Heb je een ingenieus ontwerp in gedachten, maar geen 3D-printer in huis? Geen probleem, want er zijn steeds meer manieren om objecten te laten printen zonder zelf apparatuur te bezitten. Online printdiensten nemen je werk uit handen, terwijl je alleen een digitaal bestand hoeft aan te leveren. Of je nu een sleutelhanger ontwerpt of een uniek cadeautje voor een verjaardag, 3D-printen biedt talloze mogelijkheden. Bovendien kun je putten uit uitgebreide digitale bibliotheken met kant-en-klare modellen.

Het printen van ruimtelijke objecten is makkelijker dan ooit, zelfs zonder eigen 3D-printer. Er is namelijk een groeiend aanbod van onlineplatforms en webshops dat het fysieke printproces voor hun rekening neemt, terwijl jij enkel een digitaal ontwerp aanlevert. Daardoor is 3D-printen niet langer alleen weggelegd voor techfanaten of bedrijven. Het volstaat om een geschikt 3D-model te hebben in een gangbaar bestandstype, zoals STL, OBJ of STEP, en je kunt direct aan de slag. De rest van het printproces kun je uitbesteden aan professionele printservices, zodat je altijd verzekerd bent van hoge kwaliteit. Zo kunnen hobbyisten, studenten en ondernemers gemakkelijk experimenteren met 3D-technologie. Het maakt niet uit of je een miniatuur voor bordspellen, een vervangend onderdeel voor een huishoudelijk apparaat of een gepersonaliseerd sierobject wilt maken. Je regelt alles met een paar simpele online handelingen.

Een ontwerp vinden of zelf maken

De eerste stap bij 3D-printen zonder eigen printer is het vinden of ontwerpen van een geschikt model. Online zijn er miljoenen gratis en betaalde ontwerpen beschikbaar, die je vrij kunt downloaden en gebruiken. Platformen als Thingiverse en MyMiniFactory staan bol van de creaties van hobbyisten en professionals. Via de zoekfunctie typ je bijvoorbeeld ‘phone holder’ (telefoonhouder), waarna je talloze varianten vindt die direct te printen zijn. Heb je liever iets unieks? Dan kun je zelf aan de slag met ontwerpprogramma’s met een intuïtieve interface, waarmee je een 3D-bestand genereert (zie het kader ‘Zelf 3D-modellen maken’). Zo heb je de basis voor je zelfgemaakte 3D-project klaar. Het kost uiteraard wat meer moeite dan kiezen voor een ontwerp van iemand anders, maar zelf ontwerpen is wel een stuk leuker en niet in de laatste plaats leerzamer.

Op sites zoals Thingiverse staan talloze leuke en praktische ontwerpen die je kunt downloaden.

Online printservices: zo werkt het

Als je eenmaal een bestand hebt, kun je het uploaden naar een online printservice. Er is keuze uit vele aanbieders, bijvoorbeeld 3DLabs en 3D Print Portaal. Je gaat naar de website en uploadt simpelweg het bestand vanaf je computer. De dienst controleert of je model printbaar is en toont vervolgens de geschatte kosten. Die kosten hangen af van materiaal, afmetingen en complexiteit. Wil je bijvoorbeeld een prototype in kunststof? Dan kies je in het materiaalmenu voor PLA of ABS en vink je de gewenste kleur aan. Ook metalen zoals staal of messing zijn soms mogelijk, maar die opties liggen prijstechnisch hoger. Heb je de instellingen gevonden? Dan rond je de bestelling af zoals je bij een reguliere webshop winkelt. De levertijd varieert van een paar dagen tot weken. Zo heb je in een handomdraai een professioneel geprint object in huis, zonder zelf technische apparatuur te hoeven bezitten. Het hele proces is daardoor uiterst laagdrempelig en snel geregeld.

Bij het aanleveren van je 3D-model is het belangrijk om te weten welke bestandstypen de printservice accepteert. STL is veruit de meest gangbare standaard. Het bevat de geometrie van je ontwerp in de vorm van kleine driehoekige vlakken. Daarnaast is OBJ populair omdat het extra informatie kan bevatten, zoals kleur- of textuurdetails. Er bestaan ook formaten als STEP, 3MF en AMF, maar niet elke aanbieder ondersteunt deze. Kijk op de website van de aanbieder ook of er aanvullende eisen zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van de wanddikte van je ontwerp.

Het gebruik van een 3D-printservice is vaak heel eenvoudig.

 Keuze uit materialen en afwerking

Niet alleen de technologie achter 3D-printen is divers, ook de materiaalkeuzes zijn talrijk. Voor de meeste beginnende gebruikers volstaan de eerder genoemde kunststoffen zoals PLA en ABS (zie kader ‘De meest gebruikte materialen’). PLA is biologisch afbreekbaar en relatief eenvoudig te printen, terwijl ABS sterker en iets hittebestendiger is. Zoek je een chique uitstraling? Dan kun je kiezen voor harsgebaseerde prints, gemaakt met lasers (SLA) of lcd-technologie. Het resulterende oppervlak is zeer glad, ideaal voor gedetailleerde miniaturen of sieraden. Daarnaast zijn er steeds meer mogelijkheden om met metalen te werken, hoewel dit vaak duurder uitvalt. Als je een model in metaal bestelt, wordt het in meerdere stappen gefreesd, gegoten of gesinterd, afhankelijk van de aanbieder. Na het printen kan een object extra nabewerkt worden, bijvoorbeeld door schuren, polijsten of zelfs verven. Sommige onlinediensten bieden deze nabewerking als extra optie aan. In de menu’s kies je dan voor afwerkingen als Polished of Painted en geef je eventueel een gewenste kleur op. Zo bepaal je zelf hoe je uiteindelijke ontwerp eruit komt te zien, zonder eigen apparatuur in huis.

©stockphoto-graf - stock.adobe.com

PLA-filament is in eindeloos veel kleuren op rollen verkrijgbaar.

Kosten en planning in de hand houden

Wanneer je een 3D-object laat printen via een onlinedienst, is het verstandig om vooraf je budget en tijdsplanning te bepalen. De prijs wordt meestal berekend op basis van volume en materiaalkeuze. Een simpel plastic figuurtje kost bijvoorbeeld maar een paar euro, terwijl een groot metalen voorwerp in de honderden euro’s kan lopen. Doe een paar proefuploads met verschillende materialen en controleer de gepresenteerde prijs om een idee te krijgen van de mogelijkheden. Let ook op eventuele opstartkosten per bestelling. Sommige platformen rekenen een vast tarief voor elke nieuwe opdracht, ongeacht het formaat. Om transportkosten te beperken, kun je bestellingen combineren of meerdere exemplaren in één keer laten printen. Daarnaast is het slim om te checken hoelang de productie en verzending duren. Voor belangrijke deadlines is het verstandig om wat extra speling in te bouwen, zeker als je nog nabewerking wilt uitvoeren of het object elders moet laten afwerken. Zo voorkom je teleurstellingen, zowel financieel als qua timing, en houd je de kosten en planning beter onder controle.

©ANDREY RADCHENKO

3D-printen in metaal is aanzienlijk kostbaarder dan printen in kunststof.

Van idee tot realiteit met handige voorbeelden

Stel, je wilt een vervangende knop voor je keukenmachine ontwerpen. Om te beginnen meet je de diameter van de as, de hoogte van de originele knop en andere relevante maten met een schuifmaat. Daarna start je je ontwerpsoftware en maak je een cilinder met dezelfde afmetingen. Vervolgens ‘boor’ je een gat in het midden, iets groter dan de as. Je voorziet de buitenzijde van ribbels voor extra grip door simpelweg in je 3D-programma meerdere verticale vlakken toe te voegen. Vervolgens exporteer je het model. Upload je ontwerp naar een printservice en pas de materiaalinstellingen aan. Hierdoor krijg je direct zicht op de prijs. Ben je tevreden? Dan plaats je de bestelling en wacht je tot het pakketje arriveert. Een ander voorbeeld is het printen van gepersonaliseerde sieraden. Upload een eigen 3D-ontwerp, kies een metaal of metaalfinish en laat de aanbieder de rest regelen. Zo wordt 3D-printen iets tastbaars. Creatieve mogelijkheden zijn eindeloos, voor hobby, werk en studie.

©Studio Peace - stock.adobe.com

Meten is weten, dat geldt zeker voor het nauwkeurig namaken van vervangende onderdelen.

Verwacht geen wonderen

Als laatste is het belangrijk om je verwachtingen realistisch te houden. 3D-prints zien er over het algemeen net wat minder strak en glad uit dan in een fabriek of door een professional vervaardigde producten. Bekijk ook altijd de reviews van een printservice en controleer of ze ervaring hebben met het materiaal dat je wilt gebruiken. Blaas je ontwerp niet onnodig op, want hoe groter het is, hoe hoger de kosten en de kans op printfouten. Zorg dat je ontwerp fysiek stabiel staat, zonder overbodige uitsteeksels die kunnen breken. Een handige tip is om bij twijfel eerst een kleinere testversie te laten printen en die vervolgens aan te passen in de configuratietool, waarin je bijvoorbeeld de afmetingen eenvoudig aanpast. Zo zie je of het model overeenkomt met wat je in gedachten had, zonder direct de hoofdprijs te betalen. Voor speciale projecten met verfijnde details, zoals sieraden of miniaturen, is het raadzaam te informeren naar de resolutie en laaghoogte. Vaak kun je deze waarden instellen in de bestelmodule. Door daar goed op te letten, verbeter je de kwaliteit enorm. Zo haal je het beste uit je online 3D-printervaring.

Eigen prints zijn vrijwel altijd net wat minder strak dan in serie gemaakte producten, wat hier goed te zien is.

Meer controle

Met de juiste voorbereidingen, zoals een goed bestandstype en kennis van verschillende materialen, en door gebruik te maken van online printservices, kun je snel en voordelig aan de slag. Wil je nóg meer controle? Dan loont het om software te verkennen en op termijn eventueel zelf een 3D-printer aan te schaffen. Uiteindelijk is 3D-printen voor iedereen toegankelijk, zolang je maar de juiste stappen volgt.

Een was-droogzuil is ideaal als je ruimte wilt besparen. Maar hoe stapel je de apparaten op de juiste manier? De regel is simpel: de droger hoort altijd bovenop de wasmachine. Dat doe je met een speciale stapelkit, waarbij je vooraf goed let op gewicht, stabiliteit en ventilatieruimte. Hieronder lees je stap voor stap waar je op moet letten, hoe je de opstelling maakt en welke fouten je beter kunt vermijden.

Waarom de droger bovenop hoort

Een wasmachine is gebouwd om enorme krachten op te vangen. Tijdens het centrifugeren draait de trommel met hoge snelheid. Nat wasgoed verdeelt zich daarbij niet altijd gelijkmatig, waardoor de machine flink kan schudden. Om te voorkomen dat de machine omvalt of gaat schuiven, is hij zwaar uitgevoerd: er zitten betonblokken in, hij heeft een laag zwaartepunt en de trommel hangt in veren en schokdempers. Al die onderdelen samen zorgen ervoor dat de wasmachine stevig op zijn plek blijft staan, zelfs bij 1400 of 1600 toeren.

Een droger hoeft zulke krachten niet te verwerken. De trommel draait rustig rond en bevat alleen droog of bijna droog wasgoed. Daarom is de constructie lichter en ontbreekt het extra gewicht van betonblokken of water. Precies om die reden kan een droger niet dienen als stevige basis, maar hoort hij altijd bovenop de wasmachine.

Eerst checken, dan stapelen

Voordat je meteen begint met sjouwen, zijn er een paar dingen belangrijk. Stapelen kan alleen wanneer zowel je wasmachine als je wasdroger voorladers zijn. Logisch: bij een bovenlader-wasmachine zou je de klep niet meer kunnen openen, en een wasdroger met de klep aan de bovenkant: daar kun je in een stapelconstructie eigenlijk niet meer bij zonder huishoudtrapje. Meet daarna de beschikbare ruimte. De standaardbreedte van een wasmachine is zestig centimeter en de droger mag nooit breder zijn dan dat. Ook de beschikbare diepte is van belang: is die minder dan 55 centimeter, dan is stapelen meestal geen goed idee. Let daarnaast op de draairichting van de deuren en op de ventilatie-eisen, vooral bij een warmtepompdroger die voldoende luchttoevoer rondom nodig heeft.

©Samsung

Zo stapel je veilig

Zorg dat de wasmachine stevig staat: stel de stelvoeten af tot hij niet meer wiebelt en test dit met een kort centrifugeprogramma. Pas als de machine stabiel staat, kun je verder. Trek daarna de stekker uit het stopcontact en draai de kraan dicht. Schuif de wasmachine op zijn definitieve plek en monteer de stapelkit volgens de meegeleverde instructies. Bij merkspecifieke kits klik of schroef je onderdelen vast; universele varianten gebruiken vaak antislipstroken en een spanband.

Til de droger met twee personen en plaats hem in de geleiders van de kit. Zet de spanband strak zodat de droger niet kan verschuiven. Sluit vervolgens de droger aan. Bij een condens- of warmtepompdroger kun je de afvoerslang op de waterafvoer aansluiten, zodat je het waterreservoir niet steeds hoeft te legen. Gebruik altijd een geaard stopcontact en gebruik geen stekkerdoos.

Wil je de apparaten liever in een kast plaatsen, gebruik dan een dragende plank die voldoende gewicht aankan en veranker de kast aan de muur

Doe daarna een korte test: laat de wasmachine centrifugeren en controleer of de zuil niet beweegt. Zet vervolgens de droger even aan op lage temperatuur zonder was en luister of er resonantie optreedt. Activeer het kinderslot zodat knoppen niet per ongeluk worden ingedrukt.

Onderhoud en tips

Controleer regelmatig of de spanband nog strak zit en of de wasmachine stabiel staat. Reinig het pluizenfilter van de droger na elke beurt, want een verstopt filter kan zorgen voor hogere temperaturen en extra trillingen. Zorg dat de ventilatie-openingen niet worden geblokkeerd en gebruik geen verlengkabel die niet geschikt is voor zware huishoudelijke apparaten. Sluit de droger altijd rechtstreeks aan op een geaard stopcontact.

Wil je het geluid verminderen? Plaats dan rubberen trillingsdempers of een dempende mat onder de wasmachine. Daarmee voorkom je dat trillingen zich doorzetten naar de vloer en wordt de kans kleiner dat de stapelzuil gaat 'wandelen'. Heb je een houten vloer, dan is zo’n mat eigenlijk onmisbaar. Hout neemt trillingen makkelijker over dan steen of beton, waardoor het geluid harder doorklinkt.

Trilt je wasmachine erg tijdens het centrifugeren, verlaag dan de snelheid en controleer opnieuw of hij waterpas staat en de vloer stevig genoeg is.

Stapelen? Dit moet je onthouden

De volgorde is duidelijk: de droger hoort op de wasmachine. Gebruik altijd een stapelkit, controleer de afmetingen en zorg voor voldoende ventilatieruimte. Plaats de wasmachine waterpas, sluit alles correct aan en test de stabiliteit. Zo win je ruimte zonder in te leveren op veiligheid en levensduur.

Lineaire televisie raakt uit de gratie en steeds meer mensen kiezen voor uitgesteld tv kijken, bijvoorbeeld via een streamingdienst als NPO Start, KIJK of NLZIET. Loont het nog wel om een televisie-abonnement af te sluiten of te behouden?

Pricewise onderzocht wat er tegenwoordig wordt betaald voor televisie-abonnementen, streamingdiensten en sportzenders. Uit het onderzoek blijkt dat de meeste mensen nog steeds televisie kijkt via het tv-abonnement dat bij het internetabonnent wordt aangeboden. Gemiddeld wordt hier per maand zo'n 12 euro voor neergeteld als er gebruik wordt gemaakt van een aparte tv-ontvanger. Veel providers bieden echter ook een aparte tv-app aan, zodat je direct televisie kunt kijken op een smart-tv dat is voorzien van een besturingssysteem als Tizen of Google TV. Hiermee wordt per maand gemiddeld zo'n 2 à 3 euro bespaard op de abonnementsprijs.

Prijzen voor een online tv-streamingdienst

Televisie minder prominent aanwezig

Er zijn nog weinig mensen die op een vaste tijd voor de televisie gaan zitten om een regelmatig terugkerend programma te kijken, zoals een talkshow, actualiteitenrubriek of het nieuws. Kijk je slechts af en toe een programma? Dan kun je prima overweg met het gratis NPO Start, KIJK of de TV Gemist-functie van Videoland.

Wil je ook andere programma's kunnen terugkijken, dan is de goedkoopste versie van NLZIET de beste keuze. Voor extra buitenlandse zenders zoals BBC1, BBC2, BBC3, BBC4 en diverse themazenders, kun je ook NLZIET Extra overwegen: 11,95 euro per maand.

TV via kabel neemt af

Het aantal mensen dat een tv-abonnement afneemt via de traditionele kabel-exploitanten is in het eerste kwartaal van 2025 afgenomen met 1,30 procent, blijkt uit cijfers van De ACM Telecommonitor. Daarentegen steeg het aantal tv-abonnementen via glasvezel met 1,35 procent en hebben nu 2,12 miljoen huishoudens een televisie-abonnement bij een glasvezelprovider. Het aantal tv-abonnenten is afgenomen tot 920.000 huishoudens, een afname van 3,24 procent. Het totaal aantal huishoudens met een 'gewoon' televisie-abonnement ligt nu op 6,53 miljoen.

De kosten voor een regulier tv-abonnement liggen bij de internetproviders niet heel ver uit elkaar, gemiddeld ben je tussen de 10 en 12 euro kwijt. Wil je geen internet afnemen, maar alleen televisie kijken? Dat wordt je niet makkelijk gemaakt: allen Ziggo is de enige provider die een los televisie-abonnement aanbiedt. Daar betaal je dan wel gelijk de hoofdprijs voor: 24,61 euro per maand. Je krijgt dan digitale televisie via de traditionele coax-aansluiting, je hebt dan ook een televisie nodig met DVB-C-ondersteuning.

Wat kost een televisie-abonnement?

*Op basis van basis tv-abonnement met ontvanger en terugkijken