Wie weleens in een elektronicawinkel komt, weet dat 4K-televisies tegenwoordig dé standaard zijn. Logisch, want ze zijn betaalbaar en bieden een haarscherpe beeldkwaliteit. Toch komt er bij het afspelen van 4K-beelden meer kijken dan louter de aanschaf van een capabele televisie. Waar vind je bijvoorbeeld geschikte videocontent en op welke wijze speel je deze streams of bestanden vervolgens af?

Fabrikanten gebruiken meerdere benamingen om de resolutie van hun televisies te duiden, namelijk 4K, ultra hd, uhd en 2160p. Ze bedoelen eigenlijk allemaal hetzelfde, namelijk een schermresolutie van 3840 × 2160 pixels. Feitelijk is de benaming 4K hiervoor onjuist, aangezien deze term oorspronkelijk bedoeld was als bioscoopstandaard met een bijbehorende resolutie van 4096 × 2160 pixels. Omdat het onjuiste gebruik van 4K door fabrikanten inmiddels gemeengoed is geworden, gebruiken wij in Computer!Totaal doorgaans ook deze term. Overigens is 4K de opvolger van full hd met exact viermaal zoveel beeldpunten. Hoe speel je video’s in deze torenhoge resolutie het beste af?

01 Schermdiagonaal

Kijken in 4K heeft alleen zin wanneer het schermformaat groot genoeg is. Ga je voor een klein maatje televisie, dan is het verschil met full hd namelijk nauwelijks te zien. Kort gezegd heb je een televisie met een scherm van minimaal 55 inch (140 cm) nodig om 4K-beelden volledig tot z’n recht te laten komen. Houd verder rekening met een relatief korte kijkafstand om voldoende details waar te nemen. Hiervoor gebruik je de volgende vuistregel: vermenigvuldig de schermdiagonaal in centimeters met een factor van 0,8 om de ideale kijkafstand te bepalen. Voor een 55inch-televisie is dat dus 140 maal 0,8, want neerkomt op 112 centimeter. Een kijkafstand van iets meer dan een meter is in de praktijk natuurlijk niet reëel. Je kunt de afstand tot een maximum van zo’n drie meter vergroten, al neemt het detailniveau dan wel geleidelijk af. Als je optimaal van 4K-beelden wilt genieten, schaf je het beste een zeer forse beeldbuis aan. Op die manier vergroot je de ideale kijkafstand en neemt het aantal waarneembare details toe.

02 Smart-omgeving

De kortste route om 4K-beelden af te spelen, is via de smart-omgeving van je televisie. Tegenwoordig kun je aan bijna iedere moderne televisie allerlei toepassingen toevoegen, bijvoorbeeld om film te streamen en tv-programma’s terug te kijken. Een aantal van deze apps ondersteunt onder voorwaarden de weergave van 4K-beelden. Sluit de smart-tv het liefst via een netwerkkabel aan op internet en gebruik liever geen draadloos netwerksignaal. Het streamen van 4K-beelden slokt namelijk behoorlijk wat bandbreedte op, dus een bekabelde verbinding heeft de voorkeur. Zo voorkom je haperingen in het beeld. 4K-streams van Netflix gebruiken zo’n 25 Mbit/s bandbreedte, dus dat is voor de meeste vaste netwerkaansluitingen geen probleem. Naast Netflix ondersteunen ook de apps van YouTube, Amazon Prime Video en Videoland de weergave van 4K-content. Jammer genoeg blijft het 4K-aanbod van Videoland beperkt tot bepaalde televisies van Samsung. Amazon Prime Video vereist een recente televisie van Samsung, Sony of LG.

03 Netflix-app

Netflix is in de filmindustrie een voorloper op het gebied van 4K-videocontent. Zelf geproduceerde films, series en documentaires neemt het Amerikaanse bedrijf al sinds 2014 standaard op in 4K. Inmiddels is er een breed aanbod van ruim 150 titels. Bekende series als House of Cards, Orange is the New Black en Narcos bekijk je in een hoge resolutie. Dergelijke titels staan ook wel bekend als Netflix Originals. Daarnaast koopt de multinational ook 4K-content bij andere filmmaatschappijen in, zoals Breaking Bad en The Blacklist. Veruit de meeste televisies met een scherm van 3840 × 2160 pixels geven Netflix in 4K weer. Alleen 4K-televisiekopers van het eerste uur hebben wellicht een probleem. Bepaalde toestellen missen namelijk de benodigde h.265/hevc-codec om de beelden in de hoogste resolutie af te spelen. Soms lossen fabrikanten dit euvel op door een firmware-update beschikbaar te stellen. Zoek binnen de Netflix-app van je smart-tv op de zoektermen 4K, UltraHD of uhd om geschikte titels te vinden. Op recente smart-tv’s is er meestal een aparte rij met 4K-titels aanwezig. Hierbij staat de term Ultra HD 4K vermeld. Heb je een Netflix Premium-abonnement (zie kader) en lukt het niet om 4K-streams af te spelen? Mogelijk staan de afspeelinstellingen niet goed. Surf hiernaartoe en zorg dat het gegevensgebruik per scherm staat ingesteld op Automatisch of Hoog. Bevestig met Opslaan.

©PXimport

Netflix Premium

©PXimport

04 YouTube-app

YouTube gebruikt een andere codec om 4K-beelden af te spelen dan Netflix, namelijk vp9. Nagenoeg alle smart-tv’s die na 2015 zijn verkocht, kunnen deze video’s met de aanwezige app binnen de smart-omgeving afspelen. Verwacht op YouTube overigens geen volwaardige series en films in de hoogste resolutie. Wel kom je vlogs, natuurvideo’s, muziekclips en filmtrailers in 3840 × 2160 pixels tegen. In dat geval tref je ergens rondom de titel een 4K-logo aan. Gebruik als trefwoorden 4K en uhd om geschikte video’s te vinden. Controleer je graag de werkelijke afspeelinstellingen van de YouTube-app? Op de meeste smart-tv’s navigeer je tijdens de videoweergave naar Meer opties / Statistieken voor nerds, waarna de actuele resolutie en verversingssnelheid verschijnen.

©PXimport

05 Mediaspeler

De eerste generatie 4K-televisies is inmiddels zo’n vijf jaar oud. Hoewel grote partijen als Netflix en YouTube hun toepassingen voor smart-tv’s een lange periode ondersteunen, bestaat evengoed de kans dat video-apps na verloop van tijd niet meer (goed) functioneren. Dat kan ook met een gebrekkige firmware-ondersteuning van de televisiefabrikant te maken hebben. In dat geval biedt een 4K-mediaspeler uitkomst. Elders in dit nummer lees je een uitgebreide test van zulke apparaten. In tegenstelling tot smart-tv’s kan een mediaspeler vanwege een brede bestandsondersteuning ook allerlei eigen 4K-bestanden afspelen. Denk bijvoorbeeld aan illegale kopieën op downloadnetwerken en zelfgemaakte filmpjes. Sommige mediaspelers hebben een eigen harde schijf, soms sluit je een externe opslagdrager met mediabestanden via usb aan. Mits het thuisnetwerk voldoende bandbreedte biedt, kun je 4K-films ook over een bekabeld netwerk naar de mediaspeler streamen. Handig wanneer je filmcollectie centraal op een nas of pc staat opgeslagen. Pas wel op met Android-gebaseerde mediaspelers. Hoewel deze apparaten technisch in staat zijn om 4K-streams af te spelen, hebben ze vaak geen Netflix-licentie. Hierdoor blijft de Netflix-app steken op een resolutie van 720p. Enkele mediaspelers met een prima smartomgeving voor 4K-videocontent zijn Apple TV 4K, Google Chromecast Ultra en Nvidia Shield TV.

06 Blu-ray-speler

Als je niet de ambitie hebt om eigen 4K-bestanden af te spelen, kun je in plaats van een mediaspeler ook een zogeheten uhd-blu-ray-speler aanschaffen. Hiermee speel je 4K-blu-rays af. Steeds meer fabrikanten brengen geschikte spelers op de markt, zoals Sony, Samsung, LG en Panasonic. Gunstig, want hierdoor dalen de aanschafprijzen. Als je goed zoekt, vind je vanaf zo’n 150 euro een geschikte speler. Interessant is dat de meeste blu-ray-spelers ook een smart-omgeving hebben, zodat je 4K-content via de apps van Netflix en YouTube kunt afspelen.

©PXimport

07 4K-films kopen

Naast het aanbod op streamingplatformen en illegale downloadnetwerken kun je 4K-films natuurlijk ook gewoon kopen. Steeds meer productiemaatschappijen leggen nieuwe films en series tenslotte in een hoge resolutie vast. Heb je een geschikte uhd-blu-ray-speler, dan is de aanschaf van 4K-blu-rays natuurlijk een must. In plaats van de bekende blauwe doosjes herken je deze titels aan een zwarte kleur. In de meeste winkels staan 4K-blu-rays apart en kosten ze meer dan reguliere blu-rays. Het aanbod groeit gestaag. Zo heeft webwinkel Bol.com momenteel bijna vijfhonderd titels in zijn assortiment. Een pluspunt is dat 4K-blu-rays geen regiocode bevatten, zodat je deze schijfjes ook probleemloos bij internationale (web)winkels bestelt. Het legale streamingaanbod van losse 4K-films is helaas ondermaats. Alleen Apple biedt met iTunes Store een plek aan waarin je titels in een hoge resolutie kunt huren of kopen. Deze films herken je aan het 4K-logo. Overigens heb je hiervoor wel een geschikt Apple-apparaat nodig, bijvoorbeeld een Apple TV 4K of recente iPad Pro. Aangezien het Amerikaanse concern 4K-films uitsluitend als stream beschikbaar stelt, moet de internetsnelheid bovendien hoog genoeg zijn. Zeker bij draadloze apparaten is dat nog weleens een probleem.

©PXimport

08 Gameconsoles

Er bestaan momenteel drie gameconsoles die 4K-content kunnen afspelen, namelijk de PlayStation 4 Pro en Xbox One S of X. Vergeleken met mediaspelers zijn er wel beperkingen, want deze apparaten spelen lang niet alle lokale mediabestanden in de hoogste resolutie af. Voor het afspelen van 4K-beelden via de apps van Netflix en YouTube werkt het wel prima. Een gemiste kans is dat de aanwezige blu-ray-speler van de PlayStation 4 Pro geen 4K-schijfjes kan weergeven. De Xbox One S/X heeft wel een geschikte blu-ray-speler aan boord.

©PXimport

4K-abonnement KPN

09 Correct aansluiten

Het is voor een juiste 4K-weergave belangrijk om een mediaspeler, blu-ray-speler of gameconsole correct aan te sluiten. Voor optimale overdracht van beeld én geluid doe je een beroep op hdmi-kabels. In een ideaal scenario sluit je het afspeelapparaat via hdmi rechtstreeks aan op een receiver of soundbar. Het audioapparaat geeft de 4K-beelden vervolgens met een tweede hdmi-kabel door aan de smart-tv, terwijl het geluid aan de aangesloten speakers wordt doorgegeven. Voorwaarde is wel dat deze receiver of soundbar capabel genoeg is om 4K-beelden door te sturen. Dat vereist minimaal een hdmi1.4-poort. Voor de beste beeldkwaliteit is hdmi 2.0 ideaal, aangezien er hiermee overdracht van beelden met een hoge verversingssnelheid en hdr-video’s mogelijk is. Is je receiver of soundbar al wat jaartjes oud, dan geeft dit audioapparaat waarschijnlijk geen 4K-beelden door. In dat geval koppel je de mediaspeler, blu-ray-speler of gameconsole via een hdmi-kabel rechtstreeks aan de 4K-televisie. Sommige blu-ray-spelers hebben twee hdmi-uitgangen, zodat je voor geluidsoverdracht een hdmi-kabel naar de receiver of soundbar legt. Achterop de speler staat er bij één hdmi-uitgang dan doorgaans de term ‘audio only’ of ‘for audio’ vermeld. Op een mediaspeler of gameconsole gebruik je als alternatief de optische of coaxiale s/pdif-uitgang, al geeft deze digitale verbinding behalve dts en dolby digital geen surround-formaten aan de versterker door. Het gebruik van s/pdif is ook een prima oplossing voor het geval de receiver of soundbar geen hdmi-aansluiting bevat.

©PXimport

10 Arc-verbinding

In het geval van een traditionele home cinema-opstelling zijn alle audiovisuele bronnen op een receiver of soundbar aangesloten, zoals een blu-ray-speler en een gameconsole. Deze receiver of soundbar stuurt via hdmi beeld door naar de televisie en verwerkt eigenhandig de audio-afdracht. Bij gebruik van een smart-omgeving is de smart-tv zelf de audiovisuele bron. Uiteraard wil je het geluid afkomstig van de Netflix- of YouTube-app ook via de versterker en aangesloten speakers afspelen. Dat kan door bijvoorbeeld vanaf de 4K-televisie een optische s/pdif-kabel naar de receiver of soundbar te leggen. Er bestaat daarnaast een elegantere methode waarvoor je geen extra snoertje nodig hebt. De versterker is tenslotte al via hdmi met de televisie verbonden om beeld door te geven. Via dezelfde kabel stuur je het geluid desgewenst terug naar het audioapparaat. Deze techniek heet arc (audio return channel), waarbij het een voorwaarde is dat zowel de smart-tv als versterker dit protocol ondersteunen. Arc dien je overigens in de instellingen van beide apparaten te activeren.

©PXimport

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speuren we een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Werk je vaak thuis en moet je met regelmaat documenten afdrukken? Dan is een alles-in-een-printer handig:

Met een all-in-printer kun je naast het afdrukken van je documenten ook kopiëren en scannen. Faxen is zelfs nog mogelijk bij een aantal van dit soort apparaten, maar deze functionaliteit zie je steeds minder terug. Wij vonden een vijftal moderne all-in-one-printers voor thuis- en zakelijk gebruik.

HP OfficeJet Pro 9730e

Dit model is aan de forse kant en kan meer dan alleen de standaard A4-pagina’s aan. Handig als je ook weleens posters, schema’s of bouwtekeningen wilt afdrukken. Hij kan dubbelzijdig printen en heeft een invoerlade die zelf stapels papier doorvoert om te kopiëren of te scannen. Daardoor hoef je niet steeds blad voor blad te werken. De inktpatronen zijn niet heel groot, waardoor je bij veel gebruik regelmatig moet vervangen. Voor iemand die vooral documenten afdrukt en af en toe groter papier nodig heeft, is dit een praktische oplossing die veel werk uit handen neemt.

papierformaten: A3 / A4
aantal vellen: 500
netwerkaansluiting: Wifi / Ethernet

Canon PIXMA TS7450I

Dit is een compacte alles-in-één voor thuisgebruik. Je kunt er documenten en foto’s mee printen, scannen en kopiëren. Automatische invoer is niet mogelijk, waardoor je bij grotere print- of scanopdrachten soms wat meer handmatig werk hebt. De cartridges zijn klein, waardoor je ze sneller moet vervangen, zeker als je regelmatig print. Daar staat tegenover dat het apparaat eenvoudig is in gebruik en niet veel ruimte inneemt. Ideaal voor iemand die af en toe een schoolverslag, een recept of een kopie nodig heeft, zonder dat er een groot en ingewikkeld apparaat op het bureau hoeft te staan.

Papierformaten: A4 / A5
Aantal vellen: 20
Netwerkaansluiting: Wifi / Ethernet

Epson EcoTank ET-2876

In plaats van losse cartridges werkt de Epson EcoTank ET-2876 met hervulbare inktreservoirs. Dat betekent dat je een fles in de tank giet en daarna duizenden pagina’s kunt printen. Daarmee liggen de kosten per pagina erg laag. Dubbelzijdig printen of een automatische invoer ontbreken bij dit model. Voor wie regelmatig print en het vervelend vindt om vaak cartridges te kopen, is dit een prettige oplossing. Je hoeft nauwelijks te letten op je inktvoorraad en hebt de zekerheid dat een grote stapel printjes niet meteen de helft van je inktvoorraad opslokt.

Papierformaten: A4 / A5 / Enveloppe
Aantal vellen: 100
Netwerkaansluiting: Wifi

Brother DCP-J1800DW

Deze Brother kan precies wat de meeste mensen thuis nodig hebben: printen, scannen en kopiëren. De snelheid is prima voor dagelijks gebruik en hij werkt ook draadloos, zodat je niet per se een kabel nodig hebt. Luxe opties zoals dubbelzijdig printen of een automatische invoer zijn er niet, dus grote scan- of kopieerklussen kosten wat meer tijd. De cartridges zijn klein, maar er zijn grotere varianten die iets langer meegaan. Daarmee is het vooral een geschikte printer voor huis-tuin-en-keukengebruik, zoals schoolopdrachten, facturen of een kopie van een brief die je even snel wilt bewaren.

Papierformaten: A4
Aantal vellen: 150
Netwerkaansluiting: Wifi / Ethernet

HP Smart Tank 7605

Met deze HP-printer kun je lang vooruit, want de meegeleverde inktflejes zijn genoeg voor duizenden pagina’s. Dat maakt de kosten per print heel laag en je hoeft niet steeds aan nieuwe cartridges te denken. Het apparaat kan dubbelzijdig printen en heeft een automatische invoer voor het scannen van documenten. Qua formaat is hij wat groter dan de gemiddelde thuisprinter, maar daar staat tegenover dat hij erg zuinig werkt. Vooral voor huishoudens of kleine kantoren die veel documenten afdrukken is dit een goede keuze.

Papierformaten: A4
Aantal vellen: 250
Netwerkaansluiting: Wifi / Ethernet

Met de komst van ChatGPT-5 voelt AI een stuk minder aan als technologie en meer als iemand die echt met je meedenkt. Deze nieuwste versie van OpenAI schakelt moeiteloos tussen snelle feitjes en uitgebreide analyses, begrijpt tekst, beeld én audio, en past zich aan jouw stijl en voorkeuren aan. In dit artikel ontdek je hoe GPT-5 verschilt van zijn voorgangers, welke nieuwe functies het model biedt en waarom dit misschien meer is dan alleen een update.

Eerder deze maand presenteerde OpenAI ChatGPT-5, de nieuwste generatie van het taalmodel. Waar eerdere versies vooral draaiden om betere nauwkeurigheid en snellere reacties, moest deze update een echte doorbraak worden. ChatGPT-5 is niet langer zomaar een chatbot, maar een digitale assistent die schakelt tussen bliksemsnelle antwoorden en diepgaande analyses, die beeld en geluid begrijpt, en die bovendien steeds persoonlijker aanvoelt.

Schakelen tussen snelheid en diepgang

Een opvallende vernieuwing is dat ChatGPT-5 geen vast model meer is, maar dynamisch kiest welke modus bij jouw vraag past. Wie een kort en bondig antwoord zoekt, krijgt dat onmiddellijk. Wie een complexe analyse nodig heeft, ziet hoe het model overschakelt naar een uitgebreidere denkmodus. In die stand kan GPT-5 tot wel 196.000 tokens meenemen, waardoor zelfs hele lange documenten of ingewikkelde contexten overzichtelijk blijven.

In GPT-4 werden al voorzichtig de eerste stapjes richting beeldherkenning gezet, maar ChatGPT-5 gaat een stuk verder. Tekst, beeld, audio en zelfs video vloeien moeiteloos samen. Je kunt nu een foto uploaden en vragen stellen over wat er te zien is, een schermafbeelding met code bespreken of zelfs audiofragmenten analyseren. Dankzij koppelingen met diensten als Gmail en Google Agenda verschuift GPT-5 bovendien van adviseur naar een volledig bruikbare collega die je direct kan ondersteunen bij allerlei werkzaamheden.

©ER | ID.nl

Persoonlijk tintje in stijl en interface

Met ChatGPT-5 kun je voortaan een toon kiezen die beter bij je past. In plaats van één neutrale stem zijn er nu vijf stijlen beschikbaar: Standaard (vrolijk en flexibel), Cynisch (kritisch en sarcastisch), Robot (efficiënt en bot), Luisteraar (attent en ondersteunen) en Whizzkid (onderzoekend en enthousiast). Deze stijl blijft consequent tijdens het al jouw gesprekken. Dat zorgt ervoor dat de AI anders aanvoelt: soms relativerend en humoristisch, soms juist strak en efficiënt, of juist meelevend en speels.

Je kunt zo'n persoonlijkheid instellen via Instellingen > Personalisatie > ChatGPT aanpassen en kies daar bij Persoonlijkheid de stijl die je wilt. Let wel: jouw keuze geldt alleen voor nieuwe gesprekken, lopende chats behouden hun oorspronkelijke toon. Overigens is zo'n persoonlijkheid alleen van invloed op de sfeer van de gesprekken. Vraag je bijvoorbeeld om code of een zakelijke e-mail, dan krijg je nog steeds een helder en technisch antwoord, ook als je de empathische Luisteraar hebt ingesteld.

Betrouwbaarder en veiliger dan voorheen, maar...

Een veelgehoord punt van kritiek op AI-modellen zijn de zogenoemde hallucinaties: antwoorden die feitelijk niet kloppen. OpenAI belooft dat GPT-5 hier aanzienlijk minder last van heeft. Vooral in gevoelige domeinen, zoals medische en juridische vragen, zijn de antwoorden consistenter en zorgvuldiger. Tegelijkertijd zijn de veiligheidsfilters aangescherpt, zodat schadelijke of misleidende verzoeken vaker worden geweigerd.

In de praktijk merken veel gebruikers dat GPT-5 minder vaak de fout in gaat en betrouwbaarder aanvoelt, vooral bij complexe vragen waar eerdere versies nog weleens ontspoorden. Toch klinkt er ook de nodige scepsis: incidentele fouten en subtiele vooroordelen blijven voorkomen, waardoor kritische controle nodig blijft.

Meer dan een update...?

GPT-5 wordt wel omschreven als een verfijning, en geen echte revolutie. Toch zorgt juist die verfijning voor het verschil: de interactie voelt nu soepeler aan, de mogelijkheden zijn veelzijdiger en de ervaring is persoonlijker dan ooit. Je hoeft immers niet meer te wisselen tussen 4o, o3, o3-mini, 4.1 of 4.5 – het gebruik van al die verschillende modellen voelde op een gegeven moment toch een beetje rommelig aan. Het samengestelde model combineert snelheid met diepgang, denkt multimodaal, biedt personalisatie en levert bovendien (iets) betrouwbaardere antwoorden dan zijn voorgangers. Dus nee, misschien geen revolutionaire update, maar wel een heel prettige.