Als je weleens een filmpje monteert en uploadt, weet je hoe lastig het is om goede muziek voor je project te vinden. Veel muziek mag niet zomaar gebruikt worden omdat je de auteursrechten van de componist daarmee schendt of omdat je er geen licentie voor hebt. Er zijn gelukkig genoeg sites waar je goedkope rechtenvrije muziek kunt vinden. We geven je 20 tips voor rechtenvrije audio.

Royalty-free

01 Audiojungle

Eén van de bekendste sites waar je royaltyvrije muziek vindt, is Audiojungle. De website is onderdeel van Envato Market en heeft duizenden muziekstukken online. De prijzen vallen heel erg mee, de meeste songs kosten zo’n tien tot twintig dollar. De kwaliteit is oké, maar verwacht niet heel veel originaliteit. Je kunt ook Music Packs downloaden, deze zijn iets duurder maar bevatten meerdere bestanden. Naast muziek vind je ook geluidseffecten en audio-logo’s op de website. Bij elk bestand zie je hoelang het duurt en wat het tempo is. Verreweg de meeste muziek is rechtenvrij, maar je vindt er ook muziek van auteurs die bij een auteursrechtenorganisatie zijn aangesloten.

©PXimport

02 Premiumbeat

Premiumbeat is een website van Shutterstock en levert je kwalitatief hoogstaande muziektracks. Het grote voordeel van Premiumbeat is dat elke song meerdere lengte-variaties bevat en vaak ook verschillende loops meelevert. De prijs is iets hoger, voor 49 dollar download je een muziektrack als je die voor het web wilt gebruiken. Met een Premium-licentie van 199 dollar kun je de muziek zelfs voor tv- en radiocommercials gebruiken. Je kunt op genre, stemming of instrument zoeken en afspeellijsten aanmaken voor later gebruik. Doordat de kwaliteit hoog is, vind je veel minder muziek dan bij de concurrentie. De auteurs zijn vrijwel allemaal bij een auteursrechtenorganisatie aangesloten.

03 Artlist

Artlist is een interessante optie als je (semi)professioneel bezig bent met video en af en toe muziek voor je project nodig bent. Voor 199 dollar per jaar heb je toegang tot de complete bibliotheek van Artlist. De website staat vol met professionele muziek van geselecteerde artiesten, op dit moment vind je zo’n 4000 songs op de site. Alle muziek is compleet royaltyvrij als je het voor een video gebruikt.

©PXimport

04 Dig CC Mixter

Een goede gratis optie! Op Dig CC Mixter kunnen componisten hun auteursrechtenvrije muziek uploaden en gratis ter beschikking stellen. In ruil hiervoor moet jij als afnemer de muziekauteur noemen in de credits. De auteur kan zelf bepalen voor welk soort project de muziek gebruikt mag worden. Doordat iedereen inhoud aan de database kan toevoegen, moet je soms wel even goed zoeken naar echte pareltjes. Het grote voordeel is dat je gratis toegang hebt tot honderden instrumentale muziektracks.

05 Pond5

Pond5 is een website met niet alleen muziek. Je vindt er ook filmfragmenten, foto’s en effecten. Daarmee is het erg geschikt voor je videoprojecten. De muziek is van goede kwaliteit en kost per licentie tussen de tien en honderd euro, afhankelijk van de song. Je ziet meteen of de artiest bij een P.R.O. is aangesloten of niet, zodat je weet of je nog een eventuele rekening van Buma Stemra kunt verwachten. De website is erg overzichtelijk en heeft duizenden tracks in de database.

©PXimport

06 Soundstripe

Voor een bedrag van 15 dollar per maand (of 135 dollar per jaar) heb je onbeperkt toegang tot verschillende professionele muziekstukken voor je video of website. Elke vrijdag wordt de database geüpdatet met nieuwe muziek. Je krijgt een licentie om de muziek te gebruiken in je project, maar het copyright blijft bij de componist en deze kan aangesloten zijn bij een P.R.O. Het grote voordeel is wel dat je voor het lage maandbedrag toegang hebt tot duizenden goede muziektracks. Soundstripe geeft tips hoe je een eventuele YouTube-copyrightclaim moet oplossen.

07 Musicbed

Musicbed is een dienst die op de meer professionele gebruiker is gericht. De site bevat voornamelijk alternatieve of indie-muziek. Je vindt er muziek van hoge kwaliteit die je voor elk soort project kunt gebruiken. Selecteer bijvoorbeeld dat je de muziek voor een bruiloftsvideo wilt gebruiken en je ziet meteen hoeveel de licentie kost. Licenties variëren per muziektrack en het gebruiksdoel, de goedkoopste optie is 49 dollar. Musicbed werkt actief samen met de artiesten, dus je kunt via de website speciale wensen aangeven.

©PXimport

08 Musopen

Een andere benadering levert Musopen: het biedt licenties voor opnames aan waarvan het auteursrecht al is verstreken. Je hoeft dus geen copyrightclaims te verwachten. Je hebt met een gratis account vijf downloads per dag tot je beschikking. Je kunt met dit gratis account alleen standaard gecomprimeerde audio downloaden. Voor hoge kwaliteit lossless audio betaal je 55 dollar per jaar. Met dit account kun je duizenden klassieke muziekstukken downloaden en gebruiken voor je video’s en andere projecten. Naast audiobestanden kun je ook bladmuziek downloaden via Musopen.

09 Bensound

Bensound is de website van componist Benjamin Tissot. Hij biedt zijn muziek gratis aan voor gebruik in video’s of op websites in ruil voor het vermelden van de naam Bensound. Je vindt er honderden instrumentale muziektracks in goede kwaliteit. Kun je de naam niet vermelden, bijvoorbeeld als je een video voor een klant maakt, dan schaf je voor een eenmalig bedrag een licentie voor de track aan. Je krijgt dan bovendien een hoge-kwaliteit wave-bestand in plaats van mp3.

©PXimport

10 Soundcloud

Strikt gezien is Soundcloud natuurlijk geen website met royaltyvrije audio, maar je vindt er veel muziek van artiesten waarvan je muziek kunt downloaden. In sommige gevallen gaat het hier om artiesten die nog geen platendeal hebben en hun muziek via Soundcloud willen promoten. Als je een goede artiest hebt gevonden, neem je via het interne berichtensysteem contact op met de artiest of band. Veel beginnende artiesten zullen tegen vermelding van naam geen probleem hebben met het gebruik van hun muziek in een niet-commercieel project. Er zijn Soundcloud-kanalen waar je copyright-vrije muziek vindt zoals hier of probeer eens op tags als royalty-free-music te zoeken.

11 Freesound

Op de website van Freesound kunnen sound-designers zelf hun opnames uploaden en gratis ter beschikking stellen. Je moet je even aanmelden voor een account en daarna heb je een database van meer dan 360 duizend bestanden voor je neus. De maker kan zelf een licentie vaststellen, het merendeel heeft de licentie Creative Commons 0. Dit betekent dat het beschikbaar is voor het publieke domein. Je vindt op Freesound vooral geluidseffecten, maar hier en daar zie je ook een verdwaalde song of beat. Er is geen kwaliteitscontrole, dus je moet soms even struinen voordat je het perfecte geluid hebt gevonden.

©PXimport

12 Sound Ideas

Sound Ideas is een bekende producent van geluidseffecten en de pakketten worden al jaren in Hollywood-films gebruikt. Jij kunt deze effecten ook voor jouw project gebruiken. Sound Ideas heeft veel van zijn geluidseffecten op de site www.stockmusic.com gezet. Hier kun je voor een paar dollar een geluidseffect kopen dat je dan voor elk commercieel project mag gebruiken. Uiteraard kun je alle effecten afspelen voordat je ze moet afrekenen. Je vindt op de site ook muziek en productie-elementen. In deze laatste categorie vind je gebundelde geluidseffecten voor een gereduceerde prijs. Deze ontvang je overigens op cd, een beetje achterhaald.

13 Adobe Audition

Audition is een betaald softwarepakket van Adobe en gek genoeg kun je de meegeleverde geluidseffecten gratis downloaden. Je vindt er naast tienduizend geluidseffecten ook duizenden muziekloops. De bestanden zijn gegroepeerd per thema en in het zip-bestand liggen honderden wave-bestanden van hoge kwaliteit voor je klaar. Officieel mag je de loops alleen gebruiken voor je project als je een geldige licentie van Audition hebt. Of Adobe hier actief achteraan gaat, is niet bekend.

©PXimport

14 Loopmasters

Dit is één van de bekendste websites voor muziekproducers. Je vindt hier collecties van loops die je voor je muziektracks kunt gebruiken. Als je video’s, vlogs of podcasts maakt en muziek nodig hebt, kan de site echter ook handig zijn. De meeste collecties bevatten één bepaalde stijl en je kunt zo makkelijk onder een vlog of video een paar leuke loops achterelkaar plakken. Loopmasters is duidelijk gericht op dancemuziek en elektronische muziek. In de tips op de volgende pagina lees je hoe je audio-loops bewerkt en combineert.

15 Audioblocks

De website van Audioblocks is vergelijkbaar met die van Audiojungle en ook hier vind je naast muziekbestanden ook geluidseffecten. Het grote verschil is dat je bij Audioblocks een vast bedrag per maand betaalt. Voor 149 dollar per jaar (of 79 dollar per maand) kun je muziek en geluidseffecten downloaden voor elk commercieel project. De effecten zijn vaak wel van mindere kwaliteit dan bij bijvoorbeeld Sound Ideas, maar als je af en toe wat leuke effecten nodig hebt, kan de site erg handig zijn.

©PXimport

16 Audacity

Het makkelijkste gratis programma om audio mee te knippen en bewerken, is Audacity. Het programma is voor alle systemen verkrijgbaar. Je kunt een audiobestand gewoon naar het venster van Audacity slepen. Als je een ongecomprimeerd bestand opent, bijvoorbeeld een wav-bestand, dan vraagt Audacity of je een kopie wilt maken. Dat is aan te raden. Je ziet links wat de sample-frequentie van het bestand is. In de meeste gevallen is dit 48000 Hz, in sommige gevallen 44100 Hz. Als je in een video-editor werkt, heeft het programma vaak 48000Hz-bestanden nodig. Je kunt een bestand converteren in de export-opties van Audacity.

17 Audio knippen

Om een stuk uit een audiobestand te knippen, selecteer je het, zodat de selectie wit wordt. Kies voor Bewerken / Knippen en de selectie wordt uit het bestand geknipt. Wil je dat het bestand intact blijft, maar dat je selectie wordt vervangen door stilte, dan kies je de optie Bewerken / Speciaal verwijderen / Audio dempen. Een selectie kun je natuurlijk ook dupliceren of ergens anders in het bestand plakken door de cursor te verplaatsen.

©PXimport

18 Zelf audio opnemen

Je kunt natuurlijk ook zelf geluidseffecten opnemen en gebruiken onder je video’s. Als je buiten opnames wilt maken, heb je een portable opnameapparaat nodig, zoals een Zoom H1. Zorg dat je zo min mogelijk omgevingsgeluid zoals wind opneemt en bewerk je geluidseffect eventueel naderhand met een audio-editor zoals Audacity. Voor binnenopnames heb je een goede usb-microfoon nodig.

19 Kraakjes verwijderen

Heb je een audiobestand waar kraakjes inzitten? Gelukkig kun je dit in veel gevallen met Audacity verwijderen. Selecteer een gedeelte van je bestand of het gehele bestand en ga naar Effecten / Klik-verwijdering. Je hebt twee schuiven tot je beschikking, je moet een beetje experimenteren met de beste instellingen. Klik op Voorbeeld om te horen of het werkt. Als je tevreden bent, klik je op OK.

©PXimport

20 Loops combineren

Muziekloops hebben een bepaald tempo, vaak staat dit in de bestandsnaam of kun je het afleiden van de naam van het mapje waar de muziekloop inzit. Als je meerdere loops met elkaar wilt combineren zodat ze tegelijkertijd klinken, is het essentieel om hetzelfde tempo te nemen. In je video-editor maak je een tweede audiospoor aan en zet je de tweede loop exact onder de eerste loop. Alleen op deze manier lopen de twee loops gelijk. Als je er een paar milliseconden naast zit, klinkt het onmuzikaal. In de meeste video-editors kun je per bestand de precieze tijdcode checken, je ziet dan meteen of de loopjes op hetzelfde moment starten.

De afgelopen drie jaar heeft Sony hard gewerkt aan de Sony WH-1000XM6-koptelefoon. De voorganger, de XM5, is ondanks verwoede pogingen van Bowers & Wilkins, Bose en Apple al die tijd marktleider geweest. Staat de XM6 wederom aan de top?

Als je het hebt over de topklasse koptelefoons van Sony, dan kom je eigenlijk altijd uit bij dezelfde lijn: de WH-1000XM-serie. Deze modellen staan al jaren bekend om hun indrukwekkende noise cancelling, waarmee omgevingsgeluid effectief wordt weggefilterd. Tel daar een rijke audiokwaliteit bij op – inclusief ondersteuning voor Hi-Res Audio en LDAC – en je snapt waarom ze zo populair zijn. Voeg daar nog een lange accuduur, comfortabel draagcomfort en slimme functies als Speak-to-Chat en Adaptive Sound Control aan toe, en je hebt een hoofdtelefoon die voor veel mensen als de ideale allrounder geldt.

Sony levert keer op keer een betrouwbaar totaalpakket af, wat deze lijn tot een vaste waarde maakt onder muziekliefhebbers die meer willen dan alleen goed geluid. Gesprekskwaliteit, een fijne app en sterke ruisonderdrukking horen daar inmiddels gewoon bij. Nu Sony met de WH-1000XM6 de zesde generatie op de markt brengt, twijfelt niemand eraan dat deze koptelefoon weer aan alle verwachtingen voldoet. Maar in een markt waarin de concurrentie flink is toegenomen, is de vraag wel gerechtvaardigd: is dit model het prijskaartje van 450 euro nog steeds waard? Dat is tenslotte 30 euro méér dan de XM5 bij zijn lancering kostte.

©Wesley Akkerman

Wederom op te vouwen

Sony heeft de afgelopen drie jaar duidelijk niet stilgezeten. De WH-1000XM6 is voorzien van een nieuwe processor, extra microfoons, verbeterde noise cancelling en een verfijnd audioplatform. Op het eerste gezicht oogt hij misschien identiek aan de XM5, maar ook het ontwerp is op meerdere punten aangepakt. Zo is het lichte model nog steeds makkelijk op te vouwen dankzij de draaibare oorschelpen met zacht schuim. Handig, want daardoor past hij moeiteloos in de meegeleverde case en neem je 'm makkelijk mee.

Sommige aanpassingen zijn klein maar doordacht. Zo is de powerknop nu iets verzonken, waardoor je hem sneller op de tast vindt. De knop voor noise cancelling heeft bovendien een extra functie gekregen: je kunt er de microfoon mee dempen of activeren tijdens een telefoongesprek. De rest van de bediening verloopt via het aanraakgevoelige oppervlak op de rechter oorschelp. Dat werkt op zich prima, maar je moet wel even wennen aan de precieze gebaren. Bovendien blijft de aanraakbediening gevoelig voor fouten, waardoor we zelf liever kiezen voor fysieke knoppen of de bijbehorende app.

Wie kritisch naar het ontwerp kijkt, komt nog een paar kleine minpunten tegen. Zo trekt de behuizing – vooral bij het zwarte model – snel vlekken aan van je vingers, die je makkelijk uitsmeert als je niet uitkijkt. En dan is er nog de hoofdband, die tijdens het dragen soms in je haar blijft haken, vooral als de koptelefoon iets verschuift. Dat levert een wat ongemakkelijk gevoel op. Gelukkig zijn dat allemaal kleinigheden die verder weinig afdoen aan het totaalplaatje.

©Wesley Akkerman

Luisteren tijdens het laden

Een van de prettigste verbeteringen van de WH-1000XM6 ten opzichte van zijn voorganger is dat je hem tijdens het opladen gewoon kunt blijven gebruiken. Bij de XM5 was dat nog niet mogelijk: zodra je die aan de lader hangt via de usb-c-poort, stopt het afspelen. Dat probleem is nu dus verholpen. Wel is de meegeleverde oplaadkabel vrij kort, dus handig is het niet altijd. Qua aansluitmogelijkheden zijn er verder weinig verschillen: beide modellen ondersteunen bluetooth (met bij de XM6 een nieuwer versienummer) én hebben een fysieke audio-ingang. Sony levert standaard een usb-c-kabel en een audiokabel mee in de verpakking.

Ook op codec-gebied is er weinig te klagen. Net als zijn voorganger ondersteunt de WH-1000XM6 AAC, SBC en Sony’s eigen LDAC voor high-res audio. Maar er zijn ook twee nieuwe toevoegingen: LC3 en Auracast. Vooral LC3 is interessant als moderne codec die zich qua prestaties laat vergelijken met Qualcomms aptX Adaptive. Afhankelijk van de verbindingskwaliteit past deze codec automatisch de sample rate aan voor optimale geluidskwaliteit en stabiele prestaties. Qualcomm-codecs zelf zijn overigens niet aanwezig, maar met het huidige aanbod valt er genoeg te kiezen – je mist er weinig aan.

Wat wel onveranderd is gebleven, is de batterijduur. Je haalt nog steeds zo'n 30 uur met noise cancelling ingeschakeld en 40 zonder. Dat is netjes, maar inmiddels niet meer indrukwekkend. Concurrenten zoals de Sennheiser Momentum 4 Wireless gaan met gemak twee keer zo lang mee op een volle lading. Snelladen kan gelukkig wel: 3 minuten aan de oplader levert tot 3 uur speeltijd op. Toch is er op dit punt nog wat ruimte voor verbetering, zeker als Sony koploper wil blijven.

©Wesley Akkerman

Ruisonderdrukking en audio

Met de WH-1000XM6 zet Sony opnieuw stappen op het gebied van noise cancelling. De koptelefoon heeft nu twaalf microfoons aan boord, vier meer dan voorheen, en die helpen actief om storend geluid van alle kanten weg te filteren. Of het nu om wind, voorbijrazend verkeer of een drukke coupé vol kletsende mensen gaat: de XM6 laat zich er niet door van de wijs brengen. En dat geldt ook als je op een normaal volume luistert; je hoeft het geluid dus niet op standje maximaal te zetten om in alle rust te genieten.

Qua geluidskwaliteit heeft deze serie sowieso een sterke reputatie, en de XM6 weet die opnieuw waar te maken. De 30 mm-drivers zijn flink onder handen genomen en leveren nu nog meer detail, heldere zanglijnen en extra finesse in de hoge tonen. Sony heeft zichtbaar gezocht naar een betere balans tussen lage, midden- en hoge frequenties, en met succes. Alles klinkt krachtig en vol, zonder dat het op een bepaald gebied tekortschiet.

Bijzonder is ook dat Sony dit keer samenwerkte met mastering engineers uit de muziekindustrie om het geluidsprofiel nog preciezer af te stemmen. Dat merk je: muziek klinkt natuurlijker, gelaagder en gewoon meeslepender. En alsof dat nog niet genoeg is, kun je nu ook stereogeluid omzetten naar een ruimtelijke audio-ervaring via een nieuwe vorm van upmixing. Dat is iets anders dan de bestaande 360 Reality Audio-ondersteuning of DSEE Extreme-technologie – het resultaat is dat je met dezelfde koptelefoon meer uit je muziek haalt dan ooit tevoren.

Maar we zijn er nog niet

De Sony WH-1000XM6 weet een open, gelaagd en dynamisch geluidsbeeld neer te zetten dat vrijwel elk muziekgenre aankan. Luister je naar een intieme opname – denk aan stem en piano – dan vallen meteen de fijne details op: je hoort hoe elke toetsaanslag zijn eigen ruimte krijgt en hoe zanglijnen haast betoverend in de mix zweven. Ook bij drukker geproduceerde nummers blijft het overzicht bewaard. De hoge en middentonen houden hun helderheid, waardoor je makkelijk onderscheid maakt tussen de verschillende lagen in een track.

Wat betreft de bas heeft Sony de balans goed gevonden. Lage tonen zijn krachtig en vol, maar nooit modderig – ze blijven strak en gecontroleerd. Drums en percussie klinken precies en direct, zonder overbodig nagalmen. Daardoor voelt elke luisterbeurt fris en levendig aan. Sterker nog: de kans is groot dat je ineens details hoort die je eerder niet opvielen in nummers die je al tientallen keren hebt afgespeeld. De koptelefoon legt daarbij net wat extra nadruk op zang en vocalen, wat de verstaanbaarheid en het gevoel van betrokkenheid alleen maar vergroot.

Ook op het gebied van slimme functies blijft Sony zijn voorsprong behouden. Bekende features als Adaptive Sound Control zijn weer van de partij en passen automatisch instellingen aan op basis van je gedrag en locatie. Speak-to-Chat herkent wanneer je iets zegt, pauzeert de muziek en laat omgevingsgeluid binnen – handig tijdens telefoongesprekken, al kan een kuchje soms per ongeluk hetzelfde effect hebben. Uniek is daarnaast het gespreksbeheer via hoofdbewegingen: door ja te knikken neem je een gesprek aan, schud je nee dan sla je het af.

©Wesley Akkerman

Sony WH-1000XM6 kopen?

Met de WH-1000XM6 borduurt Sony voort op de sterke reputatie van eerdere modellen, en dat doet het merk met succes. De noise cancelling is opnieuw verbeterd dankzij een nieuwe processor en extra microfoons, terwijl de geluidskwaliteit wederom tot de top behoort. Sony heeft daarnaast goed geluisterd naar gebruikersfeedback: het opvouwbare ontwerp is terug en je kunt nu ook tijdens het opladen gewoon blijven luisteren. Geen revolutionaire vernieuwingen misschien, maar wel slimme aanpassingen die het totaalplaatje merkbaar sterker maken. Soms zit vooruitgang in de details.

Natuurlijk zijn er ook wat minpunten. De accuduur is gelijk gebleven terwijl concurrenten inmiddels meer uithoudingsvermogen bieden. En hoewel het design stijlvol is, trekt de afwerking op de zwarte versie snel vlekken aan. De hoofdband is bovendien niet ideaal voor langere luistersessies; hij trekt soms aan je haar bij het verschuiven. Ook over de aanraakbediening kun je van mening verschillen – wij vinden fysieke knoppen prettiger, al biedt de app gelukkig ook genoeg controle. Geen dealbreakers, maar wel goed om te weten.

Wat de WH-1000XM6 vooral interessant maakt, is hoe Sony de audiokant verder verfijnt. De toevoeging van nieuwe codecs, de mogelijkheid om stereo te upgraden naar ruimtelijke audio en het afgestemde geluidsprofiel – met hulp van professionals uit de muziekindustrie – zorgen voor een ervaring die weer een stap verder gaat. En ja, hij is duurder dan z'n voorganger. Maar voor wie het maximale uit z'n muziek wil halen, blijft dit een van de meest complete en overtuigende draadloze koptelefoons die je kunt kopen.

De Motorola razr 60 ultra vouwt dicht als een ouderwetse klaptelefoon, wat allerlei handige functies mogelijk maakt. Daar vertellen we je over in deze review, waarin we ook ingaan op hoe de razr 60 ultra als smartphone bevalt. De verwachtingen zijn namelijk hoog, want de adviesprijs van het toestel bedraagt liefst 1299 euro.

Om met die adviesprijs te beginnen: de ultra is al snel na zijn lancering tweehonderd euro in prijs gezakt. Dat past bij de geschiedenis van oudere Motorola razr-toestellen: die kun je na een paar maanden serieus goedkoper in huis halen. Stof om over na te denken als een razr je aanspreekt, maar je de adviesprijs – begrijpelijk – te hoog vindt. Een alternatief is kiezen voor de razr 60, zonder ultra-aanduiding. Die heeft een adviesprijs van 799 euro en is technisch minder geavanceerd dan de ultra-versie.

Handig, luxe vouwontwerp

Dat Motorola de razr 60 ultra als topsmartphone in de markt zet, merk je direct. Het toestel komt heel degelijk over en de vouw in het midden van het scherm voel je nauwelijks. Het gewicht is met 199 gram vergelijkbaar met een normale smartphone.

Uitgevouwen in je hand is de razr 60 ultra een erg lange smartphone, wat komt omdat hij een langwerpig scherm van 7 inch heeft. Dat is erg groot. Dat scherm oogt lekker scherp dankzij de resolutie van 2912 x 1244 pixels en scoort ook op andere punten erg goed.

©Rens Blom

Klap je de smartphone dicht, dan kijk je tegen een vierkant 4inch-scherm aan. Het scherm loopt door rond de camera's, wat een futuristisch gevoel geeft. Op het scherm (1272 x 1080 pixels) zie je veel meer dan de tijd en inkomende telefoongesprekken. Je kunt meldingen bekijken, een hele andere playlist binnen Spotify opzetten, door de weersvoorspelling bladeren en andere apps zoals Instagram gebruiken.

©Rens Blom

Wij zijn vooral fan van het fotograferen via het externe scherm. Door de telefoon uitgevouwen om te draaien of ingeklapt voor je te houden, kun je selfies maken met de camera's op de achterkant van de smartphone. Dat zijn hartstikke goede camera's, waardoor je veel betere selfies schiet dan met andere smartphones. Ook handig voor vloggers.

©Rens Blom

Op onderstaande foto's zie je een selfie gemaakt met de camera aan de achterkant en een selfie gemaakt met de speciale selfiecamera aan de binnenkant van de razr 60 ultra. Die laatste foto is veel minder scherp.

©Rens Blom

Een scherpe selfie met de camera aan de buitenkant.

©Rens Blom

Een minder scherpe selfie met de camera aan de binnenzijde.

Aandachtspunten

De razr 60 ultra kent als vouwsmartphone enkele belangrijke aandachtspunten. Zo is er een speciale laag op het scherm aangebracht ter bescherming. Die mag je niet verwijderen. Doe je dat wel, dan vervalt je garantie. De smartphone kan tegen een val in het zwembad, maar is niet waterdicht. Van stof, zand en vuil wordt de telefoon niet blij. Vermijd ook hard drukken op het middelste deel van het langwerpige scherm, stelt Motorola.

©Rens Blom

Motorola geeft adviezen om de smartphone niet te beschadigen.

Wij ontvingen de razr 60 ultra in een fraaie donkergroene kleur, met zachte alcantara-afwerking. Dat materiaal voelt lekker aan maar komt ook met aandachtspunten. Prettig is dat Motorola een (vouwbaar) hoesje meelevert om de smartphone veiliger te gebruiker.

©Rens Blom

Heel complete specificaties

Van een dure smartphone mag je uitstekende specificaties verwachten, ongeacht of 'ie vouwt of niet. Motorola heeft dat goed begrepen. De razr 60 ultra draait op een razendsnelle Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor met 16 GB werkgeheugen en maar liefst 512 GB opslagcapaciteit. De 4700mAh-accu gaat een normale dag mee, maar moet daarna wel opladen. Dat kan lekker snel via de usb-c-poort en ook redelijk vlot via een draadloze oplader. Het toestel is geschikt voor contactloze pinbetalingen in winkels.

©Rens Blom

Korter updatebeleid

Bijzonder is Motorola's ondergemiddelde updatebeleid. De razr 60 ultra krijgt slechts drie Android-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Dat is gek genoeg korter dan sommige goedkopere Motorola-smartphones en ook korter dan de zeven jaar die merken als Google en Samsung beloven voor hun premium smartphones.

©Rens Blom

Verschillende functies om het buitenste scherm te benutten.

Conclusie: Motorola razr 60 ultra kopen?

De Motorola razr 60 ultra is de beste verticale vouwsmartphone die je op moment van schrijven kunt kopen. Het ontwerp is doordacht en maakt gebruik van slimme softwarefuncties en het toestel heeft uitstekende specificaties. Motorola's korte updatebeleid is een onnodig minpunt. De adviesprijs is stevig, maar de geschiedenis leert dat razr-smartphones snel in prijs zakken.