Smartphones en tablets nemen de plaats van de pc in het thuisnetwerk over. Deze ontwikkeling maakt een NAS alleen maar belangrijker. Aan fabrikanten de taak om meer en mooiere functies te bieden aan steeds meer apparaten in het netwerk. Wij testen veertien modellen met ieder twee of vier schijven.

NAS staat voor 'network attached storage' oftewel een harde schijf voorzien van een netwerkaansluiting. Het opslaan en delen van bestand is nog altijd de belangrijkste taak voor een NAS. Alleen is het soort bestanden wel ingrijpend veranderd en ook de manier van delen. Waren het eerst vooral Windows-pc's die een netwerkverbinding met de NAS maakten om documenten te bewaren, nu zijn het vooral foto's en video's die vanaf de NAS naar alle (al dan niet mobiele) apparaten in het netwerk gestreamd worden. Documenten worden ook niet meer enkel opgeslagen en gedeeld, maar worden desgewenst automatisch gesynchroniseerd naar alle apparaten die je gebruikt.

Een moderne NAS biedt steeds meer functies.

Om het besturingssysteem van de NAS niet topzwaar te maken, hebben bijna alle NAS-fabrikanten deze modulair gemaakt. Na de installatie zijn alleen de belangrijkste taken ingevuld en kun je zelf de functionaliteit uitbreiden door extra onderdelen uit een App Store te downloaden en te installeren. Wil je films streamen, dan zet je met drie klikken een mediaspeler op de NAS. Wil je de beelden van een bewakingscamera bekijken en bewaren, dan installeer je de surveillancemodule. Geen NAS is daardoor hetzelfde, ze zijn allemaal helemaal naar eigen wens ingericht.

©PXimport

Opslagcapaciteit

Voor deze test hebben we een selectie gemaakt uit NAS-apparaten van de meest courante merken. Lang werden modellen met ruimte voor twee harde schijven binnenin het meest verkocht, maar vier schijven per NAS wordt de nieuwe standaard. Niet alleen zijn NAS-apparaten met ruimte voor vier schijven goedkoper geworden en speelt de relatief lage prijs van de harde schijven zelf een rol, het is vooral de opslagbehoefte van gebruikers die snel toeneemt. Vooral de camerafunctie van smartphones en tablets zorgt voor een flinke groei van de hoeveelheid bestanden die we het liefst veilig en centraal in het netwerk (dus op een NAS) willen opslaan.

Meer schijven betekent bij een NAS niet automatisch ook meer opslagcapaciteit. Dat hangt helemaal af van de RAID-configuratie. Kies je voor JBOD of RAID0, dan heb je bijna de hele cumulatieve opslagcapaciteit van de schijven ter beschikking, maar dan leidt een defecte schijf ook onherroepelijk tot verlies van de gegevens op de NAS. Kies je voor RAID1 of RAID5, dan is de data beveiligd tegen een kapotte harde schijf. Deze veiligheid gaat echter wel ten koste van de opslagcapaciteit. Bij RAID1 houd je maar de helft van de totale opslagcapaciteit over, bij RAID5 driekwart. RAID5 is alleen te gebruiken bij drie of meer schijven en dat maakt vooral een NAS met vier schijven interessanter dan één met twee schijven.

De benodigde opslagcapaciteit moet bij de meeste NAS-apparaten nog wel worden toegevoegd door één of meer harde schijven te plaatsen. Het best werkt dit met schijven van gelijke grootte en gelijk model, wat de totale aanschafprijs van een NAS nog aanzienlijk verhoogt. De uitzondering hierop zijn de Western Digital en LaCie NAS-apparaten die met reeds ingebouwde harde schijven verkocht worden. Zo proberen fabrikanten Western Digital en Seagate (inmiddels eigenaar van het merk LaCie) meer winst te halen uit de verkoop van hun eigen harde schijven.

©PXimport

Testopzet

Elke NAS is voor de test voorzien van de nieuwste firmware en daarna getest op snelheid en functionaliteit. Hiervoor gebruiken we de Intel NAS Performance Toolkit, die praktijksituaties simuleert zoals bestanden lezen en schrijven, het afspelen van een HD-film en het uitvoeren van Office-werkzaamheden. De test geeft een zeer goed beeld van de snelheid van de NAS in dagelijks gebruik. De testen zijn uitgevoerd met 1 TB grootte Western Digital WD10EFRX-schijven in de NAS'en. Dit zijn schijven uit de WD RED-serie met harde schijven die speciaal geschikt zijn voor langdurige inzet in NAS-apparaten. De LaCie en WD NAS-apparaten zijn getest in combinatie met de meegeleverde harde schijven. Bij de LaCie waren dit Seagate Barracuda-schijven van elk 2 TB, terwijl de WD was uitgerust met 4 TB grote WD RED-schijven. We hebben alle NAS-apparaten getest in een JBOD-configuratie. De NAS-apparaten met twee schijven hebben we daarnaast getest in een RAID1-configuratie, terwijl we de NAS-apparaten met vier schijven in RAID5 hebben getest. Hiermee hebben we de meest interessante RAID-configuraties getest.

Hardware en software

De hardware is vooral belangrijk voor de snelheid en voor de mogelijkheid andere apparaten aan te sluiten of de NAS met meerdere netwerken te verbinden. Maar het besturingssysteem én de bijbehorende apps bepalen juist de gebruiksfunctionaliteit en gebruiksvriendelijkheid. Wat kun je daadwerkelijk met de NAS en hoe moeilijk of juist makkelijk gaat dat? Het automatisch uploaden van foto's op je smartphone naar de NAS thuis is best lastig te configureren, tenzij een goede app je al het werk uit handen neemt. En dergelijke apps zijn er steeds meer, in elk geval voor Android en iOS en soms ook voor Windows Phone.

Asustor AS-202TE

Asustor heeft twee NAS-modellen in de goedkope 200-serie met twee schijven: de AS-202T en de hier geteste AS-202TE. Uiterlijk lijken de apparaten identiek, tot je de achterzijde bekijkt. De AS-202TE heeft daar aan audio-aansluiting en een HDMI-uitgang, de AS-202T niet. Waar je de AS-202T volgens Asustor vooral moet inzetten om bestanden op te slaan en te delen, kun je de AS-202TE ook gebruiken als mediaspeler. Installeer de mediaspeler-modules Boxee of XBMC of de Asustor Portal, en muziek en video laten zich via de HDMI-poort op elke televisie of geluidsinstallatie afspelen. De AS-202TE heeft bovendien de dubbele hoeveelheid geheugen als de AS-202T en een infraroodpoort om de NAS via een afstandsbediening te sturen. De AS-202TE heeft een prachtige behuizing met aan de voorzijde toegang tot de twee schijven en een usb3.0-aansluiting met kopieerfunctie om bestanden snel naar de NAS te kopiëren. Aan de achterzijde zitten naast de HDMI- en audiopoort nog een netwerkpoort, een extra usb3.0-poort en twee usb2.0-poorten.

De ADM-firmware van Asustor biedt heel veel uitbreidingsmogelijkheden zowel voor klassieke NAS-taken als voor nieuwe mediafuncties en het bouwen van een eigen cloud. Het enige nadeel zijn de prestaties, de AS-202TE scoort net onder het gemiddelde van de NAS-modellen met twee schijven. De prijs is wel bovengemiddeld, maar daarvoor krijg je veel usb-poorten én de HDMI-aansluiting.

Asustor AS-202TE

Prijs: € 260,-

Website: www.asustor.com

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Firmware

Functionaliteit

Apps

HDMI-poort

Infraroodpoort

Minpunten

Prestaties

Prijs

Score: 4 / 5

©PXimport

Asustor AS-602T

De AS-602T heeft exact dezelfde behuizing als de AS-202TE. Wel zijn er meer aansluitmogelijkheden: de AS-602T heeft net als de AS-202TE een HDMI-poort en twee usb3.0-poorten, maar daarnaast twee netwerkpoorten, vier usb2.0-poorten en twee eSATA-poorten (die op de AS-202TE helemaal ontbreken). In de AS-602T zit ook een snellere processor. De hoeveelheid geheugen (standaard 1 GB) is uitbreidbaar tot 3 GB. Het enige waar de AS-602T minder scoort dan de AS-202TE is het ontbreken van een infraroodpoort. Het is evengoed mogelijk de NAS als mediaspeler in te zetten, maar deze kan dan niet via een gewone afstandsbediening worden bestuurd.

Het ADM-besturingssysteem van de Asustor NAS-apparaten is erg gebruiksvriendelijk. Het kan grotendeels naar eigen wens worden ingericht met apps en door koppelingen naar veelgebruikte onderdelen direct op de inlogpagina te plaatsen. Bestandstoegang en synchronisatie via nagenoeg elke computer, tablet of smartphone werkt eenvoudig dankzij Asustor Cloud Connect: je hoeft enkel je mailadres bij Asustor te registreren en dit daarna op elk apparaat gebruiken als ID. In een directe vergelijking met de software van QNAP en Synology legt de Asustor-software het toch af, daarvoor zijn de nieuwste besturingssystemen van QNAP en Synology toch net even uitgebreider, mooier en soms ook logischer opgezet.

Asustor AS-602T

Prijs: € 455,-

Website: www.asustor.com

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Firmware

Functionaliteit

Apps

HDMI-poort

2 LAN-poorten

Minpunten

Prijs

Score: 3,5 / 5

©PXimport

Nieuwkomer Asustor weet dat het succes van een NAS voor een groot deel bepaald wordt door aanbod en kwaliteit van de apps.

LaCie 2big NAS

De 2big NAS van LaCie hadden we een jaar geleden ook in ons testlab. Sindsdien is LaCie overgenomen door schijffabrikant Seagate, dat het als premium-merk positioneert en vooral ook Apple-gebruikers wil aanspreken. Die moeten dan vooral voor het typerende LaCie-design gaan, want op specificaties legt de LaCie het af tegen alle concurrenten. Er is maar één netwerkpoort, één eSATA-poort, één usb2.0-poort, maar geen usb 3.0 en geen HDMI. Het NAS OS3-besturingssysteem is ten opzichte van onze test vorig jaar nagenoeg ongewijzigd. Naast RAID1 en RAID0 nu wel JBOD ondersteund, maar de mogelijkheid de functionaliteit van de NAS met modules uit te breiden, ontbreekt nog steeds, waardoor de functionaliteit nog altijd mager afsteekt bij die van veel andere NAS-apparaten.

Tegelijkertijd is dat voor een NAS met slechts 256 MB geheugen en een alweer wat oudere Marvell-chip misschien ook wel de verstandigere keuze, de LaCie levert immers nu al de slechtste prestaties in het testveld. Wil je met de LaCie een eigen cloud bouwen, dan kun je daarvoor de Wuala-opslagdienst gebruiken. Kort voor de zomer is Wuala echter gestopt met gratis opslagruimte, zodat je nu nadat het meegeleverde proefabonnement van drie maanden afloopt, elke maand ongeveer tien euro zult moeten betalen om die functionaliteit te behouden. LaCie is nog aan het onderzoeken welke clouddiensten ze bij de LaCie NAS-apparaten zullen blijven aanbieden, dat is nog ongewis.

LaCie 2big NAS

Prijs: € 349,-

Website: www.lacie.com/nl

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Design

Minpunten

Prestaties

Weinig aansluitingen

Functionaliteit niet uitbreidbaar

Wuala-clouddienst niet gratis

Score: 2 / 5

©PXimport

Het aantal apps bij LaCie is beperkt en de Wuala-cloudfunctie niet meer onbeperkt gratis.

Netgear ReadyNAS 312

In 2013 verraste Netgear met een hele nieuwe ReadyNAS-serie met strakke hardware, superscherpe prijzen en een volledig nieuw ontwikkeld besturingssysteem. Uniek aan dat ReadyNAS OS 6 is dat het niet zoals alle andere NAS-merken het Ext-bestandssysteem gebruikt, maar het Btrfs-bestandssysteem (B-tree FS). Btrfs is niet alleen heel robuust (zo herstelt het datacorruptie zelf), maar het ondersteunt ongelimiteerde snapshots. De NAS kan op elk moment een tussentijdse kopie van de bestanden op de NAS maken zonder dat dit noemenswaardige opslagruimte kost.

Elke snapshot bevat een vorige versie van een bestand en die kan ook weer snel teruggezet worden. Ideaal voor belangrijke documenten waar je veel aan werkt en ook voor het bewaren van back-ups. Het werkt bovendien prima samen met de 'Vorige Versies'-functie in Windows. Het plan van Netgear om ontwikkelaars geld te laten vragen voor apps om extra functionaliteit aan de NAS toe te voegen is mislukt. De aparte store voor deze apps staat nog wel op de NAS maar is leeg. Netgear heeft de ontwikkeling van apps zelf ter hand genomen en biedt er daar inmiddels een flink aantal van aan, zowel voor zakelijk als privégebruik.

Netgear ReadyNAS 312

Prijs: € 305,75

Website: www.netgear.nl

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Behuizing

Snelheid

Ongelimiteerde snapshots (Btrfs)

Cloudfunctionaliteit

Minpunten

Geen printserver

Score: 2,5 / 5

©PXimport

NETGEAR biedt ongelimiteerde snapshots.

QNAP TS-212-E

QNAP heeft maar liefst acht verschillende QNAP NAS-apparaten met twee schijven, waarbij het verschil tussen de modellen puur in de hardware zit, niet in de software. De TS-212-E is het budgetmodel van deze serie, met maar 256 MB geheugen en dezelfde Marvel-chip die ook bij LaCie voor bescheiden prestaties zorgt. De firmware van alle QNAP's is het mooie en goed onderhouden QTS versie 4.0, dat zelf op deze budget-NAS een echte desktopomgeving toont. Hierop kan de gebruiker bijvoorbeeld gadgets plaatsen die de belasting van de NAS weergeven en meerdere taken tegelijk configureren en uitvoeren.

Ga je deze NAS echter met meerdere personen tegelijk gebruiken en krijgt de NAS zelf extra taken zoals downloads te doen, dan wordt deze echt merkbaar traag. En dat is jammer, want QNAP biedt heel veel apps om de functionaliteit uit te breiden: zowel apps met traditionele NAS-functies, maar ook apps voor streaming media en het koppelen van smartphones en tablets. Zoek je echter gewoon een NAS voor thuis, bijvoorbeeld voor back-ups of om eens te zien wat een NAS kan, dan doe je met deze TS-212-E een goede keuze en kun je bovendien alle functies en mogelijkheden van het QTS-besturingssysteem verkennen. De prominent op de verpakking vermeldde 'free upgrade' naar een 1,6GHz-procssor is marketing, die 'upgrade' is in de fabriek al uitgevoerd. QNAP verdient een pluim voor de nieuwe webgebaseerde installatie, die werkt met een unieke code voor elke NAS (die ze de 'Cloud Key' noemen).

QNAP TS-212-E

Prijs: € 151,25

Website: www.qnap.com

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Besturingssysteem

Apps

Functionaliteit

Installatie via het web

Prijs

Minpunten

Prestaties

Maar 256 MB geheugen

Score: 3 / 5

©PXimport

Om een QNAP te installeren, heb je nu alleen nog maar de unieke code (de zogenoemde Cloud Key) nodig die op de zijkant van de NAS staat.

Synology DS214se

Synology heeft binnen iedere productserie een aantal modellen en meestal is het model met de letter 'J' de goedkoopste. Maar de DS214se (Special Edition) is nog weer goedkoper en daarmee nog lager gepositioneerd. Net als de QNAP TS-212-E is deze DS214se vooral geschikt als kennismaking met een NAS of voor lichte taken. De gemeten prestaties zijn bedrieglijk, want zodra de NAS extra taken of gebruikers te verwerken krijgt, zakken deze flink in. Debet hieraan zijn de beperkte hoeveelheid geheugen en de weinig krachtige processor.

Op de NAS draait gewoon het volledige Synology DSM-besturingssysteem en dat is toch wel het mooiste van alle NAS-besturingssystemen en het meest gebruiksvriendelijk. Deze DSM versie 5.0 brengt je alle functionaliteit en uitbreidingsmogelijkheden van een dure Synology, alleen moet je vanwege de beperkte rekenkracht spaarzamer met die mogelijkheden omgaan. Ook is het niet onverstandig eens te kijken wat Synology standaard inschakelt, dat toch niet gebruikt wordt. Zo kun je de prestatie van de NAS nog iets verbeteren. Samen met de apps voor smartphones en tablets, bouw je zo ook met deze lichtgewicht Synology een eigen cloud en synchroniseer je documenten tussen alle apparaten. Toch is het lastig de DS214se echt aan te bevelen, daarvoor is de kans te groot dat je al snel meer functies wilt gebruiken en dan tegen de bovengrens van de hardware van deze NAS aanloopt.

Synology DS214se

Prijs: € 136,13

Website: www.synology.com

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Besturingssysteem

Apps

Functionaliteit

Prijs

Minpunten

Prestaties

Maar 256 MB geheugen

Score: 3 / 5

©PXimport

De DS214se is een zeer gunstig geprijsde instapper voor de beginnende NAS-gebruiker, maar ongeschikt voor zware belasting.

Synology DS214+

Van de NAS-apparaten met twee schijfposities is de Synology DS214+ het topmodel. De snelle dualcore Marvell XP-processor en 1 GB geheugen zorgen bovendien voor voldoende prestaties om ook bij een hogere belasting door meerdere gebruikers of meer taken, nooit echt langzaam te worden. De DS214+ is ook de snelste NAS met twee schijven in deze test. De verdere hardwarespecificaties van de DS214+ zijn prima, met onder meer een eSATA-poort om nog extra opslagcapaciteit aan te sluiten, twee usb3.0-poorten én twee netwerkpoorten. De dubbele netwerkpoort biedt de mogelijkheid de NAS aan twee verschillende netwerken te koppelen, maar mooier is het om de twee poorten te bundelen.

Door Link Aggregation in te schakelen, maak je dan van twee 1gigabit-poorten één 2gigabit-poort en dus een enorm snelle verbinding. De Synology beheerst dit trucje feilloos. En even een typerend voor de kwaliteit van de Synology DSM-firmware is dat de hele configuratie van zo'n koppeling (een 'bond' zoals de interface het noemt) stap voor stap gedaan wordt door een volledig Nederlandstalige wizard. DSM 5.0, de nieuwste versie van het Synology-besturingssysteem voor NAS-apparaten, laat wat dat betreft ook weinig te wensen over. Gebruiksgemak, uiterlijk, snelheid, functionaliteit, de vele apps om de functionaliteit uit te breiden, de cloudmogelijkheden en de apps voor smartphones en tablets maken dat Synology (samen met QNAP) het mooiste NAS-ecosysteem biedt.

Synology DS214+

Prijs: € 314,60

Website: www.synology.com

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Besturingssysteem

Apps

Functionaliteit

Prestaties

Minpunten

Prijs

Score: 4 / 5

©PXimport

De twee netwerkpoorten van de Synology laten zich bundelen tot een supersnelle netwerkpoort.

Thecus N2310

Thecus is niet bang voor verandering. Nog geen jaar geleden bracht het als eerst een NAS uit met de toen spiksplinternieuwe Intel Evansport-processor, met evenveel gemak gooit het nu het roer weer helemaal om en komt met een NAS op basis van een PowerPC-processor. De APM867 is een processor van Applied Micro op 800 MHz en met één kern. Dat klinkt als weinig, maar de architectuur van een PowerPC-processor is zo anders dan van een Marvell of Intel-chip, dat alleen deze waarden vergelijken niet nuttig is. De prestaties van de N2310 zitten onder het gemiddelde, maar dankzij de 512 MB geheugen zakken deze prestaties bij zwaardere belasting niet direct in. Met de app T-OnTheGo (ook voor Android) kunnen mobiele apparaten aan de NAS gekoppeld worden voor documentsynchronisatie en streaming media.

Het Thecus OS6-besturingssysteem is behoorlijk uitgebreid, maar niet Nederlandstalig en minder gebruiksvriendelijk dan de software van Synology of QNAP. Extra functies kunnen worden toegevoegd, maar het aanbod is beperkt doordat veel modules nog niet compatibel zijn met de PowerPC-architectuur. Dat dit ook geldt voor uitbreidingen die Thecus verzorgt (zoals die voor Dropbox-synchronisatie) is typerend voor de snelheid waarmee het bedrijf dit soort nieuwe producten uitbrengt. De N2310 is een interessante NAS voor thuisgebruik met nog een paar 'ruwe randjes' die hopelijk nog worden gladgestreken.

Thecus N2310

Prijs: € 139,-

Website: www.thecus.com

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Prijs

Functionaliteit

Minpunten

Software

Engelstalig

Behuizing

Score: 3 / 5

©PXimport

Thecus maakt mooie hardware, maar moet bij de software de kwaliteit nog verbeteren om echt met de grote merken mee te kunnen doen.

WD My Cloud EX2

De My Cloud EX2 is de eerste NAS van schijffabrikant Western Digital met twee schijven. En het is bovendien de eerste NAS van Western Digital waarin het de eigen Red-schijven met de NASware-firmware voor gebruik in NAS-systemen meelevert. Er zit totaal 6 TB in ons testmodel, maar inmiddels is 8 TB ook mogelijk (net als 4 TB en zonder opslag overigens). WD wil overduidelijk vooral de gewone consument voor zich winnen die vooral een NAS zoekt voor opslag en een bescheiden aantal extra taken. Het aantal aansluitingen is met één gigabit-netwerkpoort en twee usb3.0-poorten zeer bescheiden, maar voldoende om de NAS ergens neer te zetten en gewoon zijn werk te laten doen. De interface is helder opgezet, met bovenin een brede band met onderdelen en daaronder telkens de te configureren opties.

De My Cloud EX2 is de eerste Western Digital-NAS waarvoor uitbreidingsmodules beschikbaar zijn. Op dit moment zijn dat er elf, waaronder waardevolle uitbreidingen als aMule voor p2p-bestandsdelen, IceCast voor streaming media en Transmission voor downloads. Er zitten ook wat vreemde uitbreidingen tussen, zoals Git voor versiebeheer en DVBLink dat alleen werkt wanneer je een tv-ontvanger en een antenne aansluit. Met de My Cloud-software voor pc, Mac en mobiele apparaten synchroniseer je eenvoudig bestanden tussen al je apparaten. Wie graag een compleet product koopt en geen zin heeft in technische beslommeringen, doet met de WD My Cloud EX2 een goede koop.

WD My Cloud EX2

Prijs: € 419,- (incl. 6 TB)

Website: www.wdc.com

Aantal schijfposities: 2

Pluspunten

Gebruiksgemak

Uitbreidbaar

Compleet geleverd

Minpunten

Snelheid

Apps

Geen aan/uitschakelaar

Score: 4 / 5

©PXimport

Het aantal uitbreidingen is bij WD beperkt en het aanbod niet altijd geschikt voor de doelgroep.

Asustor AS-304T

Asustor heeft vier NAS-modellen met vier schijven. De goedkoopste is de AS-204T, daarna volgen de AS-204TE, AS-304T en de AS-604T, met telkens een prijsverschil van zestig euro. De AS-204TE en de AS-304T zijn qua prijs het meest aantrekkelijk, ook omdat deze modellen (anders dan de AS-204T én de AS-604T) voorzien zijn van een HDMI-interface, een audio-uitgang en een infraroodpoort om de NAS met een afstandsbediening aan te sturen. Wanneer je niet van plan bent de NAS direct als mediaspeler in te zetten of werk je alleen streaming via het netwerk, dan kan een van de andere twee modellen een goede optie zijn.

De behuizing van de AS-304T is van dezelfde kwaliteit als van de AS-202TE die we eerder testen. Het glazen frontje doet vermoeden dat er ook een lcd-display op de AS-304T zit, maar dat is schijn, dat is alleen bij de AS-604T het geval. De NAS bevat een Intel Atom Evansport CE5335-processor en beschikt over 1 GB geheugen. Het ADM-besturingssysteem is helemaal Nederlandstalig, zeer uitgebreid en gebruiksvriendelijk. Het is zowel in JBOD als RAID5 de snelste NAS in de test, maar ook verreweg de duurste. Voor een NAS van deze kwaliteit is het jammer dat er maar één netwerkpoort is, twee poorten bundelen voor nog meer snelheid is daardoor niet mogelijk. De AS-304T is een van twee NAS-modellen met vier schijfposities in deze test met de voeding netjes weggewerkt in de behuizing.

Asustor AS-304T

Prijs: € 509,-

Website: www.asustor.com

Aantal schijfposities: 4

Pluspunten

Firmware

Functionaliteit

Apps

HDMI-poort

Infraroodpoort

Minpunten

Prijs

Slechts één netwerkpoort

Score: 4 / 5

©PXimport

De zogenoemde Media-modus optimaliseert de Asustor voor gebruik als mediaspeler en output via de HDMI-uitgang.

Netgear ReadyNAS 104

De behuizing van de ReadyNAS104 is behalve breder (om ruimte te bieden aan vier in plaats van twee schijven) ook opmerkelijk hoger. De extra ruimte is niet benut om de voeding in weg te werken, die zit er gewoon los bij. Verder is de kwaliteit van de behuizing wel erg goed, zoals we van de andere Netgear modellen gewend zijn. De ReadyNAS 104 is de langzaamste van de vijf NAS-apparaten met vier schijfposities in deze test. De NAS beschikt weliswaar over twee netwerkpoorten die tot één snellere verbinding samengevoegd kunnen worden, maar evengoed valt de snelheid tegen. Zeker in vergelijking tot andere NAS-apparaten met dezelfde mogelijkheid. Vermoedelijk is de niet erg snelle Marvell Armada 370-processor de bottleneck.

De ReadyNAS 104 gebruikt het ReadyNAS OS 6 met het Btrfs-bestandssysteem dat, zoals eerder genoemd, ongelimiteerde snapshots ondersteunt. Dit is ideaal voor back-ups en bestanden waarvan je ongemerkt verschillende versies met hun wijzigingen wilt bijhouden. Netgear gaat de strijd met de grote merken vol aan met een erg scherpe prijs voor deze NAS, die behalve zijn beperkte snelheid weinig nadelen heeft.

Netgear ReadyNAS 104

Prijs: € 204,49

Website: www.netgear.com

Aantal schijfposities: 4

Pluspunten

Firmware

Ongelimiteerde snapshots (Btrfs)

Prijs

Led-display

Twee netwerkpoorten

Minpunten

Snelheid

Apps

Geen printserver

Score: 2,5 / 5

©PXimport

Waar je ook bent en met welk apparaat je ook werkt, dankzij de ReadyCloud heb je altijd toegang tot je gesynchroniseerde gegevens.

QNAP TS-420

De TS-420 voelt door de prachtige behuizing aan als een heel luxe NAS. Overigens lijkt het ook hier alsof er een display aanwezig is, maar schijn bedriegt: QNAP gebruikt dezelfde behuizing voor de TS-420 als voor de TS-421. Maar alleen de TS-421 heeft zo'n display met systeeminformatie (vooral handig bij configuratie en probleemoplossing). Op het aantal aansluitingen heeft QNAP niet bezuinigd: twee netwerkpoorten, tweemaal usb 2.0, tweemaal usb 3.0 en tweemaal eSATA. Alleen een HDMI-uitgang ontbreekt, al ligt het bij deze NAS (door de enigszins hoorbare ventilator en hoge behuizing) toch minder voor de hand hem in de woonkamer te plaatsen en aan een televisie of geluidsinstallatie te koppelen. Het streamen van beeld en geluid werkt net zo goed en maakt het mogelijk om de NAS uit het zicht te plaatsen.

De meeste NAS-apparaten met vier schijfposities van QNAP hebben een Intel Atom-processor aan boord, deze TS-420 slechts een Marvell-processor op 1,6 GHz. De prestaties zijn niet de hoogste, maar de NAS is relatief goedkoop en biedt toch de volledige functionaliteit van het QNAP QTS-besturingssysteem inclusief alle mogelijkheden zoals uitbreiding door apps te installeren en het koppelen van smartphones en tablets in een eigen cloud.

QNAP TS-420

Prijs: € 314,60

Website: www.qnap.com

Aantal schijfposities: 4

Pluspunten

Besturingssysteem

Apps

Functionaliteit

Twee LAN-poorten

Webgebaseerde installatie

Minpunten

Snelheid

Score: 4 / 5

©PXimport

De installatiewizard van QNAP helpt de NAS met de cloud te verbinden, zo heb je altijd en overal toegang tot de bestanden op de NAS.

Synology DS414j

De DS414j is de instapper onder de NAS-modellen van Synology met ruimte voor meer dan twee schijven. Helaas heeft het bedrijf voor deze 2014-versie vastgehouden aan de weinig aantrekkelijke en totaal afwijkende behuizing. Het grootste nadeel is dat er aan de voorzijde geen usb-poort zit om gemakkelijk bestanden naar de NAS te kopiëren en dat om de schijven te plaatsen, de hele kast geopend moet worden. De schijven zijn dan ook niet hot-swappable, de NAS moet eerst uitgeschakeld worden. Omdat ook de Synology-apparaten in de J-serie de standaard DSM-software gebruiken, moet op de hardware worden bezuinigd om het prijsverschil te maken. Zo is het aantal aansluitingen beperkt tot één gigabit-netwerkpoort, eenmaal usb 2.0 en eenmaal usb 3.0, geen HDMI en ook geen eSATA.

De NAS beschikt over 512 MB geheugen en een redelijk onbekende dualcore Macom Comcerto 2000-processor op 1,2 GHz. De prestaties van de DS414j zijn goed, zowel bij JBOD als RAID5, en blijven ook zeker acceptabel wanneer de NAS zwaarder wordt belast. Het gebruiksgemak hoog, het aantal uitbreidingsmogelijkheden qua software enorm, en er zijn apps voor smartphones en tablets. Het instellen van de NAS voor toegang vanaf internet is dankzij de wizards en de goede installatiesoftware, een fluitje van een cent.

Synology DS414j

Prijs: € 302,50

Website: www.synology.com

Aantal schijfposities: 4

Pluspunten

Besturingssysteem

Apps

Functionaliteit

Prijs

Minpunten

Maar één netwerkpoort

Score: 4,5 / 5

©PXimport

Met QuickConnect bouw je bij Synology je eigen cloud voor alle pc's, Macs en mobiele apparaten.

Thecus N4560

Voor een hardware-gedreven bedrijf als Thecus is het eigenlijk opmerkelijk dat het niet met meer zorg zijn behuizingen kiest, zodat net als bij de andere A-merken een herkenbaar product ontstaat waaraan je meteen ziet dat het een Thecus is. De N4560 is gebouwd rond dezelfde Intel Atom CE5335-processor als de Asustor AS-304T, heeft de dubbele hoeveelheid geheugen en toch scoort hij net even lager in de prestatietest. Het zal de software zijn die het verschil maakt en die bij Thecus duidelijk nog wat optimalisatieruimte biedt.

Dat geldt ook voor het Thecus OS6 dat op de NAS draait. Net als bij de N2310 vallen de ruwe randjes op en dat hij duidelijk minder eenvoudig in gebruik is dan de naaste concurrenten. Bijvoorbeeld: een app die na installatie nog niet werkt, waarbij ook niet duidelijk is waar dat aan ligt. Een wat te denken van een bijna leeg scherm genaamd 'General' dat alleen de naam en de 'uptime' van de NAS toont. Het kan allemaal nog veel gestroomlijnder. Thecus biedt zelf een aantal uitbreidingen voor de N4560, maar de NAS profiteert vooral van het ruime aanbod aan uitbreidingen van onafhankelijke ontwikkelaars. De N4560 is een van twee NAS-modellen met 4 schijfposities in deze test met de voeding netjes weggewerkt in de behuizing.

Thecus N4560

Prijs: € 429,-

Website: www.thecus.com

Aantal schijfposities: 4

Pluspunten

Functionaliteit

Prijs

Minpunten

Lcd-display

Engelstalig

Maar één netwerkpoort

Score: 3,5 / 5

©PXimport

Bestandstoegang altijd en overal en met elk apparaat gaat bij Thecus via apps, de cloud of gewoon een http-bestandsbrowser.

Conclusie

De komst van smartphones en tablets maakt de rol van de NAS alleen maar belangrijker. We hebben meer data op steeds meer apparaten, die zich meer en meer ook buiten het huis begeven. Alleen een wekelijkse back-up van de Windows-pc of Mac is dan niet meer voldoende. De NAS-fabrikanten hebben hun producten aan deze situatie aangepast en bieden steeds meer functies zoals synchronisatie en het automatisch uploaden van foto's voor elk apparaat waar het zich ook bevindt, thuis of elders. De test laat zien dat er voor elk budget een NAS te koop is, maar de test toont ook aan dat niet elke NAS met perfecte hardware ook een perfecte NAS is.

Het belang van de software op de NAS én van het ecosysteem rondom de NAS neemt steeds meer toe. Software en ecosysteem zorgen er namelijk voor dat een complex en veelzijdig apparaat als een NAS gewoon werkt en begrijpelijk is, ook voor gebruikers die niet geïnteresseerd zijn in de techniek erachter. Als het gaat om de software, dan vallen LaCie en Netgear af, en in mindere mate ook Thecus. Western Digital blinkt uit in gebruiksgemak, maar dat gaat wel ten koste van de veelzijdigheid. Zijn twee schijven genoeg, dan is de Asustor AS-202T een goede keuze. De Synology DS214+ is de meest uitgebreide, maar ook veel duurder. Bij de modellen met vier schijven wint de Synology DS414j, ondanks de minder fraaie behuizing en het ontbreken van een tweede netwerkpoort.

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!