Standaard rollen er jpg-foto's uit een camera. Die plaatjes kunnen er al best fraai uitzien, maar het kan beter! Door de camera op 'raw' in te stellen, haal je pas echt het maximale uit je fototoestel. Ook zijn er dan meer mogelijkheden om een minder geslaagde foto te redden in de nabewerking.

Tip 01: Kant-en-klaar

We zijn gewend dat er kant-en-klare foto's uit onze digitale camera's komen rollen. Deze jpg-bestanden kunnen we meteen bekijken, afdrukken en delen. Minder bekend is dat veel camera's ook nog een ander bestandsformaat kennen. Dat is het raw-formaat. Een raw-bestand is alleen geen kant-en-klare foto. Verre van dat zelfs. Het bevat alleen de bouwstenen waaruit je een foto samenstelt; de ruwe gegevens van de beeldsensor. Wat heb je er dan aan?

Vergelijk een jpg-foto met een kant-en-klaar maaltijd. Die hoef je alleen nog maar op te warmen. Lekker makkelijk en snel. Je kunt er alleen weinig aan veranderen, want alles is al bereid. Hooguit kun je er nog wat peper of zout bij doen, maar dat is het dan ook. Een raw-bestand kun je zien als de ingrediënten die nodig zijn om een maaltijd mee te maken. Je kunt er nog alle kanten mee op en de maaltijd volledig naar eigen smaak bereiden. Je hebt er wel een recept bij nodig en bent meer tijd kwijt.

©PXimport

Tip 01 Met een raw-bestand stel je als het ware zelf je gerecht samen.

Tip 02: Raw-foto's

Stel dat een foto veel te licht of te donker is of de kleuren kloppen niet. Als het om een jpg-foto gaat, kun je dit maar beperkt herstellen in een fotobewerker. Jammer, het had zo'n mooie foto kunnen zijn. Gaat het om een raw-bestand, dan is er ineens heel veel te repareren. De belichting kan in hoge mate worden opgeknapt en kleuren zijn volledig te herstellen zonder dat de foto beschadigd raakt. Dat komt omdat in een raw-bestand de pure informatie van de beeldsensor is opgeslagen. Fotografeer je in jpg, dan bewerkt jouw camera die beeldinformatie: kleuren worden ingesteld, het contrast wordt verhoogd, de foto wordt verscherpt en er wordt ruisreductie toegepast.

De camera bepaalt dus hoe de foto er moet uitzien en daar moet je het maar mee doen. In een fotobewerker kun je kleine correcties aanbrengen, maar de foto radicaal veranderen lukt niet. Dat kan alleen als je in raw fotografeert. Tot slot verkleint de camera een jpg-foto om ruimte te besparen. Hierbij gaat enorm veel kostbare data verloren. Raw-bestanden bevatten wel alle originele beeldinformatie. Ze nemen daarom meer ruimte in beslag op het geheugenkaartje, maar dat is het meer dan waard.

©PXimport

Tip 02 Een raw-bestand bevat onbewerkte gegevens rechtstreeks van de sensor.

Welke camera

Elke spiegelreflex kan in raw fotograferen, net als systeemcamera's. Bij compactcamera's kunnen alleen de meer geavanceerde modellen dit. Hoe weet je of jouw camera het kan? In het menu vind je dan een optie waarmee je aangeeft of de camera in jpg of in raw moet fotograferen. Twijfel je of jouw camera het ondersteunt of kun je de optie niet vinden, raadpleeg dan de handleiding van het toestel.

Op veel camera's kun je er ook voor kiezen om beide formaten te laten wegschrijven. Dus elke keer dat je een foto maakt, krijg je dan zowel een (klein) jpg- als een raw-bestand. Het geheugenkaartje raakt nu nog sneller vol, maar het grote voordeel is dat je de kant-en-klare jpg-bestanden kunt gebruiken zolang de foto's piekfijn in orde zijn. Alleen als het nodig is om een foto te bewerken, pak je het raw-bestand erbij en maak je met een fotobewerker jouw eigen geoptimaliseerde foto. Zodoende hoef je niet onnodig duizend(en) vakantiefoto's te bewerken.

Tip 03: Fotobewerker

Een raw-bestand is geen toonbare foto. Het gaat immers om de ruwe data van de beeldsensor. Er is altijd een fotobewerker nodig om er een echte foto van te maken. Welke fotobewerker heb je nodig? Grote kans dat er bij jouw camera een fotobewerker is meegeleverd. Vaak is dat de software van de fabrikant zelf en die is specifiek bedoeld voor de raw-bestanden van dat ene merk. Hiermee kun je waarschijnlijk best uit de voeten.

Er zijn ook bekendere fotobewerkers, zoals Adobe Photoshop Elements of Corel Paintshop Pro. Die weten raad met de raw-bestanden van alle bekende cameramerken. Er bestaat ook software specifiek bedoeld voor het beheren en bewerken van raw-foto's, zoals Adobe Lightroom en Corel AfterShot. Die software is vooral handig als je nagenoeg alleen met raw-bestanden werkt en dat zo efficiënt mogelijk wilt doen. Tot slot bestaat er ook nog gratis software zoals Raw Therapee. Omdat Photoshop Elements een populair en veelgebruikt pakket is, laten wij zien hoe je hier je raw-bestanden mee bewerkt. Gebruik je zelf een ander pakket, dan kun je waarschijnlijk (bijna) al deze bewerkingen ook uitvoeren, mogelijk net op een andere manier.

©PXimport

Tip 03 Met een fotobewerker maak je van een raw-bestand een foto.

Tip 04: Adobe Camera Raw

Zodra je een raw-bestand opent met Photoshop Elements, verschijnt deze niet meteen in de fotobewerker zoals je gewend bent. Eerst kom je in Adobe Camera Raw (ACR) terecht. Dit is een extra programma dat is meegeleverd met Photoshop. Het is een soort voorportaal waarin je alle essentiële bewerkingen uitvoert. Pas daarna zal de foto in Photoshop Elements zelf verschijnen. De bedoeling is dat je zo veel mogelijk in ACR aan de foto sleutelt, omdat dit de beste beeldkwaliteit oplevert.

Zodra ACR is gestart, zie je een voorbeeld van de foto. Die is meestal wat minder sprankelend dan je van jouw camera gewend bent. Geen paniek, het komt doordat je naar de pure beeldinformatie kijkt waar jouw camera nog niets mee heeft gedaan. Jij kunt de foto nu zelf optimaal gaan bewerken. Boven de foto zie je een rijtje gereedschappen en rechts van de foto zie je een histogram met eronder een drietal tabbladen. Op de eerste twee tabbladen vind je de belangrijkste bewerkingen terug. Het derde tabblad heb je niet snel nodig.

©PXimport

Tip 04 Zodra je een raw-bestand opent, start Adobe Camera Raw.

Tip 05: Belichting

Het eerste tabblad is zeer uitgebreid. Hier optimaliseer je voornamelijk kleur en belichting. Met de schuifregelaar Belichting is bijvoorbeeld de volledige foto lichter of donkerder te maken. Omdat we met de originele sensorgegevens uit een raw-bestand werken, is het resultaat aanzienlijk beter dan bij een jpg-bestand. Een te donkere foto met +2 of +3 lichter maken is doorgaans geen enkel probleem. Toch is vaak maar een klein deel van een foto over- of onderbelicht.

Met Hooglichten kun je dan de allerlichtste tinten herstellen, zoals een felle wolkenlucht. Met Schaduwen licht je de schaduwpartijen wat op, zodat ze niet meer zwart zijn en er weer details in te zien zijn. Gebruik Witte tinten om alleen de lichte delen van een foto lichter of donkerder te maken, terwijl de donkere delen nagenoeg intact blijven. Andersom gebruik je Zwarte tinten om juist alleen de donkere delen lichter of donkerder te maken, terwijl nu de lichtere gebieden vrijwel hetzelfde blijven. Het idee is dat je eerst Belichting gebruikt om de globale belichting van de foto in te stellen. Daarna pak je de resterende probleemgebieden aan met de andere vier schuifregelaars. Speel met de schuifregelaars om de juiste instelling voor de foto te krijgen, bij het verplaatsen van een schuifregelaar zie je het resultaat direct in de foto.

©PXimport

Tip 05 Met vijf schuifregelaars optimaliseer je selectief de belichting.

Soorten raw

Elke camerafabrikant heeft een eigen formaat voor raw-bestanden bedacht. Aan de extensie kun je in ieder geval herkennen met welk merk bepaalde foto's zijn gemaakt. Canon gebruikt bijvoorbeeld CR2 als achtervoegsel, Nikon noemt ze NEF en die van Sony heten ARW. Ook verschilt het formaat van raw-bestanden per cameramodel. Het is daarom essentieel dat de fotobewerker niet alleen de raw-bestanden van jouw cameramerk ondersteunt, maar vooral ook van jouw specifieke camera.

Bestaat dat model al wat langer, dan zit het wel goed. Koop je echter een model dat nog maar net op de markt is, dan kan het een aantal weken of maanden duren voordat de raw-bestanden ervan verwerkt kunnen worden door de fotobewerker. Controleer daarom regelmatig op updates. Tussentijds kun je dan in jpg werken of de door de fabrikant meegeleverde fotobewerker gebruiken.

Tip 06: Contrastrijk

Mocht je de foto nog wat te vlak vinden, dan kun je via Contrast de foto wat meer pit geven. Hiermee trek je de lichte en donkere delen wat verder uit elkaar, zodat er meer contrast ontstaat. Is er juist te veel contrast, dan is dit hiermee uiteraard ook te verminderen. De schuif Lokaal contrast is erg interessant. Beweeg je die naar rechts, dan worden allerlei kleine details extra benadrukt en lijkt de foto scherper en gedetailleerder. Dit heet ook wel microcontrast. Het werkt niet in elke foto even goed en pas ook op dat je het effect niet overdrijft, want dan oogt de foto te onnatuurlijk.

©PXimport

Tip 06 Met Lokaal contrast oogt een foto scherper en gedetailleerder.

Tip 07: Histogram

Tijdens het bewerken is het aan te raden het histogram in de gaten te houden. Hierin is precies te zien wat er met de foto gebeurt. Uiterst links staat voor zwart, helemaal rechts is wit en hiertussen bevinden zich alle lichtwaarden tussen zwart en wit. Je ziet dus aan de hoogte van de grafiek meteen hoeveel lichte en donkere delen er in de foto zijn. Gebruik je de schuifregelaars uit de voorgaande tips, let dan eens op hoe het berglandschap verschuift en van vorm verandert. Klik op de driehoekjes in de bovenhoeken van het histogram om een waarschuwing voor onder- en overbelichting aan te zetten. Die gebieden van de foto krijgen dan een kleurtje.

Rood voor overbelichting (te licht), blauw voor onderbelichting (te donker). Je kunt zodoende zelf bepalen of je het wilt oplossen met de schuifregelaars. Zo hoeft overbelichting van een wolkje helemaal geen probleem te zijn, zolang de persoon die je fotografeert maar wel goed belicht is.

©PXimport

Tip 07 Over- en onderbelichte delen krijgen een kleurtje.

Tip 08: Kleuren

Een camera legt de wereld in drie kleuren vast: rood, groen en blauw (RGB). Tijdens het maken van een jpg-foto worden die drie kleuren door de camera vermengd, zodat kleuren ontstaan zoals wij die zien. Essentieel hierbij is dat de witbalans goed staat ingesteld. Want afhankelijk van het soort verlichting, moet die vermenging anders plaatsvinden. Fotografeer je in raw, dan maakt de witbalans-instelling in de camera niet meer uit. Het mengen van kleuren gebeurt pas in de fotobewerker, dus je kunt nog alle kanten op, wederom zonder dat er kwaliteitsverlies optreedt. Vind je de kleuren niet mooi? In Adobe Camera Raw stel je bij Witbalans dan alsnog de gewenste lichtbron in. Zoals zon, bewolking, of gloeilampen.

Kloppen de kleuren daarna nog niet (helemaal)? Gebruik de schuif Temperatuur om te finetunen. Naar links koel je de foto af, bijvoorbeeld als een foto die je binnenshuis hebt gemaakt te geel is geworden door het lamplicht. Naar rechts warm je de foto juist op, handig voor een foto die in de schaduw is gemaakt op een zonnige dag, waardoor sneeuw of een wit kleed een blauwe tint heeft gekregen. Met Kleur breng je alleen indien nodig nog de laatste correcties aan.

©PXimport

Tip 08 Kies een witbalans of stel de kleurtemperatuur in.

Tip 09: Witbalans

Vind je de schuifregelaars Temperatuur en Tint wat lastig te bedienen en wordt het via de schuif Witbalans ook niet in één keer goed? Gebruik dan het (gelijknamige) gereedschap Witbalans, dat is het pictogram met het pipetje boven de foto. Zoek in de foto een egaal gekleurd gebied op waarvan je weet dat het in het echt wit, grijs of zwart moet zijn. Klik er met het gereedschap op en de schuifregelaars Temperatuur en Tint verspringen vanzelf.

Herhaal dit eventueel totdat je een natuurgetrouwe kleurweergave hebt. Daarna kun je indien nodig met Temperatuur en Tint nog wat kleine correcties aanbrengen. Laat de schuif Witbalans echter met rust, want die maakt het gereedschap Witbalans weer ongedaan. Wil je de kleuren sprankelender maken, dan kan dat via twee schuifregelaars. Breng je Levendigheid naar rechts, dan verzadig je alle kleuren behalve huidskleuren. Ideaal voor portretfoto's. Met Verzadiging pas je wel alle kleuren aan. Naar links schuiven kan natuurlijk ook, met minder verzadigde kleuren krijgt je foto een wat ouderwets effect.

©PXimport

Tip 09 Klik op een gebied dat wit, grijs of zwart hoort te zijn om de witbalans aan te passen.

Tip 10: Ruisreductie

Zodra je de aanpassingen op het eerste tabblad naar wens hebt gedaan, is het tijd voor het tweede tabblad. Hier kun je de foto verscherpen en indien nodig nog wat ruisreductie toepassen. Met Hoeveelheid bepaal je de mate van verscherping. De standaardwaarde van 25 voldoet meestal wel. De schuif Luminantie gebruik je alleen als er storende ruis in de foto zit doordat er met een hoge ISO-waarde is gefotografeerd. De ruis wordt gereduceerd, maar de foto wordt er ook iets onscherper door, dus gebruik het met mate. Bestaat de ruis uit gekleurde stippen en vlakjes, dan verhelp je dit met de schuifregelaar Kleur.

©PXimport

Tip 10 Verminder de ruis als er met een hoge ISO-waarde gefotografeerd is.

Tip 11: Opslaan

Boven de foto vind je diverse gereedschappen, bijvoorbeeld om een scheve foto recht te zetten, een uitsnede te maken en rode ogen in een flitsfoto te verhelpen. Dit zijn bewerkingen die je in principe ook in Photoshop Elements zelf kunt doen. Er is wel een cruciaal verschil. Alle bewerkingen die je hier in ACR doet, zijn niet-destructief. Wat dit betekent? Alle bewerkingen worden als een soort recept in een extra bestand opgeslagen met als achtervoegsel xmp.

Het originele raw-bestand blijft altijd intact, wat je ook doet. Dit betekent dat je alles wat je hier aanpast, later gewoon weer kunt veranderen of helemaal ongedaan maken. Vind je na enkele dagen of een jaar de belichting of de kleuren toch minder goed gelukt? Dan verander je ze gewoon weer, zonder kwaliteitsverlies. Klaar met bewerken in ACR? Klik rechtsonder op Afbeelding openen. De foto wordt nu gegenereerd en in Photoshop Elements geopend. Je kunt de foto nu meteen als jpg-bestand bewaren via Bestand / Opslaan als, of je bewerkt hem nog wat meer met de gereedschappen van Photoshop Elements. Het raw-bestand behoudt altijd de status van het moment dat je ACR hebt verlaten.

©PXimport

Tip 11 Sla de foto tot slot op als jpg-bestand.

Tip 12: Lightroom

Als je genoeg hebt aan de bewerkingen die in Adobe Camera Raw zitten, gebruik je Photoshop Elements eigenlijk alleen nog maar om de jpg-foto op te slaan. Dat is wat omslachtig. In dat geval kun je overwegen om over te stappen op Adobe Lightroom. Dat pakket is specifiek bedoeld voor raw-bestanden. Je krijgt dan nog veel meer gereedschappen tot je beschikking en kunt razendsnel grote aantallen jpg-foto's genereren. Je hoeft dan niet meer steeds in en uit de fotobewerker te springen. Heb je soms toch speciale fotobewerkingen nodig die niet in Lightroom zitten, dan kun je zo'n foto altijd nog rechtstreeks vanuit Lightroom naar je favoriete fotobewerker sturen.

©PXimport

Tip 12 Een pakket als Lightroom is handiger als je erg veel met raw-bestanden werkt.

Je smartphone is tegenwoordig veel meer dan een telefoon; het is de kluis van je digitale leven. Bankzaken, privéfoto's, e-mails en locatiegegevens: het staat er allemaal op. Het goed beveiligen van die toegang is dus geen overbodige luxe. Maar kies je voor het ouderwetse wachtwoord, je vingerafdruk of toch je gezicht? Wij leggen de voor- en nadelen van elke methode naast elkaar.

De klassieker: pincode of wachtwoord

Elke telefoon vraagt erom bij het opstarten: een code. Dit is de basisbeveiliging. Zonder code kun je vaak geen gezichtsherkenning of vingerafdruk instellen. Maar is het ook de beste methode voor dagelijks gebruik?

©ID.nl

Pincode of wachtwoord: de voordelen

• Veiligheid in eigen hand

Het sterke aan een code is dat het in je hoofd zit. Maar een code als 1234 of 0000 is zo gekraakt. Maar kies je voor een langere cijferreeks? Dan is het voor iemand die je smartphone in handen krijgt digitaal gezien nagenoeg onmogelijk om de code te kraken. Voeg je ook letters toe, (zie kader), dan is dit digitaal gezien de moeilijkste methode om te kraken.

• Juridisch sterker

Een interessant weetje: in veel rechtsgebieden val je met een toegangscode onder het zwijgrecht. De politie mag je vaak niet dwingen je code af te staan. Je vinger op een scanner leggen kan in sommige situaties wel als dwangmiddel worden ingezet.

Pincode of wachtwoord: de nadelen

• Afkijken

Iemand die in de trein over je schouder meekijkt, heeft je pincode zo gezien. Ook vette vingers op het scherm kunnen je patroon verraden.

• Gemak

Tachtig keer per dag een lange code intikken gaat vervelen. Mensen kiezen daardoor vaak voor een te simpele code, en dat maakt het juist onveilig.

©ID.nl

2. Lekker snel (maar niet altijd even veilig): vingerafdrukscanner

De vingerafdrukscanner is mateloos populair vanwege het enorme gebruiksgemak: in één soepele beweging pak je je telefoon en ben je vrijwel direct binnen. Toch is het belangrijk om te weten dat de ene scanner de andere niet is en dat dit systeem zowel sterke als zwakke punten heeft.

Vingerafdrukscanner: de voordelen

• Snelheid

Het is vaak de snelste manier om je telefoon te openen, zeker als de scanner in de aan-knop verwerkt zit.

• Betrouwbaarheid (bij de juiste techniek)

Heb je een toestel met een fysieke scanner (achterop/zijkant) of een moderne ultrasone scanner (zoals in de Samsung S-serie)? Dan is de beveiliging uitstekend. Ultrasone scanners maken een 3D-map van je vinger en zijn zeer moeilijk te foppen.

Vingerafdrukscanner: de nadelen

• Natte vingers en pleisters

Heb je natte handen? Dan weigeren veel scanners dienst. Ook met een pleister om je vinger herkent de telefoon je niet. Tip: zorg daarom dat je vingerafdrukken van allebei je handen opslaat.

• Ongewenste toegang

Een klein (maar reëel) risico is dat iemand toegang krijgt terwijl je slaapt of bewusteloos bent, door voorzichtig je vinger op de scanner te leggen.

• Onveilige optische scanners

Veel budget-telefoons hebben een 'optische scanner' onder het scherm. Deze maakt een 2D-foto van je vinger. Dit is minder veilig en makkelijker te foppen dan de ultrasone varianten.

©ID.nl

Gezichtsherkenning: gemak of schijnveiligheid?

Telefoon ontgrendelen door ernaar te kijken voelt als magie. Maar pas op: hier zit de grootste valkuil voor consumenten.

Gezichtsherkenning: de voordelen

• Ultiem gemak

Je hoeft niets aan te raken. Kijken is openen. Ideaal als je bijvoorbeeld handschoenen draagt in de winter.

• Extreem veilig (alleen bij 3D)

Heb je een iPhone (FaceID) of een dure Android met 3D-sensoren? Dan worden er duizenden onzichtbare puntjes op je gezicht geprojecteerd om diepte te meten. Dit is amper te misleiden.

Gezichtsherkenning: de nadelen

• Schijnveiligheid (bij 2D)

Veel goedkopere Android-telefoons gebruiken simpelweg de selfiecamera (2D-herkenning). Dit is niet veilig. Soms is een foto van jou (van Facebook of Instagram) al genoeg om in te breken. Gebruik dit type gezichtsherkenning zeker nooit voor je bank-app.

• Toegang tijdens slaap

Als je niet oplet, kan iemand je telefoon voor je gezicht houden terwijl je slaapt om hem te ontgrendelen. Tip: Zet in de instellingen altijd de optie "Aandacht vereist" of "Ogen open" aan. Dan werkt het alleen als je echt naar het scherm kijkt.

Vingerafdruk, pincode of gezichtsherkenning: wat is het best?

Wat de slimste keuze is, hangt volledig af van je toestel. Heb je een iPhone of een high-end Android-telefoon met 3D-scan? Dan kun je gerust gebruikmaken van gezichtsherkenning; dat is niet alleen snel en makkelijk, maar ook veilig. Bezit je echter een middenklasse- of budgettoestel, kies dan liever voor de vingerafdrukscanner. De gezichtsherkenning op deze modellen is namelijk vaak onveilig.

Vergeet ook de basis niet: zorg altijd voor een sterke toegangscode (liefst alfanumeriek of langer dan vier cijfers) als back-up. Start je telefoon bovendien af en toe opnieuw op. Hierdoor wordt de biometrische beveiliging tijdelijk uitgeschakeld, waardoor je telefoon op zijn veiligst is.

📱Ook interessant: Help! Ik ben het wachtwoord van mijn Apple ID vergeten

Ben je op zoek naar goede software voor het bewerken van foto’s en andere grafische bestanden? Dan is de kans groot dat je Gimp al kent als veelzijdig alternatief voor dure grafische pakketten. Nu is er een nieuwe versie beschikbaar: Gimp 3. Hoe verhoudt deze nieuwe versie zich ten opzichte van de andere grafische programma's?

Er is lange tijd gewerkt aan versie 3 van Gimp: het team heeft er maar liefst zeven jaar aan gesleuteld. De makers, bestaande uit vrijwilligers, begonnen direct aan deze editie na de release van Gimp 2.10 in 2018. Al terug in 2020 kregen we een voorproefje van Gimp 3.0 via een ontwikkelversie, maar pas in 2025 zag de definitieve editie het daglicht. Wie overigens nu denkt dat het Gimpt-team aan het uitrusten is, heeft het mis. Op dit moment is het team namelijk alweer bezig met een volgende versie: Gimp 3.2.

Indeling

Je kunt Gimp tot in detail naar je hand zetten . Dat is geen overbodige luxe: het programma kent een relatief grote hoeveelheid opties die je niet altijd gebruikt. Hoe je Gimp indeelt, heeft voornamelijk te maken met de acties die je ermee wilt uitvoeren, bijvoorbeeld foto’s bewerken, illustraties maken of digitale kunst maken. Om de omgeving te stroomlijnen, kun je gebruikmaken van dokbare vensters. Open het menu Vensters en kies Dokbare vensters. Bepaal vervolgens welke opties je snel toegankelijk wilt hebben. Je vindt verschillende opties, zoals de kleurenwaaier, lettertypes, lagen en penselen.

Wil je je volledig concentreren op het document zelf? Dan kun je de dokvensters ook (tijdelijk) uitschakelen. Kies Vensters / Dokken verbergen (en dezelfde optie om ze later weer zichtbaar te maken). Een tussenvorm is ook mogelijk, waarbij je de gedokte vensters laat zweven. Je hebt hierdoor meer vrijheid bij het optimaal inrichten van je werkomgeving. Kies voor Vensters en verwijder het vinkje bij Enkelvenstermodus.

Ben je tevreden over je eigen indeling? Dan kun je deze direct opslaan. Kies dan Bewerken / Voorkeuren / Interface / Vensterbeheer. Klik op Vensterposities nu opslaan. Standaard wordt de werkomgeving bewaard zodra je het programma afsluit (controleer of Vensterposities opslaan bij verlaten is geactiveerd).

Als je gebruikmaakt van meerdere beeldschermen, dan kun je Gimp hiermee rekening laten houden. Activeer Open vensters op dezelfde beeldschermen als eerder. Heb je vensters verschoven, maar wil je snel terugkeren naar eerdere posities? Klik op Opgeslagen vensterposities terugzetten.

Specifieke functies

Eerlijk is eerlijk: Gimp bevat een flinke hoeveelheid functies. De kans bestaat dat je een gewenste functie niet kunt vinden. In plaats van uren te zoeken, kun je de functie ook opzoeken in een overzicht. Kies Hulp / Een functie zoeken en deze uitvoeren. Typ de naam of omschrijving van de functie, bijvoorbeeld ‘lagen’.

In het zoekoverzicht toont Gimp alleen opties die met het trefwoord te maken hebben. Klik op een resultaat om de functie daadwerkelijk uit te voeren. Bij elke functie zie je ook waar deze zich in het programma bevindt, zodat je deze een volgende keer zelfstandig kunt uitvoeren.

Grootte aanpassen

Je kunt op elk gewenst moment het formaat van de afbeelding aanpassen. Kies Afbeelding / Afbeelding schalen. Bepaal de gewenste breedte en hoogte in de sectie Afbeeldingsgrootte. Standaard is de eenheid millimeter, maar je kunt ook een andere eenheid kiezen. Bijvoorbeeld Pixels of Percent.

Die laatste optie is interessant als je de volledige afbeelding in één keer wilt vergroten of juist verkleinen. Standaard zijn de verhoudingen tussen breedte en hoogte aan elkaar gekoppeld. Dat is niet verplicht: klik op het pictogram van de ketting om die koppeling te verbreken. Tevreden met de nieuwe waarden? Bevestig met een klik op Schalen.

De titelbalk van de afbeelding die je hebt geopend, geeft in Gimp belangrijke informatie. Zo lees je in de titelbalk onder meer de bestandsnaam af, maar ook welke afmetingen het bestand heeft. Ook zie je hier welke kleurindeling wordt gebruikt, bijvoorbeeld RGB-kleur 8-bit, en uit hoeveel lagen de afbeelding is opgebouwd.

Transformeren

Je kunt Gimp goed gebruiken om nieuw materiaal te maken, maar ook om bestaande grafische afbeeldingen aan te passen. Bijvoorbeeld door ze te roteren of bij te snijden. De meeste functies hiervoor vind je onder Gereedschap / Transformeren. Wil je bijvoorbeeld een afbeelding bijsnijden (croppen), dan kies je voor Gereedschap / Transformeren / Bijsnijden. Om een afbeelding te roteren, kies je in hetzelfde menu voor Draaien. Ook andere opties, zoals Schalen en Spiegelen, zijn ondergebracht in hetzelfde menu.

Je bent overigens niet afhankelijk van dit menu: je kunt de functies ook bereiken via de werkbalk die standaard links in het venster wordt getoond. Houd de muisaanwijzer boven een knop voor meer informatie. Veel functies hebben gedetailleerde eigenschappen. Klik je bijvoorbeeld op Penseel, dan kun je kiezen welke grootte het penseel heeft, welk inkttype en welke kleuropties worden gehanteerd. Gimp toont die eigenschappen in het venster Gereedschapsopties, direct onder de werkbalk waarop je de eerdergenoemde opties vindt.

Geschiedenis

Alle bewerkingen die je op een afbeelding toepast, worden vastgelegd in de geschiedenis. Dit tabblad wordt standaard links in het venster getoond en vult zich naarmate je de acties toepast. Om terug te keren naar een punt in het verleden, klik je op de actie in de lijst. De geschiedenis is handig, omdat je hiermee ziet welke acties je hebt uitgevoerd en kunt experimenteren met verschillende bewerkingen.

Herstellen

Gimp houdt bij welke acties je op een document uitvoert. Dat is handig: hierdoor kun je op een later moment terugkeren naar een eerder punt en wijzigingen ongedaan maken of juist doorvoeren. Je kunt deze geschiedenis op elk moment opvragen: kies voor Bewerken / Geschiedenis ongedaan maken. Linksonder verschijnt een venster met de verschillende stappen. Selecteer nu een bewerking en klik op de knop Ongedaan maken linksonder in het venster.

Heb je een aardige set bewerkingen gemaakt, ben je tevreden en wil je schoon schip maken? Dan kun je de geschiedenis van bewerkingen ook wissen. Afhankelijk van de hoeveelheid bewerkingen kan dit geheugen vrijmaken. Klik op de (verwarrende) knop Alles wissen uit Geschiedenis ongedaan maken. Je vindt deze knop rechtsonder in het geschiedenisvenster.

Filters

Gimp heeft een volwassen verzameling filters: open hiervoor het menu Filters. Er zijn verschillende categorieën. Met sommige filters kun je afbeeldingen verbeteren, bijvoorbeeld door ruis te verwijderen. Om een afbeelding te verbeteren door deze te verscherpen, kies je Filters / Verbeteren / Verscherpen. Ook kun je een afbeelding verbeteren door deze zachter en minder kartelig te maken, via Filters / Vervagen / Gaussiaanse vervaging of Focus vervaging. Om ruis uit een afbeelding (zoals een foto) te halen, kies je Filters / Ruis.

Ook de artistieke filters zijn het bekijken waard. Kies Filters / Artistiek. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor het effect van een fotokopie, maar ook voor een getekende stijl (Cartoon) of voor verfeffect (Olieverven). Verder vind je in dezelfde categorie andere kenmerkende stijlen, zoals Textieldruk en Van Gogh.

Effecten

Je kunt filters gebruiken om effecten op een afbeelding toe te passen, bijvoorbeeld door de belichting van een afbeelding aan te passen of door een ‘lens flare’ (een schittering) na te bootsen. Kies Filters / Licht en schaduw. Selecteer je bijvoorbeeld Kies belichtingseffecten, dan opent een venster waarin je opties kiest. Open de tab Licht en bepaal het effect.

Ook via de andere tabbladen in hetzelfde venster, zoals Materiaal en Omgevingsprojectie, kun je de effecten naar je hand zetten. Klik op Instellingen opslaan, zodat je het profiel een volgende keer snel kunt gebruiken. 

Exporteren

Gimp ondersteunt een flinke hoeveelheid bestandsformaten. Standaard worden bestanden opgeslagen in xcf. Dit is de eigen bestandsindeling van Gimp. Een xcf-bestand bevat alle informatie, zoals lagen. Verder is er ondersteuning voor andere formaten. Dat is handig bij het opslaan van de bestanden.

Ben je klaar met een bestand, kies dan Bestand / Exporteren als. In het venster geef je een bestandsnaam op en bepaal je de locatie. Werp hierna een blik op Bestandstype selecteren. Kies de gewenste indeling, zoals gif-afbeelding of png-afbeelding. Het valt hierbij op dat Gimp ook exotischere grafische formaten ondersteunt, zoals Windows-pictogrammen of Windows-cursors.

Tevreden met de keuze? Bevestig met een klik op Exporteren. Afhankelijk van de keuze verschijnt een venster waarin je verregaande controle hebt over het eindresultaat. Kies je bijvoorbeeld voor jpeg, dan verschijnt het venster Afbeelding exporteren als JPEG. Via de balk Kwaliteit bepaal je de kwaliteit, en daarmee de bestandsgrootte van de afbeelding. Onder Geavanceerde instellingen kun je de afbeelding verder aanpassen, bijvoorbeeld door deze minder kartelig te maken. Onder Metadata kun je extra informatie aan de afbeelding meegeven, zoals wie de auteur van het beeld is. Maak je vaak gebruik van dezelfde instellingen, sla de set dan op als profiel via een klik op Instellingen opslaan.

Standaardafbeelding

 Mogelijk werk je vaak met dezelfde soort afbeeldingen, bijvoorbeeld met dezelfde afmetingen. Je kunt tijd besparen door in Gimp deze waarden als standaard in te stellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Standaardafbeelding. Ga uit van een sjabloon, dat je eventueel nog kunt aanpassen.

Kies Sjabloon en selecteer de afmeting. Voor specifieke formaten heb je niet voldoende aan de opties in dat menu. Je kunt de afmetingen ook handmatig opgeven bij Afbeeldingsgrootte. Nog interessanter is de sectie Geavanceerde opties. Hier kun je onder meer de resolutie en een kleurprofiel bepalen, zodat je volledige controle hebt over de nieuwe afbeelding.

Sneller werken

Grote kans dat je het grootste gedeelte van de tijd in Gimp werkt met muis of pen, maar je kunt het toetsenbord ook goed inzetten voor het uitvoeren van acties. De sneltoetsen vind je bij elke menuvermelding, maar je hoeft hiermee geen genoegen te nemen. In Gimp kun je ook eigen sneltoetsen samenstellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Interface. In de sectie Sneltoetsen klik je op Sneltoetsen configureren. Zoek de actie waarvoor je een sneltoets wilt maken of deze wilt aanpassen en selecteer de actie. Druk vervolgens op de toetscombinatie die je wilt toewijzen. Herhaal dit voor alle sneltoetsen die je gebruikt. Tevreden? Klik op Oké. 

Werken met raw-bestanden

Om met raw-bestanden in Gimp te werken, kun je gebruikmaken van externe hulp. Twee populaire uitbreidingen zijn RawTherapee (www.rawtherapee.com) en Darktable (www.darktable.org/install). Met deze uitbreidingen kun je de raw-bestanden klaarmaken en vervolgens verwerken in Gimp. Je mag beide programma’s kosteloos gebruiken.