Begin dit jaar maakte Nvidia bekend dat de GeForce 20-series videokaarten ook beschikbaar zou komen voor laptops, met inbegrip van de nieuwe raytracing technologie. De MSI GL63 8SE is een van de eerste laptops die gebruik maakt van de mobiele 20-series GPU’s en wel de goedkoopste kaart: de RTX 2060.

De RTX 2060 is interessant omdat het wél ondersteuning heeft voor de nieuwe technologieën van de Turing-videokaarten, maar niet zo pijnlijk duur is als bijvoorbeeld de RTX 2080 of diens Ti-variant. In combinatie met een 1080p-paneel heeft de RTX 2060 bovendien weinig moeite om zestig frames per seconde aan te houden in het merendeel van de games.

©PXimport

Exterieur

Het zal niemand verrassen dat een MSI-laptop opvallend vormgegeven is. In het geval van de GL63 krijg je het bekende drakenlogo van MSI op de achterkant van het scherm en rode accenten op elk denkbaar oppervlak. De GL63 deelt zijn behuizing grotendeels met de GE63, die we eind vorig jaar bespraken. De enige uitzondering is de RGB LED-verlichting, die ontbreekt namelijk volledig op de GL63. Enkelkleurige LED-verlichting is wel aanwezig, in de vorm van rode LEDS onder alle toetsen.

Zowel de onder- als bovenhelft van de GL63 zijn opgetrokken uit hetzelfde weinig indrukwekkende kunststof. De coating op dit kunststof is een stuk capabeler en weet vingerafdrukken met weinig moeite te weren, al is het nog maar de vraag hoe resistent de coating is tegen krassen. Het chassis geeft aanzienlijk mee wanneer er druk wordt uitgeoefend op zowel de klep als het toetsenbord en voelt over het algemeen licht en goedkoop aan.

Het toetsenbord zelf is daarentegen uitstekend gebouwd, zoals wel vaker het geval is op MSI-laptops. De toetsen hebben een lange travel met een fijne en heldere klik zodra de toets wordt geactueerd. MSI’s langlopende samenwerking met Steelseries om hun toetsenborden te integreren werpt zijn vruchten weer eens af met de GL63. Het touchpad is helaas minder fantastisch: het oppervlak bestaat uit stroef plastic, het formaat valt ernstig tegen voor een 15”-laptop en het is geen precision touchpad, waardoor gestures in Windows 10 niet mogelijk zijn. Op dit prijspunt is het gebrek aan een grotere touchpad met precision drivers lastig te slikken, al helemaal gezien de minimale extra kosten die dit met zich meebrengt.

©PXimport

Prestaties

De MSI GL63 8SE ligt in de winkels voor 1649 euro op het moment van schrijven, wat gezien de forse specificaties een schappelijk bedrag is. Voor die prijs krijg je namelijk een Intel Core i7-8750H, 16GB aan DDR4-geheugen op 2666Mhz, 256GB aan NVMe-opslag, 1TB HDD-opslag op 7200RPM en natuurlijk de RTX 2060.

CPU’s in de klasse van de i7-8750H zijn al een tijdje standaard op gaminglaptops van dit kaliber en veranderen in de praktijk niet bizar veel aan de prestaties. De upgrade van een GTX 1060 6GB naar een RTX 2060 heeft wat dat betreft veel meer invloed: gemiddeld genomen presteert de RTX-kaart 30% beter dan zijn voorganger. In the Division 2 op de ‘ultra’ voorinstelling haalt de RTX 2060 bijvoorbeeld een zeer speelbare 67 frames per seconde, terwijl de RTX 1060 blijft steken op 45 fps.

Dat de RTX 2060 goed presteert in normale games is natuurlijk fijn, maar meeste kopers van de GL63 8SE willen waarschijnlijk gebruik maken van de nieuwe raytracing mogelijkheden die de Turing-kaart verschaft. Zodra de raytracing-knop wordt omgezet zijn de prestaties helaas een stuk minder rooskleurig: in Metro Exodus ligt het gemiddelde op een pijnlijke 37 fps met RTX aan. Met raytracing helemaal uitgeschakeld staat schiet dit omhoog naar 51 fps. Het kan zijn dat dit gat gedicht wordt met toekomstige driverupdates, maar voorlopig is raytracing lastig aan te raden in Metro Exodus.

Het feit dat raytracing niet bijzonder goed presteert in Metro is extra pijnlijk omdat het een van de twee grote moderne titels is die Nvidia’s RTX-technologie ondersteunt. De andere is natuurlijk Battlefield V, waar de prestaties van de GL63 8SE gelukkig een stuk beter uitvallen. Hier dipt de gemiddelde framerate, zelfs met raytracing op zijn allerhoogste voorinstelling, niet onder de zestig frames per seconde. De mobiele RTX 2060 heeft het dus in zich om zestig fps aan te houden als RTX aan staat, maar dan moet de game wel grondig geoptimaliseerd zijn. DICE is dit schijnbaar wel gelukt, terwijl 4A Games nog niet genoeg tijd heeft gehad om RTX te laten werken met de toch al veeleisende graphics van Metro Exodus.

©PXimport

Conclusie

De MSI GL63 8SE is goed uitgerust met volledige connectiviteit, een redelijk paneel en goede prestaties voor zijn prijs. Het enige bezwaar dat de GL63 oproept komt door zijn exterieur, dat duidelijk al een paar generaties meegaat en niet bepaald de indruk geeft dat het erg stevig is. Bovendien is het ontbreken van een betere touchpad bijna onacceptabel, ware het niet voor het feit dat meeste laptopgamers een externe muis gebruiken. Echt competitieve gamers zullen waarschijnlijk een voor een hogere prijsklasse willen gaan om hogere verversingsnelheden te krijgen, maar voor minder hardcore gamers is de GL63 een geschikte gamelaptop.

Een paar bestanden hernoemen is zo gebeurd. Maar zodra je tientallen of honderden namen moet aanpassen, schiet handmatig werk tekort. Dan komt externe software goed van pas. PowerRename, onderdeel van de PowerToys-collectie, biedt uitkomst. Met deze slimme tool kun je grote aantallen bestanden in één keer hernoemen. Dat gaat snel, efficiënt en precies zoals jij het wilt.

PowerRename activeren

PowerRename is een stuk krachtiger dan de standaard hernoemfunctie van Windows. De tool maakt deel uit van PowerToys, een opensource-project van Microsoft. Wil je de Microsoft Store-versie installeren? Open dan het Startmenu, zoek naar Microsoft Store en start de app. Typ PowerToys in het zoekveld bovenaan. Klik op Installeren zodra je het programma hebt gevonden. Na installatie verschijnt PowerToys in het systeemvak van Windows. Open het, kies in de linkerkolom PowerRename en je ziet meteen een korte animatie van hoe de tool werkt. Klik op Instellingenopenen en controleer of PowerRename is ingeschakeld. Let op: bij ons werkte PowerRename pas na een herstart van het systeem.

Contextueel menu in Verkenner

Open de map met de bestanden die je wilt hernoemen. Selecteer ze allemaal met Ctrl+A en klik met de rechtermuisknop op de selectie. In het contextmenu van Windows Verkenner kies je onderaan de opdracht Naam wijzigen met PowerRename.

Zoeken en vervangen

Daarna opent het venster van PowerRename. In het veld Zoeken geef je in welk deel van de bestandsnaam je wilt vervangen. In het veld eronder typ je de nieuwe tekst. In ons voorbeeld vervangen we het woord Image door Kreta2015. Nog vóór de wijziging wordt uitgevoerd, toont PowerRename een overzicht: links de oorspronkelijke bestandsnamen, rechts de nieuwe. Zo zie je meteen wat er verandert. Daaronder kies je of de aanpassing moet gelden voor de volledige naam inclusief extensie, alleen de bestandsnaam, of alleen de extensie.

Met de knoppen onder Tekstopmaak pas je eenvoudig het hoofdlettergebruik aan, van alles in kleine letters, naar alles in hoofdletters, alleen een hoofdletter aan het begin, of elke beginletter van een woord in hoofdletters. Het laatste pictogram schakelt de nummering in. Activeer je dat, dan voegt PowerRename automatisch nummers tussen haakjes toe aan de bestandsnamen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!