.