Slechts acht maanden na de introductie van de geheel vernieuwde MacBook Pro brengt Apple de opvolgers alweer op de markt. Het grote verschil? Intels nieuwere Kaby Lake-processors die in 2016 nog niet beschikbaar waren. Wij bekenen de nieuwe MacBook Pro 13-inch.

In 2016 introduceerde Apple voor het eerst sinds jaren weer echt vernieuwde MacBook Pro’s, dus een variant voorzien van een nieuwe vormgeving. Ten opzichte van de voorgangers werd de MacBook Pro nog dunner en kwam de notebook behalve in zilver ook in de kleur spacegrijs op de markt. Over de voor dit artikel geteste 2017-uitvoering van de MacBook Pro 13-inch met Touch Bar kunnen we kort zijn: die ziet er precies hetzelfde uit als de 2016-variant. Erg is dat niet, want de dunne aantrekkelijk vormgegeven behuizing weegt slechts 1,37 kg en dat is vrijwel hetzelfde als de MacBook Air die ooit toch het toonbeeld van de dunne en lichte laptop was.

©PXimport

Alleen usb-c: leven met verloopjes

Een opvallende keuze in 2016 was dat Apple drastisch snoeide in de aanwezige uitbreidingspoorten: de enige keuze werd usb-c voorzien van Intels Thunderbolt 3. Met deze poort moet je alles doen: apparatuur aansluiten, schermen aansluiten en de laptop opladen. Afhankelijk van de uitvoering is de 13inch-variant voorzien van twee of vier usb-c-aansluitingen. De geteste uitvoering is de variant met Touch Bar die voorzien is van vier usb-c-aansluitingen: twee links en twee rechts. Hoewel het er op lijkt dat usb-c de aansluiting van de toekomst is en er dankzij ondersteuning voor Thunderbolt 3 veel mogelijk is, zul je in de praktijk waarschijnlijk aan de slag moeten met verloopjes. Het is in ieder geval jammer dat Apple een simpel verloopje naar usb-a niet meelevert.

©PXimport

Prestaties

De variant die wij van Apple kregen is de variant met Touch Bar voorzien van een upgrade naar een ssd van 512 GB en kost 2249 euro. De standaarduitvoering met Touch Bar voorzien van een 256 GB ssd kost 1999 euro. De processor is een Intel Core i5-7267U met een standaardkloksnelheid van 3,1 GHz en een turbo tot 3,5 GHz. Dezelfde uitvoering vorig jaar had een Intel Core i5-6267U met een standaardkloksnelheid van 2,9 GHz en een turbo tot 3,3 GHz.

In Geekbench 4 zet de 2017-variant in de multicoretest een score neer die zo’n achttien procent sneller is dan vorig jaar. Dat is dus wat beter dan de toename van puur de kloksnelheid die zo’n zes procent bedraagt. Kaby Lake is dus wat efficiënter dan Skylake. In de praktijk is de MacBook Pro een soepel aanvoelende computer die geschikt is voor een groot aantal taken. Prettig is dat de laptop tijdens normale werkzaamheden onhoorbaar zijn werk doet, tijdens alledaagse taken als browsen of kantoortoepassingen hebben we de ventilator zelfs geen een keer gehoord. Apple speelt al enige jaren een voortrekkersrol op het gebied van ssd’s en ook het 512GB-exemplaar met als typenummer Apple SSD AP0512J is uitstekend. Een leessnelheid van 2254,3 en een schrijfsnelheid van 1820,0 MB/s maken indruk.

©PXimport

Apple beweert dat de laptop tien uur mee met gaan op de accu, wij kwamen op zo’n acht uur. Natuurlijk nog steeds niet slecht. Overigens heeft de geteste uitvoering een accu met een capaciteit van 49,2 Wh terwijl de variant zonder Touch Bar een accu met een capaciteit van 54,5 Wh heeft. Die goedkopere uitvoering heeft dus een accu die meer dan tien procent meer capaciteit heeft terwijl de Touch Bar niet hoeft te worden aangestuurd en de processor theoretisch iets zuiniger is. Oftewel: vermoedelijk haalt de goedkopere variant die tien uur wel.

Invoer

Net als vorig jaar maakt de MacBook Pro gebruik van Apples tweede generatie vlindermechanisme: de toetsen die opvallen door hun geringe hoogte die je slechts zo’n halve mm kunt indrukken. Ten opzichte van toetsen met meer travel is de weerstand wel wat hoger en voel je een redelijk duidelijke klik. Ben je gewend hard te tikken, dan maken de toetsen erg veel lawaai. Wat je er ook van mag denken, als je een moderne MacBook wilt hebben dan zul je aan het Butterfly-toetsenbord moeten. Het is even wennen, maar dan is er op zich prima mee te tikken. Maar het feit blijft dat iets meer travel eigenlijk wel prettig is en dat Apple dit type toetsenbord vooral lijkt te hebben bedacht om hun notebooks zo dun mogelijk te maken.

©PXimport

Boven het toetsenbord vind je de Touch Bar die de klassieke functietoetsen vervangt en contextafhankelijke functionaliteit biedt. Eigenlijk is er qua functionaliteit weinig veranderd en heel spectaculaire handige nieuwe mogelijkheden zijn we niet tegengekomen. Er zijn logischerwijs wel wat meer programma’s geschikt voor gebruik met de Touch Bar. De Touch Bar is fraai, maar we hebben het idee dat Apple er meer uit zou moeten kunnen halen en het blijft een beetje een gimmick. Je kunt meer over de werking lezen in de review van de MacBook Pro 15-inch 2016.

©PXimport

Ook opvallend, maar wederom hetzelfde als vorig jaar, is het enorme Force Touch-trackpad. Nog steeds oogt de trackpad gigantisch. Dat is handig voor het maken van gebaren, maar zelf hadden we met het vorige maatje al weinig problemen. In ieder geval heb je geen last van. Het is geen probleem om je palm tijdens het typen deels op de trackpad te laten rusten. Ook al bekend, maar wellicht leuk om nog even aan te stippen is dat je een Force Touch-trackpad fysiek nauwelijks indrukt terwijl dankzij een trilling toch de suggestie van een lekkere klik gewekt wordt. De sterkte van die ‘klik’ kun je bovendien instellen.

Fantastisch scherm

Uiteraard maakt ook in 2017 de MacBook Pro gebruik van een Retina-scherm in dezelfde verbeterde variant die in 2016 voor het eerst werd toegepast. De resolutie van het scherm is met 2560 x 1600 pixels gelijk aan die van eerdere 13 inch Retina-schermen, maar net als in 2016 is dit scherm geschikt is voor een brede kleurweergave (P3). Hiermee kan het scherm nog meer kleuren tonen en in combinatie met bijvoorbeeld geschikte foto’s zie je inderdaad verschil ten opzichte van oudere Retina-schermen. In de praktijk heb je wellicht niet zoveel aan brede kleurweergave, maar dan blijft het scherm gewoon een prima ips-paneel met goede inkijkhoeken en een uitstekende helderheid die veel andere laptops achter zich laat. Simpelweg een plaatje.

Conclusie

Apple heeft zijn MacBook Pro vorig jaar drastisch vernieuwd waardoor dit jaar de overstap van Intels Skylake- naar Kaby Lake-processors de enige verandering is. De MacBook Pro is hierdoor een stukje sneller geworden. Apple heeft het geheel in een aantrekkelijk dunne behuizing gevat en voorzien van een fantastisch scherm. Net als vorig jaar zorgt de geringe dikte wel voor wat concessies. Zo is het vlindertoetsenbord met zijn geringe toetsaanslag niet ieders favoriet en zul je dankzij usb-c vooralsnog met verloopjes aan de slag moeten. De prijs is een minpunt, want hoewel de MacBook Pro een indrukwekkende verschijning is, is de instapprijs van 1999 euro veel geld. Zeker als je bedenkt dat upgrades naar bijvoorbeeld 16 GB ram en een grotere ssd veel kosten. Maar dat neemt niet weg dat dit gewoon en prima laptop is.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.